Çocuklarda Tuvalet Eğitimi
Tuvalet Eğitimine ne zaman Başlanmalı?
Tuvalet eğitimine başlamak için çocuğun hem bilişsel gelişiminin; hem dil gelişiminin hem de kas gelişiminin hazır olması çok önemlidir. 18.Aydan itibaren ortalama her çocuğun kas gelişimi tuvalet alışkanlığına hazırlanmaya başlamaktadır. Çoğu zaman eğitime başlamak için ideal yaşın 24 ay olduğu düşünülse de tuvalet alışkanlığını kazanma yaşı 18 ile 36 ay aralığında çocuktan çocuğa değişiklik gösterir. 18-36 ay arasında; aile çocuğun hazır olup olmadığını aşağıdaki kriterlere göre anlamalı ve uygun bulduğu zamanda eğitime başlamalıdır.
Çocuğunuz;
Tuvaletini hissediyorsa; bunun ne olduğunu biliyorsa;
Genellikle gün içinde 2-3 saat kuru kalabiliyorsa;
İsteklerini sözel olarak ifade edebiliyorsa
Basit emirleri anlıyor ve yerine getirebiliyorsa
Kendi kendine basit giysileri çıkarabiliyorsa;
Bunlar tuvalet eğitimine başlamanız için birer artıdır.
Ancak çocuk hastaysa; kabızlık-idrar yolları enfeksiyonu gibi bir sağlık problemi varsa; yaşamında önemli bir değişiklik olduysa (yeni bakıcı; yeni kardeş; taşınma; ölüm vb.) anne stresli bir dönemdeyse ve yeterli zaman ayıramayacağını düşünüyorsa tuvalet eğitimine başlamak için uygun zaman beklenmelidir.
Tuvalet Eğitimine Nasıl Başlanmalı?
Çocuğunuza öncelikle "tuvalet; kaka; çiş" kavramlarını öğretin. Tuvaletini bezine yaparken fark ettiğinizde durumu isimlendirin. "Çişini yapıyorsun galiba?”; “Kakan mı geldi?”; “Aa bak ne yapmışsın" gibi ifadelerle açıklayın.
Kendinizden örnekler vererek çocuğunuza model olun. “Ben banyoya girdiğimde ne yapıyorum biliyor musun?” ile başlayan konuşmalar yapın.
Başlamadan 2–3 gün önce; artık büyüdüğünü; bebek bezlerine ihtiyacı kalmadığını; tıpkı anne-babası gibi tuvaleti kullanacağını anlatarak çocuğunuzu bu duruma hazırlayın.
Her zaman anlayabileceği basit cümleler kullanın.
Tuvalete ihtiyacı olduğunda söylemesi için onu cesaretlendirin.
Tuvalet Eğitiminde Nelere Dikkat Edilmeli?
Tuvaletini yaptıktan sonra; haber verdiğinde; her başarısında çocuğunuzu övün ve takdir edin.
Her başarıda sözel; sosyal ve bazen de maddi ödüller kullanın. (“Aferin”; “Harikasın”; gülümseme; sarılma; yiyecek; etiket; oyuncak vb.)
Başarısızlıkların üzerinde durmayın ve eleştirmeyin.
Sabırlı olun; tuvaletini yapmayınca acele etmeyin; gerilmeyin; kızmayın. Her çocuğun kendi gelişim hızı vardır.
Alışma sürecinde küçük kazalar sıklıkla olabilir; her durumda sakin kalın; altını ıslattığında ayıplamayın ve doğallıkla karşılayın. Bir sonraki sefer söylemesi için cesaretlendirin.
Çocuğunuzun tuvaletinin ne zaman ve hangi sıklıkta yaptığını gözlemleyin ve buna dayanarak 2-3 saatte bir tuvalete götürerek 5 dk. beklemesine izin verin.
Tuvaletini yaptıktan sonra lazımlığı çocuğunuzla beraber dökün ve bunu bir oyun haline getirin. Bu sırada tezahürat ve alkış ile çocuğunuzu onure ederek; yeniden yapmaya teşvik edin.
Tuvaletini yapmasını beklerken onunla birlikte olun ve onu eğlendirin.
