genç İntiharlar
GENÇ İNTİHARLAR:İntihar ve intihar girişimlerinin gençlik çağında yüksek oranlarda seyretmesinin nedeni; bu dönemde bedensel; ruhsal ve toplumsal kaynaklı zorlanmaların ve birçok ruhsal hastalığın gençlik döneminde başlaması olarak nitelendirilebilir. Çocuklarda ise; intiharların kaza olarak yorumlanması; intihar sonucu ölümlerin farklı açıklanması ve hatta bildirilmemesi sebebiyle gerçeği yansıtmadığı düşünülmektedir. Çocukluk döneminde ölümcül düşünceler; 5 yaşında ölümün geri dönüşümünün olduğu; 9 yaşından sonra ise; yetişkin gibi ölümü algılamasıdır. Dolayısıyla; intihar düşüncesinin çoğunlukla 11 yaş ve üzerindeki gençlerde arttığı görülmektedir. İntihar düşüncesinin erken yaşta tespit edilebilmesi; ileride intihar etme riskini önemli derecede azaltacaktır.
İntihara meyilli kişilerin tipik özellikleri yoktur; ancak yakın çevre ve aileden uzaklaşma; huzursuzluk; üzgün ve endişeli görünüm; okul başarısında düşme; şüpheli kaza ve yaralanmalar; sık sık ölümden bahsetme; küçük intihar girişimleri ve eve kapanma; yıkıcı davranışlar; alkol-ilaç alımı gibi davranışlar ciddi belirtileri ile uyarıcı olabilir. Okul çevresi ve aile içi sorunlar; intihar düşüncesinin ve girişiminin oluşumunda en etkili risk etkenleridir. Okul çevresi; çocuklar ve gençler için kendilerini sosyal ve akademik olarak ispatlayabildikleri en önemli ortamdır. Buna bağlı olarak intihar girişimlerinin sıklıkla okul döneminde görülür. Özellikle gençlerde; arkadaşlarının intiharlarından sonra kendilerine zarar verme eğilimleri daha fazladır. Uzun süreli aile içi uyumsuzluklarında; reddedilme veya ani kayıplarda da intihar girişimlerine sıklıkla rastlanır. Erken müdahalenin; çocuk ve ergenlerde; bu düşünceden uzaklaşmaları için olumlu etkileri gözlenmektedir. İntihar girişimi nedeniyle muayeneye getirilen çocuk veya genç öncelikle acil olarak değerlendirilmeli ve hastanın hayati bulguları düzenlenmelidir.
Gençler Neden İntihar Ederler?
- Ümitsiz duygulardan kaçmak için; diğer kişilerin davranışlarını ya da durumlarını değiştirmek istediği için; Eğer ruhsal bir bozukluk yok ise; intihar çoğunlukla arkadaşlarınca dışlanma; damgalanma ve itibar kaybı ya da anne ve/veya babayı cezalandırma amacı taşımaktadır. Kendi değerini anlamamakta; anne ve babasını kendisinden yoksun bırakarak cezalandırmak istemektedir. Gençler için yaşamın anlamı henüz oluşmamıştır ve bu anlam henüz anne baba veya sevgilinin kendilerine verdiği değerle eş tutulmaktadır.
- Dayanılmaz durumlardan kaçmak istediği için; aile baskısı; aile içi sorunlar ve huzursuzluklar; çoğunlukla gençlerin intihar etmelerine neden olmaktadır. Özellikle kız çocuklarına çok yoğun baskı yapılmaktadır.
- Dikkat çekmek istediği için; aileler intihardan bahseden genci ciddiye almalıdır. İntihar ederek ölmüş her genç; en az bir kere bunu söylemiştir.
- Ölen birine eşlik etmek istediği için; sevdiklerini kaybetmeye dayanamadığı bir zamanda da intihar girişiminde bulunabilir.
- Cezadan kaçmak istediği için; ailede ağır baskı; fiziki/cinsel ihmal ve istismara maruz kalma; gençleri intihara sürüklemektedir.
