Düşünce Hataları Yapıyor Muyuz?
Düşünce Hataları
Hiç farkında olmadan otomatik düşüncelerimizde düşünce çarpıtmaları oluşabilir. Bir çok düşünce hatamız vardır. Aşağıda belirtilenler ise en sık rastladığımız hatalardandır:
1-Hep ya da Hiç Düşüncesi: Bu düşünce hatası olayları; durumları iki kutuplu bir biçimde algılamakla ilgilidir. Siyah ya da beyaz olan düşünce stilinde gri renklere yer verilmez.
Örnekler:
“Herhangi bir arkadaşım benim doğum günümü unutursa; o kişiyle bütün ilişkimi keserim.”
“Sınavdan 100 alamadıysam bu tamamiyle benim beceriksiz olduğumu gösterir.”
“Eğer çocuklarım haftasonu benimle olmayacaklarsa; beni sevmedikleri anlamına gelir.”
2-Kişiselleştirme: Bu düşünce hatasında elde hiçbir neden yokken olumsuz olan her şeyin sorumlusunu kendinize yüklersiniz. Olayların başlıca nedeninde kendinizi görmeniz sebebiyle suçluluk hissederiz.
Örnekler:
“Eğer derslerimde daha başarılı olsaydım; babam mutlu ve başarılı bir insan olurdu.”
“Patronumun bütün gün bize bağırmasının nedeni benim sabah işe on dakika gecikmiş olmam.”
“Annem ve babam sorumsuz bir insan olmamdan dolayı boşanıyorlar.”
3-Meli- Malı Cümleleri: Hayatınızın merkezini kendi kendinize oluşturduğunuz –meli –malı yaptırımlarıyla sürdürürsünüz. Bunu da başarmalıyım; bitirmeliyim; yetiştirmeliyim gibi bir takım zorunluluklar kullanarak motive olmaya çalışırsınız.
Örnekler:
“Bu hafta planladıklarımın hepsini yapmalıyım.”
“Babam beni istediğim bütün kıyafetleri almalı.”
“Müdürümün söylediği her şeyi dikkate almalıyım.”
4-Etiketleme ve Yanlış Etiketleme: Kendinizi ya da başkalarını yıkıcı bir biçimde yargılamak veya yapılan hatalara dayanarak aşırı genellemelerde bulunarak olumsuz ve yanlış etiketlemek.
Örnekler:
“Yemek tuzlu olmuş bu sebepten beceriksizin tekiyim.”
“ Takdir yerine teşekkür almak aptal bir öğrenci olduğumu gösterir.”
“Ağlamak aciz insanların işidir.”
5-Aşırı Genelleme: Karşılaşılan tek bir olumsuzluk için sanki hep oluyormuş gibi algılamak. Kullanılan cümlelerde hiç; her zaman; daima ibareleri vardır.
Örnekler:
“Tatil günümde hep yağmur yağar zaten.”
“İş görüşmem olumsuz geçtiğine göre ben kesin iş bulamayacağım.”
“Matematikten 30 aldığıma göre matematiğimi hiç düzeltemeyeceğim .”
6-Aşırı Felaketleştirme (Büyütme) ya da Aşırı Küçültme: Olayların önemini olduğundan daha fazla bir şekilde abartma eğilimde ve de dünyanın sonu olduğu yönünde bir algıyla yorumlamak. Bunun tam tersi olarak ise yapılan ya da gerçekleşen durumu minnacık kalacak şekilde küçültmek; önemsizleştirmek.
Örnekler:
“Eğer tatildeyken yağmur yağarsa o tatili hiç yapılmamış say.”
“Bu sene de birinci olmanın benim başarılı olduğum anlamına gelmez.”
“Bebeğim yürümeye başlamadıktan sonra emeklemesinin bir anlamı yok.”
7-Duygusal Kararlar: “Hissediyorum o halde gerçek” hipotezine göre yaşamak. Olumsuz hissiyatımızın tamamiyle gerçekleri ya da olacak şeyleri yansıttığını düşünmek.
Örnekler:
“Annemin başına kötü şeyler gelecekmiş gibi hissediyorum.”
“İçime doğuyor bu sene çok kötü geçecek.”
8-Olumluyu Geçersiz Kılmak: Olumlu olan yaşantıları olumsuza çevirme isteği olarak düşünülebilir. Olumlu olayları görmezden gelmeye çalışmak.
Örnekler:
“Bana iltifatta bulunmasının nedeni sadece onun kibarlığı.”
“Bu sene işte başarılı olmam bundan sonraki senelerde devamı geleceği anlamına gelmez.”
9-Zihinsel Filtre: Bir durumdaki olumsuz olabilecek detaya odaklanarak bütün bir olayı olumsuzmuş gibi algılamak.
Örnekler:
“Çok sayıda kitap okuyor olabilirim ama yavaş okuyorum.”
“Ufak bir detay istediğim gibi olmazsa tüm yaptıklarım çöpe gider.”
