Boşanmanın Çocuklar Üzerindeki Etkileri
BOŞANMANIN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Boşanma tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de giderek artan bir ivmeye sahiptir. Boşanma sadece çiftlerin evlilik akdinin bozulması gibi gözükse de aslında belki de en çok etkilenen taraf eşlerden çok çocuklardır. Eşler karı koca olmaktan vazgeçebilir ve evlilikleri boşanma ile sonuçlanabilir. Fakat anne ve babalar çocuklarından boşanamaz ve çocuklar da anne ve babalarından boşanmazlar. Buna rağmen boşanmanın sonuçlarına maruz kalırlar. Ve en az bir ebeveyninden uzaklaşmak zorunda kalırlar. Anne baba için zaten zor olan bir dönemde çocuklarına yönelik ilgide azalma olabilir. Tüm bu durumlar sonucunda çocuklar büyük bir şok; acı ve kaygı yaşarlar ve güven duyguları sarsılır.
Boşanmanın etkileri çocuğun yaşına; cinsiyetine; boşanma öncesinde ve sonrasındaki iklime; boşanma kararının nasıl anlatıldığına; çocuğun kimin yanında kalacağına; anne baba arasındaki çatışmaya bağlı olarak değişiklik gösterir. Gelişim düzeyine göre boşanmanın etkileri:
Bebeklik Dönemi
Bebeklikte geliştirilen en önemli şey güven duygusudur. Boşanma sürecinde fiziksel yakınlık davranışlarında azalma gerçekleşirse güven duygusu gelişmeyebilir. Gerileme yaşanabilir. Eskisine göre daha çok ağlama nöbetleri görülebilir. Uyku sorunları yaşanabilir.
Okul Öncesi Dönem
Çocuk; gelişim dönemi gereği benmerkezci (egosantrik) düşünme eğiliminde olduğu için kendisini suçlu hissetmektedir. Boşanmanın kendisi yüzünden gerçekleştiğini düşünen çocuk; sevilmediğini düşünebilir. Giden ebeveyninin kendisini eskisi kadar sevmediğini düşünebilir. Bebeksi davranışlara geri dönebilir. Alt ıslatma; parmak emme gibi gerileme davranışları görülebilir. Aşırı kaygı hali ortaya çıkabilir. Uyku sorunları ve korkulu rüyalar görülebilir.
Okul Dönemi
Boşanma çocukta ebeveynlerinden birine hatta bazen ikisine birden güvenini yitirmesi sonucunu doğurur. Çocuk sinirlilik; karamsarlık; öfke nöbetleri gösterme eğilimindedir. Anne babasını tekrar birleştirme çabası içine girebilirler. Arkadaşları ile iletişim problemleri yaşayabilir. Zorbalık; saldırganlık ya da aşırı pasif hale gelebilir. Derslerde gerileme; ders çalışmada isteksizlik görülür. Uyku problemleri yaşanır.
Boşanmaya bağlı olarak çocuklarda görülebilecekler:
• Depresyon;
• Kaygı bozukluğu;
• Güvensiz bağlanma;
• Öfke kontrolsüzlüğü;
• Uyku problemleri;
• Okul sorunları
• Zorbalık;
• Dikkat dağınıklığı;
• Yalnızlık
BOŞANMA KARARI ÇOCUKLARA NASIL ANLATILMALI?
BOŞANMADAN SONRA NELER YAPILMALI?
• Boşanma kararının çocuğa anne babanın birlikte söylemesi gerekir.
• Boşanma çocuğun yaşına uygun ve somut ifadelerle anlatılmalı.
• Boşanma sebepleri sade bir dille; basit ve doğrudan anlatılmalı.
• Çocuk ile bu konu koşulurken anne babanın birbirini suçlayıcı tarzda konuşmaması gerekir.
• Boşanmada en çok etkilenen çocuklardır. Bunu unutmamak gerekir. Boşanmanın çocuğun suçu olmadığı doğru şekilde ifade edilmeli.
