Okul Çağı ve Adölesanlarda Beslenme
Hızlı büyüme ve gelişme süreci (fiziksel-psikolojik-fizyolojik-sosyal)
Enerji ve besin öğesi gereksinimleri artması
Özel durumlarda besin gereksinimlerinin artması (mestrual döngü; gebelik; yeme bozuklukları; ilaç kullanımı; vb)
Çevre etkileşimi (kimlik arayışı; görünüşe önem verme)
Yaşam şekli ve besin alımında değişim (yanlış alışkanlıklar)
Beslenme alışkanlıkları: Öğün atlama (kahvaltı %35); düzensiz öğünler; zaman ve harçlık kullanımının sınırlı olması; aşırı fast-food tüketimi; televizyon ve bilgisayar kullanımının artmasıyla beraber çocukların beslenme alışkanlıkları da değişim gösteriyor.
Fast-food: Atıştırmalık; hazır ve kolay elde edilen ürünlerdir. Medya ve reklamın etkisi çocuklarda fast-food tüketiminin artmasının en başlıca sebeplerindendir. Aşırı fast-food tüketimi sonucu Fe (demir); Ca (kalsiyum); riboflavin; A vitamini; folik asit; C vitamini ve posanın yetersiz alımıyla beraber aşırı doymuş yağ; kolesterol; tuz ve basit karbonhidrat alımı gerçekleşir.
Televizyon: Aşırı televizyon seyreden çocuklarda; bilişsel gelişimin eksik kalması; öz benlik duygusunun gelişmemesi; atıştırmaların artmasına bağlı olarak şişmanlık görülmesi ve yetersiz fiziksel aktivite görülür. Televizyon karşısında beslenme ile çocuklar ne kadar yediklerinin farkına varmazlar. Özellikle çocuklarda televizyon karşısında cips; çikolata; şeker gibi atıştırmalık gıdaların tüketimi görülür. Yedikleriyle beraber vücutlarına aşırı yağ; şeker ve tuz alımıyla beraber enerji fazlası ve yetersiz posa alımı olmaktadır.
Şişmanlık:Glisemik indeksi yüksek besinlerin tüketimi; besin sanayinin gelişimi; televizyon; bilgisayar kullanımındaki artış; fast-food tüketimi; ebeveyn ilgisinin az olması; çalışan anne; genetik durum; psikolojik sorunlar; ailenin ekonomik durumu; yakın arkadaşın beslenmesindeki bozukluk; şekerli içeceklerin aşırı tüketimi ve fiziksel aktivite azlığı yetersizliğine bağlı olarak bu dönem çocuklarında sık rastlanan bir problemdir.
Yeme davranış bozukluğu:
Sağlıksız yeme davranışı (aşırı veya yetersiz beslenme)
Ağırlık denetimi sağlamak (kusma veya laksatif ilaç kullanımı)
Aşırı derecede zayıf olma isteği (bulimia; anoreksia)
Erken tanının zorluğu (GIS sorunları; ağırlık kayıpları; menstrual döngünün bozuk olması)
Öyküsünün alınması (sınırlı diyet uygulanması; şişmanlık korkusu; açlık; öğün atlama; laksatif ilaçlar; psikolojik problemler)
Adölesanlarda ağırlık kaybı yöntemleri;
%58’ i egzersiz; %40’ ı besin alımının yetersiz olması; %13’ ü aç kalarak; %8’ i zayıflama ilaçlarıyla; %5’ i ise laksatif etkilerden dolayı ağırlık kaybediyorlar.
Sebze ve meyvenin yetersiz tüketimi sonucunda konstipasyon; vitamin eksiklikleri; kolesterol artışı anemi görülür. Anemilerin %50’ si Fe (demir) eksikliği anemisidir!!!
Tüm bunların sonunda okul çağı çocuklarda ve adölesanlarda;
Ağırlık kaybı veya ağırlık kazanımı;
Öğün atlama veya yanlış besin seçimi;
Fazla fast-food tüketimi ve yetersiz fiziksel aktivite;
Televizyon ve bilgisayar kullanımı;
Kalsiyum yetersizliği sonucunda diş çürükleri ve kemik bozuklukları;
Beslenme anomelileri;
İyot yetersizliğine bağlı hastalıklar;
Diğer vitamin ve mineral eksiklikleri gibi birçok sorun görülebilir.
