Çocuklarda Akut Karın Ağrısı
Çocuklarda karın ağrısı sık görülen bir sorun olup; çocukların karın ağrısını tarif etmelerindeki güçlükler nedeni ile değerlendirilmesi ve tanı konulma süreci zor olabilir. Karın ağrısını akut ve kronik olarak ayırmak mümkündür. Ancak burada akut olarak ortaya çıkan her karın ağrısı cerrahi bir nedene bağlı değildir. Tersine kronik olarak devam eden bir karın ağrısının nedeni de cerrahi bir sorun olabilir. Dolaysıyla karın ağrısı değerlendirilirken hastanın özellkleri; karın ağrısının özellikleri ve ağrıya eşlik eden durumlar dikkatle incelenmelidir.
Akut karın ağrısı ile gelen çocukların çoğunda; önemli olmayan gastroenterit; kabızlık veya viral bir hastalık bulunmaktadır. Vakaların yaklaşık %1’nde cerrahi bir problem tesbit edilebilmektedir. Karın ağrısının üç şekilde hissedildiği hastalar tarafından ifade edilebilir ve bu bilgiler karın ağrısı nedenleri hakkında ipucu verebilir. Birincisi karın bölgesinde yanma tarzında olan bir ağrıdır ve hasta tüm karında ağrı tarifler. İkincisi sert; keskin ve bıçak saplanır tarzda ve sıklıkla yeri belirlenebilen bir ağrı olup sıklıkla cerrahi bir durum veya böbrek taşlarını işaret edebilir. Üçüncüsü ise yansıyan ağrı dediğimiz bir ağrı olup zatürre (pnömoni) nedeni ile karın bölgesinde ağrı hissedilmesidir. Karın ağrısı nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.
Çocuklarda Karın Ağrısı Nedenleri
Gastrointestinal Sistem;
Apandisit
Karın travması
Fıtık (düğümlenmiş)
Bağırsak tıkanıklığı (intussusception; volvulus)
Meckel’s divertikülü
Nekrıtizan enterokolit
İntestinal perforasyonu
İnflamatuvar bağırsak hastalığı
Gastroenterit
Kabızlık
Peritonit
Peptik Ülser
Mezenterik Lenfadenit
Karciğer; Dalak ve Pankreas İlişkili
Hepatiti
Karaciğer absesi
Kolesistit
Kolelitizis (safra kanallarında taş)
Dalakta enfarkt
Dalak yırtılması
Pankreatit
Genitoüriner Sistem
İdrar yolu enfeksiyonu
Nefrolitiazis
Dismenore
Pelvik inflamatuvar hastalık
Dış gebelik
Over veya testis torsiyonu
Kalp ilişkili
Myokardit
Perikardit
Endokardit
Konjestif kalp yetmezliği
Akciğer ilişkili
Alt lob pnömonisi (zatürre)
Pnömotoraks
Diyafragmatik plörezi
Hematolojik (Kan sistemi ilişkili)
Orak hücreli anemi
Hemolitik üremik sendrom
Akut Lösemi
Henoch-Schölein Purpura
Vazooklusif kriz
Metabolik
Diyabetik ketoasidoz
Hipoglisemi
Akut adrenal yetmezlik
Akut porfiri
Nörolojik
Karın epilepsisi
Karın migreni (abdominal migren)
Herpes (Zona)
Radikülit
Toksin ve İlaçlar
Kurşun zehirlenmesi
Yılan sokması
Eritromisin
Salisilat
Diğer
İnfantil kolik
Farenjit
Fonksiyonel ağrı
Anjiyonörotik ödem
Yukardaki listeden de görüldüğü gibi karın içi ve karın dışı bir çok organ ve ya sistemi ilgilendiren hastalıklar karın ağrısı ile başvururlar. Bu nedenle karın ağrısı ile başvuran hastalarda ayrıntılı öykü alınması ve tekrarlayan muayeneler hayati önem taşımaktadır. Muayene bulgularına ek olarak çeşitli kan testleri ve görüntüleme tetkiklerinden de (tomografi; x-ray) faydalanılabilir. Bütün değerlendirmelere rağmen hastanın tanısı halen kesin değilse hasta yatırılarak gözlem altına alınmalıdır.
Hastadan öykü alınırken karın ağrısının nasıl başladığı; nasıl seyrettiği; ağrı bölgesi; ağrının yoğunluğu ve karakteri ile ağrıyı arttıran veya azaltan faktörler mutlaka sorgulanmalıdır. Ağrı nedenleri açısından hastanın yaşı çok önemlidir. Hastanın yaşına göre ağrı nedenleri aşağıda sıralanmıştır.