- Sorumluluklarından kaçmak istediği için; gençler başa çıkmadıkları problemlerini çözemediği ve yardım alabileceği; kişi ya da kişilere ulaşamadığı için kaçış yolu olarak ölümü tercih etmektedir. Sıkıntılarını ifade edebilecekleri; aktarabilecekleri alanlar bulamayan gençler kendi iç dünyalarında sıkışmakta ve yardım arayışına girmektedirler.
- Aşkı ifade etmek istediği için; ergenlik duyguların en yoğun yaşandığı dönemdir ve genç kimlik arayışı içindedir. Henüz kimliğini bulamamış gençler; ailede bulamadığı sevgi ve ilgiyi karşı cinste ararlar. Duygularına karşılık alamadığı zamanlarda; sevgi yoksunluklarını; ölümü tercih ederek ifade etmişlerdir.
Birini kaybetme; ilişkinin bitmesi; okula girememe vb. somut olaylar yaşamış olabileceği için; bu tür yaşantılar gençleri olumsuz şekilde etkilemekte ve yaşamlarına son vermelerine neden olmaktadır.
Kimler Risk Grubundadır?
- Daha önce intiharı denemiş olanlarda görülebilir.
- Uyuşturucu; ilaç ve alkol etkisinde olanlarda ve bu maddelerin yoksunluklarında görülebilir.
- Cinsel sapmaları olanlarda görülebilir.
- Taklit eden ya da başkasından kolay etkilenenler. Açıklanmış herkesin bildiği intihar olayları; intihar teşebbüslerini arttırır.
- Depresyon geçirenler. Depresyon geçirenler çoğunlukla intihar etmezler ama intihara meyilli kişiler depresiftir.
- Hayal kırıklığı; kızgınlık yalnızlık; suçluluk; üzüntü; saldırı gibi duygulardan en az birinin çok yoğun yaşanmasıdır.
- Şizofrenlerde amaçsız ve anlamsız intiharlar görülebilir.
Aşağıdaki durum ve ipuçları gözleniyorsa ve genç depresyonda ise; intihar açısından risk grubunda olabileceği düşünülebilir.
- Kesin bir plandan bahsediyorsa;
- Ailede ölüm ve/veya kayıplar olmuşsa;
- Travmatik bir kaybın yıl dönümü ile ilgiliyse;
- Yalnızsa ve çevresi ile ilişkisi kesilmişse;
- Şahsi eşyalarını düzenliyor ya da dağıtıyorsa;
- Davranış ve duygularında ani değişikler oluyorsa;
- Ümitsizse;
- Negatif benlik algısı; negatif ilişki ve negatif gelecek beklentisi de eklenebilir.
İntihara eğilimli gençlerin çoğu ipucu verirler:
Sözlü ifade: “Ben işe yaramam”; “Bu sefer kendimi öldüreceğim”
Davranış: Resim; yazı- şiir yazma; eşyalarını dağıtma; hediye verir vb.
Durumsal: Ölüm. Anma dönemi ile uğraşır.
Sendrom: Tatmin olmama; depresyon ve yalnızlık.
Niyeti ve işin ciddiyet derecesini anlamak çok önemlidir. Eğer ipuçları ve riskleri fark edilmezse etkili müdahale şansı azalır.
İntihar Konusunda Yanlışlar ve Gerçekler:
1. Yanlış: İntihar edenler mutlaka ruh hastasıdır.
Gerçek: İntihar edenler depresif; ümitsiz ve yalnızdır.
2. Yanlış: Ciddi düşünenler intihar hakkında konuşmaz.
Gerçek: Çoğu konuşur ve ipucu verir. İntihar edeceğini söyleyen her genç intihar etmeyebilir ama her söylediğinde ciddiye alınmalı ve takip edilmelidir.
3. Yanlış: İntihar etmekle tehdit eden gerçekte yapmaz.
Gerçek: Her konuşan genç yapmaz ama intihar edenler niyetlerini duyurur.
