Çekingenlik
Çekingenlik; sosyal ortamlardan olabildiğince uzak durma; çok yakını dışındaki diğer insanlarla aynı ortamı paylaşmaktan çekinme; başka insanlarla iletişim kurmaktan kaçınma; diğer bireyler tarafından olumsuz değerlendirilmeye aşırı duyarlı olma gibi davranış ve düşüncelerle açıklanabilir.
Çekingenlik; çocuğun kendisine güvensizliğin bir belirtisi olabilir. Çekingen davranan çocuklar karamsar olmaya ve herkesten uzak durup yalnız kalmaya daha yatkındırlar. Bu yüzden arkadaşlık kurmakta da çok fazla zorlanırlar. Sürekli kendilerini eleştirirler ve yetersizlik duygusu içindedirler. Sorumluluk almak istemezler. Kendilerine sorulan sorulara kısa cevap vermeyi tercih ederler.
Çocuklar Niçin Çekingen Olur?
•Anne ve babanın aşırı baskısı önemli bir faktördür. Sürekli kardeşleri ya da arkadaşları ile kıyaslanan; ailede yer ve değer verilmeyen çocuğun; içine kapanık olması beklenen bir durumdur.
•Çocuğun oyun; arkadaş ve benzeri sosyal ilişkilerinin olmaması yalnız kalmasına yol açabilir.
•Ailenin çelişkili davranışları çocuğun kendisine ve ailesine olan güven duygusunu yıpratır. Aynı zamanda küçük hatalarına karşı anlayışlı davranmamak da onu ürkek ve çekingen yapar.
•Bazen çekingenlik aileden çocuğa geçen bir davranış şeklidir. Çekingen anne ve babanın çocuklarının da çekingen olma olasılığı yüksektir.
•Annenin aşırı koruyucu tavrı çocukta çekingenlik duygusu oluşmasına neden olabilir. Büyümesine rağmen annenin tırnak kestiği; ayakkabı bağladığı; pijamasını giydirdiği hatta banyo yaptırdığı çocuklar; dışarıda karşılaşacakları bir problem karşısında yalnız kaldıklarında ne yapacaklarını şaşırır; bunalır ve kendilerine güven duymazlar.
Çekingen Çocuklara Nasıl Yardımcı Olmalı?
Eğer çocuğunuzda çekingen olduğunu düşünüyorsanız; çocuğunuzdaki bu çekingenliği önemsemelisiniz. Yapılan araştırmalara göre her 100 çocuktan 10’u aşırı çekingenlik sorunuyla karşı karşıya kalıyor ve hayatları olumsuz yönde etkileniyor.
•Çekingenliğin oluşma sebebi özellikle araştırılıp bulunmalı ve giderilmesine çalışılmalıdır.
•Çocuğunuzu başardığı küçük şeylerde teşvik etmeniz; omzunu sıvazlamanız onu motive edecektir. Onun vereceği uygun kararlara duyarlı ve saygılı olmalısınız. Çocuğunuzun yeteneklerinin gelişmesi ve kendini gerçekleştirebilmesi için özgür ve öz denetime dayalı bir disiplin anlayışı geliştirmek oldukça önemlidir.
•Çocuğa yapabileceği şeyler için sorumluluklar verilmeli ve başarıları övülmelidir. Aile içinde yeri ve değeri olduğunu ve bir iş başardığını görmesi; kişiliğini güçlendirecek ve kendine güvenini artıracaktır.
•Çocuğa baskı yapmadan arkadaş edinmesi; onlarla oynaması sağlanarak kendine güveni geliştirilmelidir. Bu yüzden onları sosyal aktivitelere katılmaları için desteklemeliyiz.
•Onu çok girişken olması için zorlamamalı; ama çekingenliğini kabullendiğinizi de hissettirmemelisiniz. Ona her zaman destek olmalı ve cesaretlendirmelisiniz.
•Anne-baba olarak kendinizi değerlendirmeli ve çocuğunuza örnek olmalısınız. Çekingen tavırda bir yapınız varsa sosyalleşmeye çalışarak bu yönünüzü güçlendirmeye çalışmalısınız. Unutmamak gerekir ki çocuklar anne ve babalarını model alırlar.
•Çocuğun çekingenliğini başkaları ile paylaşmak doğru değildir. Anne ve baba çocuğun becerilerinin gelişmesinde ona yardımcı olmalı; onu sevmeli ve değer vermelidir.
Çekingen davranan çocukları sürekli eleştirmek kadar sosyal ortamlara girmeye zorlamak da etkili bir yöntem olmayacaktır. Yaşanan bu sorun hemen ve kolayca halledilebilecek bir sorun değildir. Sabırlı olmalı ve küçük adımlarla hareket edilmelidir. Önem verilmesi gereken en önemli nokta çocuğunuzun kendi sınırlarını aştığı her ayrıntıyı fark etmeniz ve onu yüreklendirmenizdir.
Uzm Psk. Nuray ÖZBEN AVŞAR
Kaynaklar:
Aydoğmuş; K.; Uyumsuz Çocukların Aile Ortamı ile İlgili Bir Araştırma.
İstanbul Tıp Fakültesi 1972
Tuncer; O.; Çocuk Davranış Bozukluklarının Çeşitleri ve Etiyolojisi; Onuncu Milli Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi Bilimsel Çalışmaları; Hacettepe Üniversitesi 1973