Vejeteryanlık Nedir?
Vejetaryenlik; ağırlıklı olarak bitkisel kaynaklı besinlerin tüketildiği bir beslenme tarzıdır. Vejetaryen diyetler kendi aralarında laktovejetaryen; ovovejetaryen; lactoovo vejetaryen; ve vegan diyetler olarak sınıflandırılırlar.
Yapılan çeşitli çalışmalarda; uygun planlanan vejetaryen diyetlerin önemli faydaları olduğu vurgulanmıştır. Bitkisel içerikli diyetler ile koroner kalp hastalığı riskinin azalmasının; çeşitli kanser türlerinin ve diğer bazı kronik dejeneratif hastalıkların ilişkili olduğu bu çalışmalarla gösterilmiştir. Ancak diğer yandan da; vejetaryenlerin ve özellikle de veganların düşük serum vitamin B-12 seviyelerinin olduğu görülmüştür.
Vejetaryen Diyetleri
1. Vegan diyeti: Bu diyeti uygulayanlar hiçbir hayvansal kaynaklı besin tüketmeden; sadece bitkilerle beslenirler. Bazı veganlar arıdan sağlandığı için balı; kemiğin kaynatılmasıyla elde edildiği için jelatini ve süt içerdiği için çikolatayı bile reddederler.
2. Lakto vejetaryen diyeti: Bitkisel besinleri ve hayvansal kaynaklı besinlerden yalnızca süt ve süt ürünlerini tüketirler.
3. Ovo vejetaryen diyeti: Bitkisel besinlerle birlikte yumurta da tüketirler. Et ve süt tüketmezler.
4. Lakto-ovo vejetaryen diyeti: Bu diyeti uygulayanlar öldürülmüş hayvan ürünleri yemeyip; sadece hayvan canlıyken ürettiği süt ile yumurtayı tüketirler. Sıklıkla uygulanan vejetaryen beslenme tipidir.
5. Semi-vejetaryen diyeti: Kırmızı et tüketmeyip; sınırlı miktarda tavuk ve balık tüketirler. Semi-vejetaryenler yumurta; süt ve türevi ürünleri serbestçe tüketirler.
Vejetaryen Diyetlerin Yararları
Yapılan araştırmalarda obezite; kardiyovasküler hastalıklar; hipertansiyon; tip 2 diyabet; bazı kanser türleri; safra taşı; böbrek taşı; kabızlık ve divertikül hastalığı gibi sağlık sorunlarının vejetaryenlerde daha düşük oranlarda görüldüğü ortaya çıkmıştır. Ayrıca vejetaryen diyetlerin yaşam süresinin uzamasıyla ilişkili olduğu da söylenmektedir.
Vejetaryen diyetlerin sağlığa olumlu etkileri olmasında doymuş yağ; kolesterol ve hayvansal protein içeriklerinin düşük; lif; antioksidan ve fitokimyasallar açısından ise zengin olması etkilidir.
Uygun planlanan vejetaryen diyetler sağlıklı ve besin değeri açısından uygun olup; bazı kronik hastalıkların önlenmesinde ve tedavisinde olumlu etki gösterir. Ancak; iyi planlanmamış bir vejetaryen diyet B12 vitamini; kalsiyum; D vitamini; çinko; demir; ve uzun zincirli omega-3 yağ asitleri açısından eksik olabilir. Bunun önüne geçmek için vejetaryen beslenen bireylerin mutlaka diyetisyen ve doktor kontrolünde olmaları gerekir.
Vejetaryanlık ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular?
Demir ve B12 eksikliği olur mu?
Hayvansal kaynaklardan sınırlı beslenen kişilerde karşılaşılan en büyük sorunlardan birisidir. Evet vejeteryan kişilerin büyük çoğunluğundan bu mineral ve vitaminin eksikliğini görmekteyiz.
Demir ve B12 eksikliğini nasıl gideririm?
Doktorunuzun yaptıracağı tahliller sonunda ek destek gerekebilir. Bu ek destekleri alarak eksikliği giderebilirsiniz.
Et dışında alabileceğim protein kaynakları nelerdir?
Kurubaklagiller; fasulye; nohut; barbunya vb. bir çok sebzede protein bulunmaktadır.
Soya fasulyesinden elde edilen kıyma; süt vb. gıdaları tüketerek de protein ihtiyacını karşılayabilirsin.
Ayrıca yediğin ekmek; makarna gibi besinlerde de az da olsa protein bulunmaktadır.
Eğer ki vejeteryan olmaya karar verdiyseniz; öncelikle bir doktor kontrolünden geçip; size en uygun diyetisyene başvurunuz. Vücudunuzda eksik olan vitamin ve minerallerin tamamlanması ve doğru beslenerek bu beslenme biçimini yürütmeniz hatta; eskisinden daha zayıf ve sağlıklı olmanız da oldukça mümkün.
