Eğitim Programlarının Yönetimi
EĞİTİM PROGRAMLARININ YÖNETİMİ
Giriş
Eğitim programı; "öğrenene; okulda ve okul dışında planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları düzeneği"dir (Demirel; 2006; Akt. Ünal; 2010: 292). Yani eğitim programı denilince; sınıftaki öğretim etkinliklerinin yanı sıra; ders dışı çalışmalar; özel günlerin kutlanması; geziler; kurslar; rehberlik etkinliklerinin tümü akla gelir. Bu etkinliklerin okul ve sınıf seviyelerine göre neler olduğu eğitim programlarıyla belirlenmiş olup sürekli olarak da geliştirilmektedir;
Eğitim programı; önceden belirlenmiş eğitim amaçlarını gerçekleştirmek için hazırlanır. Eğitimin amaçları ortaya konulmadan eğitim programı tasarlanamaz. Planlı eğitimin özelliği; ulaşılacak; gerçekleştirilecek eğitim amaçlarının önceden bilinmesidir. Milli eğitimin amaçları; okulun amaçları; öğretmenin öğretim planına koyacağı eğitim hedefleri bu yüzden önceden hazırlanır.
Devlet; kurduğu eğitim sisteminde yetiştireceği insanlarda görmek istediği davranışları eğitim programına dönüştürerek okullara gönderir. Eğitim programında yer alan eğitsel amaçların dayanağı başta Anayasa olmak üzere eğitim sistemine ilişkin yasalardır. Bu arada yürütme erkini elde eden siyasal parti ya da partiler; hükümet olarak kendi görüşlerini de eğitim programına yansıtmaya çalışırlar. Öğretmenler de kendilerine özgü geliştirdikleri örnek öğrenci davranışlarını öğrencilerinde görmek isterler (Başaran; 2006: 329).
Eğitim programlan yapılırken programı uygulayanların ve programdan doğrudan etkilenecek olanların program yapılmasına katılmaları eğitim programlarının geçerliğini ve yararlığını önemli ölçüde yükseltir.
Bakanlıkça hazırlanıp okullara gönderilen eğitim programlarının; okulun yönetmen ve öğretmenlerince uygulanması İç Hizmet Yönetmeliği ne göre zorunludur. Bu programların dışına çıkmak ya da programları amacından saptırmak yasaktır. Okul yönetmeni; eğitim programlarının uygulanmasını yakından izlemek ve denetlemekle görevlidir. Ancak; yukarıda yönetici; öğretmen ve ilgili eğitim işgörenleri eğitim programının sınırları içinde; eğitim amaç-larına uygun olarak; eğitimi planlarken yapacakları uygulamaları daha çekici; anlamlı kılabilirler; öğretimi zenginleştirebilirler. Bu yüzden okulun eğitim programının yönetimi büyük önem kazanmaktadır (Başaran; 1996: 83).
Okul yöneticisi; eğitim programlarının amaçlarını yorumlayabilmelidir. Eğitim programının amacına ulaşmasındaki başarı; okul yönetmeninin eğitimin amaçlarını doğru yorumlamasına; bu yorumlara göre öğretmenlerin öğretimi etkili planlamasına bağlıdır (Başaran; 1996: 83).
Eğitim programı öğrencilerin gelişim özelliklerine uygun olarak Öğrenim yaşantılarım; öğrenme ortamını; öğrenmenin ölçülmesini kapsar. Eğitim programında öğrenilecek konularla birlikte; ders dışı etkinlikler de bulunur.
Öğretimde; okul yılı; öğretim; yılı; öğretim yarıyılı; öğretim haftası; ders saati gibi kullanılan zaman dilimleri vardır. Okulun yönetmeni öğretim yılı başında eğitim işgörenleri arasında işbölümü yapar. Öğretmenler öğretimlerini önceden yaptıkları eğitim planlarına göre yürütürler (Başaran; 2006: 329).
Eğitim Sistemimizde Uygulanan Eğitim Programlarının Özellikleri
Türk eğitim sisteminde program geliştirme çalışmaları; okullar ya da yerel bazda değil; Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından yapılmaktadır. Yani ülkemizde okullara ayrı ayrı programlar geliştirme ve uygulama olanağı verilmemiştir. Bu durumun sonucu olarak okullardaki yönetici ve öğretmenlerden; program geliştirme sürecine değil; program uygulamaları ve değerlendirme sürecine katkı beklenmektedir.
MEB; 2005-2006 Öğretim yılından itibaren ilköğretimden başlayarak eğitim programlarını yenilemeye başlamıştır. Bu yenileme süreci; ilköğretim okullarında tamamlanmış; ortaöğretim kurumlarında hâlâ devam etmektedir. Bu yenilenen programlar; son şeklini almış değildir. Program geliştirme sürecinin doğası gereği; uygulamalar izlenerek programlar geliştirilmeye devam edilecektir.
Programların en önemli Özelliği; öğrenmede davranışçı program yaklaşımından çok bilişsel ve yapılandırmacı Öğrenme yaklaşımlarını esas almasıdır. Yapılandırmacılık; öğretimle ilgili bir kuram değil; bilgiyi temelden kurmaya dayanan bilgi ve öğrenme ile ilgili bir kuramdır. Ya-pılandırmacılıkta bilginin aktarımı; yeniden yapılandırılması söz konusu olup; bilgiyi yeni bir duruma çevirebilme ve uygulama Önemlidir (Demirel; 2006; Akt. Ünal; 2010: 293). Bunun dışında; MEB tarafından açıklanan özelliklerine bakıldığında yeni programların dikkat çekici özellikleri İlköğretim 1-5. Sınıf Programlan Tanıtım Kitapçığı ve MEB Müfredat Geliştirme Süreci kitapçığına göre şunlardır (Ünal; 2010: 294-295):
Konuların farklı sınıflarda; dalıa üst düzey hedefler göz önüne alınarak öğretilmesi(sarmallık ilkesi) esas alınmıştır. Sarmal programlama yaklaşımında; öğrenilmiş olan konular gerektikçe; kapsamı genişletilerek tekrar edilir. Konular arasında kendi içinde bir ardışıklık söz konusudur (Demirel;2006).
Birinci sınıftan başlayarak; "bitişik eğik yazı" kullanma zorunluluğu getirilmiştir.
Tüm dersler için sekiz ortak beceri saptanmıştır. Bunlar: eleştirel düşünme becerisi; yaratıcı düşünme becerisi; iletişim becerisi; araştırma-sorgulama becerisi; problem çözme becerisi; bilgi teknolojilerini kullanma becerisi; girişimcilik becerisi; Türkçeyi doğru; etkili ve güzel kullanma becerisidir. Bu becerilere tüm derslerde yer verilmesinin nedeni; bu becerilerin bilgi vermeyle kazandırılamayacağı; tüm eğitim ve öğretim etkinliklerinde kullanılmasıyla kazandırılabileceği düşüncesidir.
Dersler sınıf seviyelerine göre kavram analizlerine tabi tutulduğu gibi; dersler arası karşılaştırmalar yapılmış ve tüm dersler birbirleriyle ilişkilendirilmiştir. Bu amaçla sağlık kültürü; girişimcilik; insan haklan ve vatandaşlık; kariyer bilinci geliştirme; özel eğitim; rehberlik ve psikolojik danışma; spor kültürü ve olimpik eğitim; afetten korunma ve güvenli yaşam olmak üzere ara disiplinler oluşturulmuştur. Her dersin öğretmeni; programında yer alan ara disiplin kazanımlarını kendi dersinde işleyeceği tema ve metinlerle ilişkilendirmek zorundadır.
Davranış ifadesi yerine bilgi; beceri; anlayış ve tutumları içerecek şekilde "kazanımlar" ifadesi kullanılmıştır. Kazanım; planlanmış yaşantılar sayesinde öğrencilerde görülmesi beklenen bilgi; beceri; tutum ve değer ifadeleridir.
Programlar; etkinliklerle zenginleştirilerek daha çok öğrenci merkezli hale getirilmiş; zamanın büyük bir bölümü; öğrencilerin kendi girişimleriyle gerçekleştirecekleri ve öğretmenlerin öğrencilere doğrudan bilgi aktarmak yerine sadece yol göstereceği etkinliklere ayrılmıştır. Programlarda Öğretmenlerin bu çalışmaları nasıl yapacakları konusunda öğretmenlere öneriler yapılmış; örnek etkinlikler verilmiştir.
Çeşitli sembollerden de yararlanılarak programa açıklamalar kısmı yerleştirilmiştir. Bu semboller şunlardır:
&-Sınıf-Okul İçi Etkinlik: Bu sembol; ilgili etkinliklerin sınıf içinde yapılacağını gösterir.
[i]-Uyarı: Bu sembol; ilgili ünitede^doğrudan verilecek beceri ve değer ifadelerini; işlenecek konuların sınırlarını; kullanılması önerilen araç-gereç ve dikkat edilmesi gereken noktalan gösterir.
O-Ders İçi İlişkilendirme: Bu sembol; ilgili üniteyle ilişkilendirilebilecek diğer spor etkinlikleri dersinin ünitelerinin adını; ilgili kazanımlarını ve konularını gösterir.
O -Diğer Derslerle İlişkilendirme: Bu sembol; ilgili üniteyle işbirliği yapılabilecek diğer derslerin adını gösterir.
