Çocuğunuz Sorumluluk Almıyor mu? Bu Pasif Öfke Göstergesi Olabilir.
Öfke; günlük hayatımızda karşılanmayan beklentiler; istenmeyen durumlar; engellenmişlik ve doyurulmamış istekler karşısında hissedilen son derece normal bir duygudur. Bebeklikten yaşlılığa doğru giden yolda hepimiz her yaşta bu duyguyu yaşarız. Uygun ifade edildiğinde sağlıklı ve doğal kabul edilen bu duygu doğru şekilde ifade edilmediğinde ise yıkıcı bir güce dönüşebilir.
Öfke kimileri tarafından rahatça dışarı yansıtılırken kimileri için dışa vurması çok zordur ve farklı şekillerde ifade edilen bir duyguya dönüşebilir. Kızgınken bağırmak; bunu sözel olarak ifade etmek; kaşları çatmak; kalp ritminin artması öfkenin aktif yöntemler ile ifade edilmesidir. Bu yolların dışında; öfkeyi ifade etmenin bir diğer yolu ise pasif direniştir. Cevap vermeme; görmezden gelme; açıklamada bulunmaktan kaçınma; bunlar öfkenin pasif yolla ifade edilmesidir. Tıpkı yetişkinler gibi çocuklarda öfkelerini pasif şekillerde ifade edebilirler ve bunun üzerinden güç ve kontrol sahibi olurlar.
Neden pasif öfke?
Çocuk öfkesini ifade etmenin farklı yollarını öğrenememişse; bu duyguyu nasıl sağlıklı bir şekilde yansıtacağını da bilemez. Bu duygudan kaçınmak ister. Çatışma; hayal kırıklığı; düşmanlık; nefret gibi duyguları hissetmek bir tür suçluluğa sebep olur ve bu duygudan kaçınmanın yolları aranmaya başlanır. Öğrenilmiş olan bu kaçınma yöntemini ilerleyen zamanlarda yetişkinlik sürecinde de işlevsel olmayan bir ilişki kurma yöntemi olarak kullanılmaya devam eder. Öfkenin nasıl başka türlü ifade edileceğini bilmeyen ve bu pasif öfkenin sorumluluklardan kaçma yöntemi olduğunu fark eden çocuk/genç; bu sağlıklı ilişkiye engel olan yolu tercih edecektir.
Pasif Öfke ve Kontrol
Eğer; çocuğunuzun sorumluluklarını yerine çok geç getirip sabrınızı zorlamasından sıkıldıysanız ve artık görevlerini ona hatırlatmaktan vazgeçtiyseniz bu yöntemle sizi kontrol altına alabileceğini fark etmiş demektir. Sizin onun için; onun yerine yaptığınız her şey aslında onun gelecekte bağımsız ve güvenli bir birey olmasına engel teşkil eder. Çocuğunuzun size öğrenilmiş çaresizlik yaşatmasına izin vermeyin. Sorumluluklarını kendisinden beklemekten vazgeçmeyin. Ondan istediğiniz sorumlulukları onun yerine yapmaya başlamanız; yeterince istikrarlı şekilde tepkisiz kalmayı başarırsa sorumluluklarının azalacağı mesajını verdiğiniz anlamını taşır.
Öfkenizi Gizlemeyin
Öfkelendiğiniz zaman bunu uygun biçimde ifade etmeniz çocuğunuza doğru model olabilmeniz adına bir fırsattır. Çocuğunuzun karşısında öfkenizi gizler; öfkenizi doğru şekilde ifade etmeyerek ani patlamalar yaşamanız öfkenin ifade edilmemesi gereken zararlı bir duygu olduğu mesajını verecektir.
Öfkenizi ifade ederken hem çevrenizdeki diğer insanlara
gösterdiğiniz sabır ve ifade edilmiş doğru kızgınlık hem de çocuğunuza karşı gösterdiğiniz doğru ve ölçülü şekilde ifade edilmiş öfke duygusu ona rol model olacaktır. Kızgınlığınızı ani patlamalar; sözel ya da fiziksel şiddet gibi yöntemlerle ifa etmeniz bu duygunun ne kadar tehlikeli olduğunu öğretecektir. Yapılan yanlış davranışlar karşısında ona kızıp küsmeniz öfkenin ancak tepkisizlikle ifade edilmesi gereken bir duygu olduğu mesajını verecektir. Ebeveyn olarak duygularınızı doğru şekilde yaşamanız çocuğunuzun da bu duyguları doğru biçimde ifade edebilmesini sağlayacaktır.
Çocuğunuzun Kaçınma Davranışı Karşısında Neler Yapabilirsiniz?
Eğer çocuğunuz pasif kalmayı bir yöntem olarak benimsediyse ve bu sizin için kronik bir soruna dönüştüyse;
• İsteklerinizi basamaklara bölün. Bir işin tamamını yapmasını çocuğunuzdan istediğinizde bu iş ona çok zor görünebilir. O işi bölümlere ayırdığınızda ise hem başlamak daha kolay olacak hem de birlikte planlama becerisini geliştirmiş olacaksınız.
• Harekete geçmesi için yardım edin. Bir projeye başlayacağı zaman ona nasıl başlayacağını sorup bu konuda fikir verebilirsiniz.
• Çocuklarınızdan beklediklerinizi net bir şekilde ifade edin.
• Sorumlulukları yerine getirmediği zaman sonuçları ile kendisinin yüzleşmesine izin verin ve sorumluluklarını onun yerine siz üstlenmeyin.
