Sonbahar Depresyonu
Yazın sıcak; güneşli ve neşeli günlerini geride bıraktık. .Şimdi penceremizde yağmur; hava kasvetli; soğuk; kış kapımızda. Sokaklarda bir sukunet; yapraklar yerlere dökülmüş; yazlık kıyafetler yerini kazaklara; montlara bırakmış. Peki ya ruh halimiz? Ruh halimizde de değişimler var mı?
Yazın bitişi ile gelen can sıkıntısı; enerji düşüklüğü; hiçbir şey yapmama hali … Depresyonun değişik şekillerinden birini bize anımsatıyor: “sonbahar depresyonu”. Duygu durum bozukları altında inceleyebileceğimiz şiddetli depresif nöbetlerde sonbahar ve kış mevsimlerinde gözle görülür bir artış olduğu bilimsel araştırmalarla kanıtlandı. Yazın bitişi ile günlerin uzunluğunun artık azalmış olması; gecelerin uzaması; karanlığın artışı depresyonu tetikliyor. Bunun nedeni ise karanlığın beyindeki melatonin hormonunu arttırması. Ve aynı zamanda azalan güneşin serotonin hormonunda düşmelere neden olması.
İçim çok sıkılıyor depresyonda mıyım?
Her iç sıkıntısı depresyon değildir. Depresyonun farklı alanları tetikleyen bir tablosu var. Uykusuzluk ya da uyku artışı; enerji azlığı; iştahsızlık/iştah artması; dikkat ve odaklanmada zorluk; yorgunluk-bitkinlik; hemen her gün değersizliki aşırı ya da uygun olmayan suçluluk duygularının olması; düşüncelerin belirli bir konuda yoğunlaştırma yetisinde azalma ya da kararsızlık; yineleyen ölüm düşünceleri gibi. Dolayısıyla her can sıkıntısı; kendini kötü hissetme ya da enerji azalmasının sebebi depresyon sayılamıyor. Enerji azalmasının farklı fizyolojik sebepleri de olabilir. Depresyon diyebilmek için şikayetlerin en az iki haftadır sürüyor olması gerekiyor.
Kimi zaman mutsuzluk; kızgınlık; kırgınlık veya can sıkıntısı depresyonla karıştırılıyor. Sosyal medyanın sık kullanılması ile birlikte gelişen diğer insanların sürekli “mutlu” olduğunu görmek kişilerde mutluluk arayışını tetikliyor. Beklenilen mutluluğa ulaşılamadığında ise; “ Neden mutlu olamıyorum?” “Çok yalnızım…” gibi düşünceler ortaya çıkıyor. Yaz aylarında sürekli var olan farklı etkinliklerin; kış mevsiminde artık azalması; soğuk havalar dolayısı ile engelenmesi; güneş enerjisinin beyin yapısını olumlu etkilediğinden güneş enerjisinin azalması dolayısı ile insanların diğer mevsimlere göre sonbaharda depresyona girme olasıklıklarının arttığı bir gerçek.
Depresyon Tedavisi:
Depresyon psikiyatrik rahatsızlıklar arasında tedaviye olumlu cevap veren bir rahatsızlıktır.İki türlü tedavi yöntemi vardır: İlaç ve psikoterapi. İlaç kullanımının doktor kontrolü olmadan kesilmesi ile birlikte depresyonun aynı sene içinde tekrar etme olasılığı %50dir. Bu nedenle ilaç tedavisi psikiyatrist kontrolünde olmalı; ve belirli zaman aralıklarında görüşülmelidir. İlaç kullanımının yanı sıra psikolog desteğinin alınması tedaviyi destekleyecektir. Kognitif terapinin uygulanması ise; kişinin hayata karşı bakışını destekleyecek; düşüncelerinin değişmesini ve farklı bakış açılarından bakmayı öğretecektir.
- Kafeinli içeçekler yerine size iyi gelecek birki çaylarını kullanmaya özen gösterin.
- Yoğun iş temposunda çalışırken kısa molalar verin; haftasonunu kendinize ayırın; sevdiğiniz insanlarla birlikte vakit geçirin.
- Yaz dönemlerinde olduğu gibi sonbahar kış dönemlerinde de yapılabilecek etkinlikler var. İnceleyin ve katılmaya özen gösterin.
- Hava soğuk; evden dışarı çıkmak içinizden gelmiyorsa; evde yapılabilecek keyifli aktiviteleri gözden geçirin. Kitap okuyun; film izleyin; arkadaşlarınızı davet edin.
- Eyleme geçmek; hareketi arttırmak depresyondan çıkmada ilk adım. Planlarınızı ertelemeyin. Küçük küçük aktivitelerle de olsa adımlar atmaya başlayın.