4. Yanlış: Ani yapar; plan yapmaz.
Gerçek: Birçoğu planlıdır.
5. Yanlış: Birden fazla denemez.
Gerçek: İntihar edenlerin çoğu daha önce denemişlerdir.
6.Yanlış: İntihar hakkında konuşmak o kişinin düşünmesine neden olur.
Gerçek: Konuşmak onu düşündüğümüzü anlatır. Bilgilendirmek önemlidir. Rahatlamasına ve yeniden düşünmesine yardımcı olur.
7. Yanlış: Deneyen genç gerçekten ölmek istiyordur.
Gerçek: Gerçekte çoğu bu konuda bilinçli değildir. O anki acıdan kurtulmak istiyordur.
8. Yanlış: İntihara meyilli olanlar yardım aramaz; istemez.
Gerçek: Birçoğu aramış ve yardım almıştır.
9.Yanlış: Genç intiharı kafasına koyduysa bir şey yapılamaz.
Gerçek: Tam tersi durdurulabilir ve yardım edilebilir.
10.Yanlış: İntihar kalıtımsaldır.
Gerçek: Kalıtımsal değildir. Öğrenilmiş ve durumsaldır.
11.Yanlış: Bir kere denediyse mutlaka gerçekleştirir.
Gerçek: Denemiş ve şu anda iyi durumda olan birçok kişi vardır.
12. Yanlış: İntihar eğilimli kişi eşyalarını başkalarına dağıtıp; paylaşıyorsa; bu yaşama döndüğü konusunda işarettir.
Gerçek: Bu her zaman doğru değildir. Eğilimli kişi kesin planı yaptığı zaman kıymetli eşyalarını dağıtabilir.
Gençlik için en önemli sorun çevresiyle İLETİŞİM kuramamaktır.Sorunlarını çözmek için çevreden devamlı yardım bekler;anlaşılmayı diler.Bu iletişimi kuramayan genç için intihar maalesef son İLETİŞİM aracıdır.Burada ana-babaya düşen en önemli görev;gencin kurmak istediği iletişime doğru bir biçimde tepki vermektir.Konuşma;kendini ifade etme olanağı sunulan bir gencin intihara sürüklenmesi pek olası değildir.Geleceğimiz dediğimiz gençler bunu fazlasıyla hak ediyor.Onları anlamaya çalışıp;azcık empati yapalım ve hayatın yalnızca dersler;sınavlar olmadığını acı bir son la karşılaşmadan fark edelim..
İntihara meyilli kişilerin tipik özellikleri yoktur; ancak yakın çevre ve aileden uzaklaşma; huzursuzluk; üzgün ve endişeli görünüm; okul başarısında düşme; şüpheli kaza ve yaralanmalar; sık sık ölümden bahsetme; küçük intihar girişimleri ve eve kapanma; yıkıcı davranışlar; alkol-ilaç alımı gibi davranışlar ciddi belirtileri ile uyarıcı olabilir. Okul çevresi ve aile içi sorunlar; intihar düşüncesinin ve girişiminin oluşumunda en etkili risk etkenleridir. Okul çevresi; çocuklar ve gençler için kendilerini sosyal ve akademik olarak ispatlayabildikleri en önemli ortamdır. Buna bağlı olarak intihar girişimlerinin sıklıkla okul döneminde görülür. Özellikle gençlerde; arkadaşlarının intiharlarından sonra kendilerine zarar verme eğilimleri daha fazladır. Uzun süreli aile içi uyumsuzluklarında; reddedilme veya ani kayıplarda da intihar girişimlerine sıklıkla rastlanır. Erken müdahalenin; çocuk ve ergenlerde; bu düşünceden uzaklaşmaları için olumlu etkileri gözlenmektedir. İntihar girişimi nedeniyle muayeneye getirilen çocuk veya genç öncelikle acil olarak değerlendirilmeli ve hastanın hayati bulguları düzenlenmelidir.
