Alt Solunum Yolu Hastalıklarında Tedavi ve Korunma Yolları
Alt solunum yolu hastalıklarının tedavisi nasıl yapılır?
Akut Bronşit Tedavisi- Akut bronşitin tedavisi şikayetlerin giderilmesine yönelik semptomatik tedavidir. Öksürüğün kontrolü önemlidir. Bakteriyel enfeksiyon düşünülüyorsa hekim kontrolünde antibiyotik tedavisi uygulanmalıdır. Halsizlik varlığında yatak istirahati; ateş söz konusu ise ateşin düşürülmesi; bol miktarda sıvı alımı gerekir. Sigara kesinlikle kullanılmamalıdır. Kronik Bronşit Tedavisi- Kronik bronşit hastalarında akut alevlenme söz konusu olduğunda viral enfeksiyon varlığında dahi üzerine bakteriler ekleneceğinden genellikle tedavide hekimin uygun göreceği antibiyotikler yer alır. Bunun dışında balgam yumuşatıcı ve söktürücü ilaçlarla birlikte; enfeksiyon dönemlerinde olabilecek bronş daralması ve hava yolu ödemi değerlendirilip; gerekli ise bronş genişletici ve hava yolu ödemi giderici ilaçlar da tedaviye eklenir. Kronik bronşit hastalarının özellikle grip salgını dönemlerinde hasta kişilerle temastan kaçınmaları; gribal enfeksiyon geçirdiklerinde mutlaka hekime başvurmaları; her yıl sonbaharda grip aşısı yaptırmaları önerilmektedir. Sigaradan uzak durmak; içmemek ve içirmemek kronik bronşit ve KOAH’tan korunmak için yapılacak en doğru ve gerekli davranış şeklidir.
Zatürree Tedavisi- Birçok vakada zatürree hekim kontrolünde evde tedavi edilebilir. Ağır olguların; yaşlı hastaların; oksijen tedavisi veya yoğun bakım desteği gerektiren hastaların hastaneye yatması gerekir. Tedavi hastaya göre değişir. Tedaviye erken başlandığında ve ayaktan tedavi edilebilen olgularda; sonuçlar yüz güldürücüdür. Ancak; teşhis ve tedavisi gecikmiş; ağır zatürree olgularında ölüm oranı yüksektir.
Bronşektazi nin Tedavisi- Bilgisayarlı tomografide bronşektazik değişiklikler her iki akciğerde yaygın olarak görülüyorsa; ilaç tedavisi ve akciğerleri korumaya yönelik tedbirler uygulanır. Bu hastalarda enfeksiyon ataklarının olduğu dönemlerde antibiyotikler mutlaka kullanılmalıdır. Bunun dışında balgamı sulandırıcı ve rahat balgam çıkarılmasını sağlayan şuruplar; balgamla kanama varsa istirahat ve kanamaya yönelik tedaviler uygulanmalıdır. Ayrıca ilaç tedavisi uygulanan hastalara; genişlemiş bronşlar içersinde biriken balgamı çıkartılabilmeleri için uygun postüral drenaj (pozisyona bağlı drenaj=balgam çıkarma teknikleri) öğretilmelidir.
Tüberküloz tedavisi- Tüberküloz basiline karşı etkili olan güçlü ilaçların bulunmasından önce; tedavinin temelini iyi beslenme; istirahat ve uzun süreli sanatoryum tedavisi oluştururdu. Günümüzde tüberküloz basilini öldüren çok güçlü ilaçlar vardır. Mikropları etkili bir şekilde öldürmek ve ilaçlara direnç gelişimini önlemek için tedavide 4 çeşit ilaç birlikte kullanılmaktadır. Tedavide kullanılabilecek temel ilaçlar: izoniyazid; rifampisin; etambutol; pirazinamid veya morfozinamid; streptomisin’dir. Tedavi süresi altı aydır. Tedavinin ilk iki ayından sonra ilaç sayısı azaltılmaktadır. Bazı özel durumlarda tedavi süresi uzatılabilmektedir. Tedavinin her gün düzenli bir şekilde alınması çok önemlidir. Düzenli tedavi hem hastanın iyileşmesini sağlar; hem de bulaşıcılığı hızla önleyerek toplum sağlığını korur.
Alt solunum yolu enfeksiyonlarından nasıl korunmak gerekir?
