Vajinismus Tanı ve Tedavi Protokolleri
VAJİNİSMUS TANI VE TEDAVİ PROTOKOLLERİ
Review ( Gözden Geçirme)
Yrd. Doç. Dr. Şaban KARAYAĞIZ
Nuh Naci Yazgan Üniversitesi Psikoloji A.D.
Kadında cinsel birleşme öncesinde vajinal girişi kapatacak derecede vajina etrafı kaslarda kasılmaların olmasıdır. Bu kasılmalar istem dışıdır. Bu durumda penisin girişi imkânsız hale gelir ya da çok ağrılı olur. Prevalans ( Sıklığı): %4-6. Günümüzde; DSM-IV-TR kriterlerine göre vajinismus; vajinanın dış üçte birindeki kaslarda cinsel birleşmeyi engelleyecek bir biçimde; yineleyici bir biçimde ya da sürekli olarak istem dışı spazmın olması olarak tanımlanmaktadır. Tanı konulabilmesi için ayrı- ca bu bozukluğun; belirgin bir sıkıntıya ya da kişilerarası ilişkilerde zorluklara neden olması koşulu vardır. Ancak 150 yıldır tanı koymada kullanılan spazm(kasılma) ölçütünün günümüze kadar yapılan çalışmalarda yeterli bilimsel verilerle desteklenmemiş olması tanı kriterlerinin yeniden belirlenmesi gerektiğini gündeme getirmiştir.[1-2] Bu nedenle son zamanlarda oluşturulan bir konsensus tarafından vajinismusun; kadının olmasını arzu ettiği halde; penis; parmak ve/veya başka bir objenin vajinaya girişine sürekli veya yineleyici bir biçimde izin verememe zorluğu şeklinde tanımlanması önerilmektedir. Bu kadınlarda sıklıkla fobik kaçınma; istemsiz pelvis kas kontraksiyonları ve ağrı beklentisi/korkusu/deneyimi vardır. Yapısal bozukluklar ve diğer fiziksel anormallikler dışlanmalıdır.[3-4]
Batılı kaynaklarda disparoninin (ağrılı cinsel birleşme) görülme sıklığı %3-4.3; vajinismus sıklığı %1-6 arasında olduğu tahmin edilmektedir. Ülkemizde ise oldukça sık görülen bir hastalıktır ve Konya’da normal popülasyonda yapılan bir araştırmada vajinismus görülme sıklığı %15.3 olarak belirlenmiştir [3]. Birinci basamakta yapılan bir çalışmada ise vajinismus sıklığı %41.7 olarak bulunmuştur. Ülkemizde cinsel işlev bozuklukları polikliniklerinde yapılan araştırmalar; oldukça tutarlı bir bulgu olarak; cinsel işlev bozuklukları nedeniyle tedavi başvurusunda bulunan kadınlarda en sık görülen kadın cinsel işlev bozukluğunun vajinismus olduğu sonucuna varmaktadır ve değişik araştırmalarda sıklığı %62.2-75.9 arasında değişmektedir.[5-6]
Vajinismusun etiyolojisi henüz bilinmemekle birlikte; cinsel ve fiziksel istismar; cinselliğe karşı olumsuz dinsel-kültürel tutumlar; cinsel bilgi ve eğitim yetersizliği; eş ilişkisinde sorunlar olması; eşte cinsel işlev bozukluğu olması; cinsel birleşme sırasında ağrı duyulması gibi pek çok faktörün bozukluğun ortaya çıkmasında etkili olduğu öne sürülmüştür. Vajinismuslu kadınların eşlerinin hastalığın ortaya çıkmasında veya sürmesinde rolü olduğuna dair araştırmalar da yapılmıştır. Vajinismusu olan kadınların eşlerinin pasif bağımlı; aşırı koruyucu olduklarını ve kaçıngan cinsel davranışlar sergilediklerini bildiren yazarlar vardır.[7-8]
Vajinismusta Tedavi Protokolleri
Cinsel terapi: 1)Cinsel organlar ve vajinismus hakkında bilgilendirme 2)Fizik muayene 3)Tedavi hakkında bilgilendirme 4)Davranışsal terapi 5)Sensation odaklanma egzersizleri 6)Sistematik desensitizasyon 7)Kognitif terapi .[9]
Tedavi ve takipte en önemli nokta kişiye uygun yaklaşımı bulabilmektir. Nasıl ki her ağrı kesici her kullananın baş ağrısını geçirmez ise her yöntem de her hasta için uygun değildir.
