Çocuklarda Lenf Bezleri
Lenf bezleri (nodları); vücudumuzda boyunda; koltuk altlarında; kalp komşuluğunda; kasıklarda; karın boşluğunda ve vücudun diğer bölgelerinde bulunmaktadır. Bezeler; vücudumuzun savunma mekanizmalarında önemli görevler görürüler. Bazen bu bezeler; bir çok nedenle büyür çocuğun veya ebeveynin eline gelebilir boyuta ulaşabilir. Bu durum lenfadenopati olarak adlandırlır. Çocuklarda lenf bezleri; erişkinlerle karşılaştırıldığında çeşitli uyarılara hızlı ve etkin cevap vermekte ve kolaylıkla görünüt hale gelmektedirler. Sağlıklı çocuklarda ve hatta yenidoğanlarda bile küçük lenf bezleri ele gelebilir.
Lenf bezlerinin büyüme nedenlerinin belirlenmesinde lenf bezlerinin büyüklüğü; sayısı; yeri; çevre doku ile ilişkisi; kıvamı; hastanın yaşı ve beraberindeki diğer klinik semptomlar ile lenf bezlerinin boyutunun değişkenlik gösterip göstermemesinin değerlendirilmesi gereklidir. Lenfadenopatilerin değerlendirilmesi için tanısal yaklaşımın esası dikkatli bir öykü alma ve fizik muayeneden geçmektedir.
Lenfadenopati değerlendirmesinde enfeksiyon bulgusu; lenf noduna komşu bölgede enfeksiyon bulgusu durumu; sistemik bulgu varlığı (ateş; kilo kaybı; gece terlemesi; kansızlık; döküntü); yaygınlığı; büyüme hızı (akut; kronik); çevre dokularla ilişkisi (yapışık; hareketli) ve lenfadenopatiye neden olacak bir ilaç kullanma öyküsü şeklinde sıralanabilir.
Muayenenin önemli bir noktası yaygın lenfadenopati olup olmadığının saptanmasıdır. Fizik muayene ile bir lenf nodu ele gelmiş ise şu özelliklere dikkat edilmeli;
1. Büyüklük (boyunda >1 cm; mediastende ve abdomende ≥ 2 cm patolojiktir ve araştırlması gerekir).
2. Ağrı ve hassasiyet: Bir lenf nodunun büyüklüğü hızla artarsa kapsül gerilir ve ağrıya neden olur. Ağrı genellikle bir inflamatuar süreç ve iltihabın bir sonucu olmasına rağmen; nadiren kanserli bir lenf nodunun nekrotik merkezinin içine kanamadan da kaynaklanabilir.
3. Kıvam: Sert nodlar tipik olarak metastatik kanser bulgusu olabilir. Lastik kıvamında nodlar lenfomayı düşündürür. Daha yumuşak nodlar ise enfeksiyon veya inflamatuar durumları gösterir.
Lenfadenopatili çocuğun tanısal yaklaşımında gereksiz tetkik isteyerek zaman ve para kaybına yol açmamak için ayrıntılı öykü ve fizik muayene eşliğinde her vaka ayrı değerlendirilmeli ve buna göre testlerin istenilmesi gerekmektedir.
Genel olarak; tam kan sayımı; periferik yayma; sedimentasyon; karaciğer ve böbrek fonksiyonları; idrar analizi; LDH; kalsiyum; fosfor; ürik asit; PPD; serolojik testler (EBV; CMV; Toxoplasma; HIV); görüntüleme tetkikleri (iki yönlü akciğer grafsi; ultrason; BT; vb) ve eksizyonal biyopsi başlıca yararlanılan yöntemlerdir. Ultrasonografi ile lenfadenopatilerin boyut ve sayıları tanımlanabilir; reaktif olup olmadığı ve malignite telkin eden radyolojik bulgular saptanabilir.
Lenfadenopatiler değerlendirilirken lenf nodu büyümesi 2 haftadan uzun süre devam ediyorsa; 4-6 haftada küçülme yoksa; LAP supraklavikuler bölge yerleşimli ise; anormal klinik bulguların varlığında (zayıflama; ateş; gece terlemesi; organomegali) (biyopsi ile tanı kesinleştirlmeli ve kanser dışlanmalıdır.
Ne zaman lenf nodundan biyopsi yapılmalıdır ?
