Çocukta Özgüven ve Ailenin Rolü
ÖZGÜVEN VE AİLENİN ROLÜ:
Özgüven ne demektir?
Özgüven; bir çocuğun kendisine yönelik iyi duygular geliştirilmesi sonucu kendisini iyi
hissetmesi demektir. Başka bir deyişle “ Kendisi olmaktan memnun olması ve bunun sonucu kendisi ve çevresiyle barışık olması” demektir.
Büyükleri tarafından sevgi gören; gereksinim duyduğunda beklediği yakınlık ve ilgiyi bulan; fikirlerine değer verilen ve önemsenen; güven duyulan ve sorumluluklar verilen; iyi yaptığı şeyler için övülen; gurur duyulan; yaptıklarında hataya yer verilen ve olduğu gibi kabul edilen çocuğun kendisine özgüveni olur.
*Artık kendini besleyecek becerilerde oldugu halde; onu beslemeye devam ettigimizde;
* Ters olsa bile ayakkabılarını kendi giymeye heveslendiginde; düzelterek biz
giydirdigimizde;
* Yemekten sonra ellerini yıkayabildigi halde; sabunlu bezlerle agzını sildigimizde;
* ki bacagını bir paçasına sokarken ufak yardımlarla fırsat vermek yerine; tamamen biz
giydirdigimizde;
* Merdiveni kendisi çıkmak istediğinde; kucağımıza alıp yukarı çıkardığımızda;
* Esyalara artık uzanıp dokunabildiginde; onları toplayıp dolapların içine kaldırdığımızda;
* Lokantada: “ Küçük bey siz ne yersiniz? ” sorusuna; biz: “ O ızgara yer. ” dediğimizde;
* Kafadan bacaklı adam çizdiginde: “ Öyle adam mı çizilir? ” diyerek 30 yas becerimizle bir adam çizip etkili bir model oldugumuzu sandıgımızda;
* Çalan telefonu açmak için hevesle kostugunda; telefonu elinden aldığımızda vb.
durumlarda; çocugumuzun büyümesinin ve sağlıklı gelişmesinin en somut ifadelerini
görmezlikten geliyoruz demektir.
Özgüvenin yeteri kadar gelişememesinde çocuğa destek vermeyen aileler kadar aşırı korumacı ailelerin de olumsuz etkileri olur. Böyle durumlarda aile çocuğun yapması gerekenleri yapar. Çocuk adına karar verir. Çocuk adına düşünür. Aile bu tutumu çocuklarına yardımcı olabilmek için yaptıklarını düşünürler. Çocuk sorumluluk almalıdır. Eğer alamazsa kendi sorunlarını çözme becerisi kazanamaz. Bu tür çocuklarda ben yapamam; ben beceriksizim duygusu oluşur. Bu; çocuğun özgüveninin gelişmesini engeller. Hatta bu durum devam ederse çocuk artık annesine sormadan hiçbir işi yapamaz hale gelir.
Çocuklar büyürler. Kendi kararlarını vermek zorunda kalırlar. Çocuğun ilerleyebilmesi için; hayatta başarılı olabilmesi için riske girmesi; kendi kararlarını kendisinin vermesi gereklidir. Sorunlarını çözmesi gerekir. Çocuk kendi ayakları üzerinde durmayı öğrenmelidir. Yapmadan öğrenemez. Büyüdüğünde de hayattan korkan; karar veremeyen bir birey olur.
Özgüveni azaltan şeylerden biri de kıyaslanmaktır. Başkalarıyla; kardeşleriyle; komşu çocuklarıyla kıyaslanmamalıdır. Sizin çocuğunuzun da diğer yaşıtlarından güzel başarılı yaptığı pek çok iş vardır. Aile olarak siz çocuklarınızın özelliklerini tanır ve onlara değer verirseniz o da kendi varlığına değer verir. Çocuklarınıza diğer çocukları örnek göstermeyin. Kendi başarıyla yaptığı bir başka işi örnek gösterin. "Geçen sene şiir okurken ne kadar çok alkış almıştın" gibi başarılı olduğu anları ona hatırlatabilirsiniz. Yapabildiği hatta iyi yapabildiği konulardan örnekler verin.
