Evlilik Danışmanlığı ve Arabuluculuk Arasındaki Fark
EVLİLİK DANIŞMANLIĞI VE ARABULUCULUK ARASINDAKİ FARK
Evlilik danışmanlığı; çoğunlukla akıl sağlığı gibi alanlarda çalışmış; sosyal ilişkileri güçlü; eğitim sektöründen gelen veya psikoloji eğitimi almış çeşitli mesleklerden kişiler tarafından gerçekleştirilir. Evlilik danışmanlığı genellikle tanı koyma; terapi; kişilik tedavisi ve ilişki sorunlarıyla ilgilenmektedir. Bir evlilik danışmanı tarafından toplanan ve kullanılan bilgi türleri ilgili ailenin hikâyesini; aile üyelerinin kişiliklerini ve cinsel özelliklerini içermelidir. Evlilik danışmanları nörotik davranış belirtileri; ruhsal bozukluk ve hastalıkları danışmanlık süresince kullanma adına tanımlayabilirler. Bir evlilik danışmanı tarafların davranışlarını anlamalarına yardımcı olmak ve bağlantıları sağlamak amacıyla analitik becerilerini kullanmayı hedefleyecektir çünkü böylece çiftler arasındaki çatışma hafifletilmek istenecektir. Evlilik terapisinde eşlerin kendilerine; geçmişleri; hedefleri ; ilişkileri hakkında nasıl düşündükleri ve duyguları hakkında nasıl hissettiklerine odaklanır.
Bir arabulucunun yaklaşımı ise farklıdır. Arabuluculuk çatışmanın çözümlenmesidir. Arabuluculuk çiftlerin anlaşmazlıklarını barışçıl bir şekilde çözümlemeleri için yardım etme sürecidir.Evlilikler büyük ve küçük çatışmalarla; anlaşmazlıklarla doludur. Ne zaman bir çift verimsiz bir şekilde tartışarak farklılıklarını savunurlar o zaman evlilikleri zarara uğrar. Eğer bu durum karşılıklı inatla her iki taraf tarafından yaygınlaştırılıyorsa o evlilik başarısız olabilir. Şaşırtıcı olan şudur ki genellikle bir evliliği boşanmaya kadar götüren faktörler minik; küçük kızgınlıklardır. Ama bunlar arabuluculuk teknikleri ile kolayca tanımlayabilir ve çözümlenebilirler.
Arabulucu; belirli anlaşmazlıkları sürekli yaşayan ve karşılıklı olumsuz etkileşim içinde kalan çiftlere yardımcı olmak için çalışır. Çiftin aralarındaki iletişimi analiz etmeyi ve müzakerelerini daha verimli bir tarzda yapmaya yönlendirme vurgusu burada en can alıcı yöntemdir. Arabulucu tarafların beraber kabul edeceği bir çözüme müzakere ederek ulaşmasına olanak sağlar. Bu bağlamada arabuluculuk geçmişe değil geleceğe odaklanır. Arabulucu problemin nedenleriyle değil çözümleriyle ilgilenir. Arabulucu etkin dinleme; soru sorma ve yeniden çerçevelendirme yaparak; aile danışmanlığında kullanılan terapi teknikleriyle; kişilerin kendi çözümlerini bulmasını sağlar. Arabulucu; uzun yıllar evli kalmış olsalar dahi çift arasındaki yanlış anlamaları ve kopuklukları fark eder. Bu yanlış anlaşılmalar aile içi arabuluculuk seansının ilk yarım saatinde anlaşılabilir.
Buna ek olarak; arabulucu belirli mali konularda direk bir şekilde taraflara konuşabilir; iş sorunlarını dinler; finansal planlama ve çözülmesi gereken konular hakkında fikir beyan edebilir. Çünkü genelde arabulucuların tecrübeleri gösteriyor ki boşanma süreci genelde mali konulardan kaynaklanmaktadır. Bu mali sorunlar çözülmez ise boşanmaların yaşanması muhtemeldir.
Ayrıca; eğer bir çiftin seçtiği arabulucu hem evlilik hem de aynı zamanda boşanma arabulucusu ise bu durum boşanmaya neden olan nedenler üzerinde bir nevi ters mühendislik yapılmasına yol açtığı için boşanma engellenebilir.
Aile içi veya evlilik arabuluculuğunun bir diğer önemli özelliği de "Normalleşme"dir. Aile içinde veya evlilik sürecinde sinirsel yıpranma yaşandığına inanmaktansa; Arabulucu "Şimdi"lerde kalmak isteyecektir. Arabulucu bu durumda yaşanılanların normal olup olmadığı hakkında bilgi verebilecektir. Burada şaşırtıcı olan yaşanılanların aslında normal olduğunu görmeleridir. Çiftler de bu durumda kendilerinin yaşadığı problemlerin olağan dışı olup olmadığını; evlilik süresinde yaşanması muhtemel sorunlar olup olmadığını görüp ayrıca diğer çiftlerle karşılaştırma yoluna gidip çözmeye çalışacaklardır ve bu durum evliliklerini sürdürmeye neden olabilecektir.