-Vücut direncinin yüksek tutmak için dengeli beslenmeli; düzenli uyumalı ve spor yapılmalı.- Eller sabunla sık sık yıkanmalı.-Özellikle de risk grubu kabul edilen KOAH ve astım gibi kronik solunum yolu hastaları; kalp hastaları; diyabetliler; kanser hastaları; böbrek yetersizliği olan hastalar mümkün olduğu kadar gribal enfeksiyon salgını olan dönemlerde evlerinden çıkmamalılar.-Grip veya soğuk algınlığı geçiren kişilerden uzak durulmalı; bu kişilerle öpüşmemeye; el sıkışmamaya dikkat edilmeli.-Gribal enfeksiyonu olan kişiler aksırma ve öksürme esnasında burun ve ağzı kağıt mendille kapatmalı; kullanılan kağıt mendil çöp kutusuna atılmalı ve kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda kolun iç yüzüne aksırmalı ya da öksürmelidir.-Cep telefonu; klavye; gibi günlük hayatta sürekli kullanılan eşyalar sık sık temizlenmeli.-Ev dışında herkesin kullanımına açık mekanlarda kapı kolları; gibi birçok kişinin temas ettiği yerlere dokunduktan sonra eller yıkanmalı.-Havaya göre giyinilmeli. Üşütmeyen ancak aynı zamanda terletmeyen; ince birkaç kat giysi tercih edilmeli. Seçilecek giysi ter emiyor olmalı.-Ev ve iş ortamını sık sık havalandırmalı. Hapşırınca yayılan virüsler o ortamda 4 saat canlı kalabilir. Bu nedenle ortamı havalandırma önemlidir.-Eğer grip aşısı olunmadıysa; öncelikle risk grupları olmak kaydıyla; Şubat sonuna kadar aşılama yapılabilir; aşının etkinliği 15 gün sonra başlayacaktır.-Bunun dışında rutin kontrollerimizi düzenli yaptırmalıyız; örneğin kansızlık varsa ki Türk hanımlarında oldukça sıktır; direnç düşük olur; dolayısıyla daha sık enfeksiyon geçirilebilir; alerjik kişiler solunum yolu enfeksiyonlarına çok daha kolay yakalanır; özellikle çocuklar sık solunum yolu enfeksiyonu geçiriyorsa alerji açısından değerlendirilmelidir.
Alt solunum yolu enfeksiyonlarında öksürük nasıl tedavi edilir?
Öksürük; alt solunum yollarının kendini temizleme ve koruma amacıyla oluşturduğu refleks bir mekanizmadır. Genellikle öksürük istemsiz olarak gırtlak ve bronş ağacı arasında yer alan bronş iç yüzünü döşeyen zarın uyarılması sonucu oluşur. Hava yollarındaki sekresyon ve salgılar; yabancı cisimler; bronş dış duvarına bası yapan mekanik etkenler; nikotin; çamaşır suyu ve deterjanlar; kirli hava gibi iritan maddeler öksürük refleksinin başlamasından sorumlu tutulmuştur. Akut öksürüğün en sık nedeni viral üst solunum yolu infeksiyonu ve bakteriyel solunum yolu infeksiyonları; alerjik rinit; astım; sigara gibi iritanlar ve diğer nedenlerdir. Yineleyen öksürükte; bronş hiperreaktivitesi ve aspirasyon da (hava yollarına yabancı madde kaçması) akla gelmelidir. Kronik öksürüğün en önemli üç nedeni geniz akıntısına bağlı öksürük; astım ve gastroözofajiyal reflü (GÖR) olarak kabul edilmektedir.
Alt solunum yolu enfeksiyonlarında öksürüğün nedene yönelik tedavisi yapılmalıdır. Sekresyon; yani balgam varlığında öksürük balgam yumuşatıcı; söktürücülerle rahatlatılır; yani balgamın kolay çıkması sağlanarak öksürük azaltılır. Hava yollarında ödem varlığında yani hiperreaktivitede inhaler antienflamatuar tedavi gereklidir; yine bronş daralmasına bağlı öksürükte nefes açıcı diye tanımlanan bronkodilatatör ilaçlar kullanılmalıdır. Yani tedavi öksürüğün şekline; nedenine göre düzenlenir.
Alt solunum yolu hastalıklarında öksürük kesici ilaç kullanmak doğru mu?
Öksürük kesici ilaçların kendi başına hasta tarafından kullanılması uygun değildir; mutlaka hekim gözetimi altında kullanılmalıdır. Kaldı ki günümüzde öksürük kesici ilaç kullanım alanları çok kısıtlı olup; öksürüğü kesmekten çok nedene yönelik tedavi uygulanması tercih edilmektedir. Öksürük kesici ilaçlar sadece öksürükle kan gelmesi durumlarında yani öksürüğün kanamayı artırma riski varsa kullanılır. Yine benzer birkaç özel durum söz konusu ise de hekim kontrolünde kullanılmalıdır. Bunun dışında kullanılacak öksürük kesici ilaçlar bazen faydadan çok zarar verir; hastanın sekresyon çıkarmasını engelleyip; tıkanmasına; nefes darlığına yol açabilir. Bu nedenle hekim önerisi dışında öksürük kesici ilaç kullanmak doğru değildir; hatta sakıncalıdır.