Çocuklarda Yaşa Göre Karın Ağrısı Nedenleri
Yenidoğan ve İnfantlar (bir yaş altı)
İnfantil kolik (gaz ağrısı)
Gastroenterit
Kabızlık
Hirschsprung’s Hastalığı
Fıtık (düğümlenmiş)
İnnvajinasyon (bağırsak düğümlenmesi)
Volvulus (bağırsağın kendi ekseni etrafında dönmesi)
İdrar yolu enfeksiyonu
Çocuklar
Gastroenterit
Apandisit
Kabızlık
Fonksiyonel ağrı
Diyabetik ketoasidoz
İdrar yolu enfeksiyonu
Travma
Farenjit
Pnömoni (Zatürre)
Henoch Schölein Purpura
Mezenteril lenfadenit
Adolesan
Apandisit
Gastroenterit
Kabızlık
Dismenore
Pelvik İnflamatuvar Hastalık
Dış gebelik
Over veya Testis Torsiyonu
Kolesistit
İnflamatuvar Bağırsak Hastalığı
Pankreatit
Ağrının kaka yapma sonrası geçmesi sorunun kalın bağırsak kaynaklı olduğunu gösterirken; kusma sonrası rahatlama ise ince bağırsak kaynaklı soruna işaret eder. Kusma; karın ağrısından sonra ortaya çıkıyorsa bu genelde cerrahi bir sorun akla getirirken; kusma karın ağrısından önce ortaya çıkıyorsa bu sıklıkla medikal bir karın ağrısı nedenini gösterir. Herhangi bir çocuk safralı kusuyorsa mutlaka bağırsak tıkanıklığı ekarte edilmelidir.
Karın ağrısı olan hastada eşlik eden ateş; hipovolemi (vücu sıvı miktarında düşüklük); çarpıntı; nefes darlığı olması enfeksiyon veya enflamatuvar hastalıklar açısından önemlidir.
Hastalar dikkatli bir öykü alma ve fizik muayeneden sonra çeşitli testlerle değerlendirilir. Bu testler tam kan sayımı; idrar tahlili; kan şeker düzeyi; elektrolitler tüm hastalarda kontrol edilir. Adet gören çocuklarda mutlaka gebelik testi yapılır. Düz karın grafisi bağırsak tıkanıklığı veya nağırsak perforasyonu için mutlaka çekilir. Zatürreyi ekarte etmek için akciğer grafisi çekilebilir. Hastadaki diğer bulgulara göre karın ultrasonu ve/veya bilgisayarlı tomografi çekilebilir. Çocuklarda radyasyon içermemesi nedeni ile ultrason; çoğunlukla tercih edilmelidir.
Tedavi
Karın ağrısına neden olan soruna yönelik tedavi planlanır.
Akut karın ağrısı ile gelen çocukların çoğunda; önemli olmayan gastroenterit; kabızlık veya viral bir hastalık bulunmaktadır. Vakaların yaklaşık %1’nde cerrahi bir problem tesbit edilebilmektedir. Karın ağrısının üç şekilde hissedildiği hastalar tarafından ifade edilebilir ve bu bilgiler karın ağrısı nedenleri hakkında ipucu verebilir. Birincisi karın bölgesinde yanma tarzında olan bir ağrıdır ve hasta tüm karında ağrı tarifler. İkincisi sert; keskin ve bıçak saplanır tarzda ve sıklıkla yeri belirlenebilen bir ağrı olup sıklıkla cerrahi bir durum veya böbrek taşlarını işaret edebilir. Üçüncüsü ise yansıyan ağrı dediğimiz bir ağrı olup zatürre (pnömoni) nedeni ile karın bölgesinde ağrı hissedilmesidir. Karın ağrısı nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.