Arabuluculuk hedef ve görev odaklıdır. Zamana ve uygulamaya karşı sınırlıdır. Bir çift; sorunla karşılaştığında önce evlilik danışmanına gider fakat faydalı olan bu iki yaklaşımın beraber işletilebilmesidir. Arabuluculuk ayrıca; çiftlerden birinin terapiste gitme ısrarı olduğunda da bir alternatif olarak gösterilebilir. Bazı çiftler evlilik danışmanları ile çalışmak isterler bazıları da arabulucularla çalışmak isterler; bazıları da ikisiyle çalışmak isterler.
Bazen arabuluculuk evlilik danışmanlığında başarısız olan çiftler için başarılı sonuç verir. Bazen de tam tersi olabilir. Burada önemli olan nokta evliliklerini yürütmede kullandıkları ikna ve iyileştirme için gerekli kaynakların gerektiği kadar ortaya çıkarılıp çıkarılmadığıdır.
ARABULUCULUK PRO-AKTİF bir yaklaşımdır.
Arabuluculuk doğru adım atmaya neden olan bir yaklaşımdır. Bir problemle karşılaştığınızda istediğiniz şey problemi mi bitirmek yoksa evliliği mi bitirmek?
Arabuluculuk size ilişkinin fotoğrafını doğru çekme ve problemi tanımlama konusunda yardımcı olacaktır.
Arabuluculuk tekniği kişilerin geçmişte yaşadıkları olaylar; yaptıkları hesapları düşünmelerinden ve muhakeme etmelerinden ziyade ileride ne görmek istediklerine odaklanır. Bazen insanlar “tamam çözelim; bir arabulucu gelsin ve çözüme ulaşalım” diye düşünseler dahi aynı odada oturmaya hazır olmadıkları görülür. Arabuluculuk ile Danışman arasındaki fark burada ortaya çıkmaktadır. Arabulucu ilişkideki mevcut problemlere neden olan davranışların kaynağına odaklanmaz; tarafsız kişiliğiyle iki taraf arasındaki anlaşmazlığa neden olan şeylerle uzun dönemde yaşayabilirler mi ona çalışır.
Arabuluculuk aşamaları; arabulucunun aile hakkında ( çocuklara ilişkin bilgide dahil ) hızlıca bilgi almakla başlar.Bu yapılırken; aile üyeleri arabulucu kişiye mal varlıklarını; gelirlerini; borçlarını ve amaçlarını söylerler. En önemli sorunlar öncelik sırasına konur. İhtiyaç halinde
Sonuçta kişiler yaşadıkları problem için aile danışmanına da gitseler; arabulucuya da gitseler çözmek için bir adım atmış olurlar. Mutlu çiftler üzerinde yapılan araştırmalarda; bu çiftlerin mutlu olma nedenlerinin problem çözme becerilerinden kaynaklandığı tespit edilmiştir. Problemsiz çift değil; anlaşmazlığı çözme becerisi olan çiftler gerekmektedir. Kişiler bunu beceremediği zaman bu konuda destek alması gerekmektedir.
Hülya Arslan KABA
Uzman Psikolog
Aile ve Çift Terapisti
KAYNAKÇA
Robert J. Sternberg (Editor); Patricia Ruzgis (Editor); Cambridge University Press 1994
Co-opetition Barry J Nalebuff & Adam M Brandenburger; HarperCollins 1997
Özbek; Mustafa Serdar (Ocak 2009). Alternatif Uyuşmazlık Çözümü.
Çetin; Canan (Kasım 2007). Müzakere Teknikleri – İlke; Süreç; Uygulama.