Uzm. Dr. Sevin Karalar
Akut Bronşit Tedavisi- Akut bronşitin tedavisi şikayetlerin giderilmesine yönelik semptomatik tedavidir. Öksürüğün kontrolü önemlidir. Bakteriyel enfeksiyon düşünülüyorsa hekim kontrolünde antibiyotik tedavisi uygulanmalıdır. Halsizlik varlığında yatak istirahati; ateş söz konusu ise ateşin düşürülmesi; bol miktarda sıvı alımı gerekir. Sigara kesinlikle kullanılmamalıdır. Kronik Bronşit Tedavisi- Kronik bronşit hastalarında akut alevlenme söz konusu olduğunda viral enfeksiyon varlığında dahi üzerine bakteriler ekleneceğinden genellikle tedavide hekimin uygun göreceği antibiyotikler yer alır. Bunun dışında balgam yumuşatıcı ve söktürücü ilaçlarla birlikte; enfeksiyon dönemlerinde olabilecek bronş daralması ve hava yolu ödemi değerlendirilip; gerekli ise bronş genişletici ve hava yolu ödemi giderici ilaçlar da tedaviye eklenir. Kronik bronşit hastalarının özellikle grip salgını dönemlerinde hasta kişilerle temastan kaçınmaları; gribal enfeksiyon geçirdiklerinde mutlaka hekime başvurmaları; her yıl sonbaharda grip aşısı yaptırmaları önerilmektedir. Sigaradan uzak durmak; içmemek ve içirmemek kronik bronşit ve KOAH’tan korunmak için yapılacak en doğru ve gerekli davranış şeklidir.
Zatürree Tedavisi- Birçok vakada zatürree hekim kontrolünde evde tedavi edilebilir. Ağır olguların; yaşlı hastaların; oksijen tedavisi veya yoğun bakım desteği gerektiren hastaların hastaneye yatması gerekir. Tedavi hastaya göre değişir. Tedaviye erken başlandığında ve ayaktan tedavi edilebilen olgularda; sonuçlar yüz güldürücüdür. Ancak; teşhis ve tedavisi gecikmiş; ağır zatürree olgularında ölüm oranı yüksektir.
Bronşektazi nin Tedavisi- Bilgisayarlı tomografide bronşektazik değişiklikler her iki akciğerde yaygın olarak görülüyorsa; ilaç tedavisi ve akciğerleri korumaya yönelik tedbirler uygulanır. Bu hastalarda enfeksiyon ataklarının olduğu dönemlerde antibiyotikler mutlaka kullanılmalıdır. Bunun dışında balgamı sulandırıcı ve rahat balgam çıkarılmasını sağlayan şuruplar; balgamla kanama varsa istirahat ve kanamaya yönelik tedaviler uygulanmalıdır. Ayrıca ilaç tedavisi uygulanan hastalara; genişlemiş bronşlar içersinde biriken balgamı çıkartılabilmeleri için uygun postüral drenaj (pozisyona bağlı drenaj=balgam çıkarma teknikleri) öğretilmelidir.
Tüberküloz tedavisi- Tüberküloz basiline karşı etkili olan güçlü ilaçların bulunmasından önce; tedavinin temelini iyi beslenme; istirahat ve uzun süreli sanatoryum tedavisi oluştururdu. Günümüzde tüberküloz basilini öldüren çok güçlü ilaçlar vardır. Mikropları etkili bir şekilde öldürmek ve ilaçlara direnç gelişimini önlemek için tedavide 4 çeşit ilaç birlikte kullanılmaktadır. Tedavide kullanılabilecek temel ilaçlar: izoniyazid; rifampisin; etambutol; pirazinamid veya morfozinamid; streptomisin’dir. Tedavi süresi altı aydır. Tedavinin ilk iki ayından sonra ilaç sayısı azaltılmaktadır. Bazı özel durumlarda tedavi süresi uzatılabilmektedir. Tedavinin her gün düzenli bir şekilde alınması çok önemlidir. Düzenli tedavi hem hastanın iyileşmesini sağlar; hem de bulaşıcılığı hızla önleyerek toplum sağlığını korur.
Alt solunum yolu enfeksiyonlarından nasıl korunmak gerekir?