& -Ara Disiplinlerle İlişkilendirme: Bu sembol; sağlık kültürü; girişimcilik; vatandaşlık; kariyer bilinci geliştirme; özel eğitim; rehberlik ve psikolojik danışma; spor kültürü ve olimpik eğitim; afetten korunma ve güvenli yaşam ara disiplin alanları ile ilişkili kazanımları gösterir.
l -Ölçme ve Değerlendirme: Bu sembol; eğitim-Öğretim sürecinde yapılabilecek değerlendirme etkinliklerini göstermektedir. Burada yazılan değerlendirme etkinliği bir öneridir.
Ölçme ve değerlendirmede yapılandırmacı öğrenme kuramına dayanan alternatif değerlendirme yaklaşımları da dikkate alınmıştır; yani; ölçme ve değerlendirmede sonuçla birlikte süreci de dikkate alan bir anlayış benimsenmiştir. Bu kapsamda sadece ürün değil; öğrencilerin Öğrenme süreçleri de değerlendirilir. Değerlendirme; öğrencilerin ne bilmediklerini değil neyi bildiklerini görmeye ve sahip oldukları becerileri; günlük yaşamda kullanma ve uygulayabilmelerine katkıda bulunan bir araçtır. Programlar; her öğrencinin kendini farklı yansıtabileceği düşüncesiyle değişik değerlendirme araç ve yöntemlerini kullanmayı önermektedir.
Türkçeye duyarlılık; tüm derslerin ana becerisi haline getirilmiştir.
Programlarda yer alan Atatürkçülükle ilgili konular; ilgili olduğu belirli gün ve haftalarda işlenmek üzere ayrıca belirlenmiştir.
Eğitim Programlarının Öngördüğü Yöntem ve Teknikler
Yapılandırmacı eğitim ortamları; bireylerin çevreleriyle daha fazla etkileşimde bulunmalarına; dolayısıyla zengin öğrenme yaşantıları geçirmelerine olanak sağlayacak bir biçimde düzenlenir. Bu tür eğitsel ortamlar sayesinde bireyler; zihinlerinde daha önce yapılandırdıkları bilgilerin doğruluğunu sınama; yanlışlarım düzeltme ve hatta önceki bilgilerinden vazgeçerek yerine yenilerini koyma fırsatı elde ederler. Yapılandırman eğitimin uygulandığı eğitim ortamlarında; genelde öğrencilerin öğrenme sürecinde daha fazla sorumluluk almalarına ve etkin olmalarına olanak sağlayan probleme dayalı öğrenme; işbirliğine dayalı öğrenme; proje tabanlı öğrenme; sorgulamaya dayalı Öğrenme ve Örnek olaylar öğretim uygulamaları olarak kabul edilmektedir (Gültekin vd.; 2007; Akt. Ünal 295-296). Öğretmen bu uygulamalarla; bilgi dağıtıcı rolü yerine; öğrencilerinin anlam kurmalarına yardımcı rolünü benimsemeli; onları sorgulamaya teşvik etmelidir.
Okul Müdürlerinin Eğitim Programlarıyla İlgili Görevleri
Her okul yöneticisinin amacı; Milli Eğitim Bakanlığının eğitim politikaları ve amaçları doğrultusunda eğitim kurumlarını yaşatmak ve onu etkili bir biçimde işler durumda tutmaktır. Bunun için okul yöneticilerinin belli yeterliklere sahip olması; görev; yetki ve sorumluluklarını bilmesi gerekir (Gürsel; 2007; Akt. Ünal; 2010; 296). Milli Eğitim Bakanlığının öğretim programları ile ilgili olarak okul müdürlüğüne verdiği görevler şunlardır (MEB; 2004):
> Programlar hakkında yeterli ve doyurucu bilgi sahibi olmak; uygulamada ortaya çıkabilecek olan problemlere çözüm üretmek.
> Programların uygulanması için gerekli olan araç-gereç ve diğer materyalleri temin etmek ve fiziksel ortamları hazırlamak.
> Öğretmenlerin bilgi ve deneyimlerini paylaşabilecekleri ortamlar hazırlamak; aralarında eşgüdüm sağlamak.
> Öğretmenlerin mesleki gelişimlerini sağlayacak kitaplar okumalarına rehberlik etmek; okulda çeşitli seminerler düzenlenmesini sağlamak; öğretmenleri okul içinde ve dışında düzenlenen bu seminerlere katılmaya özendirmek.
> Okul dışı etkinliklerin gerçekleştirilmesinde kolaylık sağlamak.
Okul müdürlerine eğitim programları ile ilgili olarak verilen görevler incelendiğinde; MEB in okul müdürlerinden gerçekte birer eğitim lideri olarak görev yapmalarını beklediği anlaşılmaktadır.
ÖĞRETİM İLE İLGİLİ HİZMETLER
Bir okulda öğretim hizmetleri ile ilgili olarak aşağıda sıralanan defter ve dosyalar tutulur (Taymaz; 2003:162):
1. Günlük ders defteri-sınıf defteri
2. Yıllık ders dağıtım çizelgesi dosyası
3. Yıllık ders planlan dosyası
4. Sınıf öğrenci listesi dosyası
5. Sınıf ders defteri
6. Genel öğretmenler kurulu tutanak dosyası
7. Şube öğretmenler kurulu tutanak dosyası
8. Zümre öğretmenler kurulu tutanak dosyası
9. Deney; gezi; gözlem raporları dosyası
Okulda öğretim hizmetleri alanında yapılan işler analiz edildiğinde genelde aşağıdaki şekilde sıralanabilir (Taymaz; 2003:162):
A. Yıllık Öğretim planının hazırlanması
B. Öğretmenler kurulu toplantılarının yapılması
C. Ders kitap ve araçlarının sağlanması
D. Kütüphane ile ilgili işlerin yapılması
E. Bilgisayar destekli öğretim yapılması
F. Öğretimin yapılması ve izlenmesi
A. Yıllık Öğretimin Planlanması
Okulda yapılan öğretimin başarı derecesinin saptanması ve sonuçlar hakkında bir karara varılabilmesi için planlanmış olması gerekir. Planlama eldeki ve sağlanabilecek insan ve maddi kaynaklardan yararlanarak okulu amaçlarına ulaştırmak üzere izlenecek politikanın tayin edilmesidir. Yıllık öğretim planı hazırlanırken ilgililerin görüş ve katkılarından yararlanılır (Hesapçıoğlu;1989: 170; Akt. Taymaz: 163).
İlköğretim kurumlan yönetmeliğine göre bir Öğretim yılı; ders yılının başladığı tarihten; sonraki ders yılının başladığı tarihe kadar geçen süreyi kapsar. Bu yönetmeliğe göre; ilköğretim okullarında ders yılı süresinin 180 iş gününden az olmaması esastır (MEB; 2007).
1. Yıllık Çalışma Planının Hazırlanması
Okulda bir öğretim yılında yapılacak etkinliklerin sıra numarası ile tarih; süre ve türlerinin belirlenmesi ve kâğıt üzerine aktarılmasıdır. Her etkinlik için açıklama varsa; yönetmelik hükmünü içerecek şekilde yapılır. Yıllık plan hazırlanırken ulusal bayram ve tatil günleri dikkate alınır (Kanun No:2429).
Bakanlıkça her öğretim yılının takvimi Aralık ayı içinde hazırlanarak yayımlanır. Bu takvim incelenerek okul ile ilgili etkinlikler saptanır. İlköğretim okullarında ders yılı süresi Eylül-Haziran ayları içinde toplam 180 gündür. Başlama ve bitirme tarihleri İl Milli Eğitim Mü-dürlüğü tarafından düzenlenen ve Valilikçe onaylanan yıllık çalışma takviminde gösterilir. Temmuz ve Ağustos ayları yaz tatilidir. Ocak ayının son haftası ile Şubat ayının ilk haftası İçinde on beş gün süre ile yarıyıl tatili yapılır.
Okula kayıt ve kabuller ile dinlenme ve yaz tatilinin başlama ve bitiş tarihleri; her yıl düzenlenen çalışma takviminde belirtilir. Öğretim yılının başlaması; dönem tatili ve ders kesim tarihleri Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenir. Bu tarihler göz önünde bulundurularak hazırlanan çalışma takvimi; il milli eğitim müdürlüklerinin önerisi ve valinin onayı ile yürürlüğe girer. Ders yılı iki döneme ayrılır; iki dönem arasında dinlenme tatili verilir. Dinlenme tatili Ocak veya Şubat aylarında iki hafta süreyle yaz tatili ise ders yılının bitiminden itibaren yapılır. Ders yılı süresi; derslerin başladığı günden kesildiği güne kadar okulun açık bulunduğu günler ile öğrencilerin törenlere katıldıkları resmi tatil günleri sayılarak hesaplanır. Resmi tatil günleri ile her ne sebeple olursa olsun okulun açık bulunmadığı günler göz önünde bulundurulmaz. Normal öğretim yapan okullarda sabah ve öğleden sonrası yarımşar gün; ikili öğretim yapan okullarda bu süreler tam gün sayılır. Ders yılı başında ve sonunda; ilköğretim okulu ile ilgili genel bilgi formu; okul müdürlüğünce doldurularak milli eğitim müdürlüğüne gönderilir (MEB; 2007).