Enerji Gereksinimi
Cinsiyet; yaş; vücut yapısı; büyüme hızı ve fiziksel aktivite düzeyi göz önüne alınır!!!
Unutmamalıyız ki bu dönemde kazanılan beslenme alışkanlıkları yetişkinlik dönemindeki kalıcı alışkanlıkların temelini oluşturur. Kronik hastalıkların çoğu çocukluk cağı kökenlidir!!!
Besin Grupları
Süt grubu: Günde 2-3 su bardağı süt veya yoğurt (350-450 gr); beyaz peynir (30 gr)
Et grubu: Günde 2-3 köfte kadar et; balık; tavuk ve haftada 3-4 kez 1 adet haşlanmış yumurta ve 1 porsiyon kurubaklagil yemeği
Sebze ve meyve grubu: Günde en ideal olarak 5 porsiyon en az 3 porsiyon sebze ve meyve
Ekmek ve tahıl grubu: Günde 4-6 orta dilim ekmek (200-300 gr); 1 porsiyon pilav veya makarna (6-8 yemek kaşığı); 1 kase çorba
Örneğin; Kahvaltıda; peynir; haşlanmış yumurta; taze meyve suyu ve ekmek; öğlen yemeğinde; kıymalı kabak; makarna; yoğurt; akşam yemeğinde; ızgara tavuk; pirinç pilavı; salata ve aralarda da meyve; yoğurt; süt; küçük kek; taze meyve suyu tüketilebilir.
Sağlıklı Beslenme İlkeleri
Yeterli ve dengeli; dört besin grubunu da içeren; yaşa uygun miktar ve ölçülerde düzenli öğünlerle beslenmek.
Yeterli vitamin-mineral ve posa almak.
Yağ; tuz ve şeker kullanımını sınırlamak.
Fast-food tüketimini azaltmak. Varsa okullarda yemekhane kullanımını sağlamak.
Alınan besinlerin etiketlerini okumayı geliştirerek okul kantinlerinden sağlıklı besinlerin alınmasını sağlamak.
Besinlerin hazırlama; saklama ve pişirme koşullarını sağlamak.
Bilgisayar kullanma ve televizyon seyretme sürelerini minimize etmek.
Enerji ve besin öğesi gereksinimleri artması
Özel durumlarda besin gereksinimlerinin artması (mestrual döngü; gebelik; yeme bozuklukları; ilaç kullanımı; vb)
Çevre etkileşimi (kimlik arayışı; görünüşe önem verme)
Yaşam şekli ve besin alımında değişim (yanlış alışkanlıklar)
Beslenme alışkanlıkları: Öğün atlama (kahvaltı %35); düzensiz öğünler; zaman ve harçlık kullanımının sınırlı olması; aşırı fast-food tüketimi; televizyon ve bilgisayar kullanımının artmasıyla beraber çocukların beslenme alışkanlıkları da değişim gösteriyor.
Fast-food: Atıştırmalık; hazır ve kolay elde edilen ürünlerdir. Medya ve reklamın etkisi çocuklarda fast-food tüketiminin artmasının en başlıca sebeplerindendir. Aşırı fast-food tüketimi sonucu Fe (demir); Ca (kalsiyum); riboflavin; A vitamini; folik asit; C vitamini ve posanın yetersiz alımıyla beraber aşırı doymuş yağ; kolesterol; tuz ve basit karbonhidrat alımı gerçekleşir.
Televizyon: Aşırı televizyon seyreden çocuklarda; bilişsel gelişimin eksik kalması; öz benlik duygusunun gelişmemesi; atıştırmaların artmasına bağlı olarak şişmanlık görülmesi ve yetersiz fiziksel aktivite görülür. Televizyon karşısında beslenme ile çocuklar ne kadar yediklerinin farkına varmazlar. Özellikle çocuklarda televizyon karşısında cips; çikolata; şeker gibi atıştırmalık gıdaların tüketimi görülür. Yedikleriyle beraber vücutlarına aşırı yağ; şeker ve tuz alımıyla beraber enerji fazlası ve yetersiz posa alımı olmaktadır.