Hayatta önemli olan sizsiniz.İsteyin; Karar verin; Uygulamaya koyun ve BAŞARIN!
Yapılan çeşitli çalışmalarda; uygun planlanan vejetaryen diyetlerin önemli faydaları olduğu vurgulanmıştır. Bitkisel içerikli diyetler ile koroner kalp hastalığı riskinin azalmasının; çeşitli kanser türlerinin ve diğer bazı kronik dejeneratif hastalıkların ilişkili olduğu bu çalışmalarla gösterilmiştir. Ancak diğer yandan da; vejetaryenlerin ve özellikle de veganların düşük serum vitamin B-12 seviyelerinin olduğu görülmüştür.
Vejetaryen Diyetleri
1. Vegan diyeti: Bu diyeti uygulayanlar hiçbir hayvansal kaynaklı besin tüketmeden; sadece bitkilerle beslenirler. Bazı veganlar arıdan sağlandığı için balı; kemiğin kaynatılmasıyla elde edildiği için jelatini ve süt içerdiği için çikolatayı bile reddederler.
2. Lakto vejetaryen diyeti: Bitkisel besinleri ve hayvansal kaynaklı besinlerden yalnızca süt ve süt ürünlerini tüketirler.
3. Ovo vejetaryen diyeti: Bitkisel besinlerle birlikte yumurta da tüketirler. Et ve süt tüketmezler.
4. Lakto-ovo vejetaryen diyeti: Bu diyeti uygulayanlar öldürülmüş hayvan ürünleri yemeyip; sadece hayvan canlıyken ürettiği süt ile yumurtayı tüketirler. Sıklıkla uygulanan vejetaryen beslenme tipidir.
5. Semi-vejetaryen diyeti: Kırmızı et tüketmeyip; sınırlı miktarda tavuk ve balık tüketirler. Semi-vejetaryenler yumurta; süt ve türevi ürünleri serbestçe tüketirler.
Vejetaryen Diyetlerin Yararları
Yapılan araştırmalarda obezite; kardiyovasküler hastalıklar; hipertansiyon; tip 2 diyabet; bazı kanser türleri; safra taşı; böbrek taşı; kabızlık ve divertikül hastalığı gibi sağlık sorunlarının vejetaryenlerde daha düşük oranlarda görüldüğü ortaya çıkmıştır. Ayrıca vejetaryen diyetlerin yaşam süresinin uzamasıyla ilişkili olduğu da söylenmektedir.
Vejetaryen diyetlerin sağlığa olumlu etkileri olmasında doymuş yağ; kolesterol ve hayvansal protein içeriklerinin düşük; lif; antioksidan ve fitokimyasallar açısından ise zengin olması etkilidir.
Uygun planlanan vejetaryen diyetler sağlıklı ve besin değeri açısından uygun olup; bazı kronik hastalıkların önlenmesinde ve tedavisinde olumlu etki gösterir. Ancak; iyi planlanmamış bir vejetaryen diyet B12 vitamini; kalsiyum; D vitamini; çinko; demir; ve uzun zincirli omega-3 yağ asitleri açısından eksik olabilir. Bunun önüne geçmek için vejetaryen beslenen bireylerin mutlaka diyetisyen ve doktor kontrolünde olmaları gerekir.
Vejetaryanlık ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular?
Demir ve B12 eksikliği olur mu?
Hayvansal kaynaklardan sınırlı beslenen kişilerde karşılaşılan en büyük sorunlardan birisidir. Evet vejeteryan kişilerin büyük çoğunluğundan bu mineral ve vitaminin eksikliğini görmekteyiz.
Demir ve B12 eksikliğini nasıl gideririm?
Doktorunuzun yaptıracağı tahliller sonunda ek destek gerekebilir. Bu ek destekleri alarak eksikliği giderebilirsiniz.
Et dışında alabileceğim protein kaynakları nelerdir?
Kurubaklagiller; fasulye; nohut; barbunya vb. bir çok sebzede protein bulunmaktadır.
Soya fasulyesinden elde edilen kıyma; süt vb. gıdaları tüketerek de protein ihtiyacını karşılayabilirsin.
Ayrıca yediğin ekmek; makarna gibi besinlerde de az da olsa protein bulunmaktadır.
Eğer ki vejeteryan olmaya karar verdiyseniz; öncelikle bir doktor kontrolünden geçip; size en uygun diyetisyene başvurunuz. Vücudunuzda eksik olan vitamin ve minerallerin tamamlanması ve doğru beslenerek bu beslenme biçimini yürütmeniz hatta; eskisinden daha zayıf ve sağlıklı olmanız da oldukça mümkün.
Hayatta önemli olan sizsiniz.İsteyin; Karar verin; Uygulamaya koyun ve BAŞARIN!