Çocuklarda Kuralların Oluşturulması ve Demokratik Aile Yapısı
Demokratik aile yapılarında çocuk ailedeki kuralların doğal bir parçasıdır. Önceden oluşturulan doğal bir kurallar trafiği vardır ve çocuk da yeri geldiğinde ne yapacağını bilmektedir. Sınırların önceden hazırlandığını bilerek kurulmuş bir saat gibi saat kaçta yatacağını; evde ne kadar dinlenmeye zaman harcayacağını; ders çalışma konusunda ne kadar zaman ayıracağını kendiliğinden bilir ve uygular.Bunun nedeni birey olarak kabul görmesidir.Birey olarak kabul gören çocuk öz güven geliştirir;yalan söyleme ihtiyacı hissetmez;yeri geldiğinde hayır demesini bilir.Bu yaşam becerilerinin çocuğa aktarılması öncelikle ailenin kendisini bir çok anlamda geliştirmesine bağlıdır.Peki demokratik aileye uygun halde çocukla kurallar konusunda nasıl buluşacağız;
1.Kurallardaki ilkeler : Kurallar açık;net; somut;kısa ve sınırları çizilmiş olmalıdır.Amacı üşenmeden anlatılmalıdır.İçeriğinde zaman bildirilmelidir.(Örneğin akşam yemeğinden önce demek yerine saati direkt bildirmek;uyku; oyun saatini bildirmek veya miktarını belirtmek; uyku saatinin neden o saatte olduğunun açıklanması)
2.Çocuğu kuralların parçası yapın: Tepeden inme hiçbir şeyi insan kabullenmek istemez. Bu sosyal hayatımızda; iş yerinde veya siyasette de böyledir. Dolayısıyla demokratik aile yapısında çocuğu da oluşturulacak kural çerçevesine almak şarttır.Bu çocuğun dediğini yapmak değildir ki o zaman demokratik aile yapısından çocuk merkezli aile yapısına neden olur.
3.Çocuğun alınacak kararlarda fikrini sorun : Fikri alınan çocukla konu tartışılır. Mesela eve gelme saatinin çocuk tarafından akşam 17 : 00 istenmesi sizin 16:00 isteğinize uymadığını farz edelim. Bu duruma neden olarak da sizin yemek yeme saatini öne sürdüğünüzü düşünelim. Bu durumun açıklamasını kesinlikle yapın ve onun bu konuda ne düşündüğünü de öğrenin. Zaman zaman ara değerde de buluşmanız için küçük tavizler verip bu durum için 16 :30 da çocukla anlaşabilirsiniz. Veya harçlık konusunda yine o 10 siz 5 dediğiniz durumda 7-8 de buluşabilirsiniz.Ancak sizin şartlarınızın üstünde olan maddi durumlar konusunda bunu açıklayın ve kesinlikle taviz vermeyin.
4.Kuralları çocuğa hatırlatın: Eğer çocuk kurallar konusunda gevşek davrandıysa ona sorarak alacağınız kararlarda “benim söylediğim gibi “ yerine “seninle anlaştığımız gibi” diyebilmeniz çok daha avantajlı olacaktır.Eğer çocuklarla oluşturulan kurallara çocuk uyum sağlamıyorsa hemen onunla bu konuyu yeniden tartışın.Çünkü önemsemezseniz çocuk kendisinin umursamazlığının kuralların delinmesinde değerli olduğuna inanabilmektedir.
5.Ebeveynlerin fikir birliği ve istikrarı:Kuralları oluştururken anne babanın fikir ayrılığına düşmemesi çok önemlidir. Bunun için öncelikle anne babanın çocuk yokken bunu konuşması gerekir. Televizyonlarda uzun yıllardır gösterilen çocuklar duymasın filminin ismi ve mutfakta bazı konuları tartışmaları da bu manada söylediğim davranış şekline hitap etmektedir. Ev geniş aileyse özellikle dede ve anneanne babaanneler de kural döngüsüne müdahale ederler. Çocuk kurallar konusunda onlardan taviz alabilirler. Bu da başlı başına sorun olabilmektedir.Bu durumda çocuk şunu öğrenmektedir:”Kurallar kişiye göre değişebilir” Çocukların hızlı algılamalarını da buna eklersek bu durum bazen yalan söyleme davranışı edinmelerine bile neden olabilmektedir.Bu durumu büyüklere ebeveynlerin onları da kırmadan en başından iyi bir dille aktarması gerekir. Nasıl çocuğa söylerken davranışın nedeni hakkında bilgi veriyorsak onlara da bu kuralların -çocuğun ahlaki gelişimi başta olmak üzere- zorunlu olduğunu belirtmek gerekir.Kuralların tamamen birbirine girdiği; artık işin içinden çıkılmaz olduğu ve ilişkilerin problemli olduğu zamanda da bir an önce uzman desteği alınması gerekir.