Okulun yıllık çalışma takvimi; öğretim yılının başında öğretmenler kurulu toplantısında görüşülür. Bu takvim; gerekli görülen değişiklik ve düzeltmeler yapılarak geliştirilir. Yıllık çalışma takviminin hazırlanmasına tüm ilgililerin kanlımı sağlanmalıdır. Böyle bir çalışma takviminde bir yıllık çalışmalar aylara göre; gerekli görüldüğünde tarihler de belirtilerek çizel-gede gösterilir. Ayrıca; aylara bağlı olmadan yapılacak iş ya da işlemlerle birlikte öğretim yılı başında ve sonunda yapılması planlanan işlerin de bir listesi çıkarılır (Taymaz; 2003). Yıllık Öğretimin planlanmasına ilişkin olarak; öğrenci sınıf ve şubeleri; okulun öğretim kapasitesi; öğretim yükü ve öğretmenler belirlenerek ders dağıtım programı hazırlanır.
2. Sınıf ve Şubelerinin Belirlenmesi
Öğretim yılı başında; sınıf ve şubelerin belirlenmesi için kayıt bölgesindeki muhtarlıklardan alınan aday kayıt sayısı belirlenir. Bir önceki öğretim yılında öğrencilerden doğrudan geçenler ve ŞÖK (Şube Öğretmenler Kurulunda) ile geçenler ve kalanlar belirlenir.
Okulun derslik kapasiteleri dikkate alınarak her sınıfta yer alacak öğrenciler ve şube sayıları belirlenir. (Şişman ve Taşdemir; 2008:236). Öğrenciler şubelere dağıtılırken; bir önceki yıldaki akademik başarı ölçümleri; zekâ bölümü puanları ya da öğretmenlerin öğrencilerin yetenek veya güdülerine ilişkin yargıları esas alınarak yapılmamalıdır. Benzer özellikteki öğrencilerin aynı şubeye yerleştirilmesi kulağa hoş gelmekte; benzer öğrencilerde amaçlara daha kolay ulaşılacağı; planlama ve uygulamanın kolay olacağı düşünülmektedir. Ancak; Gömleksiz(1997) sunduğu araştırma bulgularına göre; öğrenci düzeylerine göre sınıf oluşturulması; özellikle geri durumda olan öğrencilerin yetişmesine herhangi bir katkı yapmadığı gibi; öğrencilerin sosyo-ekonomik yönden ayrılması gibi hiç de istenmeyen so-nuçlara yol açabilmektedir. Bunun için öğrenciler; şubelere yerleştirilirken şubelerin; kız-erkek; başarılı-başarısız; her sosyo-ekonomik çevreden öğrencilerin şubede yer alması sağlanmaya çalışılmalıdır (Sarpkaya vd.; 2010: 302).
3. Okulun Öğretim Kapasitesinin Belirlenmesi
Okulda öğretim yılı başında; haftalık ders dağıtımı programı yapılırken dikkate alınması gereken en önemli iki unsur; insan ve madde kaynaklarıdır. Bunlar dersleri okutacak öğretmenler ile öğretim yapılacak yerler ve araçlardır.
a. Öğretim yılında kullanılacak dershane; laboratuar; resimhane ve atölyelerin kapı numaralan ile her birinin normal öğrenci kapasitesini gösterir bina kullanım çizelgesi hazırlanır.
b. Her alan ve sınıfta oluşturulan şubelerdeki öğrencilerin haftalık ders dağıtımları zaman çizelgesi üzerinde gösterilirken; aynı zamanda derslerin özelliklerine göre de yerleşim planı yapılır. Şubelerin öğrenim yapacağı saatler için bina kullanımı çizelgesi üzerinde işaretlenir.
c. Şubelerin ders yapacakları yerler belirlenirken derslerin özellikleri; branş veya dallar dikkate alınır. Ayrıca bir şubedeki öğrencilerin laboratuar; resimhane ve atölye gibi özel öğretim yeri dışındaki öğretimlerinin aynı dershanede yapılmasının sağlanmasına özen gösterilir.
d. Eksiksiz ve hatasız olarak düzenlenen bina kullanım çizelgesi üzerinde hangi şubenin; günün her saatinde okulun neresinde öğretim yaptığı bulunacak şekilde öğretim gün ve saati ile dershane; laboratuar resimhane ve atölyeyi gösteren numaralardaki kolonların kesiştiği alana şubenin kod numarası yazılır (Taymaz; 2003:164-165).
4. Öğretim Yükü ve Öğretmenlerin Belirlenmesi
Okulda Öğretim yılı başında her branş ve sınıflardaki şubeler oluşturulduktan sonra her birindeki dersler ve bu derslerin haftalık ders saatlerinin toplamı alınarak öğretim yükü derslere göre hesaplanır.
Okullarda okul yönetimi her dönemin başlamasından önce; Bakanlıkça belirlenen programlar esas alınarak; okulun fiziki kapasitesi; öğretmen durumu göz önünde tutularak o dönemde okutulacak alan ve seçimlik derslerin hangi günlerde; saatlerde; dershanelerde ve hangi öğretmenler tarafından okutulacağı belirlenir. Her dersin Öğretime açılması için genel bilgi derslerinde en az 20; meslek bilgisi derslerinde en az 8 öğrenci tarafından seçilmiş olması gerekir. Bu dersi seçen öğrenci sayısı az olduğunda diğer dersleri seçmesi istenir. (Taymaz; 2003: 165).
5. Haftalık Ders Programı
Okulda okutulacak derslerin hafta içinde ne zaman okutulacağını gösteren çizelgeye haftalık ders programı adı verilir. Öğretmenlerin hangi şubede haftada kaç saat ders okutacağı belirlendikten sonra bu derslerin; haftanın hangi gün ve saatinde okutulacağı; bu programda gösterilir. Bu programı yapmak güç olabilir. Çünkü İlköğretimde branş öğretmenleri ve ortaöğretim öğretmenleri; özel durumlarını bildirerek ilk derslerde ya da son derslerde ders almak istememekte ya da derslerinin belli günlere toplanmasını istemektedirler. Okul müdürü haftalık ders programını yaparken tabii ki öğretmenlerin isteklerini dikkate alacaktır. Ancak bu isteklerin tamamının karşılanması söz konusu değildir. Çünkü; öğretmen isteklerinin yanında; aynı zamanda eğitsel gerçeklikler vardır. Örneğin; çok yoğun zihinsel faaliyet gerektiren derslerin günün ilk ya da son saatlerine veya ard arda konulması da öğrenmeyi olumsuz etkileyecektir. Bunun dışında; bayrak törenlerinin dikkate alınarak beden eğitimi ve müzik derslerinin haftanın ilk ve son iş gününe konulmasına; teorik derslere öğleden önce; uygulamalı derslere ise öğleden sonraki saatlerde yer verilmesine özen gösterilmesi hususları da Yönetmelik emridir (MEB; 2009)
Haftalık ders programlan yapıldıktan sonra; her öğretmenin kendi programı -el programı- yapılarak dersler başlamadan öğretmene imza karşılığı duyurulur. Haftalık ders programlarında yapılacak değişiklikler önemli bir neden olmadıkça hafta başlarında yapılır (Sarpkaya vd.; 2010: 304).
Ders dağıtım programını yapabilmek İçin yarıyılda; her şubede okutulacak dersler ile haftalık ders saatlerini gösterir liste; her öğretmenin hangi dersleri maaş ve ücret karşılığı haftada kaç saat okutacağını gösterir liste; öğretmenlerin maaş karşılığı ve ücretle okutacakları dersler için varsa özel istek ve durumlarını gösterir liste; okul binalarının kullanım çizelgesi hazırlanır. Dik kolonlarına haftanın gün; günlerin ders saatleri; yatay kolonlarına branş; sınıf ve şubeleri yazılır. Hazırlanan program Öğrencilerin kolaylıkla görebileceği panolara asılır. Bu çizelgenin gün ve saatleri gösterir yatay kolonlarla şubeleri gösterir dik kolonların kesişmesiyle meydana getirilen alana dersin ve öğretmenin adı yazılır (Taymaz; 2003:166).
B. Öğretmenler Kurulu Toplantılarının Yapılması
Öğretmen kurulları; okul yöneticisinin öğretmenlerde grup ruhu oluşturabileceği; katılımın sağlandığı; birden fazla bireyin bir araya geldiği; okulun işleyişine yönelik sorunların çözümü için hazır ve uygun bir ortamdır.
Öğretmenler kurulu; müdürün başkanlığında okulun bütün öğretmenleriyle; kurumda görevli uzman ve usta öğreticilerden oluşur. Öğretmenler kurulu; ders yılı başında ders yılı içinde ve ders yılı sonunda müdürün çağrısı üzerine toplanır. Kurulun toplantı günleri ve gündemi; müdür tarafından ilköğretimde iki gün; ortaöğretimde bir hafta Önceden yazılı ve imza karşılığı ilgililere duyurulur. Gündemin bir örneği öğretmenler odasına asılır; Bu kurulda eğitim programlan ile ilgili olarak; öğretim işlerinin düzenli olarak yürütülmesi ve öğrencilerin amaçlar doğrultusunda yetiştirilmeleri için yapılacak çalışmalar; alınacak tedbirler görüşülür (MEB; 2003a; 2009a).