Gençler Neden İntihar Ederler?
- Ümitsiz duygulardan kaçmak için; diğer kişilerin davranışlarını ya da durumlarını değiştirmek istediği için; Eğer ruhsal bir bozukluk yok ise; intihar çoğunlukla arkadaşlarınca dışlanma; damgalanma ve itibar kaybı ya da anne ve/veya babayı cezalandırma amacı taşımaktadır. Kendi değerini anlamamakta; anne ve babasını kendisinden yoksun bırakarak cezalandırmak istemektedir. Gençler için yaşamın anlamı henüz oluşmamıştır ve bu anlam henüz anne baba veya sevgilinin kendilerine verdiği değerle eş tutulmaktadır.
- Dayanılmaz durumlardan kaçmak istediği için; aile baskısı; aile içi sorunlar ve huzursuzluklar; çoğunlukla gençlerin intihar etmelerine neden olmaktadır. Özellikle kız çocuklarına çok yoğun baskı yapılmaktadır.
- Dikkat çekmek istediği için; aileler intihardan bahseden genci ciddiye almalıdır. İntihar ederek ölmüş her genç; en az bir kere bunu söylemiştir.
- Ölen birine eşlik etmek istediği için; sevdiklerini kaybetmeye dayanamadığı bir zamanda da intihar girişiminde bulunabilir.
- Cezadan kaçmak istediği için; ailede ağır baskı; fiziki/cinsel ihmal ve istismara maruz kalma; gençleri intihara sürüklemektedir.
- Sorumluluklarından kaçmak istediği için; gençler başa çıkmadıkları problemlerini çözemediği ve yardım alabileceği; kişi ya da kişilere ulaşamadığı için kaçış yolu olarak ölümü tercih etmektedir. Sıkıntılarını ifade edebilecekleri; aktarabilecekleri alanlar bulamayan gençler kendi iç dünyalarında sıkışmakta ve yardım arayışına girmektedirler.
- Aşkı ifade etmek istediği için; ergenlik duyguların en yoğun yaşandığı dönemdir ve genç kimlik arayışı içindedir. Henüz kimliğini bulamamış gençler; ailede bulamadığı sevgi ve ilgiyi karşı cinste ararlar. Duygularına karşılık alamadığı zamanlarda; sevgi yoksunluklarını; ölümü tercih ederek ifade etmişlerdir.
Birini kaybetme; ilişkinin bitmesi; okula girememe vb. somut olaylar yaşamış olabileceği için; bu tür yaşantılar gençleri olumsuz şekilde etkilemekte ve yaşamlarına son vermelerine neden olmaktadır.
Kimler Risk Grubundadır?
- Daha önce intiharı denemiş olanlarda görülebilir.
- Uyuşturucu; ilaç ve alkol etkisinde olanlarda ve bu maddelerin yoksunluklarında görülebilir.
- Cinsel sapmaları olanlarda görülebilir.
- Taklit eden ya da başkasından kolay etkilenenler. Açıklanmış herkesin bildiği intihar olayları; intihar teşebbüslerini arttırır.
- Depresyon geçirenler. Depresyon geçirenler çoğunlukla intihar etmezler ama intihara meyilli kişiler depresiftir.
- Hayal kırıklığı; kızgınlık yalnızlık; suçluluk; üzüntü; saldırı gibi duygulardan en az birinin çok yoğun yaşanmasıdır.
- Şizofrenlerde amaçsız ve anlamsız intiharlar görülebilir.
Aşağıdaki durum ve ipuçları gözleniyorsa ve genç depresyonda ise; intihar açısından risk grubunda olabileceği düşünülebilir.
- Kesin bir plandan bahsediyorsa;
- Ailede ölüm ve/veya kayıplar olmuşsa;
- Travmatik bir kaybın yıl dönümü ile ilgiliyse;
- Yalnızsa ve çevresi ile ilişkisi kesilmişse;
- Şahsi eşyalarını düzenliyor ya da dağıtıyorsa;
- Davranış ve duygularında ani değişikler oluyorsa;
- Ümitsizse;
- Negatif benlik algısı; negatif ilişki ve negatif gelecek beklentisi de eklenebilir.
