Obezite; günümüzün en yaygın sağlık sorunlarından biri haline geldi ve sağlıklı beslenme artık yaşamımızın önemli bir parçası oldu. Metabolik hastalıklar; kişiden kişiye değiştiği gibi beslenme programı da kişiye özeldir. Kilo verme aşamasında bunları mutlaka göz önünde bulundurun
Sağlıklı beslenmek için vücudun matematiğini iyi bilmek gerekiyor. Yaş; boy; yaşam tarzı; genetik yapı; vücut metabolizması; metabolik hastalıklar kişiden kişiye değişen etmenlerdir. Bu nedenle beslenme programı kişiye özeldir ve kişiye özel uygulanmalıdır. Kilo verme aşamasında bunlar mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Beslenme; insanın yaşamını sağlıklı bir şeklide sürdürebilmesi için gerekli olan besin öğelerini vücuda yeterli ve dengeli bir biçimde almasıdır. Bu tanımda karşımıza iki kavram çıkıyor;
“besin öğeleri” ve “yeterli ve dengeli beslenme”.
Besin öğeleri karbonhidrat; yağ; protein; vitamin; mineral ve sudur. Vücudun düzenli çalışabilmesi için bu besin öğelerinin her birine ihtiyacı vardır. Bir bitkiyi düşünün; yetişirken nasıl havaya; suya ve toprağa ihtiyacı varsa vücut içinde yukarıda bahsettiğimiz 6 besin öğesi gereklidir. Bitkiyi sadece suyla ya da sadece toprakla besleyemeyeceğiniz gibi vücudunuzu da yalnızca bir besin öğesiyle besleyemezsiniz. Bu nedenle sadece bir besin öğesine yönelik diyetler ( protein diyeti; karbonhidrat diyeti… vb.) uzun vadede besin öğesi eksikliğine ya da fazlalığına yol açarak vücuda ciddi hasarlar verebilir.
Obezite kadınlarda daha sık görülüyor
Obezite (şişmanlık) enerji alımı ile harcaması arasındaki dengenin bozulması sonucunda vücuttaki yağ kitlesinin artmasıyla tanımlanır ve görülme sıklığı ciddi boyutlara ulaşmış bir hastalıktır. Gebelik; adölesan dönem; 5-7 yaş arası; başarılı bir kilo verememenin arkasından gelen dönem kilo alma eğiliminin arttığı dönemlerdir. Dolayısıyla obezite kadınlarda ve çocuklarda erkeklere oranla daha fazla görülmektedir. Obezitenin artmasında iki ana nedeni vardır; birincisi fiziksel aktivite azlığı ikincisi ise porsiyon; sıklık; çeşit; miktar açışından yanlış beslenmedir.
Besin gruplarını iyi tanıyın!
Sağlıklı beslenmek için besin gruplarını iyi bilmek gereklidir. Kişi her zaman tükettiği besinin farkında olmalıdır. Farkında olmak; neyi neden seçtiğini bilmektir.
Besin gruplarından kısaca bahsedecek olursak;
Süt ve süt ürünleri grubu ( süt; yoğurt; ayran…)
Et ve et ürünleri grubu (et; tavuk; balık; yumurta; peynir…)
Ekmek ve kuru baklagiller grubu (çorba; pilav; ekmek; patates…)
Sebze ve meyveler grubu ( elma; armut; ıspanak…) olarak 4 grupta görebiliriz.
Bir günlük beslenme programımız nasıl olmalı?
Sağlıklı beslenmenin birinci kuralı güne kahvaltı ile başlamaktır. Bunu boşalmış bir benzin deposunu doldurmak gibi düşünün. Tam buğday unlu ekmekten yapılmış peynirli ve yeşillikli bir tost yanında 1 bardak süt ile iyi bir kahvaltı menüsüdür. Önemli olan her öğünde; mönünüzün yukarıda bahsedilen besin gruplarından hepsini içermesidir.
Bir öğle mönüsünü baz alacak olursak;
• Et ve et ürünleri grubundan 1 porsiyon ızgara tavuk;
• süt ve süt ürünleri grubundan 1 su bardağı ayran;
• ekmek ve kurubaklagil grubunda 1 dilim tam buğday ya da çavdar ekmeği
• sebze ve meyveler grubundan bol yeşillikli bir salata
şeklinde düşünebilirsiniz.
Tabağınızı dörde bölüp her gruptan bir besin seçerek günlük beslenme programınızı oluşturabilirsiniz. Porsiyonlar kişiden kişiye göre değişkenlik göstereceğinden kendinize uygun olan porsiyonları diyetisyeninizle belirleyebilirsiniz. Ara öğünleri ihtiyaç hissedilen durumlarda yapabilirsiniz; kuşluk ve gece ara öğünleri bazı bünyeler için gerekli değildir fakat ikindi ara öğünü atlanmaması gereken bir ara öğündür. Bu öğünde tercihen 1 porsiyon meyve ile 1 porsiyon kuruyemiş ( 30g) tüketebilirsiniz.
Ekmek tüketmeli miyiz? Faydaları nelerdir?
Ekmek doğru miktarlarda tüketildiğinde en masum besindir. Popüler diyetlerin hayatımıza girmesiyle oluşan bilgi kirliliklerinden biride ekmeğin diyetten çıkarılmasıdır. Diyetinden ekmeği çıkaran kişiler onun yerine daha sağlıksız başka besinlere yönelirler. Ekmek (tam tahıl tam buğday; çavdar ve kepek ) neredeyse hiç yağ içermemesi; posadan zengin olması nedeniyle bırakın kilo almayı düzenli ve ölçüsünde tüketildiğinde karın çevresi yağlanmanızı azaltır. Ayrıca sindirim sistemini düzenlenmesi; iştah kontrolü; kan şekeri dengelenmesi; B grubu vitaminlerden zengin olması nedeniyle strese ve depresyona olan eğilimi azaltması gibi birçok faydası bulunmaktadır.
Tatlı tüketimimiz nasıl olmalıdır?
Yeterli ve dengeli beslendiğinizde tatlı ihtiyacınızda otomatik olarak kesilecektir. Yine de tatlı ihtiyacınızı kesmek için yoğurt; meyve; tarçın ve yulaf kepeğini karıştırarak kendinize güzel ve lezzetli bir ara öğün hazırlayabilirsiniz.