Ayrıca tedavi sonrası kişilerin cinsel doyuma ulaşabilmesi önemlidir. Yoksa sadece yanlış kasılan bir grup kasa fiziksel müdaheleler ile bilinçaltı çatışmaları çözmeden sonuca odaklanmak kişinin yaşam kalitesini artırmak adına uygun değildir.
Kaynaklar:
1- Reissing ED; Binik YM; Khalifé S; Cohen D; Amsel R. Etiological correlates of vaginismus: sexual and physical abuse; sexual knowledge; sexual self-schema; and relationship adjustment. J Sex Marital Ther 2003;29:47-59.
2- de Kruiff ME; ter Kuile MM; Weijenborg PT; van Lankveld JJ. Vaginismus and dyspareunia: is there a difference in clinical presentation? J Psychosom Obstet Gynaecol 2000;21:149-55
3- Trakya Univ Tip Fak Derg 2009;26(2):151-158 Sultan DOĞAN; Gamze VAROL SARAÇOĞLU
4- Basson R; Berman J; Burnett A; Derogatis L; Ferguson D; Fourcroy J; et al. Report of the international consensus development conference on female sexual dysfunction: definitions and classifications. J Urol 2000;163:888-93.
5- 6. Özdemir YO; Şimşek F; İncesu C; Koç K. Sociodemographic and clinical characteristics of subjects referred to a multidisciplinary sexual dysfunction outpatient clinic. European Journal of Sexual Health 2006;15(Suppl 1):S14-5.
6- Dogan S. Vaginismus and accompanying sexual dysfunctions in a Turkish clinical sample. J Sex Med 2009;6:184-92.
7- Kayır A; Şahin D. Vaginismus tedavisinin uzamasında eşlerin rolü. NöroPsikiyatri Arşivi 1997;34:178-85.
8- O Sullivan K. Observations on vaginismus in Irish women. Arch Gen Psychiatry 1979;36:824-6.
9- Prof. Dr. E. Eşel. Erciyes Üniversitesi Tıp Fak. Psikiyatri A.D. Öğretim Üyesi.
Review ( Gözden Geçirme)
Yrd. Doç. Dr. Şaban KARAYAĞIZ
Nuh Naci Yazgan Üniversitesi Psikoloji A.D.
Kadında cinsel birleşme öncesinde vajinal girişi kapatacak derecede vajina etrafı kaslarda kasılmaların olmasıdır. Bu kasılmalar istem dışıdır. Bu durumda penisin girişi imkânsız hale gelir ya da çok ağrılı olur. Prevalans ( Sıklığı): %4-6. Günümüzde; DSM-IV-TR kriterlerine göre vajinismus; vajinanın dış üçte birindeki kaslarda cinsel birleşmeyi engelleyecek bir biçimde; yineleyici bir biçimde ya da sürekli olarak istem dışı spazmın olması olarak tanımlanmaktadır. Tanı konulabilmesi için ayrı- ca bu bozukluğun; belirgin bir sıkıntıya ya da kişilerarası ilişkilerde zorluklara neden olması koşulu vardır. Ancak 150 yıldır tanı koymada kullanılan spazm(kasılma) ölçütünün günümüze kadar yapılan çalışmalarda yeterli bilimsel verilerle desteklenmemiş olması tanı kriterlerinin yeniden belirlenmesi gerektiğini gündeme getirmiştir.[1-2] Bu nedenle son zamanlarda oluşturulan bir konsensus tarafından vajinismusun; kadının olmasını arzu ettiği halde; penis; parmak ve/veya başka bir objenin vajinaya girişine sürekli veya yineleyici bir biçimde izin verememe zorluğu şeklinde tanımlanması önerilmektedir. Bu kadınlarda sıklıkla fobik kaçınma; istemsiz pelvis kas kontraksiyonları ve ağrı beklentisi/korkusu/deneyimi vardır. Yapısal bozukluklar ve diğer fiziksel anormallikler dışlanmalıdır.[3-4]