-Vücut direncinin yüksek tutmak için dengeli beslenmeli; düzenli uyumalı ve spor yapılmalı.- Eller sabunla sık sık yıkanmalı.-Özellikle de risk grubu kabul edilen KOAH ve astım gibi kronik solunum yolu hastaları; kalp hastaları; diyabetliler; kanser hastaları; böbrek yetersizliği olan hastalar mümkün olduğu kadar gribal enfeksiyon salgını olan dönemlerde evlerinden çıkmamalılar.-Grip veya soğuk algınlığı geçiren kişilerden uzak durulmalı; bu kişilerle öpüşmemeye; el sıkışmamaya dikkat edilmeli.-Gribal enfeksiyonu olan kişiler aksırma ve öksürme esnasında burun ve ağzı kağıt mendille kapatmalı; kullanılan kağıt mendil çöp kutusuna atılmalı ve kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda kolun iç yüzüne aksırmalı ya da öksürmelidir.-Cep telefonu; klavye; gibi günlük hayatta sürekli kullanılan eşyalar sık sık temizlenmeli.-Ev dışında herkesin kullanımına açık mekanlarda kapı kolları; gibi birçok kişinin temas ettiği yerlere dokunduktan sonra eller yıkanmalı.-Havaya göre giyinilmeli. Üşütmeyen ancak aynı zamanda terletmeyen; ince birkaç kat giysi tercih edilmeli. Seçilecek giysi ter emiyor olmalı.-Ev ve iş ortamını sık sık havalandırmalı. Hapşırınca yayılan virüsler o ortamda 4 saat canlı kalabilir. Bu nedenle ortamı havalandırma önemlidir.-Eğer grip aşısı olunmadıysa; öncelikle risk grupları olmak kaydıyla; Şubat sonuna kadar aşılama yapılabilir; aşının etkinliği 15 gün sonra başlayacaktır.-Bunun dışında rutin kontrollerimizi düzenli yaptırmalıyız; örneğin kansızlık varsa ki Türk hanımlarında oldukça sıktır; direnç düşük olur; dolayısıyla daha sık enfeksiyon geçirilebilir; alerjik kişiler solunum yolu enfeksiyonlarına çok daha kolay yakalanır; özellikle çocuklar sık solunum yolu enfeksiyonu geçiriyorsa alerji açısından değerlendirilmelidir.
Alt solunum yolu enfeksiyonlarında öksürük nasıl tedavi edilir?
Öksürük; alt solunum yollarının kendini temizleme ve koruma amacıyla oluşturduğu refleks bir mekanizmadır. Genellikle öksürük istemsiz olarak gırtlak ve bronş ağacı arasında yer alan bronş iç yüzünü döşeyen zarın uyarılması sonucu oluşur. Hava yollarındaki sekresyon ve salgılar; yabancı cisimler; bronş dış duvarına bası yapan mekanik etkenler; nikotin; çamaşır suyu ve deterjanlar; kirli hava gibi iritan maddeler öksürük refleksinin başlamasından sorumlu tutulmuştur. Akut öksürüğün en sık nedeni viral üst solunum yolu infeksiyonu ve bakteriyel solunum yolu infeksiyonları; alerjik rinit; astım; sigara gibi iritanlar ve diğer nedenlerdir. Yineleyen öksürükte; bronş hiperreaktivitesi ve aspirasyon da (hava yollarına yabancı madde kaçması) akla gelmelidir. Kronik öksürüğün en önemli üç nedeni geniz akıntısına bağlı öksürük; astım ve gastroözofajiyal reflü (GÖR) olarak kabul edilmektedir.
Alt solunum yolu enfeksiyonlarında öksürüğün nedene yönelik tedavisi yapılmalıdır. Sekresyon; yani balgam varlığında öksürük balgam yumuşatıcı; söktürücülerle rahatlatılır; yani balgamın kolay çıkması sağlanarak öksürük azaltılır. Hava yollarında ödem varlığında yani hiperreaktivitede inhaler antienflamatuar tedavi gereklidir; yine bronş daralmasına bağlı öksürükte nefes açıcı diye tanımlanan bronkodilatatör ilaçlar kullanılmalıdır. Yani tedavi öksürüğün şekline; nedenine göre düzenlenir.
Alt solunum yolu hastalıklarında öksürük kesici ilaç kullanmak doğru mu?
Öksürük kesici ilaçların kendi başına hasta tarafından kullanılması uygun değildir; mutlaka hekim gözetimi altında kullanılmalıdır. Kaldı ki günümüzde öksürük kesici ilaç kullanım alanları çok kısıtlı olup; öksürüğü kesmekten çok nedene yönelik tedavi uygulanması tercih edilmektedir. Öksürük kesici ilaçlar sadece öksürükle kan gelmesi durumlarında yani öksürüğün kanamayı artırma riski varsa kullanılır. Yine benzer birkaç özel durum söz konusu ise de hekim kontrolünde kullanılmalıdır. Bunun dışında kullanılacak öksürük kesici ilaçlar bazen faydadan çok zarar verir; hastanın sekresyon çıkarmasını engelleyip; tıkanmasına; nefes darlığına yol açabilir. Bu nedenle hekim önerisi dışında öksürük kesici ilaç kullanmak doğru değildir; hatta sakıncalıdır.
Uzm. Dr. Sevin Karalar