Gündüz ve gece bezini aynı zamanda bırakın ki çocuğunuzun ne zaman beze yapıp ne zaman yapamayacağı konusunda kafası karışmasın. “Artık hiçbir zaman bez yok” fikri daha nettir.
Yatmadan 1-2 saat önce sıvı gıdalar tüketimini azaltın.
Çocuğunuzu düzenli olarak yatağa girmeden önce tuvalet ihtiyacını gidermesini ve geceleri oturağını yatağın yakınına koyarak oturağa kolay ulaşması sağlayın.
Ayrıca sıvı alımına bağlı olarak; gece belli bir saatte çocuğunuzu tuvalete kaldırmanız gerekir. Örneğin; saat 21.00’de uyumuş olan çocuğunuzu gece 2-3 saat sonra yani 23.00 – 00.00 sıralarında tuvalete kaldırın.
Gece kuruluğu nadiren gündüz kuruluğu ile aynı anda başlayabilse de; çoğunlukla gerçekleşmesi biraz daha zaman alabilir.
Tuvalet Eğitimi Araçları
Çocuğunuzla birlikte onun zevkine göre bir klozet adaptörü ya da lazımlık satın alın.
Lazımlıkla tanışma aşamasında çocuğunuzun giysileriyle oturmasına izin verin.
Özendirmek için çocuğunuzun hoşuna gidebilecek; rahat giyilip çıkarılabilen iç çamaşırları ve eşofmanlar satın alın.
Özel durumlarda beze dönmek yerine alıştırma külotu tercih edin.
Bir kartona yıldızlar çizerek banyonuzun kapısına asın ve her başarılı tuvaletten sonra bir yıldız boyayın ya da önceden hazırladığınız bir etiketi yapıştırın.
Hiçbir şey çocuğunuzla inatlaşmanıza ve aranızda duvar örülmesine sebep olmamalı. Çocuğunuz tepki verirse ve daha zamanı varsa ara verin daha sonra yeniden deneyin. Eğer çocuğunuz 36 ayı geçmiş ve tuvalet alışkanlığını kazanamamışsa bir çocuk gelişim uzmanından profesyonel yardım alın.
Çocuk Gelişim Uzmanı & Pedagog Sümeyye BÜYÜK
Tuvalet eğitimine başlamak için çocuğun hem bilişsel gelişiminin; hem dil gelişiminin hem de kas gelişiminin hazır olması çok önemlidir. 18.Aydan itibaren ortalama her çocuğun kas gelişimi tuvalet alışkanlığına hazırlanmaya başlamaktadır. Çoğu zaman eğitime başlamak için ideal yaşın 24 ay olduğu düşünülse de tuvalet alışkanlığını kazanma yaşı 18 ile 36 ay aralığında çocuktan çocuğa değişiklik gösterir. 18-36 ay arasında; aile çocuğun hazır olup olmadığını aşağıdaki kriterlere göre anlamalı ve uygun bulduğu zamanda eğitime başlamalıdır.
Çocuğunuz;
Tuvaletini hissediyorsa; bunun ne olduğunu biliyorsa;
Genellikle gün içinde 2-3 saat kuru kalabiliyorsa;
İsteklerini sözel olarak ifade edebiliyorsa
Basit emirleri anlıyor ve yerine getirebiliyorsa
Kendi kendine basit giysileri çıkarabiliyorsa;
Bunlar tuvalet eğitimine başlamanız için birer artıdır.
Ancak çocuk hastaysa; kabızlık-idrar yolları enfeksiyonu gibi bir sağlık problemi varsa; yaşamında önemli bir değişiklik olduysa (yeni bakıcı; yeni kardeş; taşınma; ölüm vb.) anne stresli bir dönemdeyse ve yeterli zaman ayıramayacağını düşünüyorsa tuvalet eğitimine başlamak için uygun zaman beklenmelidir.
Tuvalet Eğitimine Nasıl Başlanmalı?
Çocuğunuza öncelikle "tuvalet; kaka; çiş" kavramlarını öğretin. Tuvaletini bezine yaparken fark ettiğinizde durumu isimlendirin. "Çişini yapıyorsun galiba?”; “Kakan mı geldi?”; “Aa bak ne yapmışsın" gibi ifadelerle açıklayın.