Kekeç; Elif Kısmet (Kasım 2011). Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler
Roger Fisher;William Ury (2008) (çeviren:Fatma Güven Burakreis): Evet Boyun eğmeden anlaşmaya varmak. İstanbul Bilgi Üniversitesi yayınları
Bush; R.A.B; Folger; J.P.( 2013).Arabuluculuk ve getirileri:Dönüşümsel Çatışma Yaklaşımı.(Çev:Gamze Sart) Ankara:Nobel
Folger;P;J; Poole; S; M;Stutman; K;r(2013). Çatışma yönetimi : İlişkiler; gruplar ve kuruluşlar için stratejiler( Çev : Akkoyun; F.) Ankara:Nobel
Ken Russell (Editor); Philip Carter (Editor); John Wiley 2001
Coercion: Why We Listen to What They Sayby Douglas Rushkoff; 1999
Daniel Goleman; Annie McKee; Richard E. Boyatzis HBS Press 2009
Evlilik danışmanlığı; çoğunlukla akıl sağlığı gibi alanlarda çalışmış; sosyal ilişkileri güçlü; eğitim sektöründen gelen veya psikoloji eğitimi almış çeşitli mesleklerden kişiler tarafından gerçekleştirilir. Evlilik danışmanlığı genellikle tanı koyma; terapi; kişilik tedavisi ve ilişki sorunlarıyla ilgilenmektedir. Bir evlilik danışmanı tarafından toplanan ve kullanılan bilgi türleri ilgili ailenin hikâyesini; aile üyelerinin kişiliklerini ve cinsel özelliklerini içermelidir. Evlilik danışmanları nörotik davranış belirtileri; ruhsal bozukluk ve hastalıkları danışmanlık süresince kullanma adına tanımlayabilirler. Bir evlilik danışmanı tarafların davranışlarını anlamalarına yardımcı olmak ve bağlantıları sağlamak amacıyla analitik becerilerini kullanmayı hedefleyecektir çünkü böylece çiftler arasındaki çatışma hafifletilmek istenecektir. Evlilik terapisinde eşlerin kendilerine; geçmişleri; hedefleri ; ilişkileri hakkında nasıl düşündükleri ve duyguları hakkında nasıl hissettiklerine odaklanır.
Bir arabulucunun yaklaşımı ise farklıdır. Arabuluculuk çatışmanın çözümlenmesidir. Arabuluculuk çiftlerin anlaşmazlıklarını barışçıl bir şekilde çözümlemeleri için yardım etme sürecidir.Evlilikler büyük ve küçük çatışmalarla; anlaşmazlıklarla doludur. Ne zaman bir çift verimsiz bir şekilde tartışarak farklılıklarını savunurlar o zaman evlilikleri zarara uğrar. Eğer bu durum karşılıklı inatla her iki taraf tarafından yaygınlaştırılıyorsa o evlilik başarısız olabilir. Şaşırtıcı olan şudur ki genellikle bir evliliği boşanmaya kadar götüren faktörler minik; küçük kızgınlıklardır. Ama bunlar arabuluculuk teknikleri ile kolayca tanımlayabilir ve çözümlenebilirler.
Arabulucu; belirli anlaşmazlıkları sürekli yaşayan ve karşılıklı olumsuz etkileşim içinde kalan çiftlere yardımcı olmak için çalışır. Çiftin aralarındaki iletişimi analiz etmeyi ve müzakerelerini daha verimli bir tarzda yapmaya yönlendirme vurgusu burada en can alıcı yöntemdir. Arabulucu tarafların beraber kabul edeceği bir çözüme müzakere ederek ulaşmasına olanak sağlar. Bu bağlamada arabuluculuk geçmişe değil geleceğe odaklanır. Arabulucu problemin nedenleriyle değil çözümleriyle ilgilenir. Arabulucu etkin dinleme; soru sorma ve yeniden çerçevelendirme yaparak; aile danışmanlığında kullanılan terapi teknikleriyle; kişilerin kendi çözümlerini bulmasını sağlar. Arabulucu; uzun yıllar evli kalmış olsalar dahi çift arasındaki yanlış anlamaları ve kopuklukları fark eder. Bu yanlış anlaşılmalar aile içi arabuluculuk seansının ilk yarım saatinde anlaşılabilir.
Buna ek olarak; arabulucu belirli mali konularda direk bir şekilde taraflara konuşabilir; iş sorunlarını dinler; finansal planlama ve çözülmesi gereken konular hakkında fikir beyan edebilir. Çünkü genelde arabulucuların tecrübeleri gösteriyor ki boşanma süreci genelde mali konulardan kaynaklanmaktadır. Bu mali sorunlar çözülmez ise boşanmaların yaşanması muhtemeldir.
Ayrıca; eğer bir çiftin seçtiği arabulucu hem evlilik hem de aynı zamanda boşanma arabulucusu ise bu durum boşanmaya neden olan nedenler üzerinde bir nevi ters mühendislik yapılmasına yol açtığı için boşanma engellenebilir.
Aile içi veya evlilik arabuluculuğunun bir diğer önemli özelliği de "Normalleşme"dir. Aile içinde veya evlilik sürecinde sinirsel yıpranma yaşandığına inanmaktansa; Arabulucu "Şimdi"lerde kalmak isteyecektir. Arabulucu bu durumda yaşanılanların normal olup olmadığı hakkında bilgi verebilecektir. Burada şaşırtıcı olan yaşanılanların aslında normal olduğunu görmeleridir. Çiftler de bu durumda kendilerinin yaşadığı problemlerin olağan dışı olup olmadığını; evlilik süresinde yaşanması muhtemel sorunlar olup olmadığını görüp ayrıca diğer çiftlerle karşılaştırma yoluna gidip çözmeye çalışacaklardır ve bu durum evliliklerini sürdürmeye neden olabilecektir.