Çocuklarda Karın Ağrısı Nedenleri
Gastrointestinal Sistem;
Apandisit
Karın travması
Fıtık (düğümlenmiş)
Bağırsak tıkanıklığı (intussusception; volvulus)
Meckel’s divertikülü
Nekrıtizan enterokolit
İntestinal perforasyonu
İnflamatuvar bağırsak hastalığı
Gastroenterit
Kabızlık
Peritonit
Peptik Ülser
Mezenterik Lenfadenit
Karciğer; Dalak ve Pankreas İlişkili
Hepatiti
Karaciğer absesi
Kolesistit
Kolelitizis (safra kanallarında taş)
Dalakta enfarkt
Dalak yırtılması
Pankreatit
Genitoüriner Sistem
İdrar yolu enfeksiyonu
Nefrolitiazis
Dismenore
Pelvik inflamatuvar hastalık
Dış gebelik
Over veya testis torsiyonu
Kalp ilişkili
Myokardit
Perikardit
Endokardit
Konjestif kalp yetmezliği
Akciğer ilişkili
Alt lob pnömonisi (zatürre)
Pnömotoraks
Diyafragmatik plörezi
Hematolojik (Kan sistemi ilişkili)
Orak hücreli anemi
Hemolitik üremik sendrom
Akut Lösemi
Henoch-Schölein Purpura
Vazooklusif kriz
Metabolik
Diyabetik ketoasidoz
Hipoglisemi
Akut adrenal yetmezlik
Akut porfiri
Nörolojik
Karın epilepsisi
Karın migreni (abdominal migren)
Herpes (Zona)
Radikülit
Toksin ve İlaçlar
Kurşun zehirlenmesi
Yılan sokması
Eritromisin
Salisilat
Diğer
İnfantil kolik
Farenjit
Fonksiyonel ağrı
Anjiyonörotik ödem
Yukardaki listeden de görüldüğü gibi karın içi ve karın dışı bir çok organ ve ya sistemi ilgilendiren hastalıklar karın ağrısı ile başvururlar. Bu nedenle karın ağrısı ile başvuran hastalarda ayrıntılı öykü alınması ve tekrarlayan muayeneler hayati önem taşımaktadır. Muayene bulgularına ek olarak çeşitli kan testleri ve görüntüleme tetkiklerinden de (tomografi; x-ray) faydalanılabilir. Bütün değerlendirmelere rağmen hastanın tanısı halen kesin değilse hasta yatırılarak gözlem altına alınmalıdır.
Hastadan öykü alınırken karın ağrısının nasıl başladığı; nasıl seyrettiği; ağrı bölgesi; ağrının yoğunluğu ve karakteri ile ağrıyı arttıran veya azaltan faktörler mutlaka sorgulanmalıdır. Ağrı nedenleri açısından hastanın yaşı çok önemlidir. Hastanın yaşına göre ağrı nedenleri aşağıda sıralanmıştır.
Çocuklarda Yaşa Göre Karın Ağrısı Nedenleri
Yenidoğan ve İnfantlar (bir yaş altı)
İnfantil kolik (gaz ağrısı)
Gastroenterit
Kabızlık
Hirschsprung’s Hastalığı
Fıtık (düğümlenmiş)
İnnvajinasyon (bağırsak düğümlenmesi)
Volvulus (bağırsağın kendi ekseni etrafında dönmesi)
İdrar yolu enfeksiyonu
Çocuklar
Gastroenterit
Apandisit
Kabızlık
Fonksiyonel ağrı
Diyabetik ketoasidoz
İdrar yolu enfeksiyonu
Travma
Farenjit
Pnömoni (Zatürre)
Henoch Schölein Purpura
Mezenteril lenfadenit
Adolesan
Apandisit
Gastroenterit
Kabızlık
Dismenore
Pelvik İnflamatuvar Hastalık
Dış gebelik
Over veya Testis Torsiyonu
Kolesistit
İnflamatuvar Bağırsak Hastalığı
Pankreatit
Ağrının kaka yapma sonrası geçmesi sorunun kalın bağırsak kaynaklı olduğunu gösterirken; kusma sonrası rahatlama ise ince bağırsak kaynaklı soruna işaret eder. Kusma; karın ağrısından sonra ortaya çıkıyorsa bu genelde cerrahi bir sorun akla getirirken; kusma karın ağrısından önce ortaya çıkıyorsa bu sıklıkla medikal bir karın ağrısı nedenini gösterir. Herhangi bir çocuk safralı kusuyorsa mutlaka bağırsak tıkanıklığı ekarte edilmelidir.
Karın ağrısı olan hastada eşlik eden ateş; hipovolemi (vücu sıvı miktarında düşüklük); çarpıntı; nefes darlığı olması enfeksiyon veya enflamatuvar hastalıklar açısından önemlidir.
Hastalar dikkatli bir öykü alma ve fizik muayeneden sonra çeşitli testlerle değerlendirilir. Bu testler tam kan sayımı; idrar tahlili; kan şeker düzeyi; elektrolitler tüm hastalarda kontrol edilir. Adet gören çocuklarda mutlaka gebelik testi yapılır. Düz karın grafisi bağırsak tıkanıklığı veya nağırsak perforasyonu için mutlaka çekilir. Zatürreyi ekarte etmek için akciğer grafisi çekilebilir. Hastadaki diğer bulgulara göre karın ultrasonu ve/veya bilgisayarlı tomografi çekilebilir. Çocuklarda radyasyon içermemesi nedeni ile ultrason; çoğunlukla tercih edilmelidir.
Tedavi
Karın ağrısına neden olan soruna yönelik tedavi planlanır.