Öğretmenler kurulu toplantıları okul müdürünün başkanlığında; bulunmadığı zamanlarda müdür başyardımcısı; olmaması halinde en kıdemli müdür yardımcısı tarafından yönetilir. Olağan genel öğretmen kurulu toplantıları birinci ve ikinci kanaat dönemlerinden Önce ve öğretim yılı sonunda; olağanüstü toplantılar gerektiği hallerde yapılır (Taymaz; 2003: 167).
İlköğretim ve orta dereceli okullarda öğretmenler kurulu toplantıları yapılış amacına ve katılan öğretmenlere göre aşağıdaki üç gruba ayrılır.
1. Genel öğretmenler kurulu toplantısı
2. Zümre öğretmenler kurulu toplantısı
3. Şube öğretmenler kurulu toplantısı
Öğretmenler kurulu toplantılarında Atatürk ilke ve inkılâpları ile Türk milli eğitiminin genel amaçlan ve okulun kuruluş amacına uygun çalışmalar yapılarak gerekli kararlar alınır.
1. Genel Öğretmenler Kurulu Toplantılarının Yapılması
Genel öğretmenler kurulu; müdürün başkanlığında okulun bütün öğretmenlerinin ve okul rehber öğretmenlerinin katıldığı toplantıdır. Okul müdürünün bulunmadığı zamanlarda müdür başyardımcısı veya yardımcılarından birinin başkanlığında toplanabilir.Bu toplantılar birinci ve ikinci yarıyıl başlarında; ders yılı sonunda ve okul yönetiminin gerekli gördüğü zamanlarda düzenlenir.
Toplantı gündemi sınırlı olmakla birlikte birinci ve ikinci öğretim yılı başında; öğretim planı uygulanmasına; sonunda değerlendirilmesine İlişkin konuları kapsar. Öğretim yılı başında sınıf öğretmenlerinin seçimi; eğitsel kollara rehber öğretmenler; Okul Aile Birliği; Okul Koruma Derneği; okul disiplin kurulu; onur kurulu başkanı; muayene ve sayım komisyonlarına öğ-retmenlerin seçilmesi; nöbet işleri; yıllık öğretim planı; öğretim ve eğitim etkinliklerinde esas ilkeler yer alır. Ayrıca Bakanlık; Milli Eğitim Müdürlüğü veya diğer kurumlardan gelen genelgeler; uygulanması istenen kararlar; yeni çıkan yasa ve yönetmelikler açıklanır ve tartışılır. Sınav; sosyal etkinlik; anma günleri öncesinde yapılan öğretmenler kurulu toplantılarında ilgili yönetmelik maddeleri okunur. Hazırlanan gündem aynen uygulanır; ancak gerekli görülürse madde ilavesi yapılır ve gündem konularında görüşme sıraları değiştirilebilir.
Öğretmenler genel kurulunun temel amacı; okulda yapılacak öğretim ve eğitim etkinliklerinin geliştirilmesine ilişkin konularda grup ürününü elde etmek ve yararlanmaktır. Öğretmenler kurul toplantılarında kararlar birlikte alınacağından ve karar süreci paylaşılacağından ortak olarak verilen kararların uygulanması da kolaylaştırılmış olur (Taymaz; 2003: 169).
2. Zümre Öğretmenler Kurulu Toplantılarının Yapılması
Zümre öğretmenler kurulu İlköğretim kurumlarında; l; 2; 3; 4 ve 5 inci sınıflarda aynı sınıfı okutan sınıf öğretmenleri ve varsa branş öğretmenlerinden; ilköğretim ikinci kademe -6; 7 ve 8 inci sınıflar- ve ortaöğretim kurumlarında ise aynı dersi okutun branş öğretmenlerinden oluşan kurulun adıdır (MEB; 2009). Zümre öğretmenler kurulu; okul müdürlüğünce yapılacak plânlamaya uygun olarak öğretim yılı başında; ortasında; sonunda ve ihtiyaç duyuldukça toplanır. Toplantılar; ilköğretim kurumlarından okul müdürünün görevlendireceği bir müdür yardımcısının veya branş öğretmenleri arasından seçimle belirlenen öğretmenin başkanlığında; ortaöğretim kurumlarında ise ilk toplantılarında o eğitim-öğretim yılı için kendi aralarından seçecekleri birinin başkanlığında (MEB; 2009a) yapılır.
Zümre öğretmenler kurulu toplantılarında programların ve derslerin birbirine paralel olarak yürütülmesi; ders araçlarından; laboratuar; spor salonu; kütüphane ve işliklerden plânlı bir şekilde yararlanılması; proje ve performans görev konuları ve derslerin değerlendirilmesi; ders-lerde izlenecek yöntem ve teknikler ile benzeri konularda kararlar alınır. Bu kararlarla eğitim-öğretim programları ile ilgili ortak bir anlayış ve uygulamada birlik sağlanmaya çalışılır. Bu kurulun bir başka görevi de ders yılı sonunda ders programlan; ilgili mevzuatı; ders araç-gereci; öğretim yöntem ve teknikleri; okul ve dersliklerdeki fizikî durum ve öğrenci başarı düzeyini değerlendiren bir rapor hazırlayıp okul müdürlüğüne sunmaktır.
Ortaöğretim kurumlarında ayrıca okul zümre başkanları kurulu vardır (MEB; 2009). Bu kurul; okuldaki zümre başkanlarından oluşur. Kurul; dönem başları ile yılsonunda toplanır; ilk toplantısında o eğitim ve öğretim yılı için kendi aralarından birini başkan seçer. Gerektiğinde okul-aile birliğinden bir temsilci de gözlemci olarak bu kurula katılabilir. Toplantıda; eğitim ve öğretimin planlanması; zümre ve alanlar arası bilgi akışı ve paylaşımı ile öğrenci başarısının artırılması; öğrenme güçlüğü çeken öğrenciler ile öğrenme güçlüğü çekilen konularla ilgili gerekli önlemlerin alınması; ortak sınavların planlanması; uygulanmasına ilişkin usul ve esaslarının belirlenmesi; sonuçlarının değerlendirilmesi vb. konular görüşülür (Sarpkaya vd.; 2010: 298).
3. Şube Öğretmenler Kurulu Toplantılarının Yapılması
Şube öğretmenler kurulu; ilköğretim okullarının 4; 5; 6; 7 ve 8 inci sınıfları ile ortaöğretim kurumlarının tamamında aynı şubede ders okutan Öğretmenler ile rehber öğretmenden oluşan kuruldur. Konuların özelliğine göre veliler de kurula davet edilebilir. İlköğretim okullarında bu Kurula; gerek görülürse öğrenci velileri; sınıfın başkanı ve öğrencilerce seçilen öğrenci temsilcileri de çağrılabilir (MEB; 2003a; 2009a). Ortaöğretim kurumlarında şube öğretmenler kurulu toplantısının yapılma zamanı ile ilgili herhangi bir standart getirilmemiş olup; toplantılarda; kaynaştırma eğitimine karar verilmiş özel eğitim gerektiren öğrenciler için gerekli önlemlerin alınması kuralı getirilmiştir. Ortaöğretim kurumlarında aynı sınıf seviyesinde derse giren öğretmenlerden oluşan bir kurul daha vardır.
İlköğretim kurumlarında şube öğretmenler kurulu okul yönetimince yapılacak planlamaya göre birinci dönemin ikinci ayında; ikinci yarıyılın birinci veya ikinci haftasında ve yılsonunda okul müdürü ya da görevlendireceği müdür yardımcısı veya şube rehber öğretmeninin başkanlığında toplanır. Ayrıca; gerektiğinde şube rehber öğretmeni veya okul rehber öğretmeninin önerisinin okul yönetimince uygun görülmesi halinde de toplanabilir. Bu kurulda şubedeki her öğrenci için ayrı ayrı olmak üzere kişilik; beslenme; sağlık; sosyal ilişkileri görüşülür. Her öğrencinin ailesinin ekonomik durumu değerlendirilerek; gerekiyorsa alınacak önlemler belir]enir(MEB; 2003a; Md. 96).
C. Ders Kitapları ve Araçların Sağlanması
Okullarda 2001-2002 öğretim yılından itibaren öğrenci ders kitapları ve öğrenci çalışma kitapları Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ücretsiz dağıtılmaktadır. Her okul müdürlüğü; sınıf düzeylerine göre öğrenci mevcutlarını; e- okul uygulamaları kapsamında İlgili birime ulaştırmaktadır; Okul tarafından verilen bu bilgilere göre; okula sınıf düzeylerine göre öğrenci mevcudu kadar ders kitabı; öğrenci çalışma kitabı ve öğretmen sayısı kadar derslere göre öğretmen kılavuzu gelmektedir.
