Bahar Depresyonu
Uzun süren bir kış mevsimini geride bıraktığımız şu günlerde bahar artık geldi diyebiliriz. Dışarıda temiz ve güneşli bir bahar sabahı var fakat bunun tadını çıkaracak halimiz yok. Sanatçı Candan ERÇETİN in de şarkısında söylemiş olduğu gibi;
Bahar geldiğinde mi ben böyle olurum
Yoksa böyle olduğum da mı gelir bahar...
Evet; özellikle mevsim dönüşlerinde hissettiğiniz bir takım bedensel ve ruhsal sorunlar güzelim bahar keyfinizi gölgeliyor olabilir. Daha çok bahar depresyonu olarak bilinen mevsimsel duygulanım bozukluğu yani Seasonal affective disorder (SAD) hastalığı; her yılın aynı zamanlarında tekrar eden bir depresyon türüdür. Bu durum kişileri depresif; yorgun ve mutsuz bir ruh haline çekebilir. Psikiyatrik bozukluklarda biyolojik ritmin önemine dikkat çeken araştırma ve çalışmalar; sonbahar-kış aylarında başlayan ve ilkbahar-yaz aylarında iyileşen depresyon ataklarıyla karakterize mevsimsel özellikli depresyonu tanımlamaktadırlar. Bu tür araştırma sonuçlarına göre 24 saatlik günlük ritmin yanı sıra yıllık bir ritmin de olduğu; gün uzunluğu ve mevsimsel değişikliklere uyum sağlanamadığı takdirde duygudurum ataklarının tetiklenebileceğine dair kanıtlar sunmaktadır. Aynı şekilde bipolar bozukluk tanısı almış hastalarda her yıl aynı zaman diliminde tekrarlanan hipomanik ve manik atakları; mevsimsel özelliklere uyum sağlanamaması sonucu oluşan uyku-uyanıklık döngüsü bozukluklarının tetiklediği açıkça gösterilmiştir.
Özellikle bu dönemde Norepinefrin ve Serotonin olarak adlandırılan nörotransmitterlerin üretim; salınım; geri alımında anormallik gözlenir. Sosyal faktörler de depresyon oluşumunda farklı düzeylerde önemli etki oluşturmaktadır.
Öz güveni düşük; içe kapanık; kendilerine ve çevresindekilere kötümser bakma eğilimi olan; insan ilişkilerinde daha zayıf ve stres toleransı daha sınırlı olan kişilerde bahar depresyonunda yatkınlık görülür. Bu rahatsızlığı yaşayan kişiler; çevrelerinde baharın gelmesiyle mutlu hissedip enerji dolan insanları gördükçe daha da umutsuzluğa kapılabilirler.
Bahar aylarında sıklıkla görülen alerjik bir takım hastalıklar vardır. Araştırmalar alerjik hastalıklarla depresyon arasında bir ilişki olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla alerjik hastalıkları olanların bahar aylarında depresyona girmeleri öngörülebilir.
Bunun dışında kişilik özellikleri de depresyona yatkınlığı belirleyici faktörler olarak göze çarpmaktadır. Mesela; daha dışa dönük ve iletişim becerileri güçlü kişilerin bahar aylarında yaşanan bu farklılıkları hissetme ihtimali daha az iken; içe dönük ve iletişim becerileri güçlü olmayan; değişen durumlara karşı esneklik gösteremeyen kişilerde daha yoğun yaşanabilir.
Kadınlar mevsimsel depresyonu gösterenlerin yüzde 60-90 lık grubu oluşturmaktadır. Yine yaş da mevsimlik depresyon için güçlü bir öngörü sağlar. Dolayısıyla gençler kış depresyonu bulguları geliştirmeye daha yatkındırlar.
Gündüzleri yorgun hissetme; uyku düzeninde değişiklikler; genellikle çok uyuma şeklinde olabilir. Sosyal durumlarda ve normal günlük aktivitelerde azalma ve çekilme. Yemek yeme isteğinde artış ve kilo alımı gibi beslenme alışkanlıklarında değişiklikler bununla birlikte genellikle karbonhidratlara aş erme gibi durumları Mevsimsel Duygulanım Bozukluğu belirtileri olarak görülebilir.
