Kardeş Kıskançlığı
Bir kardeşin doğumu ya da gündeme gelen bir hamilelik durumu söz konusu olduğunda yeni doğandan ziyade büyük çocuğun psikolojik durumu daha çok göz önünde bulundurulmayı gerektirecek niteliktedir.
Kardeş kıskançlığı evrensel ve doğal bir olgudur. Çocuk; anne babanın ve diğer akrabaların tek ilgi odağı iken birdenbire ilgi eksikliği ile karşılaşır. Eski günlerine geri dönebilmek için çeşitli regresif davranışlarda bulunabilir. Yeniden parmak emme; alt ıslatma gibi.
Aile hamilelik durumunu öğrendikten sonra bunu çocuklarına nasıl açıklayacaklarını düşünürler. Bazı kaynaklar; anne karnının belirmeye başlaması üzerine çocuklara bir kardeşi olacağını açıklamanın daha doğru olduğunu belirtmektedirler. Yine de çok geç olmadan açıklamak yerinde bir yaklaşım gibi görünmektedir.
Çocuğa artık abla/ağabey olacaksın gibi etiketlemelerden kaçınmak oldukça önemlidir. Çünkü çocuk; çocuk kalmak ister. Aksi durumda ona çeşitli sorumluluklar yüklemiş olursunuz ve gelişim özelliğinin gerektirdiği rolleri yaşamasını engelleyebilirsiniz.
Kardeşin olunca onunla oyun oynayacaksın gibi cümlelerden kaçınmak önemlidir. Onun için sorun oyun oynanacak bir birey değil; ilginin ve sevginin bölüneceği algısıdır. Bunun yerine; yeni doğanın kendi bakımını kendisinin üstlenemediğini; ona bakmak zorunda olduğunuzu isterse çocuğunuzun da kardeşinin bakımında sorumluluklar alabileceğini anlatmanız tavsiye edilir.
Kardeşinin doğmasının çocuğunuza olan sevginizde hiçbir şey değiştirmeyeceğini onunla paylaşmanız önemlidir. Anne baba olarak bütün çocuklarınızı çok sevdiğinizi; onlar için ne denli değerli olduklarını anlatabilirsiniz.
Hamilelik döneminde kardeş olgusunu büyük bir gündem maddesi olmaktan çıkarmanız; sadece çocuk size kardeş ile ilgili sorular sorduğu zaman cevaplamanız tavsiye edilir. Sürekli olarak bir kardeşi olacağının vurgulanması evde olağan üstü bir durum yaratılmasına neden olur; bu da çocuğunuzda öfke ve hırçınlık gibi çeşitli davranış problemleri ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilir.
Doğuma giderken döneceğinizi gösteren eşyalar ve semboller bırakmanız önerilir. Böylece çocuk annenin dönüp dönmeyeceği kaygısını yaşamaz. İlk fırsatta ziyarete gelmesini sağlamak ve çocuğunuzun bebeğe karşı yaklaşımına saygı duymak gerekir. Dokunmak veya görmek istemediği durumda tepki göstermemeniz önemlidir.
İlerleyen süreçlerde çocuğunuzun bebeği kıskanmaya devam etmesi normaldir. Çocuğunuzla gerçekleştirdiğiniz resim ya da drama çalışmalarında kardeşini atmak istediği ya da gideceğini gösteren söylemlerde bulunması beklenen tepkiler arasında yer alır. Burada önemli olan çocuğunuzla bebekten ayrı zaman geçirmek ve ona değerli olduğunu hissettirmektir. Özel zaman uygulamalarına yer vererek duygularını ifade edebileceği ortamlar yaratmanız çocuğunuzun kendisini açıklamasına imkan yaratacaktır.
Birbirine yakın yaşlarda olan oyun dönemindeki çocuklarda sıklıkla tartışmalara rastlanması doğaldır. Böyle durumlarda çocuklarınız arasında hakemlik yapmayın. Unutmayın ne olursa olsun herkes kendine göre haklıdır. Burada önemli olan suçlu ya da suçsuzu bulmak değil; çocuklarınızın probleme bir çözüm bulmasını sağlamanızdır. Bu gibi durumlarda her iki tarafı da dinleyerek problemin özetini çocuklarınıza aktarın ve sorunun çözümünü kendilerinin bulmasını sağlayın. “Sen ablasın; o küçük” ya da “ablanı/ağabeyini dinle bakayım” gibi yaklaşımlardan kesinlikle kaçının. Bu tarz yaklaşımlar çocuklarınızın diğer kardeşe karşı daha büyük bir öfke duymasına neden olacak; üstelik çocuğunuz sizin tarafınızdan değer görmediğine inanacaktır.
Çocuklarınız onlara sorduğunuzda hiçbir zaman diğerini kıskandığını kabul etmek istemeyebilir. Ancak çeşitli davranışlarla bu duygunun ortaya çıktığı görülmektedir. Kıskançlığın doğal ve beklenen bir duygu olduğunu unutmamak; durumu normal karşılamak siz anne babaların sorumluluğundadır. Aksi durumda sizlerde işin içinden çıkamaz ve kendinizi bir çocuğunuzu diğerine savunurken bulabilirsiniz. Bir çocuğun paylaşımı ve arkadaşlığı öğrenebileceği en iyi kişi onun kardeşidir. Burada anne babaya düşen tek görev çocuklarına adil davranmak; sevgilerini eşit bir şekilde sergileyebilmeyi öğrenmektir.