Ders kitabı dışında okullarda sınıflarda bulunması gerekli araç gereçlerde vardır. Her sınıfa öğrenci sayısına göre sıra konulmaktadır. Sıralar; öğrencilerin yaşlan; fiziki gelişmeleri ve çalışma şekline göre yerleştirilmektedir. Ayrıca sınıfta tahtasının üst kısmına Atatürk ün portresi; onun üstüne ay yıldız sağa bakacak şekilde Türk Bayrağı; Atatürk ün portresinin duruşuna göre sağına İstiklâl Marşı; soluna Atatürk ün Gençliğe Hitabesi asılmaktadır. Yine sınıflarda öğretim yılı süresince sürekli geliştirilen ve işlenen kazanımlara; milli bayramlara; Atatürk ü anma günü ve diğer önemli günlere göre geliştirilen ve güncelleştirilen Atatürk Köşesi oluşturulmaktadır. Sınıflarda sınıf seviyesine ve programlara uygun ders araçları da bulundurulmaktadır. Bunun yanında dersliklerde duyuru ve öğrenci etkinlikleri panoları ve sınıf düzeylerinde dersin özelliklerine göre çeşitli panolar da asılmaktadır. Okullarda okul koridorlarının düzenlenmesine de Önem verilmektedir. Okul binasının girişinde de uygun bir yerde temiz; düzenli; Atatürk ün hayatını; inkılâplarını yansıtacak ve anlamlı bir kompozisyon oluşturacak şekilde düzenlenen ve zamanla geliştirilen Atatürk Köşesi nin bulundurulması zorunludur. Bununla birlikte yine okul koridorlarında Atatürk ün eğitim ve diğer konularla ilgili düşüncelerini açıklayan söz; yazı ve resimlerle Talim ve Terbiye Kurulunca önerilmiş Türk büyüklerine ait resimler ile Türk tarih ve kültürüne ait levhalar ve haritalar; eğitici ve sanat değeri olan resimler; saat ve takvim; okul gazetesi ve çeşitli etkinlilerin sergilenmesi için panolar bulundurulmaktadır; öğrencilerin; resim; şiir; kompozisyon gibi etkinlikleri ile tiyatro; müzik; halk dansları; bayram törenleri ve kutlama günlerine ait çekilmiş fotoğrafları okul koridorlarındaki panolarda uygun sürelerde sergilenmektedir.
Okullarda öğretim programlarında belirtilen; öğretme öğrenme sürecinde kullanılacak olan ders araç- gereçleri ile yine derste kullanılacak VCD; DVD; tepegöz; projeksiyon; slayt makinesi; radyo; teyp; televizyon v.b teknolojik araçlar da bir odada düzenli bir şekilde bulundurulmakta ve kullanılmaya hazır tutulmaktadır. Öğretmenler istedikleri anda bu araç gereçlerden yararlanmaktadırlar.
Ayrıca bazı okullarda bilgi teknolojisi sınıfları; laboratuarlar ve spor salonları bulunmaktadır. Bu birimlerdeki araç gereçlerin düzenlenmesinden ve korunmasından birimi en çok kullanan alan öğretmenleri sorumludur. Ancak bu birimlerden okul yönetimince ders programlarına göre yapılacak bir planlamaya göre tüm öğretmenler öğrenme-öğretme süreçlerinde yararlanabilmektedirler. Hatta bazı okulların kendi içlerinde bu birimler yoksa okul Öğretmenleri kendilerine en yakın okulun bu birimlerinden yapılacak planlamaya göre yararlanabilmektedirler. Okullarda öğretim kademelerine göre öğrencilerin gezip oynamaları ve sportif faaliyetlerde bulunmaları için çevre imkânlarından yararlanılarak okul bahçesinde kum havuzu; voleybol; basketbol sahaları gibi yerler ile asılma; tırmanma; denge; atlama gibi alanlarda vardır. Bahçesi elverişli okullarda; tarım çalışmaları ve denemeleri de yapılmaktadır. Okul bahçesine süs bitkileri ve ağaçlar dikilmekte; çim alanları düzenlenmektedir. Hatta köy ilköğretim okullarının uygulama bahçelerinde
Giriş
Eğitim programı; "öğrenene; okulda ve okul dışında planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları düzeneği"dir (Demirel; 2006; Akt. Ünal; 2010: 292). Yani eğitim programı denilince; sınıftaki öğretim etkinliklerinin yanı sıra; ders dışı çalışmalar; özel günlerin kutlanması; geziler; kurslar; rehberlik etkinliklerinin tümü akla gelir. Bu etkinliklerin okul ve sınıf seviyelerine göre neler olduğu eğitim programlarıyla belirlenmiş olup sürekli olarak da geliştirilmektedir;
Eğitim programı; önceden belirlenmiş eğitim amaçlarını gerçekleştirmek için hazırlanır. Eğitimin amaçları ortaya konulmadan eğitim programı tasarlanamaz. Planlı eğitimin özelliği; ulaşılacak; gerçekleştirilecek eğitim amaçlarının önceden bilinmesidir. Milli eğitimin amaçları; okulun amaçları; öğretmenin öğretim planına koyacağı eğitim hedefleri bu yüzden önceden hazırlanır.
Devlet; kurduğu eğitim sisteminde yetiştireceği insanlarda görmek istediği davranışları eğitim programına dönüştürerek okullara gönderir. Eğitim programında yer alan eğitsel amaçların dayanağı başta Anayasa olmak üzere eğitim sistemine ilişkin yasalardır. Bu arada yürütme erkini elde eden siyasal parti ya da partiler; hükümet olarak kendi görüşlerini de eğitim programına yansıtmaya çalışırlar. Öğretmenler de kendilerine özgü geliştirdikleri örnek öğrenci davranışlarını öğrencilerinde görmek isterler (Başaran; 2006: 329).
Eğitim programlan yapılırken programı uygulayanların ve programdan doğrudan etkilenecek olanların program yapılmasına katılmaları eğitim programlarının geçerliğini ve yararlığını önemli ölçüde yükseltir.
Bakanlıkça hazırlanıp okullara gönderilen eğitim programlarının; okulun yönetmen ve öğretmenlerince uygulanması İç Hizmet Yönetmeliği ne göre zorunludur. Bu programların dışına çıkmak ya da programları amacından saptırmak yasaktır. Okul yönetmeni; eğitim programlarının uygulanmasını yakından izlemek ve denetlemekle görevlidir. Ancak; yukarıda yönetici; öğretmen ve ilgili eğitim işgörenleri eğitim programının sınırları içinde; eğitim amaç-larına uygun olarak; eğitimi planlarken yapacakları uygulamaları daha çekici; anlamlı kılabilirler; öğretimi zenginleştirebilirler. Bu yüzden okulun eğitim programının yönetimi büyük önem kazanmaktadır (Başaran; 1996: 83).
Okul yöneticisi; eğitim programlarının amaçlarını yorumlayabilmelidir. Eğitim programının amacına ulaşmasındaki başarı; okul yönetmeninin eğitimin amaçlarını doğru yorumlamasına; bu yorumlara göre öğretmenlerin öğretimi etkili planlamasına bağlıdır (Başaran; 1996: 83).
Eğitim programı öğrencilerin gelişim özelliklerine uygun olarak Öğrenim yaşantılarım; öğrenme ortamını; öğrenmenin ölçülmesini kapsar. Eğitim programında öğrenilecek konularla birlikte; ders dışı etkinlikler de bulunur.
Öğretimde; okul yılı; öğretim; yılı; öğretim yarıyılı; öğretim haftası; ders saati gibi kullanılan zaman dilimleri vardır. Okulun yönetmeni öğretim yılı başında eğitim işgörenleri arasında işbölümü yapar. Öğretmenler öğretimlerini önceden yaptıkları eğitim planlarına göre yürütürler (Başaran; 2006: 329).
Eğitim Sistemimizde Uygulanan Eğitim Programlarının Özellikleri
Türk eğitim sisteminde program geliştirme çalışmaları; okullar ya da yerel bazda değil; Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından yapılmaktadır. Yani ülkemizde okullara ayrı ayrı programlar geliştirme ve uygulama olanağı verilmemiştir. Bu durumun sonucu olarak okullardaki yönetici ve öğretmenlerden; program geliştirme sürecine değil; program uygulamaları ve değerlendirme sürecine katkı beklenmektedir.
MEB; 2005-2006 Öğretim yılından itibaren ilköğretimden başlayarak eğitim programlarını yenilemeye başlamıştır. Bu yenileme süreci; ilköğretim okullarında tamamlanmış; ortaöğretim kurumlarında hâlâ devam etmektedir. Bu yenilenen programlar; son şeklini almış değildir. Program geliştirme sürecinin doğası gereği; uygulamalar izlenerek programlar geliştirilmeye devam edilecektir.
Programların en önemli Özelliği; öğrenmede davranışçı program yaklaşımından çok bilişsel ve yapılandırmacı Öğrenme yaklaşımlarını esas almasıdır. Yapılandırmacılık; öğretimle ilgili bir kuram değil; bilgiyi temelden kurmaya dayanan bilgi ve öğrenme ile ilgili bir kuramdır. Ya-pılandırmacılıkta bilginin aktarımı; yeniden yapılandırılması söz konusu olup; bilgiyi yeni bir duruma çevirebilme ve uygulama Önemlidir (Demirel; 2006; Akt. Ünal; 2010: 293). Bunun dışında; MEB tarafından açıklanan özelliklerine bakıldığında yeni programların dikkat çekici özellikleri İlköğretim 1-5. Sınıf Programlan Tanıtım Kitapçığı ve MEB Müfredat Geliştirme Süreci kitapçığına göre şunlardır (Ünal; 2010: 294-295):
Konuların farklı sınıflarda; dalıa üst düzey hedefler göz önüne alınarak öğretilmesi(sarmallık ilkesi) esas alınmıştır. Sarmal programlama yaklaşımında; öğrenilmiş olan konular gerektikçe; kapsamı genişletilerek tekrar edilir. Konular arasında kendi içinde bir ardışıklık söz konusudur (Demirel;2006).