Pasif öfke; çocuklar için bir tür savunma mekanizması olarak işlev görür ve hiçbir savunma mekanizması daha işlevsel bir yöntem yerine konulmadan bırakılamaz. Çocuğunuzun öfkesini işlevsel olarak ifade etmeyi başarması ve farklı iletişim kanallarının açılması ile öfke dolaylı şekillerde değil sağlıklı bir şekilde ifade edilmiş olacaktır.
Öfke kimileri tarafından rahatça dışarı yansıtılırken kimileri için dışa vurması çok zordur ve farklı şekillerde ifade edilen bir duyguya dönüşebilir. Kızgınken bağırmak; bunu sözel olarak ifade etmek; kaşları çatmak; kalp ritminin artması öfkenin aktif yöntemler ile ifade edilmesidir. Bu yolların dışında; öfkeyi ifade etmenin bir diğer yolu ise pasif direniştir. Cevap vermeme; görmezden gelme; açıklamada bulunmaktan kaçınma; bunlar öfkenin pasif yolla ifade edilmesidir. Tıpkı yetişkinler gibi çocuklarda öfkelerini pasif şekillerde ifade edebilirler ve bunun üzerinden güç ve kontrol sahibi olurlar.
Neden pasif öfke?
Çocuk öfkesini ifade etmenin farklı yollarını öğrenememişse; bu duyguyu nasıl sağlıklı bir şekilde yansıtacağını da bilemez. Bu duygudan kaçınmak ister. Çatışma; hayal kırıklığı; düşmanlık; nefret gibi duyguları hissetmek bir tür suçluluğa sebep olur ve bu duygudan kaçınmanın yolları aranmaya başlanır. Öğrenilmiş olan bu kaçınma yöntemini ilerleyen zamanlarda yetişkinlik sürecinde de işlevsel olmayan bir ilişki kurma yöntemi olarak kullanılmaya devam eder. Öfkenin nasıl başka türlü ifade edileceğini bilmeyen ve bu pasif öfkenin sorumluluklardan kaçma yöntemi olduğunu fark eden çocuk/genç; bu sağlıklı ilişkiye engel olan yolu tercih edecektir.
Pasif Öfke ve Kontrol
Eğer; çocuğunuzun sorumluluklarını yerine çok geç getirip sabrınızı zorlamasından sıkıldıysanız ve artık görevlerini ona hatırlatmaktan vazgeçtiyseniz bu yöntemle sizi kontrol altına alabileceğini fark etmiş demektir. Sizin onun için; onun yerine yaptığınız her şey aslında onun gelecekte bağımsız ve güvenli bir birey olmasına engel teşkil eder. Çocuğunuzun size öğrenilmiş çaresizlik yaşatmasına izin vermeyin. Sorumluluklarını kendisinden beklemekten vazgeçmeyin. Ondan istediğiniz sorumlulukları onun yerine yapmaya başlamanız; yeterince istikrarlı şekilde tepkisiz kalmayı başarırsa sorumluluklarının azalacağı mesajını verdiğiniz anlamını taşır.
Öfkenizi Gizlemeyin
Öfkelendiğiniz zaman bunu uygun biçimde ifade etmeniz çocuğunuza doğru model olabilmeniz adına bir fırsattır. Çocuğunuzun karşısında öfkenizi gizler; öfkenizi doğru şekilde ifade etmeyerek ani patlamalar yaşamanız öfkenin ifade edilmemesi gereken zararlı bir duygu olduğu mesajını verecektir.
Öfkenizi ifade ederken hem çevrenizdeki diğer insanlara
gösterdiğiniz sabır ve ifade edilmiş doğru kızgınlık hem de çocuğunuza karşı gösterdiğiniz doğru ve ölçülü şekilde ifade edilmiş öfke duygusu ona rol model olacaktır. Kızgınlığınızı ani patlamalar; sözel ya da fiziksel şiddet gibi yöntemlerle ifa etmeniz bu duygunun ne kadar tehlikeli olduğunu öğretecektir. Yapılan yanlış davranışlar karşısında ona kızıp küsmeniz öfkenin ancak tepkisizlikle ifade edilmesi gereken bir duygu olduğu mesajını verecektir. Ebeveyn olarak duygularınızı doğru şekilde yaşamanız çocuğunuzun da bu duyguları doğru biçimde ifade edebilmesini sağlayacaktır.
Çocuğunuzun Kaçınma Davranışı Karşısında Neler Yapabilirsiniz?
Eğer çocuğunuz pasif kalmayı bir yöntem olarak benimsediyse ve bu sizin için kronik bir soruna dönüştüyse;
• İsteklerinizi basamaklara bölün. Bir işin tamamını yapmasını çocuğunuzdan istediğinizde bu iş ona çok zor görünebilir. O işi bölümlere ayırdığınızda ise hem başlamak daha kolay olacak hem de birlikte planlama becerisini geliştirmiş olacaksınız.
• Harekete geçmesi için yardım edin. Bir projeye başlayacağı zaman ona nasıl başlayacağını sorup bu konuda fikir verebilirsiniz.
• Çocuklarınızdan beklediklerinizi net bir şekilde ifade edin.
• Sorumlulukları yerine getirmediği zaman sonuçları ile kendisinin yüzleşmesine izin verin ve sorumluluklarını onun yerine siz üstlenmeyin.
Pasif öfke; çocuklar için bir tür savunma mekanizması olarak işlev görür ve hiçbir savunma mekanizması daha işlevsel bir yöntem yerine konulmadan bırakılamaz. Çocuğunuzun öfkesini işlevsel olarak ifade etmeyi başarması ve farklı iletişim kanallarının açılması ile öfke dolaylı şekillerde değil sağlıklı bir şekilde ifade edilmiş olacaktır.