Bağımlılık... Özgürlük Değil Esaret...
Bağımlılık konusu gün geçtikçe toplumun odağı haline gelmektedir. Hemen hemen her haber programında bağımlılık ve bağımlılığın sonuçları ile ilgili birçok haber duyuyoruz.
Nedir bağımlılık? Bağımlılık basitçe kullanılan yada alınan bir şey üzerinde denetim yokluğudur. Ve bu denetim yokluğu kişinin yaşamı için olumsuz sonuçlar doğurmaya başlamıştır. Bağımlılık denince hemen hemen hepimizin aklına alkol yada madde bağımlılığı gelmektedir. Ancak bağımlılık bilinenin aksine hemen hemen herşeyde gelişebilmektedir; örneğin; görünüşte zararsız görünen daha soyut şeyler internet yada yemek yeme gibi... yani diğer bir deyişle bağımlılıklar madde bağımlılığı (alkol; madde...) yada davranışsal bağımlılıklar (kumar; alışveriş; internet...) olarak adlandırılabilirler.
Geçmişte bağımlılık terimi sadece psikoaktif maddeler olarak adlandırılan kan-beyin bariyerini geçerek; beyinde kimyasal dengede değişim yapan alkol; sigara ve bazı maddeler için kullanılırdı. Ancak günümüzde kumar; seks; internet; iş; egzersiz... bir çok diğer durumda bağımlılıklar arasında sayılmaktadır. Çünkü; bu davranışlar üzerinde de denetim duygusu kaybolduğunda tıpkı madde bağımlılığında olduğu gibi suçluluk; utanç; umutsuzluk; başarısızlık; reddedilme; kaygı ve küçük düşme ile sonlanabilmektedirler.
Kişi birşeye bağımlı olduğunda onun kullanımı ile ilgili kontrolü kaybeder ve günlük yaşamı ile başa çıkabilmek için o şeye tekrarlı kullanımlarla bağımlı hale gelir.
Bir alışkanlık sonunda bir bağımlılık haline gelebilir.
Birçoğumuz herhangi bir sorun yaşamadan aktivitelere katılırız. Ancak bazı insanlar alışkanlıkları bağımlılık haline geldiğinde psikolojik ve fiziksel etkiler nedeni ile zarar görebilmektedirler.
Alışkanlık ile bağımlılık arasındaki fark nedir?
Bağımlılık: Psikolojik ve fiziksel bileşenlerden oluşur. Kişi bağımlı olduğu şeyi yardım olmaksızın kontrol etme yetisine sahip değildir çünkü ruhsal ve fiziksel olarak o şeyi almadığında yada yapmadığında yoksunluk yaşamaktadır.
Alışkanlık: Seçimle alakalıdır. Kişi alışkanlığını istediğinde durdurma yetisine sahiptir ve istediğinde başarılı bir şekilde durdurabilecektir. Psikolojik ve fiziksel bileşenler bağımlılıkta olduğu gibi yoktur.
Yani basitçe alışkanlık kişinin seçimi ile kontrol altında iken; bağımlılıkta seçimlere bağlı kontrol yoktur. Bağımlılıkta kullanılan madde yada aktivite kişinin ev; iş; okul ve sosyal hayatında ciddi sorunlara neden olur. Ve kişi bu zararlara rağmen onları durduramaz. Ve kişi aynı etkiyi almak için artan dozlarda kullanımı ( gün boyu egzersiz yapabilir; ihtiyacı olmaması ve ekonomik zarar göreceğini bilmesine rağmen alışveriş yapmaya devam etmesi...) sürdürür.
Bağımlılık geliştikten sonra ise kişi yoksunluk yani madde alınmadığında yada o aktivite yapılmadığında yaşayacağı nahoş duyguları yaşamamak; normal yaşamına dönebilmek için kullanımı sürdürür. Yani başlangıçta zevk veren madde yada aktivite sonrasında kişinin normal hayatını sürdürebilmesi; acı-yoksunluk çekmemek için aldığı yada yerine getirdiği bir aktivite halini alır.
Eğer ;
Aldığınız madde yada yaptığınız aktiviteyi azaltma yada durdurma düşüncesi ani bir panik hissi yaratıyorsa
Aldığınız karara rağmen durdurmaktan vazgeçiyor yada erteliyorsanız
Gün geçtikçe aldığınız madde yada yaptığınız aktiviteye ayırdığınız zaman artıyorsa
Tüm olumsuz sonuçlarına (özel hayatınız; iş; sosyal hayatınız bozulmaya başladıysa) rağmen kullanmaya yada yapmaya devam ediyorsanız
Kendinizi kısır bir döngüde kıstırılmış gibi hissediyorsanız bir uzmana başvurmanızı öneririm.