1.Kurallardaki ilkeler : Kurallar açık;net; somut;kısa ve sınırları çizilmiş olmalıdır.Amacı üşenmeden anlatılmalıdır.İçeriğinde zaman bildirilmelidir.(Örneğin akşam yemeğinden önce demek yerine saati direkt bildirmek;uyku; oyun saatini bildirmek veya miktarını belirtmek; uyku saatinin neden o saatte olduğunun açıklanması)
2.Çocuğu kuralların parçası yapın: Tepeden inme hiçbir şeyi insan kabullenmek istemez. Bu sosyal hayatımızda; iş yerinde veya siyasette de böyledir. Dolayısıyla demokratik aile yapısında çocuğu da oluşturulacak kural çerçevesine almak şarttır.Bu çocuğun dediğini yapmak değildir ki o zaman demokratik aile yapısından çocuk merkezli aile yapısına neden olur.
3.Çocuğun alınacak kararlarda fikrini sorun : Fikri alınan çocukla konu tartışılır. Mesela eve gelme saatinin çocuk tarafından akşam 17 : 00 istenmesi sizin 16:00 isteğinize uymadığını farz edelim. Bu duruma neden olarak da sizin yemek yeme saatini öne sürdüğünüzü düşünelim. Bu durumun açıklamasını kesinlikle yapın ve onun bu konuda ne düşündüğünü de öğrenin. Zaman zaman ara değerde de buluşmanız için küçük tavizler verip bu durum için 16 :30 da çocukla anlaşabilirsiniz. Veya harçlık konusunda yine o 10 siz 5 dediğiniz durumda 7-8 de buluşabilirsiniz.Ancak sizin şartlarınızın üstünde olan maddi durumlar konusunda bunu açıklayın ve kesinlikle taviz vermeyin.
4.Kuralları çocuğa hatırlatın: Eğer çocuk kurallar konusunda gevşek davrandıysa ona sorarak alacağınız kararlarda “benim söylediğim gibi “ yerine “seninle anlaştığımız gibi” diyebilmeniz çok daha avantajlı olacaktır.Eğer çocuklarla oluşturulan kurallara çocuk uyum sağlamıyorsa hemen onunla bu konuyu yeniden tartışın.Çünkü önemsemezseniz çocuk kendisinin umursamazlığının kuralların delinmesinde değerli olduğuna inanabilmektedir.
5.Ebeveynlerin fikir birliği ve istikrarı:Kuralları oluştururken anne babanın fikir ayrılığına düşmemesi çok önemlidir. Bunun için öncelikle anne babanın çocuk yokken bunu konuşması gerekir. Televizyonlarda uzun yıllardır gösterilen çocuklar duymasın filminin ismi ve mutfakta bazı konuları tartışmaları da bu manada söylediğim davranış şekline hitap etmektedir. Ev geniş aileyse özellikle dede ve anneanne babaanneler de kural döngüsüne müdahale ederler. Çocuk kurallar konusunda onlardan taviz alabilirler. Bu da başlı başına sorun olabilmektedir.Bu durumda çocuk şunu öğrenmektedir:”Kurallar kişiye göre değişebilir” Çocukların hızlı algılamalarını da buna eklersek bu durum bazen yalan söyleme davranışı edinmelerine bile neden olabilmektedir.Bu durumu büyüklere ebeveynlerin onları da kırmadan en başından iyi bir dille aktarması gerekir. Nasıl çocuğa söylerken davranışın nedeni hakkında bilgi veriyorsak onlara da bu kuralların -çocuğun ahlaki gelişimi başta olmak üzere- zorunlu olduğunu belirtmek gerekir.Kuralların tamamen birbirine girdiği; artık işin içinden çıkılmaz olduğu ve ilişkilerin problemli olduğu zamanda da bir an önce uzman desteği alınması gerekir.