Çocuğun Dili “oyun”
Oyun; en genel anlamıyla çocuğun kişiliğini bütünüyle etkileyen bir faaliyettir. Çocuğun zekası; beden ve kişilik gelişimini sağlamada oyun ortamı çocuk için en ideal ortamdır. Kendisini rahat ve özgür hissettiği oyun ortamında çocuk; rahatça kendini ifade eder; deney yoluyla düşünür ve öğrenir. Çocuk bir yetişkinin ona öğretmekte zorlanacağı kuralları; birtakım bilgileri oyun içerisinde kendi deneyimleriyle öğrenebilir. Akran gruplarıyla paylaşacağı oyunlarda sosyal ve ahlaki değerleri öğrenebilir.
Oyun ortamı çocuğun sosyalleşmesini sağlayan en ideal sosyal kuruluştur diyebiliriz. Çocuğa boşalım ve deşarj sağlarken; uyum sağlama davranışına da en büyük yardımcıdır oyun. Çocuğun en güçlü arzularından biri sayabileceğimiz yenilik ve değişiklik arzusuna verilen bir cevap niteliği de taşır oyunlar. Çocuk farklı ortamlarda; kendi dilediği (hayal ettiği) gibi yeni yeni dünyalar kurabilir kendisi için. Her yeni oyunda bir yenilik katılır hayatına. Bu yenilik ve değişim onun heyecanına cevap verir. Çocuk kendini ifade edebilmiş ve enerjisini boşaltabilmiş olmanın da verdiği rahatlığa ulaşır.
Oyunun Kısa Tarihçesine Baktığımızda;
M.Ö Eflatun un çocuklara aritmetik öğretirken elmalar kullanarak oyunla eğitim verdiğini görüyoruz. Yapı ve inşa dersleri verirken de oyuncak sayabileceğimiz maketler kullanmıştır.Aristo çocukları oyunlara teşvik etmiştir. Frübel seçilen oyuncakların önemine değinmiştir. Çocuğun oynadığı oyuncağın çeşidine göre yeteğinin ve dikkatinin geliştiğini söylerek yine oyuna teşvik etmiştir. J.J. Rousseo; Commenious ve Pestalozzi gibi eğitim alanında önemli isimler de öğretilerinde oyunla ilgilenmişlerdir.
Yaşlara Göre Çocuğun Oyunu:
0-12 AY: Doğumdan 1 ay sonra bebek çevreyi araştırmaya başlar. Böylece oyun davranışının temeli atılır. Davranışın tekrar etmesi oyunu geliştirmeye başlar. 10 aylık çocuk kaşık vb. şeyleri yere atıp sesini dinler ve bundan hoşlanır. Yürüme başladığında eşyaları kullanmayı öğrenir.
1-2 YAŞ: Yumuşak oyuncaklar; hamur; kil; hamur; su ve küçük oyuncak bloklarla oynar. Bu devrede hayali oyun başlar. Bu dönemde başlayan hayal oyunların 8 yaşa kadar devam ettiğini görebiliyoruz.
Çocuklar hayal oyunda neler yapar? Bu oyunlarda çocuk kendisini başkasının (örneğin anne) yerine koyar. "mış" gibi yapar. Kendi düşüncesinde olan fakat gerçekleşmeyen bir olayı gerçekleşmiş gibi hayal eder ya da hiç yaşamadığı bir olayı yaşamış gibi hayalinde canlandırır
2-3 YAŞ: Bu dönemde çocuk yalnız oyunu tercih eder. Başkalarını seyretmek başta gelir. Çocuk bu yaş döneminde benmerkezci olduğu için oyuncakları ve yetişkinin ilgisini paylaşmakta güçlük çeker. İnşa oyunları; itme-çekme; kum ve su oyunları; resimli kitaplara bakma vb. çocuğun hoşuna giden oyunlardır.
3-4 YAŞ:Çocuk bu dönemde küçük gruplar halinde oyun oynayabilir. Yetişkinlerin yanında kalmayı fazla tercih etmez. Kas gelişimi ilerlediği için daha hareketlidir. Daha fazla elini- ayağını kullanmak ister. Resim yapmaktan; kalemle çizimler yapmaktan hoşlanır. Çizimlerinde insan; araba; çiçek ve hayvan figürleri görebiliriz.
4-5 YAŞ: Çocuğun çevre ile iletişimi oldukça artmıştır. Daha çok açık hava oyunlarını tercih eder. Çocuğu cinsiyetine göre oyunlara yönlendirmek gelişimi engelleyebilir. Çocuğun cinsiyetine göre oyun ve oyuncak seçilip sunulmamasında fayda vardır. Şiddet eğilimini arttıran silah vb. oyuncakları çocuğa sunmamalıyız. Çocuk bu dönemde benmerkezci tutumdan uzaklaşmaya başlar. Böylece oyun içerisinde paylaşım ve yardım etme davranışları görmeye başlarız.