Uzm.Psk.& Aile Dan.Nilüfer YALINÇETİN
Nedir bağımlılık? Bağımlılık basitçe kullanılan yada alınan bir şey üzerinde denetim yokluğudur. Ve bu denetim yokluğu kişinin yaşamı için olumsuz sonuçlar doğurmaya başlamıştır. Bağımlılık denince hemen hemen hepimizin aklına alkol yada madde bağımlılığı gelmektedir. Ancak bağımlılık bilinenin aksine hemen hemen herşeyde gelişebilmektedir; örneğin; görünüşte zararsız görünen daha soyut şeyler internet yada yemek yeme gibi... yani diğer bir deyişle bağımlılıklar madde bağımlılığı (alkol; madde...) yada davranışsal bağımlılıklar (kumar; alışveriş; internet...) olarak adlandırılabilirler.
Geçmişte bağımlılık terimi sadece psikoaktif maddeler olarak adlandırılan kan-beyin bariyerini geçerek; beyinde kimyasal dengede değişim yapan alkol; sigara ve bazı maddeler için kullanılırdı. Ancak günümüzde kumar; seks; internet; iş; egzersiz... bir çok diğer durumda bağımlılıklar arasında sayılmaktadır. Çünkü; bu davranışlar üzerinde de denetim duygusu kaybolduğunda tıpkı madde bağımlılığında olduğu gibi suçluluk; utanç; umutsuzluk; başarısızlık; reddedilme; kaygı ve küçük düşme ile sonlanabilmektedirler.
Kişi birşeye bağımlı olduğunda onun kullanımı ile ilgili kontrolü kaybeder ve günlük yaşamı ile başa çıkabilmek için o şeye tekrarlı kullanımlarla bağımlı hale gelir.
Bir alışkanlık sonunda bir bağımlılık haline gelebilir.
Birçoğumuz herhangi bir sorun yaşamadan aktivitelere katılırız. Ancak bazı insanlar alışkanlıkları bağımlılık haline geldiğinde psikolojik ve fiziksel etkiler nedeni ile zarar görebilmektedirler.
Alışkanlık ile bağımlılık arasındaki fark nedir?
Bağımlılık: Psikolojik ve fiziksel bileşenlerden oluşur. Kişi bağımlı olduğu şeyi yardım olmaksızın kontrol etme yetisine sahip değildir çünkü ruhsal ve fiziksel olarak o şeyi almadığında yada yapmadığında yoksunluk yaşamaktadır.
Alışkanlık: Seçimle alakalıdır. Kişi alışkanlığını istediğinde durdurma yetisine sahiptir ve istediğinde başarılı bir şekilde durdurabilecektir. Psikolojik ve fiziksel bileşenler bağımlılıkta olduğu gibi yoktur.
Yani basitçe alışkanlık kişinin seçimi ile kontrol altında iken; bağımlılıkta seçimlere bağlı kontrol yoktur. Bağımlılıkta kullanılan madde yada aktivite kişinin ev; iş; okul ve sosyal hayatında ciddi sorunlara neden olur. Ve kişi bu zararlara rağmen onları durduramaz. Ve kişi aynı etkiyi almak için artan dozlarda kullanımı ( gün boyu egzersiz yapabilir; ihtiyacı olmaması ve ekonomik zarar göreceğini bilmesine rağmen alışveriş yapmaya devam etmesi...) sürdürür.
Bağımlılık geliştikten sonra ise kişi yoksunluk yani madde alınmadığında yada o aktivite yapılmadığında yaşayacağı nahoş duyguları yaşamamak; normal yaşamına dönebilmek için kullanımı sürdürür. Yani başlangıçta zevk veren madde yada aktivite sonrasında kişinin normal hayatını sürdürebilmesi; acı-yoksunluk çekmemek için aldığı yada yerine getirdiği bir aktivite halini alır.
Eğer ;
Aldığınız madde yada yaptığınız aktiviteyi azaltma yada durdurma düşüncesi ani bir panik hissi yaratıyorsa
Aldığınız karara rağmen durdurmaktan vazgeçiyor yada erteliyorsanız
Gün geçtikçe aldığınız madde yada yaptığınız aktiviteye ayırdığınız zaman artıyorsa
Tüm olumsuz sonuçlarına (özel hayatınız; iş; sosyal hayatınız bozulmaya başladıysa) rağmen kullanmaya yada yapmaya devam ediyorsanız
Kendinizi kısır bir döngüde kıstırılmış gibi hissediyorsanız bir uzmana başvurmanızı öneririm.
Uzm.Psk.& Aile Dan.Nilüfer YALINÇETİN