Birinci sınıftan başlayarak; "bitişik eğik yazı" kullanma zorunluluğu getirilmiştir.
Tüm dersler için sekiz ortak beceri saptanmıştır. Bunlar: eleştirel düşünme becerisi; yaratıcı düşünme becerisi; iletişim becerisi; araştırma-sorgulama becerisi; problem çözme becerisi; bilgi teknolojilerini kullanma becerisi; girişimcilik becerisi; Türkçeyi doğru; etkili ve güzel kullanma becerisidir. Bu becerilere tüm derslerde yer verilmesinin nedeni; bu becerilerin bilgi vermeyle kazandırılamayacağı; tüm eğitim ve öğretim etkinliklerinde kullanılmasıyla kazandırılabileceği düşüncesidir.
Dersler sınıf seviyelerine göre kavram analizlerine tabi tutulduğu gibi; dersler arası karşılaştırmalar yapılmış ve tüm dersler birbirleriyle ilişkilendirilmiştir. Bu amaçla sağlık kültürü; girişimcilik; insan haklan ve vatandaşlık; kariyer bilinci geliştirme; özel eğitim; rehberlik ve psikolojik danışma; spor kültürü ve olimpik eğitim; afetten korunma ve güvenli yaşam olmak üzere ara disiplinler oluşturulmuştur. Her dersin öğretmeni; programında yer alan ara disiplin kazanımlarını kendi dersinde işleyeceği tema ve metinlerle ilişkilendirmek zorundadır.
Davranış ifadesi yerine bilgi; beceri; anlayış ve tutumları içerecek şekilde "kazanımlar" ifadesi kullanılmıştır. Kazanım; planlanmış yaşantılar sayesinde öğrencilerde görülmesi beklenen bilgi; beceri; tutum ve değer ifadeleridir.
Programlar; etkinliklerle zenginleştirilerek daha çok öğrenci merkezli hale getirilmiş; zamanın büyük bir bölümü; öğrencilerin kendi girişimleriyle gerçekleştirecekleri ve öğretmenlerin öğrencilere doğrudan bilgi aktarmak yerine sadece yol göstereceği etkinliklere ayrılmıştır. Programlarda Öğretmenlerin bu çalışmaları nasıl yapacakları konusunda öğretmenlere öneriler yapılmış; örnek etkinlikler verilmiştir.
Çeşitli sembollerden de yararlanılarak programa açıklamalar kısmı yerleştirilmiştir. Bu semboller şunlardır:
&-Sınıf-Okul İçi Etkinlik: Bu sembol; ilgili etkinliklerin sınıf içinde yapılacağını gösterir.
[i]-Uyarı: Bu sembol; ilgili ünitede^doğrudan verilecek beceri ve değer ifadelerini; işlenecek konuların sınırlarını; kullanılması önerilen araç-gereç ve dikkat edilmesi gereken noktalan gösterir.
O-Ders İçi İlişkilendirme: Bu sembol; ilgili üniteyle ilişkilendirilebilecek diğer spor etkinlikleri dersinin ünitelerinin adını; ilgili kazanımlarını ve konularını gösterir.
O -Diğer Derslerle İlişkilendirme: Bu sembol; ilgili üniteyle işbirliği yapılabilecek diğer derslerin adını gösterir.
& -Ara Disiplinlerle İlişkilendirme: Bu sembol; sağlık kültürü; girişimcilik; vatandaşlık; kariyer bilinci geliştirme; özel eğitim; rehberlik ve psikolojik danışma; spor kültürü ve olimpik eğitim; afetten korunma ve güvenli yaşam ara disiplin alanları ile ilişkili kazanımları gösterir.
l -Ölçme ve Değerlendirme: Bu sembol; eğitim-Öğretim sürecinde yapılabilecek değerlendirme etkinliklerini göstermektedir. Burada yazılan değerlendirme etkinliği bir öneridir.
Ölçme ve değerlendirmede yapılandırmacı öğrenme kuramına dayanan alternatif değerlendirme yaklaşımları da dikkate alınmıştır; yani; ölçme ve değerlendirmede sonuçla birlikte süreci de dikkate alan bir anlayış benimsenmiştir. Bu kapsamda sadece ürün değil; öğrencilerin Öğrenme süreçleri de değerlendirilir. Değerlendirme; öğrencilerin ne bilmediklerini değil neyi bildiklerini görmeye ve sahip oldukları becerileri; günlük yaşamda kullanma ve uygulayabilmelerine katkıda bulunan bir araçtır. Programlar; her öğrencinin kendini farklı yansıtabileceği düşüncesiyle değişik değerlendirme araç ve yöntemlerini kullanmayı önermektedir.
Türkçeye duyarlılık; tüm derslerin ana becerisi haline getirilmiştir.
Programlarda yer alan Atatürkçülükle ilgili konular; ilgili olduğu belirli gün ve haftalarda işlenmek üzere ayrıca belirlenmiştir.
Eğitim Programlarının Öngördüğü Yöntem ve Teknikler
Yapılandırmacı eğitim ortamları; bireylerin çevreleriyle daha fazla etkileşimde bulunmalarına; dolayısıyla zengin öğrenme yaşantıları geçirmelerine olanak sağlayacak bir biçimde düzenlenir. Bu tür eğitsel ortamlar sayesinde bireyler; zihinlerinde daha önce yapılandırdıkları bilgilerin doğruluğunu sınama; yanlışlarım düzeltme ve hatta önceki bilgilerinden vazgeçerek yerine yenilerini koyma fırsatı elde ederler. Yapılandırman eğitimin uygulandığı eğitim ortamlarında; genelde öğrencilerin öğrenme sürecinde daha fazla sorumluluk almalarına ve etkin olmalarına olanak sağlayan probleme dayalı öğrenme; işbirliğine dayalı öğrenme; proje tabanlı öğrenme; sorgulamaya dayalı Öğrenme ve Örnek olaylar öğretim uygulamaları olarak kabul edilmektedir (Gültekin vd.; 2007; Akt. Ünal 295-296). Öğretmen bu uygulamalarla; bilgi dağıtıcı rolü yerine; öğrencilerinin anlam kurmalarına yardımcı rolünü benimsemeli; onları sorgulamaya teşvik etmelidir.
Okul Müdürlerinin Eğitim Programlarıyla İlgili Görevleri
Her okul yöneticisinin amacı; Milli Eğitim Bakanlığının eğitim politikaları ve amaçları doğrultusunda eğitim kurumlarını yaşatmak ve onu etkili bir biçimde işler durumda tutmaktır. Bunun için okul yöneticilerinin belli yeterliklere sahip olması; görev; yetki ve sorumluluklarını bilmesi gerekir (Gürsel; 2007; Akt. Ünal; 2010; 296). Milli Eğitim Bakanlığının öğretim programları ile ilgili olarak okul müdürlüğüne verdiği görevler şunlardır (MEB; 2004):
> Programlar hakkında yeterli ve doyurucu bilgi sahibi olmak; uygulamada ortaya çıkabilecek olan problemlere çözüm üretmek.
> Programların uygulanması için gerekli olan araç-gereç ve diğer materyalleri temin etmek ve fiziksel ortamları hazırlamak.
> Öğretmenlerin bilgi ve deneyimlerini paylaşabilecekleri ortamlar hazırlamak; aralarında eşgüdüm sağlamak.
> Öğretmenlerin mesleki gelişimlerini sağlayacak kitaplar okumalarına rehberlik etmek; okulda çeşitli seminerler düzenlenmesini sağlamak; öğretmenleri okul içinde ve dışında düzenlenen bu seminerlere katılmaya özendirmek.
> Okul dışı etkinliklerin gerçekleştirilmesinde kolaylık sağlamak.
Okul müdürlerine eğitim programları ile ilgili olarak verilen görevler incelendiğinde; MEB in okul müdürlerinden gerçekte birer eğitim lideri olarak görev yapmalarını beklediği anlaşılmaktadır.
ÖĞRETİM İLE İLGİLİ HİZMETLER
Bir okulda öğretim hizmetleri ile ilgili olarak aşağıda sıralanan defter ve dosyalar tutulur (Taymaz; 2003:162):
1. Günlük ders defteri-sınıf defteri
2. Yıllık ders dağıtım çizelgesi dosyası
3. Yıllık ders planlan dosyası
4. Sınıf öğrenci listesi dosyası
5. Sınıf ders defteri
6. Genel öğretmenler kurulu tutanak dosyası
7. Şube öğretmenler kurulu tutanak dosyası
8. Zümre öğretmenler kurulu tutanak dosyası
9. Deney; gezi; gözlem raporları dosyası
Okulda öğretim hizmetleri alanında yapılan işler analiz edildiğinde genelde aşağıdaki şekilde sıralanabilir (Taymaz; 2003:162):
A. Yıllık Öğretim planının hazırlanması
B. Öğretmenler kurulu toplantılarının yapılması
C. Ders kitap ve araçlarının sağlanması
D. Kütüphane ile ilgili işlerin yapılması
E. Bilgisayar destekli öğretim yapılması
F. Öğretimin yapılması ve izlenmesi
A. Yıllık Öğretimin Planlanması
Okulda yapılan öğretimin başarı derecesinin saptanması ve sonuçlar hakkında bir karara varılabilmesi için planlanmış olması gerekir. Planlama eldeki ve sağlanabilecek insan ve maddi kaynaklardan yararlanarak okulu amaçlarına ulaştırmak üzere izlenecek politikanın tayin edilmesidir. Yıllık öğretim planı hazırlanırken ilgililerin görüş ve katkılarından yararlanılır (Hesapçıoğlu;1989: 170; Akt. Taymaz: 163).
