Gebelikte Beslenme
Anne karnındaki bebeğin bedensel ve zihinsel olarak sağlıklı gelişmesi annenin gebeliği süresince dengeli ve yeterli beslenmesi ile mümkündür. Ancak gebelikte fazla beslenme de yetersiz beslenme kadar anne ve bebek sağlığına zararlıdır.
Hamileliğinin öğrenilmesi ile birlikte bebeğin iyi gelişmesi için nasıl beslenmeliyim kaygısı başlar.Gebeliğin ilk aylarında bulantı; kusma ve aşerme nedeniyle kilo kaybı olabilir. İlk aylarda bebekte çok küçüktür onun ihtiyaçları annenin vücut depolarından karşılanabilir. Bu durumlarda dengeli beslenme kaygısı yaşamadan annenin sevdiği besinleri tüketmesi önerilir. Bu sırada doktor kontrolleri de önemlidir. Kilo kaybı belli sınırları aşarsa annenin kaslarında erime başlayabilir. Bu bulgulara rastlanırsa damardan beslenerek annenin kaslarının erimesine engel olmak gerekir. Fakat genellikle bu durum kısa sürer ve üç aydan sonra geçer. Dördüncü aydan sonra da annelerde aşırı yeme isteği olabilir. Bir gebenin diğer zamanlardan farklı olarak ortalama 300 kalori fazla alması yeterlidir. Normal bir gebelik süresince ilk aylarda 1 kilogram son 3 ay içinde de ortalama 1;5- 2 kilogram alınması normaldir.
Gebelik süresince günlük öğün sayısı 5-6 ya çıkılabilir. Çiğ et içeren yiyecekler; konserveler; hazır yiyecekler tüketilmemelidir. Aşırı tuzlu; yağlı ve karbonhidratlı gıdalar hızlı kilo artışına neden olabilir. Gebelikte protein alınımı bebeğin gelişiminde daha önemlidir. Protein kaynağı olarak et;yumurta; süt ürünleri ve baklagiller tüketilmelidir. Gebelik süresince balık tüketimi içerdiği omega yağ asitleri nedeniyle önemlidir. Mümkünse küçük balıklar tercih edilmelidir. Ton balığı; somon gibi derin su balıkları içerebilecekleri civa miktarının fazla olabileceği düşünüldüğünden haftada birden fazla önerilmez. Balık yiyemeyen kişiler için kuruyemişler özellikle ceviz ve semiz otu da omega yağ asitlerini içerdiği için önerilir. Kuruyemişler içerdikleri protein ve mineral ve yağ nedeniyle tercih edilmelidir. Çok fazla kuruyemiş fazla kilo artışına neden olabilir. Kuru meyveler tatlı ihtiyacını karşılamak için kuruyemişlerle birlikte ara öğün olarak önerilebilir. Kuru meyveler özellikle lif içeriklerinin fazla olması nedeniyle bağırsakların çalışmasına da katkı sağlarlar. Mineral ve vitamin kaynağı olan sebze ve meyveler yenilmeden önce bolca yıkanmalıdır. Üzerlerindeki tarım ilaçlarından temizlenmesi için bir süreliğine sirkeli suda bekletilmesi de önerilmektedir.
Gebelikte sıvı
Gebelikte bol sıvı alınması önemlidir. Gebelikte içilen su anneyi enfeksiyonlardan ve erken doğum riskinden korumakta yardımcı olur. Günde 1-2 tane maden suyu içilebilir. Ihlamur; kuşburnu; adaçayı; papatya gibi bitki çayları tüketilebilir. Bitki çaylarının doğal kurutulmuş olanları tercih edilmelidir.
Gebelikte kahve
Gebelikte günde 1-2 fincan kahve içilebilir. Çok fazla kahve içilirse içindeki kafein içeriği nedeniyle kalp çarpıntısı ve uykusuzluk yapabilir. Kafein kolalı içeceklerde ve bazı pasta çikolatalarda da bulunur. Yüksek miktarda alınan kafeinin erken doğum riskini arttırdığı söylenmektedir.