Bahar depresyonu; psikolojik bir sebepten kaynaklanabileceği gibi; tiroid hormonları düzensizliğinden de kaynaklanıyor olabilir. Sebepler arasında bir ayırıcı tanı yapmak için de işinin ehli bir uzmandan yardım almak önemlidir.
Başa Çıkma Yolları ve Destek:
Aşağıdaki adımları takip etmek mevsimsel duygulanım bozukluğu hastalığını yönetmenize yardımcı olacaktır.
Tedavi planınızdan şaşmayın. İlaçlarınızı aksatmayın ve terapi seanslarınıza planlanan zamanlarda katılın.
Kendinize iyi bakın. Yeterince iyi dinlenin. Düzenli egzersiz yapın. Yemek saatlerinizi düzenleyin. Daha iyi hissetmek için alkol veya uyuşturucu ilaçlara başvurmayın.
Stres yönetimine özen gösterin. Stres yönetimi tekniklerini öğrenin. Yönetilemeyen stres depresyon; aşırı yemek yeme ya da sağlıksız düşünce ve davranışlara sebep olabilir.
Sosyalleşin: Ruh haliniz kötü olduğu zaman sosyalleşmek de zor gelebilir. Yine de çevrenizde olmasından keyif aldığınız kişilerle iletişime girmek için çaba sarf edin. Arkadaşlarınız size ağlayacak bir omuz veya eğlenceli bir ortam sağlayabilir.
Seyahate çıkın. Eğer mümkünse kendinizi harika hissedeceğinizi düşündüğünüz bir yere küçük bir seyahat organize edin. Hatta bu seyahate birkaç yakın arkadaş da eklerseniz harika olur.
Psikoterapi
Psikoterapi kötü hissetmenize sebep olan olumsuz düşünce ve davranışlarınızı tespit ederek değiştirmenize yardımcı olabilir. Ayrıca mevsimsel duygulanım bozukluğu hastalığı ile başa çıkmanın ve stresi yönetmenin yollarını da öğrenebilirsiniz.
Mutlu Baharlar...
Mehtap HATİPOĞLU
Aile Danışmanı Uzmanı; Psikoterapist
Bahar geldiğinde mi ben böyle olurum
Yoksa böyle olduğum da mı gelir bahar...
Evet; özellikle mevsim dönüşlerinde hissettiğiniz bir takım bedensel ve ruhsal sorunlar güzelim bahar keyfinizi gölgeliyor olabilir. Daha çok bahar depresyonu olarak bilinen mevsimsel duygulanım bozukluğu yani Seasonal affective disorder (SAD) hastalığı; her yılın aynı zamanlarında tekrar eden bir depresyon türüdür. Bu durum kişileri depresif; yorgun ve mutsuz bir ruh haline çekebilir. Psikiyatrik bozukluklarda biyolojik ritmin önemine dikkat çeken araştırma ve çalışmalar; sonbahar-kış aylarında başlayan ve ilkbahar-yaz aylarında iyileşen depresyon ataklarıyla karakterize mevsimsel özellikli depresyonu tanımlamaktadırlar. Bu tür araştırma sonuçlarına göre 24 saatlik günlük ritmin yanı sıra yıllık bir ritmin de olduğu; gün uzunluğu ve mevsimsel değişikliklere uyum sağlanamadığı takdirde duygudurum ataklarının tetiklenebileceğine dair kanıtlar sunmaktadır. Aynı şekilde bipolar bozukluk tanısı almış hastalarda her yıl aynı zaman diliminde tekrarlanan hipomanik ve manik atakları; mevsimsel özelliklere uyum sağlanamaması sonucu oluşan uyku-uyanıklık döngüsü bozukluklarının tetiklediği açıkça gösterilmiştir.
Özellikle bu dönemde Norepinefrin ve Serotonin olarak adlandırılan nörotransmitterlerin üretim; salınım; geri alımında anormallik gözlenir. Sosyal faktörler de depresyon oluşumunda farklı düzeylerde önemli etki oluşturmaktadır.