Kendinizden örnekler vererek çocuğunuza model olun. “Ben banyoya girdiğimde ne yapıyorum biliyor musun?” ile başlayan konuşmalar yapın.
Başlamadan 2–3 gün önce; artık büyüdüğünü; bebek bezlerine ihtiyacı kalmadığını; tıpkı anne-babası gibi tuvaleti kullanacağını anlatarak çocuğunuzu bu duruma hazırlayın.
Her zaman anlayabileceği basit cümleler kullanın.
Tuvalete ihtiyacı olduğunda söylemesi için onu cesaretlendirin.
Tuvalet Eğitiminde Nelere Dikkat Edilmeli?
Tuvaletini yaptıktan sonra; haber verdiğinde; her başarısında çocuğunuzu övün ve takdir edin.
Her başarıda sözel; sosyal ve bazen de maddi ödüller kullanın. (“Aferin”; “Harikasın”; gülümseme; sarılma; yiyecek; etiket; oyuncak vb.)
Başarısızlıkların üzerinde durmayın ve eleştirmeyin.
Sabırlı olun; tuvaletini yapmayınca acele etmeyin; gerilmeyin; kızmayın. Her çocuğun kendi gelişim hızı vardır.
Alışma sürecinde küçük kazalar sıklıkla olabilir; her durumda sakin kalın; altını ıslattığında ayıplamayın ve doğallıkla karşılayın. Bir sonraki sefer söylemesi için cesaretlendirin.
Çocuğunuzun tuvaletinin ne zaman ve hangi sıklıkta yaptığını gözlemleyin ve buna dayanarak 2-3 saatte bir tuvalete götürerek 5 dk. beklemesine izin verin.
Tuvaletini yaptıktan sonra lazımlığı çocuğunuzla beraber dökün ve bunu bir oyun haline getirin. Bu sırada tezahürat ve alkış ile çocuğunuzu onure ederek; yeniden yapmaya teşvik edin.
Tuvaletini yapmasını beklerken onunla birlikte olun ve onu eğlendirin.
Gündüz ve gece bezini aynı zamanda bırakın ki çocuğunuzun ne zaman beze yapıp ne zaman yapamayacağı konusunda kafası karışmasın. “Artık hiçbir zaman bez yok” fikri daha nettir.
Yatmadan 1-2 saat önce sıvı gıdalar tüketimini azaltın.
Çocuğunuzu düzenli olarak yatağa girmeden önce tuvalet ihtiyacını gidermesini ve geceleri oturağını yatağın yakınına koyarak oturağa kolay ulaşması sağlayın.
Ayrıca sıvı alımına bağlı olarak; gece belli bir saatte çocuğunuzu tuvalete kaldırmanız gerekir. Örneğin; saat 21.00’de uyumuş olan çocuğunuzu gece 2-3 saat sonra yani 23.00 – 00.00 sıralarında tuvalete kaldırın.
Gece kuruluğu nadiren gündüz kuruluğu ile aynı anda başlayabilse de; çoğunlukla gerçekleşmesi biraz daha zaman alabilir.
Tuvalet Eğitimi Araçları
Çocuğunuzla birlikte onun zevkine göre bir klozet adaptörü ya da lazımlık satın alın.
Lazımlıkla tanışma aşamasında çocuğunuzun giysileriyle oturmasına izin verin.
Özendirmek için çocuğunuzun hoşuna gidebilecek; rahat giyilip çıkarılabilen iç çamaşırları ve eşofmanlar satın alın.
Özel durumlarda beze dönmek yerine alıştırma külotu tercih edin.
Bir kartona yıldızlar çizerek banyonuzun kapısına asın ve her başarılı tuvaletten sonra bir yıldız boyayın ya da önceden hazırladığınız bir etiketi yapıştırın.
Hiçbir şey çocuğunuzla inatlaşmanıza ve aranızda duvar örülmesine sebep olmamalı. Çocuğunuz tepki verirse ve daha zamanı varsa ara verin daha sonra yeniden deneyin. Eğer çocuğunuz 36 ayı geçmiş ve tuvalet alışkanlığını kazanamamışsa bir çocuk gelişim uzmanından profesyonel yardım alın.
Çocuk Gelişim Uzmanı & Pedagog Sümeyye BÜYÜK