Şişmanlık:Glisemik indeksi yüksek besinlerin tüketimi; besin sanayinin gelişimi; televizyon; bilgisayar kullanımındaki artış; fast-food tüketimi; ebeveyn ilgisinin az olması; çalışan anne; genetik durum; psikolojik sorunlar; ailenin ekonomik durumu; yakın arkadaşın beslenmesindeki bozukluk; şekerli içeceklerin aşırı tüketimi ve fiziksel aktivite azlığı yetersizliğine bağlı olarak bu dönem çocuklarında sık rastlanan bir problemdir.
Yeme davranış bozukluğu:
Sağlıksız yeme davranışı (aşırı veya yetersiz beslenme)
Ağırlık denetimi sağlamak (kusma veya laksatif ilaç kullanımı)
Aşırı derecede zayıf olma isteği (bulimia; anoreksia)
Erken tanının zorluğu (GIS sorunları; ağırlık kayıpları; menstrual döngünün bozuk olması)
Öyküsünün alınması (sınırlı diyet uygulanması; şişmanlık korkusu; açlık; öğün atlama; laksatif ilaçlar; psikolojik problemler)
Adölesanlarda ağırlık kaybı yöntemleri;
%58’ i egzersiz; %40’ ı besin alımının yetersiz olması; %13’ ü aç kalarak; %8’ i zayıflama ilaçlarıyla; %5’ i ise laksatif etkilerden dolayı ağırlık kaybediyorlar.
Sebze ve meyvenin yetersiz tüketimi sonucunda konstipasyon; vitamin eksiklikleri; kolesterol artışı anemi görülür. Anemilerin %50’ si Fe (demir) eksikliği anemisidir!!!
Tüm bunların sonunda okul çağı çocuklarda ve adölesanlarda;
Ağırlık kaybı veya ağırlık kazanımı;
Öğün atlama veya yanlış besin seçimi;
Fazla fast-food tüketimi ve yetersiz fiziksel aktivite;
Televizyon ve bilgisayar kullanımı;
Kalsiyum yetersizliği sonucunda diş çürükleri ve kemik bozuklukları;
Beslenme anomelileri;
İyot yetersizliğine bağlı hastalıklar;
Diğer vitamin ve mineral eksiklikleri gibi birçok sorun görülebilir.
Enerji Gereksinimi
Cinsiyet; yaş; vücut yapısı; büyüme hızı ve fiziksel aktivite düzeyi göz önüne alınır!!!
Unutmamalıyız ki bu dönemde kazanılan beslenme alışkanlıkları yetişkinlik dönemindeki kalıcı alışkanlıkların temelini oluşturur. Kronik hastalıkların çoğu çocukluk cağı kökenlidir!!!
Besin Grupları
Süt grubu: Günde 2-3 su bardağı süt veya yoğurt (350-450 gr); beyaz peynir (30 gr)
Et grubu: Günde 2-3 köfte kadar et; balık; tavuk ve haftada 3-4 kez 1 adet haşlanmış yumurta ve 1 porsiyon kurubaklagil yemeği
Sebze ve meyve grubu: Günde en ideal olarak 5 porsiyon en az 3 porsiyon sebze ve meyve
Ekmek ve tahıl grubu: Günde 4-6 orta dilim ekmek (200-300 gr); 1 porsiyon pilav veya makarna (6-8 yemek kaşığı); 1 kase çorba
Örneğin; Kahvaltıda; peynir; haşlanmış yumurta; taze meyve suyu ve ekmek; öğlen yemeğinde; kıymalı kabak; makarna; yoğurt; akşam yemeğinde; ızgara tavuk; pirinç pilavı; salata ve aralarda da meyve; yoğurt; süt; küçük kek; taze meyve suyu tüketilebilir.
Sağlıklı Beslenme İlkeleri
Yeterli ve dengeli; dört besin grubunu da içeren; yaşa uygun miktar ve ölçülerde düzenli öğünlerle beslenmek.
Yeterli vitamin-mineral ve posa almak.
Yağ; tuz ve şeker kullanımını sınırlamak.
Fast-food tüketimini azaltmak. Varsa okullarda yemekhane kullanımını sağlamak.
Alınan besinlerin etiketlerini okumayı geliştirerek okul kantinlerinden sağlıklı besinlerin alınmasını sağlamak.
Besinlerin hazırlama; saklama ve pişirme koşullarını sağlamak.
Bilgisayar kullanma ve televizyon seyretme sürelerini minimize etmek.