İlköğretim kurumlan yönetmeliğine göre bir Öğretim yılı; ders yılının başladığı tarihten; sonraki ders yılının başladığı tarihe kadar geçen süreyi kapsar. Bu yönetmeliğe göre; ilköğretim okullarında ders yılı süresinin 180 iş gününden az olmaması esastır (MEB; 2007).
1. Yıllık Çalışma Planının Hazırlanması
Okulda bir öğretim yılında yapılacak etkinliklerin sıra numarası ile tarih; süre ve türlerinin belirlenmesi ve kâğıt üzerine aktarılmasıdır. Her etkinlik için açıklama varsa; yönetmelik hükmünü içerecek şekilde yapılır. Yıllık plan hazırlanırken ulusal bayram ve tatil günleri dikkate alınır (Kanun No:2429).
Bakanlıkça her öğretim yılının takvimi Aralık ayı içinde hazırlanarak yayımlanır. Bu takvim incelenerek okul ile ilgili etkinlikler saptanır. İlköğretim okullarında ders yılı süresi Eylül-Haziran ayları içinde toplam 180 gündür. Başlama ve bitirme tarihleri İl Milli Eğitim Mü-dürlüğü tarafından düzenlenen ve Valilikçe onaylanan yıllık çalışma takviminde gösterilir. Temmuz ve Ağustos ayları yaz tatilidir. Ocak ayının son haftası ile Şubat ayının ilk haftası İçinde on beş gün süre ile yarıyıl tatili yapılır.
Okula kayıt ve kabuller ile dinlenme ve yaz tatilinin başlama ve bitiş tarihleri; her yıl düzenlenen çalışma takviminde belirtilir. Öğretim yılının başlaması; dönem tatili ve ders kesim tarihleri Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenir. Bu tarihler göz önünde bulundurularak hazırlanan çalışma takvimi; il milli eğitim müdürlüklerinin önerisi ve valinin onayı ile yürürlüğe girer. Ders yılı iki döneme ayrılır; iki dönem arasında dinlenme tatili verilir. Dinlenme tatili Ocak veya Şubat aylarında iki hafta süreyle yaz tatili ise ders yılının bitiminden itibaren yapılır. Ders yılı süresi; derslerin başladığı günden kesildiği güne kadar okulun açık bulunduğu günler ile öğrencilerin törenlere katıldıkları resmi tatil günleri sayılarak hesaplanır. Resmi tatil günleri ile her ne sebeple olursa olsun okulun açık bulunmadığı günler göz önünde bulundurulmaz. Normal öğretim yapan okullarda sabah ve öğleden sonrası yarımşar gün; ikili öğretim yapan okullarda bu süreler tam gün sayılır. Ders yılı başında ve sonunda; ilköğretim okulu ile ilgili genel bilgi formu; okul müdürlüğünce doldurularak milli eğitim müdürlüğüne gönderilir (MEB; 2007).
Okulun yıllık çalışma takvimi; öğretim yılının başında öğretmenler kurulu toplantısında görüşülür. Bu takvim; gerekli görülen değişiklik ve düzeltmeler yapılarak geliştirilir. Yıllık çalışma takviminin hazırlanmasına tüm ilgililerin kanlımı sağlanmalıdır. Böyle bir çalışma takviminde bir yıllık çalışmalar aylara göre; gerekli görüldüğünde tarihler de belirtilerek çizel-gede gösterilir. Ayrıca; aylara bağlı olmadan yapılacak iş ya da işlemlerle birlikte öğretim yılı başında ve sonunda yapılması planlanan işlerin de bir listesi çıkarılır (Taymaz; 2003). Yıllık Öğretimin planlanmasına ilişkin olarak; öğrenci sınıf ve şubeleri; okulun öğretim kapasitesi; öğretim yükü ve öğretmenler belirlenerek ders dağıtım programı hazırlanır.
2. Sınıf ve Şubelerinin Belirlenmesi
Öğretim yılı başında; sınıf ve şubelerin belirlenmesi için kayıt bölgesindeki muhtarlıklardan alınan aday kayıt sayısı belirlenir. Bir önceki öğretim yılında öğrencilerden doğrudan geçenler ve ŞÖK (Şube Öğretmenler Kurulunda) ile geçenler ve kalanlar belirlenir.
Okulun derslik kapasiteleri dikkate alınarak her sınıfta yer alacak öğrenciler ve şube sayıları belirlenir. (Şişman ve Taşdemir; 2008:236). Öğrenciler şubelere dağıtılırken; bir önceki yıldaki akademik başarı ölçümleri; zekâ bölümü puanları ya da öğretmenlerin öğrencilerin yetenek veya güdülerine ilişkin yargıları esas alınarak yapılmamalıdır. Benzer özellikteki öğrencilerin aynı şubeye yerleştirilmesi kulağa hoş gelmekte; benzer öğrencilerde amaçlara daha kolay ulaşılacağı; planlama ve uygulamanın kolay olacağı düşünülmektedir. Ancak; Gömleksiz(1997) sunduğu araştırma bulgularına göre; öğrenci düzeylerine göre sınıf oluşturulması; özellikle geri durumda olan öğrencilerin yetişmesine herhangi bir katkı yapmadığı gibi; öğrencilerin sosyo-ekonomik yönden ayrılması gibi hiç de istenmeyen so-nuçlara yol açabilmektedir. Bunun için öğrenciler; şubelere yerleştirilirken şubelerin; kız-erkek; başarılı-başarısız; her sosyo-ekonomik çevreden öğrencilerin şubede yer alması sağlanmaya çalışılmalıdır (Sarpkaya vd.; 2010: 302).
3. Okulun Öğretim Kapasitesinin Belirlenmesi
Okulda öğretim yılı başında; haftalık ders dağıtımı programı yapılırken dikkate alınması gereken en önemli iki unsur; insan ve madde kaynaklarıdır. Bunlar dersleri okutacak öğretmenler ile öğretim yapılacak yerler ve araçlardır.
a. Öğretim yılında kullanılacak dershane; laboratuar; resimhane ve atölyelerin kapı numaralan ile her birinin normal öğrenci kapasitesini gösterir bina kullanım çizelgesi hazırlanır.
b. Her alan ve sınıfta oluşturulan şubelerdeki öğrencilerin haftalık ders dağıtımları zaman çizelgesi üzerinde gösterilirken; aynı zamanda derslerin özelliklerine göre de yerleşim planı yapılır. Şubelerin öğrenim yapacağı saatler için bina kullanımı çizelgesi üzerinde işaretlenir.
c. Şubelerin ders yapacakları yerler belirlenirken derslerin özellikleri; branş veya dallar dikkate alınır. Ayrıca bir şubedeki öğrencilerin laboratuar; resimhane ve atölye gibi özel öğretim yeri dışındaki öğretimlerinin aynı dershanede yapılmasının sağlanmasına özen gösterilir.
d. Eksiksiz ve hatasız olarak düzenlenen bina kullanım çizelgesi üzerinde hangi şubenin; günün her saatinde okulun neresinde öğretim yaptığı bulunacak şekilde öğretim gün ve saati ile dershane; laboratuar resimhane ve atölyeyi gösteren numaralardaki kolonların kesiştiği alana şubenin kod numarası yazılır (Taymaz; 2003:164-165).
4. Öğretim Yükü ve Öğretmenlerin Belirlenmesi
Okulda Öğretim yılı başında her branş ve sınıflardaki şubeler oluşturulduktan sonra her birindeki dersler ve bu derslerin haftalık ders saatlerinin toplamı alınarak öğretim yükü derslere göre hesaplanır.
Okullarda okul yönetimi her dönemin başlamasından önce; Bakanlıkça belirlenen programlar esas alınarak; okulun fiziki kapasitesi; öğretmen durumu göz önünde tutularak o dönemde okutulacak alan ve seçimlik derslerin hangi günlerde; saatlerde; dershanelerde ve hangi öğretmenler tarafından okutulacağı belirlenir. Her dersin Öğretime açılması için genel bilgi derslerinde en az 20; meslek bilgisi derslerinde en az 8 öğrenci tarafından seçilmiş olması gerekir. Bu dersi seçen öğrenci sayısı az olduğunda diğer dersleri seçmesi istenir. (Taymaz; 2003: 165).