- Sizi harekete geçirecek; enerjizi arttıracak müzikler dinleyin.
- Herşeye rağmen kendinizi kötü hissediyorsanız mutlaka bir uzmandan destek alın.
Yazın bitişi ile gelen can sıkıntısı; enerji düşüklüğü; hiçbir şey yapmama hali … Depresyonun değişik şekillerinden birini bize anımsatıyor: “sonbahar depresyonu”. Duygu durum bozukları altında inceleyebileceğimiz şiddetli depresif nöbetlerde sonbahar ve kış mevsimlerinde gözle görülür bir artış olduğu bilimsel araştırmalarla kanıtlandı. Yazın bitişi ile günlerin uzunluğunun artık azalmış olması; gecelerin uzaması; karanlığın artışı depresyonu tetikliyor. Bunun nedeni ise karanlığın beyindeki melatonin hormonunu arttırması. Ve aynı zamanda azalan güneşin serotonin hormonunda düşmelere neden olması.
İçim çok sıkılıyor depresyonda mıyım?
Her iç sıkıntısı depresyon değildir. Depresyonun farklı alanları tetikleyen bir tablosu var. Uykusuzluk ya da uyku artışı; enerji azlığı; iştahsızlık/iştah artması; dikkat ve odaklanmada zorluk; yorgunluk-bitkinlik; hemen her gün değersizliki aşırı ya da uygun olmayan suçluluk duygularının olması; düşüncelerin belirli bir konuda yoğunlaştırma yetisinde azalma ya da kararsızlık; yineleyen ölüm düşünceleri gibi. Dolayısıyla her can sıkıntısı; kendini kötü hissetme ya da enerji azalmasının sebebi depresyon sayılamıyor. Enerji azalmasının farklı fizyolojik sebepleri de olabilir. Depresyon diyebilmek için şikayetlerin en az iki haftadır sürüyor olması gerekiyor.
Kimi zaman mutsuzluk; kızgınlık; kırgınlık veya can sıkıntısı depresyonla karıştırılıyor. Sosyal medyanın sık kullanılması ile birlikte gelişen diğer insanların sürekli “mutlu” olduğunu görmek kişilerde mutluluk arayışını tetikliyor. Beklenilen mutluluğa ulaşılamadığında ise; “ Neden mutlu olamıyorum?” “Çok yalnızım…” gibi düşünceler ortaya çıkıyor. Yaz aylarında sürekli var olan farklı etkinliklerin; kış mevsiminde artık azalması; soğuk havalar dolayısı ile engelenmesi; güneş enerjisinin beyin yapısını olumlu etkilediğinden güneş enerjisinin azalması dolayısı ile insanların diğer mevsimlere göre sonbaharda depresyona girme olasıklıklarının arttığı bir gerçek.
Depresyon Tedavisi:
Depresyon psikiyatrik rahatsızlıklar arasında tedaviye olumlu cevap veren bir rahatsızlıktır.İki türlü tedavi yöntemi vardır: İlaç ve psikoterapi. İlaç kullanımının doktor kontrolü olmadan kesilmesi ile birlikte depresyonun aynı sene içinde tekrar etme olasılığı %50dir. Bu nedenle ilaç tedavisi psikiyatrist kontrolünde olmalı; ve belirli zaman aralıklarında görüşülmelidir. İlaç kullanımının yanı sıra psikolog desteğinin alınması tedaviyi destekleyecektir. Kognitif terapinin uygulanması ise; kişinin hayata karşı bakışını destekleyecek; düşüncelerinin değişmesini ve farklı bakış açılarından bakmayı öğretecektir.
- Kafeinli içeçekler yerine size iyi gelecek birki çaylarını kullanmaya özen gösterin.
- Yoğun iş temposunda çalışırken kısa molalar verin; haftasonunu kendinize ayırın; sevdiğiniz insanlarla birlikte vakit geçirin.
- Yaz dönemlerinde olduğu gibi sonbahar kış dönemlerinde de yapılabilecek etkinlikler var. İnceleyin ve katılmaya özen gösterin.
- Hava soğuk; evden dışarı çıkmak içinizden gelmiyorsa; evde yapılabilecek keyifli aktiviteleri gözden geçirin. Kitap okuyun; film izleyin; arkadaşlarınızı davet edin.
- Eyleme geçmek; hareketi arttırmak depresyondan çıkmada ilk adım. Planlarınızı ertelemeyin. Küçük küçük aktivitelerle de olsa adımlar atmaya başlayın.
- Sizi harekete geçirecek; enerjizi arttıracak müzikler dinleyin.
- Herşeye rağmen kendinizi kötü hissediyorsanız mutlaka bir uzmandan destek alın.
Psk.Merve ÖZEN