Çocuklara Para Harcama Eğitimi Kazandırma
ÇOCUKLARDA PARA HARCAMA EĞİTİMİ
Çocukların hayatta var olan pek çok konuya yabancı oldukları ve her şeye doğru değeri veremedikleri kesin. Özellikle hayatında hiç para kazanma ihtiyacı duymamış ve bunun için emek vermemiş bir çocuğun paranın değerini doğru bir şekilde kendiliğinden anlamasını beklemek büyük bir hayal olacaktır. Özellikle “çocuğum para harcamayı bilmiyor” diyen ailelerin; bu durumun ne kadar normal olduğunu fark etmeleri ve para kullanmayı çocuklarına öğretmeleri gerektiği unutulmamalıdır.
Elbette bunu yaparken sürekli olarak çalışıp didindiğinizi; yorulduğunuzu anlatıp diğer duygusal etkenleri de kullanarak kendinizi acındırmayı değil; tam tersi; ona doğru şekilde para kazanmanın gerektirdiği şeyleri anlatmalısınız. Zira bu tip duygusal tepkilerde bulunmak sizin çocuğunuzun gözündeki saygınlığınızı etkileyecektir. Dilerseniz para kazanır duruma gelene kadar verdiğiniz uğraşları onu heveslendirecek şekilde anlatabilir; tutumlu olunmadığı durumlarda karşınıza çıkacak tehlikeleri anlatabilirsiniz.
Bunu yaparken kesinlikle ona nasihat eder gibi değil; tutumluluk üzerine karşılıklı bir sohbet gibi eğitimini gerçekleştirmelisiniz. Para harcamamasına dair emirleriniz ve sinirli tavırlarınız onun daha da inat etmesine ve sizi dinlememesine neden olacaktır. Sorduğu sorular olursa bunlara sabırla cevap vermeli ve hevesli olmalısınız.
Ayrıca sürekli olarak istediği şeyleri ona almak yerine; belirli bir harçlık belirleyebilir; bunun bir kısmını kenara ayırmasını destekleyebilirsiniz. Kendi biriktirdiği paralar ile aldığı şeylere müdahale etmezseniz ve doğru bir harçlık miktarı belirlerseniz tüm parasını sürekli harcamak yerine istekleri için kenara ayıracaktır.
Ergenlik döneminde gençler; har vurup harman savurma ve para kıymeti bilmeme gibi bazı özelliklere sahipler. Maddi durumu iyi olan veya olmayan aileler; çocuklarının paralarını doğru şekilde harcamalarını ve biriktirmelerini istiyorlar ve bunun çocuklarda sorumluluk duygusunun doğru bir şekilde gelişmesi için gerçekleşmesi gerektiğini biliyorlar. Ancak eğitimleri zor ve karmaşık bir süreç alan çocuklar; özellikle ergenliğin beraberinde getirdiği fiziksel ve ruhsal değişim neticesinde her zaman ailelerin aşılamak istedikleri güzel özellikleri almaya meyilli olmuyorlar.
Doğru şekilde para harcama eğitimi vermek için ergenliği beklemeyin. Çocukluk döneminden başlayarak onlara sorumluluğun; ahlakın; elindeki kıymetleri bilmesi gerektiğini hatırlatmalı ve bunu sıkmadan; boğmadan; ufak oyunlar ve örnekler ile sağlamalısınız. Korku üzerine verilen eğitim yerine onun da keyif alacağı bir şekilde çocuk oyunları ve hikayeleri ile başlayarak bu sorumluluk duygusunu verebilirsiniz.
18 yaşında gelmesini beklemeden çocuğunuz için banka hesabı açarak finansal varlıklarını çok daha kolay bir şekilde takip etmesini sağlayabilirsiniz. Böylece hem yaptığı harcamaların takibini kolayca gerçekleştirebilir hem de paranın elden ele kolayca geçebilen ve istediği zaman alınabilen bir kaynaktan ziyade sınırlı ve idareli kullanılması gereken bir şey olduğunu daha rahat gösterebilirsiniz.
