Dil ve Konuşma Birbirinden Farklı Kavramlar Mıdır? Neden?
Çocuğunuzun iletişimle ilgili sorunlarını daha iyi anlayabilmek için; öncelikle problemin kaynağının belirlenmesi gerekir. Yani ”Karşılaştığımız güçlük; bir dil sorunu mu; konuşmayla mı ilgili; yoksa her iki problemi de mi içeriyor?”; bunu anlayabilmemiz gerekir. Çocuklarla çalışan uzmanların bir kısmının da; bu iki kavramın farklı olduğunu bilmediklerini gördüm. ”Dil” dediğimde çoğu kez; ağzımızdaki organ olan dilden bahsetiğimi düşündüklerini fark ettim. Bu iki kavramın farkının bilinmesi hem aileler; hem de uzmanlar açısından oldukça önemlidir.
5 yaşındaki Can gelişimine uygun cümleler kurarak kendisini ifade etmeye çalışıyor. Ancak sesleri (konuşma sesi: harfler) doğru çıkaramadığı için; ailesi ve arkadaşları onun söylediklerini anlamakta zorlanıyor.
9 yaşındaki Ezgi; o anki duruma uygun olmayan ancak daha önce başka bir yerde duyduğu cümleleri; aynen tekrar ediyor (ekolali). Kendisine söylenen karmaşık cümleleri anlamakta zorlanıyor.
Ali bey 3 ay önce inme geçirmiş. Bazen anlamsız sözcükler söylediği oluyor. Bazen de karşısındakinin ona söylediklerini anlamakta zorlanıyor. Onun da Ezgi gibi konuşma seslerini üretmekle ilgili bir sorunu yok. Hatta bazen çevresindekiler; onun çok konuştuğunu bile söylüyorlar. Ancak söylediklerini anlamlandırmakta zorlanıyorlar.(Yukarıda bahsedilen kişiler; tamamen kurgusal örneklerdir.)
Konuşma Nedir?
Fiziksel olarak; konuşma organlarımızla (ağız; dil; damak; çene; ses telleri vs.) bir takım hareketler yaparak konuşma seslerini üretme işlemidir. Bu sırada ürettiğimiz sesin kalitesi (kısık; boğuk; zorlanımlı; kalın; ince vs.); ritmi (çok mu hızlı? ani duraklamalar mı var?) konuşmanın bazı özelliklerini oluşturur. Yukarıdaki örneklerden Can’ın konuşma bozukluğu vard. Eğer dudakları; dili; çenesi doğru zamanda; doğru biçimde hareket etmezse; doğru seslerin ortaya çıkmasını sağlayamaz. Kekemeliği olan; sesi kısık; boğuk ya da sanki burundan çıkıyor gibi gelen kişiler de konuşmayla ilgili birer sorun yaşamaktadırlar.
Dil Nedir?
Konuşma belirli fiziksel motor hareketleri içerirken; dil ise başkalarına bir mesaj iletmemizi sağlayan; sembollere dayalı ve kuralları olan bir sistemdir. Bu kurallar iletişim halinde olan bireyler arasında ortak olarak bilinmektedir. Bu uzlaşı sayesinde duygular; düşünceler; istekler anlamlı bir biçimde aktarılıp; anlaşılabilmektedir. Türkçe’deki semboller yazılı ya da sözlü olarak iletilebilir. Bunun yanı sıra; sözel olmayan sembollerle de iletişim kurarız. Jest ve mimikler; yüz ifademiz de karşımızdakine birer mesaj iletir. Hiç konuşmayan biri de dil kullanıyor olabilir. İşitme engelli kişilerin işaret dili buna bir örnektir. Dalgıçların su altında birbirlerine mesaj vermek için; elleriyle yaptıkları işaretler de basit bir dil örneğidir.
Sözel dil şunları içerir:
Sözcüklerin ne anlama geldiği (örn: ”yıldız” gökteki parlak cisimleri de anlatıyor olabilir; ünlü bir kişiyi de)
Yeni sözcüklerin üretilmesini (örn: ”kitap”; ”kitaplık”)
Sözcükleri nasıl yan yana getirdiğimizi (örn: ”Ayşe; çatalla yedi.” ve ”Çatalla; Ayşe yedi”)
Hangi ifadeleri; hangi durumlarda en iyi kullandığımızı (örn: ”Şu tabağı kaldırsan eline mi yapışır?” ve ”Elime bant yapıştı.”)
Yukarıdaki örneklerden Ezgi’nin ve Ali Bey’in dil becerileriyle ilgili güçlükleri var. Sözcüklerin; cümlelerin anlamlarını algılamakta zorlanıyorlar ve ne zaman nasıl kullanacaklarını bilemiyorlar. Bu nedenle de; kendilerine söylenenleri yerine getiremiyorlar. Uygun cümleler kuramıyorlar.Afazili yetişkinler; otizm özellikleri olan; çocuklar dil ile ilgili güçlük yaşarlar.
Bu bebekler; büyük ihtimalle henüz tam olarak konuşmuyorlar. Ancak iletişim kurmadıklarını; kendileriyle konuşulduğunda; kullanılan dilin bir kısmını anlamadıklarını söyleyemeyiz.