Gebelikte çay
Gebelikte 3-4 bardak çay içilebilir. Çayın aşırı içilmesi besinlerin içindeki demir emilimini azalttığı için kansızlık yapabilir. Çayın içindeki bazı maddeler de gebelerde çarpıntı şikayetini arttırabilir.
Gebelikte sigara
Sigaranın birçok zararı bilinmektedir. Sigara gebelikte kullanılması bazı riskler yaratabilir. Düşük riski; suların erken gelmesi; bebeğin anne karnında gelişmesinde gerilik; erken doğum riski; gebelikte kanama ve en önemlisi de anne karnında bebeğin ölmesi gibi durumlara sigara içenlerde daha fazla rastlanmaktadır. Doğumdan sonra bebeğin solunum sıkıntısı nedeniyle küvöze girmesi ve ileriki aylarda solunum problemi yaşamasına neden olabilir. Sigara kullanımındaki bu riskler kullanılan sigara miktarına göre daha çok artmaktadır. Özellikle günde 10 sigaradan fazla önerilmemektedir.
Sigara kullanan annelere sigarayı bırakmasını söylenmelidir fakat anne sigara içmediğinde yoksunluk sendromu yaşıyorsa öncelikle azaltması yönünde teşvik edilmelidir. Annenin bir yandan sigara içmeye çok istek duyması diğer taraftan bebeğime zarar veriyorum korkusu strese bağlı yoksunluk sendromunu daha da arttırabilir. Mümkün olduğunca azaltması ve günde 10 sigaranın altına inmesi teşvik edilmelidir.Baba da sigara içiyorsa anneye destek olması için onunda bırakması ve annenin yanında hiç içmemesi önerilir.
Gebelikte folikasit
Gebelikte folikasit desteği gereklidir. Bebeğin sinir sisteminin gelişiminde önemlidir. Eksikliğinde bebeklerde nöral tüp defekti olarak bilinen anomalilerin oluştuğu bilinmektedir.
Folikasit vücutta depolanamadığı ve gebelikte ihtiyaç arttığı için özellikle bebeğin organ oluşum dönemi olan ilk 3 ay içinde alınması önerilmektedir. Folikasit özellikle yeşil yapraklı sebzelerde ; kuruyemişlerde; karaciğer; yumurta ve mercimek; fasulye gibi tohumlu gıdalarda bulunur. Folikasit eksikliğine bağlı nöraltüp defekti döllenme sonrası 21ve 27. günler arasında ortaya çıkar. Bu dönemde çoğu kişi gebe olduğunun farkında olmadığından folikasit desteği gebelik düşünen kişilerde önerilir. Günlük 400 mikrogram önerilen dozdur.
Gebelikte kalsiyum ihtiyacı
Gebelikte kalsiyum ihtiyacı artar. Bebeğin kemiklerinin ve dişlerinin gelişimi için kalsiyum gereklidir. Anne yeterince kalsiyum almazsa annenin kemik ve diş yapısındaki kalsiyumda azalma olur.
Kalsiyum açısından zengin gıdalar süt ve süt ürünleri ve yeşil yapraklı sebzelerdir. Hamileler için günlük belirlenen kalsiyum ihtiyacı 1000 mg dır.
1 su bardağı süt 250 mg
1 su bardağı yoğurt 250 mg
30 gr beyaz peynir 100 mg
Bir avuç fındık veya badem 50 gr kalsiyum içerir.
Yeşil yapraklı besinleri günlük tüketen kişiler 250 mg kalsiyum ihtiyacını karşılayabilirler. Gıdalarla yeterince kalsiyum ihtiyacı karşılanamazsa kalsiyum tabletleri de alınabilir. Alınan kalsiyum tabletlerin de kalsiyum miktarı 125 mg dır.
Gebelikte vitamin kullanımı
Gebelikte ihtiyaç olan vitaminler düzenli beslenmeyle alınabilir. Bazen düzenli beslenemeyen kişilerde; aşerme dönemlerinde vitamin desteği gerekebilir. Beslenme yeterli olsa da vitamin desteğinin sakıncası yoktur.
Gebelikte demir kullanımı
Gebelikte demir içeren ilaçlar kullanmak gereklidir. Demir içeriği yüksek besinlerle beslenmek demir ihtiyacını karşılamak için yeterli olmayabilir. Özellikle 4. aydan itibaren demir ihtiyacı artar. Alınan demirin bir kısmı bebeğin demir depolarını doldurmak için kullanılır.