Çocuğunuz kendi istek ve ihtiyaçlarını kendi bütçesinden almak isteyecektir ancak kısıtlı imkanlardan ötürü muhtemelen sizin yardımınızı isteyecektir. Bu konuda tamamen yardımcı olmak veya hiç olmamak gibi bir tarzdan ziyade; büyük çoğunluğunu biriktirmesi sonucunda kalanı için destek olacağınızı belirterek onu para biriktirmeye teşvik edebilirsiniz. Ancak ne almak istediği konusunda verdiği karara saygı duymalı ve parasını kendi istediği şeylere harcayabilmesi için onun kararlarına uymalısınız.
Çok büyük ve limitsiz hesaplarla büyüyen çocukların bu kaynakları doğru kullanamadıkları bir gerçek. Her ne kadar onların istekleri sınırsız olsa da onlara gerçek hayatın bu kadar limitsiz olmadığını göstermeniz; bazı şeyleri elde etmesi için kendisinin çaba göstermesi gerektiğini anlatmanız gerekiyor. Kendi çabaları doğrultusunda elde ettiği maddi kaynakların nasıl kullanılacağını ise ona bırakarak harcamalarının sorumluluğunu ve sonuçlarını görmesini sağlamalısınız.
Tabii ki çocuğunuzun parayı doğru kullanmasını sağlamak isterken; kendiniz doğru bir şekilde harcama yapmazsanız ve sürekli olarak borçlar içinde kalır ya da paralarınızı saçarsanız pek de inandırıcılığınız kalmayacaktır. Siz kendiniz de gereksiz harcamalarınızı kısmalı ve çocuğunuza önerdiğiniz şeylerin tüm hayatı boyunca kullanılabilir olduğunu kanıtlamalısınız.
Özellikle ailelerin bu konudaki hem hoşgörüsüz tavırları hem de kendi hesaplarına dikkat etmemeleri çocuklarda büyük bir güvensizlik; anne baba sözüne karşı şüpheli yaklaşma gibi durumlara neden olmaktadır. İlk eğitimin ailede alındığı dikkate alındığında; çocuğunuzun sürekli sizi örnek alacağını ve bu nedenle onun davranışlarını etkileyen ilk kişilerin siz olduğunuzu aklınızda tutun.
PDR.Emel SEVENCAN
Sosyolog/Aile ve Evlilik Danışmanı
Çocukların hayatta var olan pek çok konuya yabancı oldukları ve her şeye doğru değeri veremedikleri kesin. Özellikle hayatında hiç para kazanma ihtiyacı duymamış ve bunun için emek vermemiş bir çocuğun paranın değerini doğru bir şekilde kendiliğinden anlamasını beklemek büyük bir hayal olacaktır. Özellikle “çocuğum para harcamayı bilmiyor” diyen ailelerin; bu durumun ne kadar normal olduğunu fark etmeleri ve para kullanmayı çocuklarına öğretmeleri gerektiği unutulmamalıdır.
Elbette bunu yaparken sürekli olarak çalışıp didindiğinizi; yorulduğunuzu anlatıp diğer duygusal etkenleri de kullanarak kendinizi acındırmayı değil; tam tersi; ona doğru şekilde para kazanmanın gerektirdiği şeyleri anlatmalısınız. Zira bu tip duygusal tepkilerde bulunmak sizin çocuğunuzun gözündeki saygınlığınızı etkileyecektir. Dilerseniz para kazanır duruma gelene kadar verdiğiniz uğraşları onu heveslendirecek şekilde anlatabilir; tutumlu olunmadığı durumlarda karşınıza çıkacak tehlikeleri anlatabilirsiniz.
Bunu yaparken kesinlikle ona nasihat eder gibi değil; tutumluluk üzerine karşılıklı bir sohbet gibi eğitimini gerçekleştirmelisiniz. Para harcamamasına dair emirleriniz ve sinirli tavırlarınız onun daha da inat etmesine ve sizi dinlememesine neden olacaktır. Sorduğu sorular olursa bunlara sabırla cevap vermeli ve hevesli olmalısınız.
Ayrıca sürekli olarak istediği şeyleri ona almak yerine; belirli bir harçlık belirleyebilir; bunun bir kısmını kenara ayırmasını destekleyebilirsiniz. Kendi biriktirdiği paralar ile aldığı şeylere müdahale etmezseniz ve doğru bir harçlık miktarı belirlerseniz tüm parasını sürekli harcamak yerine istekleri için kenara ayıracaktır.