Sevda ACAR
Psikolog
Kardeş kıskançlığı evrensel ve doğal bir olgudur. Çocuk; anne babanın ve diğer akrabaların tek ilgi odağı iken birdenbire ilgi eksikliği ile karşılaşır. Eski günlerine geri dönebilmek için çeşitli regresif davranışlarda bulunabilir. Yeniden parmak emme; alt ıslatma gibi.
Aile hamilelik durumunu öğrendikten sonra bunu çocuklarına nasıl açıklayacaklarını düşünürler. Bazı kaynaklar; anne karnının belirmeye başlaması üzerine çocuklara bir kardeşi olacağını açıklamanın daha doğru olduğunu belirtmektedirler. Yine de çok geç olmadan açıklamak yerinde bir yaklaşım gibi görünmektedir.
Çocuğa artık abla/ağabey olacaksın gibi etiketlemelerden kaçınmak oldukça önemlidir. Çünkü çocuk; çocuk kalmak ister. Aksi durumda ona çeşitli sorumluluklar yüklemiş olursunuz ve gelişim özelliğinin gerektirdiği rolleri yaşamasını engelleyebilirsiniz.
Kardeşin olunca onunla oyun oynayacaksın gibi cümlelerden kaçınmak önemlidir. Onun için sorun oyun oynanacak bir birey değil; ilginin ve sevginin bölüneceği algısıdır. Bunun yerine; yeni doğanın kendi bakımını kendisinin üstlenemediğini; ona bakmak zorunda olduğunuzu isterse çocuğunuzun da kardeşinin bakımında sorumluluklar alabileceğini anlatmanız tavsiye edilir.
Kardeşinin doğmasının çocuğunuza olan sevginizde hiçbir şey değiştirmeyeceğini onunla paylaşmanız önemlidir. Anne baba olarak bütün çocuklarınızı çok sevdiğinizi; onlar için ne denli değerli olduklarını anlatabilirsiniz.
Hamilelik döneminde kardeş olgusunu büyük bir gündem maddesi olmaktan çıkarmanız; sadece çocuk size kardeş ile ilgili sorular sorduğu zaman cevaplamanız tavsiye edilir. Sürekli olarak bir kardeşi olacağının vurgulanması evde olağan üstü bir durum yaratılmasına neden olur; bu da çocuğunuzda öfke ve hırçınlık gibi çeşitli davranış problemleri ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilir.
Doğuma giderken döneceğinizi gösteren eşyalar ve semboller bırakmanız önerilir. Böylece çocuk annenin dönüp dönmeyeceği kaygısını yaşamaz. İlk fırsatta ziyarete gelmesini sağlamak ve çocuğunuzun bebeğe karşı yaklaşımına saygı duymak gerekir. Dokunmak veya görmek istemediği durumda tepki göstermemeniz önemlidir.
İlerleyen süreçlerde çocuğunuzun bebeği kıskanmaya devam etmesi normaldir. Çocuğunuzla gerçekleştirdiğiniz resim ya da drama çalışmalarında kardeşini atmak istediği ya da gideceğini gösteren söylemlerde bulunması beklenen tepkiler arasında yer alır. Burada önemli olan çocuğunuzla bebekten ayrı zaman geçirmek ve ona değerli olduğunu hissettirmektir. Özel zaman uygulamalarına yer vererek duygularını ifade edebileceği ortamlar yaratmanız çocuğunuzun kendisini açıklamasına imkan yaratacaktır.
Birbirine yakın yaşlarda olan oyun dönemindeki çocuklarda sıklıkla tartışmalara rastlanması doğaldır. Böyle durumlarda çocuklarınız arasında hakemlik yapmayın. Unutmayın ne olursa olsun herkes kendine göre haklıdır. Burada önemli olan suçlu ya da suçsuzu bulmak değil; çocuklarınızın probleme bir çözüm bulmasını sağlamanızdır. Bu gibi durumlarda her iki tarafı da dinleyerek problemin özetini çocuklarınıza aktarın ve sorunun çözümünü kendilerinin bulmasını sağlayın. “Sen ablasın; o küçük” ya da “ablanı/ağabeyini dinle bakayım” gibi yaklaşımlardan kesinlikle kaçının. Bu tarz yaklaşımlar çocuklarınızın diğer kardeşe karşı daha büyük bir öfke duymasına neden olacak; üstelik çocuğunuz sizin tarafınızdan değer görmediğine inanacaktır.
Çocuklarınız onlara sorduğunuzda hiçbir zaman diğerini kıskandığını kabul etmek istemeyebilir. Ancak çeşitli davranışlarla bu duygunun ortaya çıktığı görülmektedir. Kıskançlığın doğal ve beklenen bir duygu olduğunu unutmamak; durumu normal karşılamak siz anne babaların sorumluluğundadır. Aksi durumda sizlerde işin içinden çıkamaz ve kendinizi bir çocuğunuzu diğerine savunurken bulabilirsiniz. Bir çocuğun paylaşımı ve arkadaşlığı öğrenebileceği en iyi kişi onun kardeşidir. Burada anne babaya düşen tek görev çocuklarına adil davranmak; sevgilerini eşit bir şekilde sergileyebilmeyi öğrenmektir.
Sevda ACAR
Psikolog