Öz güveni düşük; içe kapanık; kendilerine ve çevresindekilere kötümser bakma eğilimi olan; insan ilişkilerinde daha zayıf ve stres toleransı daha sınırlı olan kişilerde bahar depresyonunda yatkınlık görülür. Bu rahatsızlığı yaşayan kişiler; çevrelerinde baharın gelmesiyle mutlu hissedip enerji dolan insanları gördükçe daha da umutsuzluğa kapılabilirler.
Bahar aylarında sıklıkla görülen alerjik bir takım hastalıklar vardır. Araştırmalar alerjik hastalıklarla depresyon arasında bir ilişki olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla alerjik hastalıkları olanların bahar aylarında depresyona girmeleri öngörülebilir.
Bunun dışında kişilik özellikleri de depresyona yatkınlığı belirleyici faktörler olarak göze çarpmaktadır. Mesela; daha dışa dönük ve iletişim becerileri güçlü kişilerin bahar aylarında yaşanan bu farklılıkları hissetme ihtimali daha az iken; içe dönük ve iletişim becerileri güçlü olmayan; değişen durumlara karşı esneklik gösteremeyen kişilerde daha yoğun yaşanabilir.
Kadınlar mevsimsel depresyonu gösterenlerin yüzde 60-90 lık grubu oluşturmaktadır. Yine yaş da mevsimlik depresyon için güçlü bir öngörü sağlar. Dolayısıyla gençler kış depresyonu bulguları geliştirmeye daha yatkındırlar.
Gündüzleri yorgun hissetme; uyku düzeninde değişiklikler; genellikle çok uyuma şeklinde olabilir. Sosyal durumlarda ve normal günlük aktivitelerde azalma ve çekilme. Yemek yeme isteğinde artış ve kilo alımı gibi beslenme alışkanlıklarında değişiklikler bununla birlikte genellikle karbonhidratlara aş erme gibi durumları Mevsimsel Duygulanım Bozukluğu belirtileri olarak görülebilir.
Bahar depresyonu; psikolojik bir sebepten kaynaklanabileceği gibi; tiroid hormonları düzensizliğinden de kaynaklanıyor olabilir. Sebepler arasında bir ayırıcı tanı yapmak için de işinin ehli bir uzmandan yardım almak önemlidir.
Başa Çıkma Yolları ve Destek:
Aşağıdaki adımları takip etmek mevsimsel duygulanım bozukluğu hastalığını yönetmenize yardımcı olacaktır.
Tedavi planınızdan şaşmayın. İlaçlarınızı aksatmayın ve terapi seanslarınıza planlanan zamanlarda katılın.
Kendinize iyi bakın. Yeterince iyi dinlenin. Düzenli egzersiz yapın. Yemek saatlerinizi düzenleyin. Daha iyi hissetmek için alkol veya uyuşturucu ilaçlara başvurmayın.
Stres yönetimine özen gösterin. Stres yönetimi tekniklerini öğrenin. Yönetilemeyen stres depresyon; aşırı yemek yeme ya da sağlıksız düşünce ve davranışlara sebep olabilir.
Sosyalleşin: Ruh haliniz kötü olduğu zaman sosyalleşmek de zor gelebilir. Yine de çevrenizde olmasından keyif aldığınız kişilerle iletişime girmek için çaba sarf edin. Arkadaşlarınız size ağlayacak bir omuz veya eğlenceli bir ortam sağlayabilir.
Seyahate çıkın. Eğer mümkünse kendinizi harika hissedeceğinizi düşündüğünüz bir yere küçük bir seyahat organize edin. Hatta bu seyahate birkaç yakın arkadaş da eklerseniz harika olur.
Psikoterapi
Psikoterapi kötü hissetmenize sebep olan olumsuz düşünce ve davranışlarınızı tespit ederek değiştirmenize yardımcı olabilir. Ayrıca mevsimsel duygulanım bozukluğu hastalığı ile başa çıkmanın ve stresi yönetmenin yollarını da öğrenebilirsiniz.
Mutlu Baharlar...
Mehtap HATİPOĞLU
Aile Danışmanı Uzmanı; Psikoterapist