Konuşma ve dil problemlerinin bir arada olduğu durumlar da görülmektedir. Biri daha ağır; diğeri daha hafif olabilir. Dilde de; konuşmada da aynı oranda yoğun sorunlar gözleniyor olabilir. Problemlerden yalnız biri de bulunabilir. Her tür durumda; dil ve konuşma sorunlarının iyileştirilmesi için atılacak ilk adım; bir dil ve konuşma terapisti tarafından değerlendirilmesi ve durumun analiz edilmesi olacaktır.
5 yaşındaki Can gelişimine uygun cümleler kurarak kendisini ifade etmeye çalışıyor. Ancak sesleri (konuşma sesi: harfler) doğru çıkaramadığı için; ailesi ve arkadaşları onun söylediklerini anlamakta zorlanıyor.
9 yaşındaki Ezgi; o anki duruma uygun olmayan ancak daha önce başka bir yerde duyduğu cümleleri; aynen tekrar ediyor (ekolali). Kendisine söylenen karmaşık cümleleri anlamakta zorlanıyor.
Ali bey 3 ay önce inme geçirmiş. Bazen anlamsız sözcükler söylediği oluyor. Bazen de karşısındakinin ona söylediklerini anlamakta zorlanıyor. Onun da Ezgi gibi konuşma seslerini üretmekle ilgili bir sorunu yok. Hatta bazen çevresindekiler; onun çok konuştuğunu bile söylüyorlar. Ancak söylediklerini anlamlandırmakta zorlanıyorlar.(Yukarıda bahsedilen kişiler; tamamen kurgusal örneklerdir.)
Konuşma Nedir?
Fiziksel olarak; konuşma organlarımızla (ağız; dil; damak; çene; ses telleri vs.) bir takım hareketler yaparak konuşma seslerini üretme işlemidir. Bu sırada ürettiğimiz sesin kalitesi (kısık; boğuk; zorlanımlı; kalın; ince vs.); ritmi (çok mu hızlı? ani duraklamalar mı var?) konuşmanın bazı özelliklerini oluşturur. Yukarıdaki örneklerden Can’ın konuşma bozukluğu vard. Eğer dudakları; dili; çenesi doğru zamanda; doğru biçimde hareket etmezse; doğru seslerin ortaya çıkmasını sağlayamaz. Kekemeliği olan; sesi kısık; boğuk ya da sanki burundan çıkıyor gibi gelen kişiler de konuşmayla ilgili birer sorun yaşamaktadırlar.
Dil Nedir?
Konuşma belirli fiziksel motor hareketleri içerirken; dil ise başkalarına bir mesaj iletmemizi sağlayan; sembollere dayalı ve kuralları olan bir sistemdir. Bu kurallar iletişim halinde olan bireyler arasında ortak olarak bilinmektedir. Bu uzlaşı sayesinde duygular; düşünceler; istekler anlamlı bir biçimde aktarılıp; anlaşılabilmektedir. Türkçe’deki semboller yazılı ya da sözlü olarak iletilebilir. Bunun yanı sıra; sözel olmayan sembollerle de iletişim kurarız. Jest ve mimikler; yüz ifademiz de karşımızdakine birer mesaj iletir. Hiç konuşmayan biri de dil kullanıyor olabilir. İşitme engelli kişilerin işaret dili buna bir örnektir. Dalgıçların su altında birbirlerine mesaj vermek için; elleriyle yaptıkları işaretler de basit bir dil örneğidir.
Sözel dil şunları içerir:
Sözcüklerin ne anlama geldiği (örn: ”yıldız” gökteki parlak cisimleri de anlatıyor olabilir; ünlü bir kişiyi de)
Yeni sözcüklerin üretilmesini (örn: ”kitap”; ”kitaplık”)
Sözcükleri nasıl yan yana getirdiğimizi (örn: ”Ayşe; çatalla yedi.” ve ”Çatalla; Ayşe yedi”)
Hangi ifadeleri; hangi durumlarda en iyi kullandığımızı (örn: ”Şu tabağı kaldırsan eline mi yapışır?” ve ”Elime bant yapıştı.”)
Yukarıdaki örneklerden Ezgi’nin ve Ali Bey’in dil becerileriyle ilgili güçlükleri var. Sözcüklerin; cümlelerin anlamlarını algılamakta zorlanıyorlar ve ne zaman nasıl kullanacaklarını bilemiyorlar. Bu nedenle de; kendilerine söylenenleri yerine getiremiyorlar. Uygun cümleler kuramıyorlar.Afazili yetişkinler; otizm özellikleri olan; çocuklar dil ile ilgili güçlük yaşarlar.
Bu bebekler; büyük ihtimalle henüz tam olarak konuşmuyorlar. Ancak iletişim kurmadıklarını; kendileriyle konuşulduğunda; kullanılan dilin bir kısmını anlamadıklarını söyleyemeyiz.Konuşma ve dil problemlerinin bir arada olduğu durumlar da görülmektedir. Biri daha ağır; diğeri daha hafif olabilir. Dilde de; konuşmada da aynı oranda yoğun sorunlar gözleniyor olabilir. Problemlerden yalnız biri de bulunabilir. Her tür durumda; dil ve konuşma sorunlarının iyileştirilmesi için atılacak ilk adım; bir dil ve konuşma terapisti tarafından değerlendirilmesi ve durumun analiz edilmesi olacaktır.