1. Antibiyotik tedavsisne yanıt alınamamış ve /veya lenf nodu büyümeye devam etmişse
2. Boyundaki lenf nodu büyümelerine mediasten genişlemesi eşlik ediyorsa
3. Kilo kaybı; gece terlemesi ve/veya ateş eşlik ediyorsa
4. Karın ve göğüs boşluğunda kitlesel başka bir lezyon saptanmış ise
5. Karın boiluğunda sebat eden 2 cm veya daha büyük lenf nodlar varsa
6. Koltık altında sebat eden 2 cm ve üzerinde lenf nodları varsa
7. diğer lenf nodu büyümelerinde bu durumlarda hastanın ayrıntılı öyküsü; fizik muayenesi ve labortuvar testleri karar vermede çok önemlidir.
Doç Dr Ahmet Demir
Lenf bezlerinin büyüme nedenlerinin belirlenmesinde lenf bezlerinin büyüklüğü; sayısı; yeri; çevre doku ile ilişkisi; kıvamı; hastanın yaşı ve beraberindeki diğer klinik semptomlar ile lenf bezlerinin boyutunun değişkenlik gösterip göstermemesinin değerlendirilmesi gereklidir. Lenfadenopatilerin değerlendirilmesi için tanısal yaklaşımın esası dikkatli bir öykü alma ve fizik muayeneden geçmektedir.
Lenfadenopati değerlendirmesinde enfeksiyon bulgusu; lenf noduna komşu bölgede enfeksiyon bulgusu durumu; sistemik bulgu varlığı (ateş; kilo kaybı; gece terlemesi; kansızlık; döküntü); yaygınlığı; büyüme hızı (akut; kronik); çevre dokularla ilişkisi (yapışık; hareketli) ve lenfadenopatiye neden olacak bir ilaç kullanma öyküsü şeklinde sıralanabilir.
Muayenenin önemli bir noktası yaygın lenfadenopati olup olmadığının saptanmasıdır. Fizik muayene ile bir lenf nodu ele gelmiş ise şu özelliklere dikkat edilmeli;
1. Büyüklük (boyunda >1 cm; mediastende ve abdomende ≥ 2 cm patolojiktir ve araştırlması gerekir).
2. Ağrı ve hassasiyet: Bir lenf nodunun büyüklüğü hızla artarsa kapsül gerilir ve ağrıya neden olur. Ağrı genellikle bir inflamatuar süreç ve iltihabın bir sonucu olmasına rağmen; nadiren kanserli bir lenf nodunun nekrotik merkezinin içine kanamadan da kaynaklanabilir.
3. Kıvam: Sert nodlar tipik olarak metastatik kanser bulgusu olabilir. Lastik kıvamında nodlar lenfomayı düşündürür. Daha yumuşak nodlar ise enfeksiyon veya inflamatuar durumları gösterir.
Lenfadenopatili çocuğun tanısal yaklaşımında gereksiz tetkik isteyerek zaman ve para kaybına yol açmamak için ayrıntılı öykü ve fizik muayene eşliğinde her vaka ayrı değerlendirilmeli ve buna göre testlerin istenilmesi gerekmektedir.
Genel olarak; tam kan sayımı; periferik yayma; sedimentasyon; karaciğer ve böbrek fonksiyonları; idrar analizi; LDH; kalsiyum; fosfor; ürik asit; PPD; serolojik testler (EBV; CMV; Toxoplasma; HIV); görüntüleme tetkikleri (iki yönlü akciğer grafsi; ultrason; BT; vb) ve eksizyonal biyopsi başlıca yararlanılan yöntemlerdir. Ultrasonografi ile lenfadenopatilerin boyut ve sayıları tanımlanabilir; reaktif olup olmadığı ve malignite telkin eden radyolojik bulgular saptanabilir.
Lenfadenopatiler değerlendirilirken lenf nodu büyümesi 2 haftadan uzun süre devam ediyorsa; 4-6 haftada küçülme yoksa; LAP supraklavikuler bölge yerleşimli ise; anormal klinik bulguların varlığında (zayıflama; ateş; gece terlemesi; organomegali) (biyopsi ile tanı kesinleştirlmeli ve kanser dışlanmalıdır.
Ne zaman lenf nodundan biyopsi yapılmalıdır ?
1. Antibiyotik tedavsisne yanıt alınamamış ve /veya lenf nodu büyümeye devam etmişse
2. Boyundaki lenf nodu büyümelerine mediasten genişlemesi eşlik ediyorsa
3. Kilo kaybı; gece terlemesi ve/veya ateş eşlik ediyorsa
4. Karın ve göğüs boşluğunda kitlesel başka bir lezyon saptanmış ise
5. Karın boiluğunda sebat eden 2 cm veya daha büyük lenf nodlar varsa
6. Koltık altında sebat eden 2 cm ve üzerinde lenf nodları varsa
7. diğer lenf nodu büyümelerinde bu durumlarda hastanın ayrıntılı öyküsü; fizik muayenesi ve labortuvar testleri karar vermede çok önemlidir.
Doç Dr Ahmet Demir