Hamileliğinin öğrenilmesi ile birlikte bebeğin iyi gelişmesi için nasıl beslenmeliyim kaygısı başlar.Gebeliğin ilk aylarında bulantı; kusma ve aşerme nedeniyle kilo kaybı olabilir. İlk aylarda bebekte çok küçüktür onun ihtiyaçları annenin vücut depolarından karşılanabilir. Bu durumlarda dengeli beslenme kaygısı yaşamadan annenin sevdiği besinleri tüketmesi önerilir. Bu sırada doktor kontrolleri de önemlidir. Kilo kaybı belli sınırları aşarsa annenin kaslarında erime başlayabilir. Bu bulgulara rastlanırsa damardan beslenerek annenin kaslarının erimesine engel olmak gerekir. Fakat genellikle bu durum kısa sürer ve üç aydan sonra geçer. Dördüncü aydan sonra da annelerde aşırı yeme isteği olabilir. Bir gebenin diğer zamanlardan farklı olarak ortalama 300 kalori fazla alması yeterlidir. Normal bir gebelik süresince ilk aylarda 1 kilogram son 3 ay içinde de ortalama 1;5- 2 kilogram alınması normaldir.
Gebelik süresince günlük öğün sayısı 5-6 ya çıkılabilir. Çiğ et içeren yiyecekler; konserveler; hazır yiyecekler tüketilmemelidir. Aşırı tuzlu; yağlı ve karbonhidratlı gıdalar hızlı kilo artışına neden olabilir. Gebelikte protein alınımı bebeğin gelişiminde daha önemlidir. Protein kaynağı olarak et;yumurta; süt ürünleri ve baklagiller tüketilmelidir. Gebelik süresince balık tüketimi içerdiği omega yağ asitleri nedeniyle önemlidir. Mümkünse küçük balıklar tercih edilmelidir. Ton balığı; somon gibi derin su balıkları içerebilecekleri civa miktarının fazla olabileceği düşünüldüğünden haftada birden fazla önerilmez. Balık yiyemeyen kişiler için kuruyemişler özellikle ceviz ve semiz otu da omega yağ asitlerini içerdiği için önerilir. Kuruyemişler içerdikleri protein ve mineral ve yağ nedeniyle tercih edilmelidir. Çok fazla kuruyemiş fazla kilo artışına neden olabilir. Kuru meyveler tatlı ihtiyacını karşılamak için kuruyemişlerle birlikte ara öğün olarak önerilebilir. Kuru meyveler özellikle lif içeriklerinin fazla olması nedeniyle bağırsakların çalışmasına da katkı sağlarlar. Mineral ve vitamin kaynağı olan sebze ve meyveler yenilmeden önce bolca yıkanmalıdır. Üzerlerindeki tarım ilaçlarından temizlenmesi için bir süreliğine sirkeli suda bekletilmesi de önerilmektedir.
Gebelikte sıvı
Gebelikte bol sıvı alınması önemlidir. Gebelikte içilen su anneyi enfeksiyonlardan ve erken doğum riskinden korumakta yardımcı olur. Günde 1-2 tane maden suyu içilebilir. Ihlamur; kuşburnu; adaçayı; papatya gibi bitki çayları tüketilebilir. Bitki çaylarının doğal kurutulmuş olanları tercih edilmelidir.
Gebelikte kahve
Gebelikte günde 1-2 fincan kahve içilebilir. Çok fazla kahve içilirse içindeki kafein içeriği nedeniyle kalp çarpıntısı ve uykusuzluk yapabilir. Kafein kolalı içeceklerde ve bazı pasta çikolatalarda da bulunur. Yüksek miktarda alınan kafeinin erken doğum riskini arttırdığı söylenmektedir.
Gebelikte çay
Gebelikte 3-4 bardak çay içilebilir. Çayın aşırı içilmesi besinlerin içindeki demir emilimini azalttığı için kansızlık yapabilir. Çayın içindeki bazı maddeler de gebelerde çarpıntı şikayetini arttırabilir.