Ergenlik döneminde gençler; har vurup harman savurma ve para kıymeti bilmeme gibi bazı özelliklere sahipler. Maddi durumu iyi olan veya olmayan aileler; çocuklarının paralarını doğru şekilde harcamalarını ve biriktirmelerini istiyorlar ve bunun çocuklarda sorumluluk duygusunun doğru bir şekilde gelişmesi için gerçekleşmesi gerektiğini biliyorlar. Ancak eğitimleri zor ve karmaşık bir süreç alan çocuklar; özellikle ergenliğin beraberinde getirdiği fiziksel ve ruhsal değişim neticesinde her zaman ailelerin aşılamak istedikleri güzel özellikleri almaya meyilli olmuyorlar.
Doğru şekilde para harcama eğitimi vermek için ergenliği beklemeyin. Çocukluk döneminden başlayarak onlara sorumluluğun; ahlakın; elindeki kıymetleri bilmesi gerektiğini hatırlatmalı ve bunu sıkmadan; boğmadan; ufak oyunlar ve örnekler ile sağlamalısınız. Korku üzerine verilen eğitim yerine onun da keyif alacağı bir şekilde çocuk oyunları ve hikayeleri ile başlayarak bu sorumluluk duygusunu verebilirsiniz.
18 yaşında gelmesini beklemeden çocuğunuz için banka hesabı açarak finansal varlıklarını çok daha kolay bir şekilde takip etmesini sağlayabilirsiniz. Böylece hem yaptığı harcamaların takibini kolayca gerçekleştirebilir hem de paranın elden ele kolayca geçebilen ve istediği zaman alınabilen bir kaynaktan ziyade sınırlı ve idareli kullanılması gereken bir şey olduğunu daha rahat gösterebilirsiniz.
Çocuğunuz kendi istek ve ihtiyaçlarını kendi bütçesinden almak isteyecektir ancak kısıtlı imkanlardan ötürü muhtemelen sizin yardımınızı isteyecektir. Bu konuda tamamen yardımcı olmak veya hiç olmamak gibi bir tarzdan ziyade; büyük çoğunluğunu biriktirmesi sonucunda kalanı için destek olacağınızı belirterek onu para biriktirmeye teşvik edebilirsiniz. Ancak ne almak istediği konusunda verdiği karara saygı duymalı ve parasını kendi istediği şeylere harcayabilmesi için onun kararlarına uymalısınız.
Çok büyük ve limitsiz hesaplarla büyüyen çocukların bu kaynakları doğru kullanamadıkları bir gerçek. Her ne kadar onların istekleri sınırsız olsa da onlara gerçek hayatın bu kadar limitsiz olmadığını göstermeniz; bazı şeyleri elde etmesi için kendisinin çaba göstermesi gerektiğini anlatmanız gerekiyor. Kendi çabaları doğrultusunda elde ettiği maddi kaynakların nasıl kullanılacağını ise ona bırakarak harcamalarının sorumluluğunu ve sonuçlarını görmesini sağlamalısınız.
Tabii ki çocuğunuzun parayı doğru kullanmasını sağlamak isterken; kendiniz doğru bir şekilde harcama yapmazsanız ve sürekli olarak borçlar içinde kalır ya da paralarınızı saçarsanız pek de inandırıcılığınız kalmayacaktır. Siz kendiniz de gereksiz harcamalarınızı kısmalı ve çocuğunuza önerdiğiniz şeylerin tüm hayatı boyunca kullanılabilir olduğunu kanıtlamalısınız.
Özellikle ailelerin bu konudaki hem hoşgörüsüz tavırları hem de kendi hesaplarına dikkat etmemeleri çocuklarda büyük bir güvensizlik; anne baba sözüne karşı şüpheli yaklaşma gibi durumlara neden olmaktadır. İlk eğitimin ailede alındığı dikkate alındığında; çocuğunuzun sürekli sizi örnek alacağını ve bu nedenle onun davranışlarını etkileyen ilk kişilerin siz olduğunuzu aklınızda tutun.
PDR.Emel SEVENCAN
Sosyolog/Aile ve Evlilik Danışmanı