Batılı kaynaklarda disparoninin (ağrılı cinsel birleşme) görülme sıklığı %3-4.3; vajinismus sıklığı %1-6 arasında olduğu tahmin edilmektedir. Ülkemizde ise oldukça sık görülen bir hastalıktır ve Konya’da normal popülasyonda yapılan bir araştırmada vajinismus görülme sıklığı %15.3 olarak belirlenmiştir [3]. Birinci basamakta yapılan bir çalışmada ise vajinismus sıklığı %41.7 olarak bulunmuştur. Ülkemizde cinsel işlev bozuklukları polikliniklerinde yapılan araştırmalar; oldukça tutarlı bir bulgu olarak; cinsel işlev bozuklukları nedeniyle tedavi başvurusunda bulunan kadınlarda en sık görülen kadın cinsel işlev bozukluğunun vajinismus olduğu sonucuna varmaktadır ve değişik araştırmalarda sıklığı %62.2-75.9 arasında değişmektedir.[5-6]
Vajinismusun etiyolojisi henüz bilinmemekle birlikte; cinsel ve fiziksel istismar; cinselliğe karşı olumsuz dinsel-kültürel tutumlar; cinsel bilgi ve eğitim yetersizliği; eş ilişkisinde sorunlar olması; eşte cinsel işlev bozukluğu olması; cinsel birleşme sırasında ağrı duyulması gibi pek çok faktörün bozukluğun ortaya çıkmasında etkili olduğu öne sürülmüştür. Vajinismuslu kadınların eşlerinin hastalığın ortaya çıkmasında veya sürmesinde rolü olduğuna dair araştırmalar da yapılmıştır. Vajinismusu olan kadınların eşlerinin pasif bağımlı; aşırı koruyucu olduklarını ve kaçıngan cinsel davranışlar sergilediklerini bildiren yazarlar vardır.[7-8]
Vajinismusta Tedavi Protokolleri
Cinsel terapi: 1)Cinsel organlar ve vajinismus hakkında bilgilendirme 2)Fizik muayene 3)Tedavi hakkında bilgilendirme 4)Davranışsal terapi 5)Sensation odaklanma egzersizleri 6)Sistematik desensitizasyon 7)Kognitif terapi .[9]
Tedavi ve takipte en önemli nokta kişiye uygun yaklaşımı bulabilmektir. Nasıl ki her ağrı kesici her kullananın baş ağrısını geçirmez ise her yöntem de her hasta için uygun değildir.
Ayrıca tedavi sonrası kişilerin cinsel doyuma ulaşabilmesi önemlidir. Yoksa sadece yanlış kasılan bir grup kasa fiziksel müdaheleler ile bilinçaltı çatışmaları çözmeden sonuca odaklanmak kişinin yaşam kalitesini artırmak adına uygun değildir.
Kaynaklar:
1- Reissing ED; Binik YM; Khalifé S; Cohen D; Amsel R. Etiological correlates of vaginismus: sexual and physical abuse; sexual knowledge; sexual self-schema; and relationship adjustment. J Sex Marital Ther 2003;29:47-59.
2- de Kruiff ME; ter Kuile MM; Weijenborg PT; van Lankveld JJ. Vaginismus and dyspareunia: is there a difference in clinical presentation? J Psychosom Obstet Gynaecol 2000;21:149-55
3- Trakya Univ Tip Fak Derg 2009;26(2):151-158 Sultan DOĞAN; Gamze VAROL SARAÇOĞLU
4- Basson R; Berman J; Burnett A; Derogatis L; Ferguson D; Fourcroy J; et al. Report of the international consensus development conference on female sexual dysfunction: definitions and classifications. J Urol 2000;163:888-93.
5- 6. Özdemir YO; Şimşek F; İncesu C; Koç K. Sociodemographic and clinical characteristics of subjects referred to a multidisciplinary sexual dysfunction outpatient clinic. European Journal of Sexual Health 2006;15(Suppl 1):S14-5.
6- Dogan S. Vaginismus and accompanying sexual dysfunctions in a Turkish clinical sample. J Sex Med 2009;6:184-92.
7- Kayır A; Şahin D. Vaginismus tedavisinin uzamasında eşlerin rolü. NöroPsikiyatri Arşivi 1997;34:178-85.
8- O Sullivan K. Observations on vaginismus in Irish women. Arch Gen Psychiatry 1979;36:824-6.
9- Prof. Dr. E. Eşel. Erciyes Üniversitesi Tıp Fak. Psikiyatri A.D. Öğretim Üyesi.