Arabuluculuk hedef ve görev odaklıdır. Zamana ve uygulamaya karşı sınırlıdır. Bir çift; sorunla karşılaştığında önce evlilik danışmanına gider fakat faydalı olan bu iki yaklaşımın beraber işletilebilmesidir. Arabuluculuk ayrıca; çiftlerden birinin terapiste gitme ısrarı olduğunda da bir alternatif olarak gösterilebilir. Bazı çiftler evlilik danışmanları ile çalışmak isterler bazıları da arabulucularla çalışmak isterler; bazıları da ikisiyle çalışmak isterler.
Bazen arabuluculuk evlilik danışmanlığında başarısız olan çiftler için başarılı sonuç verir. Bazen de tam tersi olabilir. Burada önemli olan nokta evliliklerini yürütmede kullandıkları ikna ve iyileştirme için gerekli kaynakların gerektiği kadar ortaya çıkarılıp çıkarılmadığıdır.
ARABULUCULUK PRO-AKTİF bir yaklaşımdır.
Arabuluculuk doğru adım atmaya neden olan bir yaklaşımdır. Bir problemle karşılaştığınızda istediğiniz şey problemi mi bitirmek yoksa evliliği mi bitirmek?
Arabuluculuk size ilişkinin fotoğrafını doğru çekme ve problemi tanımlama konusunda yardımcı olacaktır.
Arabuluculuk tekniği kişilerin geçmişte yaşadıkları olaylar; yaptıkları hesapları düşünmelerinden ve muhakeme etmelerinden ziyade ileride ne görmek istediklerine odaklanır. Bazen insanlar “tamam çözelim; bir arabulucu gelsin ve çözüme ulaşalım” diye düşünseler dahi aynı odada oturmaya hazır olmadıkları görülür. Arabuluculuk ile Danışman arasındaki fark burada ortaya çıkmaktadır. Arabulucu ilişkideki mevcut problemlere neden olan davranışların kaynağına odaklanmaz; tarafsız kişiliğiyle iki taraf arasındaki anlaşmazlığa neden olan şeylerle uzun dönemde yaşayabilirler mi ona çalışır.
Arabuluculuk aşamaları; arabulucunun aile hakkında ( çocuklara ilişkin bilgide dahil ) hızlıca bilgi almakla başlar.Bu yapılırken; aile üyeleri arabulucu kişiye mal varlıklarını; gelirlerini; borçlarını ve amaçlarını söylerler. En önemli sorunlar öncelik sırasına konur. İhtiyaç halinde
Sonuçta kişiler yaşadıkları problem için aile danışmanına da gitseler; arabulucuya da gitseler çözmek için bir adım atmış olurlar. Mutlu çiftler üzerinde yapılan araştırmalarda; bu çiftlerin mutlu olma nedenlerinin problem çözme becerilerinden kaynaklandığı tespit edilmiştir. Problemsiz çift değil; anlaşmazlığı çözme becerisi olan çiftler gerekmektedir. Kişiler bunu beceremediği zaman bu konuda destek alması gerekmektedir.
Hülya Arslan KABA
Uzman Psikolog
Aile ve Çift Terapisti
KAYNAKÇA
Robert J. Sternberg (Editor); Patricia Ruzgis (Editor); Cambridge University Press 1994
Co-opetition Barry J Nalebuff & Adam M Brandenburger; HarperCollins 1997
Özbek; Mustafa Serdar (Ocak 2009). Alternatif Uyuşmazlık Çözümü.
Çetin; Canan (Kasım 2007). Müzakere Teknikleri – İlke; Süreç; Uygulama.
Kekeç; Elif Kısmet (Kasım 2011). Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler
Roger Fisher;William Ury (2008) (çeviren:Fatma Güven Burakreis): Evet Boyun eğmeden anlaşmaya varmak. İstanbul Bilgi Üniversitesi yayınları
Bush; R.A.B; Folger; J.P.( 2013).Arabuluculuk ve getirileri:Dönüşümsel Çatışma Yaklaşımı.(Çev:Gamze Sart) Ankara:Nobel
Folger;P;J; Poole; S; M;Stutman; K;r(2013). Çatışma yönetimi : İlişkiler; gruplar ve kuruluşlar için stratejiler( Çev : Akkoyun; F.) Ankara:Nobel
Ken Russell (Editor); Philip Carter (Editor); John Wiley 2001
Coercion: Why We Listen to What They Sayby Douglas Rushkoff; 1999
Daniel Goleman; Annie McKee; Richard E. Boyatzis HBS Press 2009