İntihara eğilimli gençlerin çoğu ipucu verirler:
Sözlü ifade: “Ben işe yaramam”; “Bu sefer kendimi öldüreceğim”
Davranış: Resim; yazı- şiir yazma; eşyalarını dağıtma; hediye verir vb.
Durumsal: Ölüm. Anma dönemi ile uğraşır.
Sendrom: Tatmin olmama; depresyon ve yalnızlık.
Niyeti ve işin ciddiyet derecesini anlamak çok önemlidir. Eğer ipuçları ve riskleri fark edilmezse etkili müdahale şansı azalır.
İntihar Konusunda Yanlışlar ve Gerçekler:
1. Yanlış: İntihar edenler mutlaka ruh hastasıdır.
Gerçek: İntihar edenler depresif; ümitsiz ve yalnızdır.
2. Yanlış: Ciddi düşünenler intihar hakkında konuşmaz.
Gerçek: Çoğu konuşur ve ipucu verir. İntihar edeceğini söyleyen her genç intihar etmeyebilir ama her söylediğinde ciddiye alınmalı ve takip edilmelidir.
3. Yanlış: İntihar etmekle tehdit eden gerçekte yapmaz.
Gerçek: Her konuşan genç yapmaz ama intihar edenler niyetlerini duyurur.
4. Yanlış: Ani yapar; plan yapmaz.
Gerçek: Birçoğu planlıdır.
5. Yanlış: Birden fazla denemez.
Gerçek: İntihar edenlerin çoğu daha önce denemişlerdir.
6.Yanlış: İntihar hakkında konuşmak o kişinin düşünmesine neden olur.
Gerçek: Konuşmak onu düşündüğümüzü anlatır. Bilgilendirmek önemlidir. Rahatlamasına ve yeniden düşünmesine yardımcı olur.
7. Yanlış: Deneyen genç gerçekten ölmek istiyordur.
Gerçek: Gerçekte çoğu bu konuda bilinçli değildir. O anki acıdan kurtulmak istiyordur.
8. Yanlış: İntihara meyilli olanlar yardım aramaz; istemez.
Gerçek: Birçoğu aramış ve yardım almıştır.
9.Yanlış: Genç intiharı kafasına koyduysa bir şey yapılamaz.
Gerçek: Tam tersi durdurulabilir ve yardım edilebilir.
10.Yanlış: İntihar kalıtımsaldır.
Gerçek: Kalıtımsal değildir. Öğrenilmiş ve durumsaldır.
11.Yanlış: Bir kere denediyse mutlaka gerçekleştirir.
Gerçek: Denemiş ve şu anda iyi durumda olan birçok kişi vardır.
12. Yanlış: İntihar eğilimli kişi eşyalarını başkalarına dağıtıp; paylaşıyorsa; bu yaşama döndüğü konusunda işarettir.
Gerçek: Bu her zaman doğru değildir. Eğilimli kişi kesin planı yaptığı zaman kıymetli eşyalarını dağıtabilir.
Gençlik için en önemli sorun çevresiyle İLETİŞİM kuramamaktır.Sorunlarını çözmek için çevreden devamlı yardım bekler;anlaşılmayı diler.Bu iletişimi kuramayan genç için intihar maalesef son İLETİŞİM aracıdır.Burada ana-babaya düşen en önemli görev;gencin kurmak istediği iletişime doğru bir biçimde tepki vermektir.Konuşma;kendini ifade etme olanağı sunulan bir gencin intihara sürüklenmesi pek olası değildir.Geleceğimiz dediğimiz gençler bunu fazlasıyla hak ediyor.Onları anlamaya çalışıp;azcık empati yapalım ve hayatın yalnızca dersler;sınavlar olmadığını acı bir son la karşılaşmadan fark edelim..