Çocuklarınızı iyi ve doğru tanımaya çalışın. Hangi alanlarda desteğe ihtiyacı olduğunu gerçekçi biçimde görmeye çalışın. İyi oldukları konuları anlatın. Deneme yapması için ona uygun ortamlar yaratın. Sizin; onun yaptığı diğer olumlu ve güzel şeyleri görüyor; fark ediyor olmanız çok önemlidir. Onun kendi gücüne inanmasını sağlayın. Kendisine inanmalıdır. Zevk aldığı; iyi yaptığı alanları birlikte tespit edin.
Çocuğunuzu gözlemleyin; onunla uzun sohbetler yapın. Öğretmenleriyle konuşun; rehber öğretmeninin fikrini alın.
Onunla planlar yapın. Küçük adımlar atın. Rahatlıkla altından kalkacağı hedefler belirleyin. Ona daima destek verin. Sizin yanında olduğunuzu her zaman bilsin. Çözüm odaklı olun. Konuları ve sorunları geçiştirmeyin. Ona her konuda başarıyı elde etmesi için emek vermesi gerektiğini anlatın. Kendi hayatınızdan örnekler gösterin. Size yardımcı olan kişiler ve destekleri ona da sunup sunmadığınızı gözden geçirin. Ona ufaktan başlayarak sorumluluk verin. Onu izleyin; yardım edin. Destek verin. Takdir edin ve sorumluluk duygusunun gelişmesini sağlayın.
Evde ve okulun dışında da farklı sosyal aktivitelere; ortamlara girmesini destekleyin. Birkaç arkadaşıyla kampa gitmesini destekleyin. Böyle ortamlarda sorumluluk almayı daha kolay öğrenecektir. Yanında olduğunuzu hep hissettirin. En zor durumlarda bile sorunlarını size açabilsin.
Özgüven ne demektir?
Özgüven; bir çocuğun kendisine yönelik iyi duygular geliştirilmesi sonucu kendisini iyi
hissetmesi demektir. Başka bir deyişle “ Kendisi olmaktan memnun olması ve bunun sonucu kendisi ve çevresiyle barışık olması” demektir.
Büyükleri tarafından sevgi gören; gereksinim duyduğunda beklediği yakınlık ve ilgiyi bulan; fikirlerine değer verilen ve önemsenen; güven duyulan ve sorumluluklar verilen; iyi yaptığı şeyler için övülen; gurur duyulan; yaptıklarında hataya yer verilen ve olduğu gibi kabul edilen çocuğun kendisine özgüveni olur.
*Artık kendini besleyecek becerilerde oldugu halde; onu beslemeye devam ettigimizde;
* Ters olsa bile ayakkabılarını kendi giymeye heveslendiginde; düzelterek biz
giydirdigimizde;
* Yemekten sonra ellerini yıkayabildigi halde; sabunlu bezlerle agzını sildigimizde;
* ki bacagını bir paçasına sokarken ufak yardımlarla fırsat vermek yerine; tamamen biz
giydirdigimizde;
* Merdiveni kendisi çıkmak istediğinde; kucağımıza alıp yukarı çıkardığımızda;
* Esyalara artık uzanıp dokunabildiginde; onları toplayıp dolapların içine kaldırdığımızda;
* Lokantada: “ Küçük bey siz ne yersiniz? ” sorusuna; biz: “ O ızgara yer. ” dediğimizde;
* Kafadan bacaklı adam çizdiginde: “ Öyle adam mı çizilir? ” diyerek 30 yas becerimizle bir adam çizip etkili bir model oldugumuzu sandıgımızda;
* Çalan telefonu açmak için hevesle kostugunda; telefonu elinden aldığımızda vb.
durumlarda; çocugumuzun büyümesinin ve sağlıklı gelişmesinin en somut ifadelerini
görmezlikten geliyoruz demektir.