• Anne baba boşanmanın eşler arasında gerçekleştiğini; karı koca olarak boşanacaklarını; anne babalıktan boşanmayacaklarını ve çocuklarını her zaman seveceklerini ifade etmelidir.
• Çocuğa eşler arasında yaşanan sorunlar yansıtılmamalı.
• Durum anlatılırken abartılmadan anlatılmalı olabildiğince sakin olunmalıdır.
• Boşanmadan sonra nelerin değişeceği nelerin aynı kalacağı hakkında bilgi verilerek boşanma sonrasında değişen hayata uyum için ilk adım atılmalı.
• Çocuğun önünde tartışılmamalı.
• Anne babanın aynı dili kullanması gerekiyor ki çocuk bu hassas konuşmadaki tezatlıkları fark edip panik yaşamasın.
• Bu süreçte çocuk anne ve babası ile ayrı ve özel zamanlar geçirerek boşanma sonrasına hazırlanmalı.
• Çocuğun bu konudaki sorularına kızmadan; sinirlenmeden; sakin bir şekilde doğru ifadelerle cevap verilmeli.
• Günlük yaşam çocuk için aynen devam ettirilmeye çalışılmalı.
• Çocuğun bu konudaki duygularını ve düşüncelerini açık şekilde ifade edebilmesi için uygun ortam yaratılmalı.
• Anne baba birbirlerine olan kızgınlıklarına çocuğa yansıtmamalı.
• Çocuk boşanma sonrasında anne babasına ne zaman ihtiyacı olsa eskisi gibi ulaşabileceğini bilmeli.
• Bu süreçte yaşanacak ayrılıkla daha iyi başedebilmesi için çocuğun sosyal destek kaynakları daha aktif olarak kullanılarak; çocuğun kendini yalnız hissetmemesi sağlanmalı.
• Çocuğun yaşadığı duygulara karşı anne baba anlayışlı ve sabırlı olmalı.
• Çocuktan taraf olmasını; anne baba arasında seçim yapmasını beklememek gerekir.
• Boşanma sonrasında yaşanabilecek uyum problemlerine karşı profesyonel bir psikolojik danışma hizmeti alınmalı.
Boşanma tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de giderek artan bir ivmeye sahiptir. Boşanma sadece çiftlerin evlilik akdinin bozulması gibi gözükse de aslında belki de en çok etkilenen taraf eşlerden çok çocuklardır. Eşler karı koca olmaktan vazgeçebilir ve evlilikleri boşanma ile sonuçlanabilir. Fakat anne ve babalar çocuklarından boşanamaz ve çocuklar da anne ve babalarından boşanmazlar. Buna rağmen boşanmanın sonuçlarına maruz kalırlar. Ve en az bir ebeveyninden uzaklaşmak zorunda kalırlar. Anne baba için zaten zor olan bir dönemde çocuklarına yönelik ilgide azalma olabilir. Tüm bu durumlar sonucunda çocuklar büyük bir şok; acı ve kaygı yaşarlar ve güven duyguları sarsılır.
Boşanmanın etkileri çocuğun yaşına; cinsiyetine; boşanma öncesinde ve sonrasındaki iklime; boşanma kararının nasıl anlatıldığına; çocuğun kimin yanında kalacağına; anne baba arasındaki çatışmaya bağlı olarak değişiklik gösterir. Gelişim düzeyine göre boşanmanın etkileri:
Bebeklik Dönemi
Bebeklikte geliştirilen en önemli şey güven duygusudur. Boşanma sürecinde fiziksel yakınlık davranışlarında azalma gerçekleşirse güven duygusu gelişmeyebilir. Gerileme yaşanabilir. Eskisine göre daha çok ağlama nöbetleri görülebilir. Uyku sorunları yaşanabilir.
Okul Öncesi Dönem
Çocuk; gelişim dönemi gereği benmerkezci (egosantrik) düşünme eğiliminde olduğu için kendisini suçlu hissetmektedir. Boşanmanın kendisi yüzünden gerçekleştiğini düşünen çocuk; sevilmediğini düşünebilir. Giden ebeveyninin kendisini eskisi kadar sevmediğini düşünebilir. Bebeksi davranışlara geri dönebilir. Alt ıslatma; parmak emme gibi gerileme davranışları görülebilir. Aşırı kaygı hali ortaya çıkabilir. Uyku sorunları ve korkulu rüyalar görülebilir.