Hiç farkında olmadan otomatik düşüncelerimizde düşünce çarpıtmaları oluşabilir. Bir çok düşünce hatamız vardır. Aşağıda belirtilenler ise en sık rastladığımız hatalardandır:
1-Hep ya da Hiç Düşüncesi: Bu düşünce hatası olayları; durumları iki kutuplu bir biçimde algılamakla ilgilidir. Siyah ya da beyaz olan düşünce stilinde gri renklere yer verilmez.
Örnekler:
“Herhangi bir arkadaşım benim doğum günümü unutursa; o kişiyle bütün ilişkimi keserim.”
“Sınavdan 100 alamadıysam bu tamamiyle benim beceriksiz olduğumu gösterir.”
“Eğer çocuklarım haftasonu benimle olmayacaklarsa; beni sevmedikleri anlamına gelir.”
2-Kişiselleştirme: Bu düşünce hatasında elde hiçbir neden yokken olumsuz olan her şeyin sorumlusunu kendinize yüklersiniz. Olayların başlıca nedeninde kendinizi görmeniz sebebiyle suçluluk hissederiz.
Örnekler:
“Eğer derslerimde daha başarılı olsaydım; babam mutlu ve başarılı bir insan olurdu.”
“Patronumun bütün gün bize bağırmasının nedeni benim sabah işe on dakika gecikmiş olmam.”
“Annem ve babam sorumsuz bir insan olmamdan dolayı boşanıyorlar.”
3-Meli- Malı Cümleleri: Hayatınızın merkezini kendi kendinize oluşturduğunuz –meli –malı yaptırımlarıyla sürdürürsünüz. Bunu da başarmalıyım; bitirmeliyim; yetiştirmeliyim gibi bir takım zorunluluklar kullanarak motive olmaya çalışırsınız.
Örnekler:
“Bu hafta planladıklarımın hepsini yapmalıyım.”
“Babam beni istediğim bütün kıyafetleri almalı.”
“Müdürümün söylediği her şeyi dikkate almalıyım.”
4-Etiketleme ve Yanlış Etiketleme: Kendinizi ya da başkalarını yıkıcı bir biçimde yargılamak veya yapılan hatalara dayanarak aşırı genellemelerde bulunarak olumsuz ve yanlış etiketlemek.
Örnekler:
“Yemek tuzlu olmuş bu sebepten beceriksizin tekiyim.”
“ Takdir yerine teşekkür almak aptal bir öğrenci olduğumu gösterir.”
“Ağlamak aciz insanların işidir.”
5-Aşırı Genelleme: Karşılaşılan tek bir olumsuzluk için sanki hep oluyormuş gibi algılamak. Kullanılan cümlelerde hiç; her zaman; daima ibareleri vardır.
Örnekler:
“Tatil günümde hep yağmur yağar zaten.”
“İş görüşmem olumsuz geçtiğine göre ben kesin iş bulamayacağım.”
“Matematikten 30 aldığıma göre matematiğimi hiç düzeltemeyeceğim .”
6-Aşırı Felaketleştirme (Büyütme) ya da Aşırı Küçültme: Olayların önemini olduğundan daha fazla bir şekilde abartma eğilimde ve de dünyanın sonu olduğu yönünde bir algıyla yorumlamak. Bunun tam tersi olarak ise yapılan ya da gerçekleşen durumu minnacık kalacak şekilde küçültmek; önemsizleştirmek.
Örnekler:
“Eğer tatildeyken yağmur yağarsa o tatili hiç yapılmamış say.”
“Bu sene de birinci olmanın benim başarılı olduğum anlamına gelmez.”
“Bebeğim yürümeye başlamadıktan sonra emeklemesinin bir anlamı yok.”
7-Duygusal Kararlar: “Hissediyorum o halde gerçek” hipotezine göre yaşamak. Olumsuz hissiyatımızın tamamiyle gerçekleri ya da olacak şeyleri yansıttığını düşünmek.
Örnekler:
“Annemin başına kötü şeyler gelecekmiş gibi hissediyorum.”
“İçime doğuyor bu sene çok kötü geçecek.”
8-Olumluyu Geçersiz Kılmak: Olumlu olan yaşantıları olumsuza çevirme isteği olarak düşünülebilir. Olumlu olayları görmezden gelmeye çalışmak.
Örnekler:
“Bana iltifatta bulunmasının nedeni sadece onun kibarlığı.”
“Bu sene işte başarılı olmam bundan sonraki senelerde devamı geleceği anlamına gelmez.”
9-Zihinsel Filtre: Bir durumdaki olumsuz olabilecek detaya odaklanarak bütün bir olayı olumsuzmuş gibi algılamak.
Örnekler:
“Çok sayıda kitap okuyor olabilirim ama yavaş okuyorum.”
“Ufak bir detay istediğim gibi olmazsa tüm yaptıklarım çöpe gider.”