Özgüvenin yeteri kadar gelişememesinde çocuğa destek vermeyen aileler kadar aşırı korumacı ailelerin de olumsuz etkileri olur. Böyle durumlarda aile çocuğun yapması gerekenleri yapar. Çocuk adına karar verir. Çocuk adına düşünür. Aile bu tutumu çocuklarına yardımcı olabilmek için yaptıklarını düşünürler. Çocuk sorumluluk almalıdır. Eğer alamazsa kendi sorunlarını çözme becerisi kazanamaz. Bu tür çocuklarda ben yapamam; ben beceriksizim duygusu oluşur. Bu; çocuğun özgüveninin gelişmesini engeller. Hatta bu durum devam ederse çocuk artık annesine sormadan hiçbir işi yapamaz hale gelir.
Çocuklar büyürler. Kendi kararlarını vermek zorunda kalırlar. Çocuğun ilerleyebilmesi için; hayatta başarılı olabilmesi için riske girmesi; kendi kararlarını kendisinin vermesi gereklidir. Sorunlarını çözmesi gerekir. Çocuk kendi ayakları üzerinde durmayı öğrenmelidir. Yapmadan öğrenemez. Büyüdüğünde de hayattan korkan; karar veremeyen bir birey olur.
Özgüveni azaltan şeylerden biri de kıyaslanmaktır. Başkalarıyla; kardeşleriyle; komşu çocuklarıyla kıyaslanmamalıdır. Sizin çocuğunuzun da diğer yaşıtlarından güzel başarılı yaptığı pek çok iş vardır. Aile olarak siz çocuklarınızın özelliklerini tanır ve onlara değer verirseniz o da kendi varlığına değer verir. Çocuklarınıza diğer çocukları örnek göstermeyin. Kendi başarıyla yaptığı bir başka işi örnek gösterin. "Geçen sene şiir okurken ne kadar çok alkış almıştın" gibi başarılı olduğu anları ona hatırlatabilirsiniz. Yapabildiği hatta iyi yapabildiği konulardan örnekler verin.
Çocuklarınızı iyi ve doğru tanımaya çalışın. Hangi alanlarda desteğe ihtiyacı olduğunu gerçekçi biçimde görmeye çalışın. İyi oldukları konuları anlatın. Deneme yapması için ona uygun ortamlar yaratın. Sizin; onun yaptığı diğer olumlu ve güzel şeyleri görüyor; fark ediyor olmanız çok önemlidir. Onun kendi gücüne inanmasını sağlayın. Kendisine inanmalıdır. Zevk aldığı; iyi yaptığı alanları birlikte tespit edin.
Çocuğunuzu gözlemleyin; onunla uzun sohbetler yapın. Öğretmenleriyle konuşun; rehber öğretmeninin fikrini alın.
Onunla planlar yapın. Küçük adımlar atın. Rahatlıkla altından kalkacağı hedefler belirleyin. Ona daima destek verin. Sizin yanında olduğunuzu her zaman bilsin. Çözüm odaklı olun. Konuları ve sorunları geçiştirmeyin. Ona her konuda başarıyı elde etmesi için emek vermesi gerektiğini anlatın. Kendi hayatınızdan örnekler gösterin. Size yardımcı olan kişiler ve destekleri ona da sunup sunmadığınızı gözden geçirin. Ona ufaktan başlayarak sorumluluk verin. Onu izleyin; yardım edin. Destek verin. Takdir edin ve sorumluluk duygusunun gelişmesini sağlayın.
Evde ve okulun dışında da farklı sosyal aktivitelere; ortamlara girmesini destekleyin. Birkaç arkadaşıyla kampa gitmesini destekleyin. Böyle ortamlarda sorumluluk almayı daha kolay öğrenecektir. Yanında olduğunuzu hep hissettirin. En zor durumlarda bile sorunlarını size açabilsin.