Gebelikte sigara
Sigaranın birçok zararı bilinmektedir. Sigara gebelikte kullanılması bazı riskler yaratabilir. Düşük riski; suların erken gelmesi; bebeğin anne karnında gelişmesinde gerilik; erken doğum riski; gebelikte kanama ve en önemlisi de anne karnında bebeğin ölmesi gibi durumlara sigara içenlerde daha fazla rastlanmaktadır. Doğumdan sonra bebeğin solunum sıkıntısı nedeniyle küvöze girmesi ve ileriki aylarda solunum problemi yaşamasına neden olabilir. Sigara kullanımındaki bu riskler kullanılan sigara miktarına göre daha çok artmaktadır. Özellikle günde 10 sigaradan fazla önerilmemektedir.
Sigara kullanan annelere sigarayı bırakmasını söylenmelidir fakat anne sigara içmediğinde yoksunluk sendromu yaşıyorsa öncelikle azaltması yönünde teşvik edilmelidir. Annenin bir yandan sigara içmeye çok istek duyması diğer taraftan bebeğime zarar veriyorum korkusu strese bağlı yoksunluk sendromunu daha da arttırabilir. Mümkün olduğunca azaltması ve günde 10 sigaranın altına inmesi teşvik edilmelidir.Baba da sigara içiyorsa anneye destek olması için onunda bırakması ve annenin yanında hiç içmemesi önerilir.
Gebelikte folikasit
Gebelikte folikasit desteği gereklidir. Bebeğin sinir sisteminin gelişiminde önemlidir. Eksikliğinde bebeklerde nöral tüp defekti olarak bilinen anomalilerin oluştuğu bilinmektedir.
Folikasit vücutta depolanamadığı ve gebelikte ihtiyaç arttığı için özellikle bebeğin organ oluşum dönemi olan ilk 3 ay içinde alınması önerilmektedir. Folikasit özellikle yeşil yapraklı sebzelerde ; kuruyemişlerde; karaciğer; yumurta ve mercimek; fasulye gibi tohumlu gıdalarda bulunur. Folikasit eksikliğine bağlı nöraltüp defekti döllenme sonrası 21ve 27. günler arasında ortaya çıkar. Bu dönemde çoğu kişi gebe olduğunun farkında olmadığından folikasit desteği gebelik düşünen kişilerde önerilir. Günlük 400 mikrogram önerilen dozdur.
Gebelikte kalsiyum ihtiyacı
Gebelikte kalsiyum ihtiyacı artar. Bebeğin kemiklerinin ve dişlerinin gelişimi için kalsiyum gereklidir. Anne yeterince kalsiyum almazsa annenin kemik ve diş yapısındaki kalsiyumda azalma olur.
Kalsiyum açısından zengin gıdalar süt ve süt ürünleri ve yeşil yapraklı sebzelerdir. Hamileler için günlük belirlenen kalsiyum ihtiyacı 1000 mg dır.
1 su bardağı süt 250 mg
1 su bardağı yoğurt 250 mg
30 gr beyaz peynir 100 mg
Bir avuç fındık veya badem 50 gr kalsiyum içerir.
Yeşil yapraklı besinleri günlük tüketen kişiler 250 mg kalsiyum ihtiyacını karşılayabilirler. Gıdalarla yeterince kalsiyum ihtiyacı karşılanamazsa kalsiyum tabletleri de alınabilir. Alınan kalsiyum tabletlerin de kalsiyum miktarı 125 mg dır.
Gebelikte vitamin kullanımı
Gebelikte ihtiyaç olan vitaminler düzenli beslenmeyle alınabilir. Bazen düzenli beslenemeyen kişilerde; aşerme dönemlerinde vitamin desteği gerekebilir. Beslenme yeterli olsa da vitamin desteğinin sakıncası yoktur.
Gebelikte demir kullanımı
Gebelikte demir içeren ilaçlar kullanmak gereklidir. Demir içeriği yüksek besinlerle beslenmek demir ihtiyacını karşılamak için yeterli olmayabilir. Özellikle 4. aydan itibaren demir ihtiyacı artar. Alınan demirin bir kısmı bebeğin demir depolarını doldurmak için kullanılır.