6-8 YAŞ: Çocukta mantıksal düşünme ve düzen başlar. Rekabet; kazanma; yenilme; hoşgörü; sonucu kabul etme; adillik gibi duygular gelişmeye başlar. Benmerkezcilikten çıkmıştır. Kurallı grup oyunlarını tercih eder. Oyun kurallarına bağlı kalmaya dikkat eder.
Oyun ortamı çocuğun sosyalleşmesini sağlayan en ideal sosyal kuruluştur diyebiliriz. Çocuğa boşalım ve deşarj sağlarken; uyum sağlama davranışına da en büyük yardımcıdır oyun. Çocuğun en güçlü arzularından biri sayabileceğimiz yenilik ve değişiklik arzusuna verilen bir cevap niteliği de taşır oyunlar. Çocuk farklı ortamlarda; kendi dilediği (hayal ettiği) gibi yeni yeni dünyalar kurabilir kendisi için. Her yeni oyunda bir yenilik katılır hayatına. Bu yenilik ve değişim onun heyecanına cevap verir. Çocuk kendini ifade edebilmiş ve enerjisini boşaltabilmiş olmanın da verdiği rahatlığa ulaşır.
Oyunun Kısa Tarihçesine Baktığımızda;
M.Ö Eflatun un çocuklara aritmetik öğretirken elmalar kullanarak oyunla eğitim verdiğini görüyoruz. Yapı ve inşa dersleri verirken de oyuncak sayabileceğimiz maketler kullanmıştır.Aristo çocukları oyunlara teşvik etmiştir. Frübel seçilen oyuncakların önemine değinmiştir. Çocuğun oynadığı oyuncağın çeşidine göre yeteğinin ve dikkatinin geliştiğini söylerek yine oyuna teşvik etmiştir. J.J. Rousseo; Commenious ve Pestalozzi gibi eğitim alanında önemli isimler de öğretilerinde oyunla ilgilenmişlerdir.
Yaşlara Göre Çocuğun Oyunu:
0-12 AY: Doğumdan 1 ay sonra bebek çevreyi araştırmaya başlar. Böylece oyun davranışının temeli atılır. Davranışın tekrar etmesi oyunu geliştirmeye başlar. 10 aylık çocuk kaşık vb. şeyleri yere atıp sesini dinler ve bundan hoşlanır. Yürüme başladığında eşyaları kullanmayı öğrenir.
1-2 YAŞ: Yumuşak oyuncaklar; hamur; kil; hamur; su ve küçük oyuncak bloklarla oynar. Bu devrede hayali oyun başlar. Bu dönemde başlayan hayal oyunların 8 yaşa kadar devam ettiğini görebiliyoruz.
Çocuklar hayal oyunda neler yapar? Bu oyunlarda çocuk kendisini başkasının (örneğin anne) yerine koyar. "mış" gibi yapar. Kendi düşüncesinde olan fakat gerçekleşmeyen bir olayı gerçekleşmiş gibi hayal eder ya da hiç yaşamadığı bir olayı yaşamış gibi hayalinde canlandırır
2-3 YAŞ: Bu dönemde çocuk yalnız oyunu tercih eder. Başkalarını seyretmek başta gelir. Çocuk bu yaş döneminde benmerkezci olduğu için oyuncakları ve yetişkinin ilgisini paylaşmakta güçlük çeker. İnşa oyunları; itme-çekme; kum ve su oyunları; resimli kitaplara bakma vb. çocuğun hoşuna giden oyunlardır.
3-4 YAŞ:Çocuk bu dönemde küçük gruplar halinde oyun oynayabilir. Yetişkinlerin yanında kalmayı fazla tercih etmez. Kas gelişimi ilerlediği için daha hareketlidir. Daha fazla elini- ayağını kullanmak ister. Resim yapmaktan; kalemle çizimler yapmaktan hoşlanır. Çizimlerinde insan; araba; çiçek ve hayvan figürleri görebiliriz.
4-5 YAŞ: Çocuğun çevre ile iletişimi oldukça artmıştır. Daha çok açık hava oyunlarını tercih eder. Çocuğu cinsiyetine göre oyunlara yönlendirmek gelişimi engelleyebilir. Çocuğun cinsiyetine göre oyun ve oyuncak seçilip sunulmamasında fayda vardır. Şiddet eğilimini arttıran silah vb. oyuncakları çocuğa sunmamalıyız. Çocuk bu dönemde benmerkezci tutumdan uzaklaşmaya başlar. Böylece oyun içerisinde paylaşım ve yardım etme davranışları görmeye başlarız.
6-8 YAŞ: Çocukta mantıksal düşünme ve düzen başlar. Rekabet; kazanma; yenilme; hoşgörü; sonucu kabul etme; adillik gibi duygular gelişmeye başlar. Benmerkezcilikten çıkmıştır. Kurallı grup oyunlarını tercih eder. Oyun kurallarına bağlı kalmaya dikkat eder.