Okul Dönemi
Boşanma çocukta ebeveynlerinden birine hatta bazen ikisine birden güvenini yitirmesi sonucunu doğurur. Çocuk sinirlilik; karamsarlık; öfke nöbetleri gösterme eğilimindedir. Anne babasını tekrar birleştirme çabası içine girebilirler. Arkadaşları ile iletişim problemleri yaşayabilir. Zorbalık; saldırganlık ya da aşırı pasif hale gelebilir. Derslerde gerileme; ders çalışmada isteksizlik görülür. Uyku problemleri yaşanır.
Boşanmaya bağlı olarak çocuklarda görülebilecekler:
• Depresyon;
• Kaygı bozukluğu;
• Güvensiz bağlanma;
• Öfke kontrolsüzlüğü;
• Uyku problemleri;
• Okul sorunları
• Zorbalık;
• Dikkat dağınıklığı;
• Yalnızlık
BOŞANMA KARARI ÇOCUKLARA NASIL ANLATILMALI?
BOŞANMADAN SONRA NELER YAPILMALI?
• Boşanma kararının çocuğa anne babanın birlikte söylemesi gerekir.
• Boşanma çocuğun yaşına uygun ve somut ifadelerle anlatılmalı.
• Boşanma sebepleri sade bir dille; basit ve doğrudan anlatılmalı.
• Çocuk ile bu konu koşulurken anne babanın birbirini suçlayıcı tarzda konuşmaması gerekir.
• Boşanmada en çok etkilenen çocuklardır. Bunu unutmamak gerekir. Boşanmanın çocuğun suçu olmadığı doğru şekilde ifade edilmeli.
• Anne baba boşanmanın eşler arasında gerçekleştiğini; karı koca olarak boşanacaklarını; anne babalıktan boşanmayacaklarını ve çocuklarını her zaman seveceklerini ifade etmelidir.
• Çocuğa eşler arasında yaşanan sorunlar yansıtılmamalı.
• Durum anlatılırken abartılmadan anlatılmalı olabildiğince sakin olunmalıdır.
• Boşanmadan sonra nelerin değişeceği nelerin aynı kalacağı hakkında bilgi verilerek boşanma sonrasında değişen hayata uyum için ilk adım atılmalı.
• Çocuğun önünde tartışılmamalı.
• Anne babanın aynı dili kullanması gerekiyor ki çocuk bu hassas konuşmadaki tezatlıkları fark edip panik yaşamasın.
• Bu süreçte çocuk anne ve babası ile ayrı ve özel zamanlar geçirerek boşanma sonrasına hazırlanmalı.
• Çocuğun bu konudaki sorularına kızmadan; sinirlenmeden; sakin bir şekilde doğru ifadelerle cevap verilmeli.
• Günlük yaşam çocuk için aynen devam ettirilmeye çalışılmalı.
• Çocuğun bu konudaki duygularını ve düşüncelerini açık şekilde ifade edebilmesi için uygun ortam yaratılmalı.
• Anne baba birbirlerine olan kızgınlıklarına çocuğa yansıtmamalı.
• Çocuk boşanma sonrasında anne babasına ne zaman ihtiyacı olsa eskisi gibi ulaşabileceğini bilmeli.
• Bu süreçte yaşanacak ayrılıkla daha iyi başedebilmesi için çocuğun sosyal destek kaynakları daha aktif olarak kullanılarak; çocuğun kendini yalnız hissetmemesi sağlanmalı.
• Çocuğun yaşadığı duygulara karşı anne baba anlayışlı ve sabırlı olmalı.
• Çocuktan taraf olmasını; anne baba arasında seçim yapmasını beklememek gerekir.
• Boşanma sonrasında yaşanabilecek uyum problemlerine karşı profesyonel bir psikolojik danışma hizmeti alınmalı.