5. Haftalık Ders Programı
Okulda okutulacak derslerin hafta içinde ne zaman okutulacağını gösteren çizelgeye haftalık ders programı adı verilir. Öğretmenlerin hangi şubede haftada kaç saat ders okutacağı belirlendikten sonra bu derslerin; haftanın hangi gün ve saatinde okutulacağı; bu programda gösterilir. Bu programı yapmak güç olabilir. Çünkü İlköğretimde branş öğretmenleri ve ortaöğretim öğretmenleri; özel durumlarını bildirerek ilk derslerde ya da son derslerde ders almak istememekte ya da derslerinin belli günlere toplanmasını istemektedirler. Okul müdürü haftalık ders programını yaparken tabii ki öğretmenlerin isteklerini dikkate alacaktır. Ancak bu isteklerin tamamının karşılanması söz konusu değildir. Çünkü; öğretmen isteklerinin yanında; aynı zamanda eğitsel gerçeklikler vardır. Örneğin; çok yoğun zihinsel faaliyet gerektiren derslerin günün ilk ya da son saatlerine veya ard arda konulması da öğrenmeyi olumsuz etkileyecektir. Bunun dışında; bayrak törenlerinin dikkate alınarak beden eğitimi ve müzik derslerinin haftanın ilk ve son iş gününe konulmasına; teorik derslere öğleden önce; uygulamalı derslere ise öğleden sonraki saatlerde yer verilmesine özen gösterilmesi hususları da Yönetmelik emridir (MEB; 2009)
Haftalık ders programlan yapıldıktan sonra; her öğretmenin kendi programı -el programı- yapılarak dersler başlamadan öğretmene imza karşılığı duyurulur. Haftalık ders programlarında yapılacak değişiklikler önemli bir neden olmadıkça hafta başlarında yapılır (Sarpkaya vd.; 2010: 304).
Ders dağıtım programını yapabilmek İçin yarıyılda; her şubede okutulacak dersler ile haftalık ders saatlerini gösterir liste; her öğretmenin hangi dersleri maaş ve ücret karşılığı haftada kaç saat okutacağını gösterir liste; öğretmenlerin maaş karşılığı ve ücretle okutacakları dersler için varsa özel istek ve durumlarını gösterir liste; okul binalarının kullanım çizelgesi hazırlanır. Dik kolonlarına haftanın gün; günlerin ders saatleri; yatay kolonlarına branş; sınıf ve şubeleri yazılır. Hazırlanan program Öğrencilerin kolaylıkla görebileceği panolara asılır. Bu çizelgenin gün ve saatleri gösterir yatay kolonlarla şubeleri gösterir dik kolonların kesişmesiyle meydana getirilen alana dersin ve öğretmenin adı yazılır (Taymaz; 2003:166).
B. Öğretmenler Kurulu Toplantılarının Yapılması
Öğretmen kurulları; okul yöneticisinin öğretmenlerde grup ruhu oluşturabileceği; katılımın sağlandığı; birden fazla bireyin bir araya geldiği; okulun işleyişine yönelik sorunların çözümü için hazır ve uygun bir ortamdır.
Öğretmenler kurulu; müdürün başkanlığında okulun bütün öğretmenleriyle; kurumda görevli uzman ve usta öğreticilerden oluşur. Öğretmenler kurulu; ders yılı başında ders yılı içinde ve ders yılı sonunda müdürün çağrısı üzerine toplanır. Kurulun toplantı günleri ve gündemi; müdür tarafından ilköğretimde iki gün; ortaöğretimde bir hafta Önceden yazılı ve imza karşılığı ilgililere duyurulur. Gündemin bir örneği öğretmenler odasına asılır; Bu kurulda eğitim programlan ile ilgili olarak; öğretim işlerinin düzenli olarak yürütülmesi ve öğrencilerin amaçlar doğrultusunda yetiştirilmeleri için yapılacak çalışmalar; alınacak tedbirler görüşülür (MEB; 2003a; 2009a).
Öğretmenler kurulu toplantıları okul müdürünün başkanlığında; bulunmadığı zamanlarda müdür başyardımcısı; olmaması halinde en kıdemli müdür yardımcısı tarafından yönetilir. Olağan genel öğretmen kurulu toplantıları birinci ve ikinci kanaat dönemlerinden Önce ve öğretim yılı sonunda; olağanüstü toplantılar gerektiği hallerde yapılır (Taymaz; 2003: 167).
İlköğretim ve orta dereceli okullarda öğretmenler kurulu toplantıları yapılış amacına ve katılan öğretmenlere göre aşağıdaki üç gruba ayrılır.
1. Genel öğretmenler kurulu toplantısı
2. Zümre öğretmenler kurulu toplantısı
3. Şube öğretmenler kurulu toplantısı
Öğretmenler kurulu toplantılarında Atatürk ilke ve inkılâpları ile Türk milli eğitiminin genel amaçlan ve okulun kuruluş amacına uygun çalışmalar yapılarak gerekli kararlar alınır.
1. Genel Öğretmenler Kurulu Toplantılarının Yapılması
Genel öğretmenler kurulu; müdürün başkanlığında okulun bütün öğretmenlerinin ve okul rehber öğretmenlerinin katıldığı toplantıdır. Okul müdürünün bulunmadığı zamanlarda müdür başyardımcısı veya yardımcılarından birinin başkanlığında toplanabilir.Bu toplantılar birinci ve ikinci yarıyıl başlarında; ders yılı sonunda ve okul yönetiminin gerekli gördüğü zamanlarda düzenlenir.
Toplantı gündemi sınırlı olmakla birlikte birinci ve ikinci öğretim yılı başında; öğretim planı uygulanmasına; sonunda değerlendirilmesine İlişkin konuları kapsar. Öğretim yılı başında sınıf öğretmenlerinin seçimi; eğitsel kollara rehber öğretmenler; Okul Aile Birliği; Okul Koruma Derneği; okul disiplin kurulu; onur kurulu başkanı; muayene ve sayım komisyonlarına öğ-retmenlerin seçilmesi; nöbet işleri; yıllık öğretim planı; öğretim ve eğitim etkinliklerinde esas ilkeler yer alır. Ayrıca Bakanlık; Milli Eğitim Müdürlüğü veya diğer kurumlardan gelen genelgeler; uygulanması istenen kararlar; yeni çıkan yasa ve yönetmelikler açıklanır ve tartışılır. Sınav; sosyal etkinlik; anma günleri öncesinde yapılan öğretmenler kurulu toplantılarında ilgili yönetmelik maddeleri okunur. Hazırlanan gündem aynen uygulanır; ancak gerekli görülürse madde ilavesi yapılır ve gündem konularında görüşme sıraları değiştirilebilir.
Öğretmenler genel kurulunun temel amacı; okulda yapılacak öğretim ve eğitim etkinliklerinin geliştirilmesine ilişkin konularda grup ürününü elde etmek ve yararlanmaktır. Öğretmenler kurul toplantılarında kararlar birlikte alınacağından ve karar süreci paylaşılacağından ortak olarak verilen kararların uygulanması da kolaylaştırılmış olur (Taymaz; 2003: 169).
2. Zümre Öğretmenler Kurulu Toplantılarının Yapılması
Zümre öğretmenler kurulu İlköğretim kurumlarında; l; 2; 3; 4 ve 5 inci sınıflarda aynı sınıfı okutan sınıf öğretmenleri ve varsa branş öğretmenlerinden; ilköğretim ikinci kademe -6; 7 ve 8 inci sınıflar- ve ortaöğretim kurumlarında ise aynı dersi okutun branş öğretmenlerinden oluşan kurulun adıdır (MEB; 2009). Zümre öğretmenler kurulu; okul müdürlüğünce yapılacak plânlamaya uygun olarak öğretim yılı başında; ortasında; sonunda ve ihtiyaç duyuldukça toplanır. Toplantılar; ilköğretim kurumlarından okul müdürünün görevlendireceği bir müdür yardımcısının veya branş öğretmenleri arasından seçimle belirlenen öğretmenin başkanlığında; ortaöğretim kurumlarında ise ilk toplantılarında o eğitim-öğretim yılı için kendi aralarından seçecekleri birinin başkanlığında (MEB; 2009a) yapılır.
Zümre öğretmenler kurulu toplantılarında programların ve derslerin birbirine paralel olarak yürütülmesi; ders araçlarından; laboratuar; spor salonu; kütüphane ve işliklerden plânlı bir şekilde yararlanılması; proje ve performans görev konuları ve derslerin değerlendirilmesi; ders-lerde izlenecek yöntem ve teknikler ile benzeri konularda kararlar alınır. Bu kararlarla eğitim-öğretim programları ile ilgili ortak bir anlayış ve uygulamada birlik sağlanmaya çalışılır. Bu kurulun bir başka görevi de ders yılı sonunda ders programlan; ilgili mevzuatı; ders araç-gereci; öğretim yöntem ve teknikleri; okul ve dersliklerdeki fizikî durum ve öğrenci başarı düzeyini değerlendiren bir rapor hazırlayıp okul müdürlüğüne sunmaktır.
Ortaöğretim kurumlarında ayrıca okul zümre başkanları kurulu vardır (MEB; 2009). Bu kurul; okuldaki zümre başkanlarından oluşur. Kurul; dönem başları ile yılsonunda toplanır; ilk toplantısında o eğitim ve öğretim yılı için kendi aralarından birini başkan seçer. Gerektiğinde okul-aile birliğinden bir temsilci de gözlemci olarak bu kurula katılabilir. Toplantıda; eğitim ve öğretimin planlanması; zümre ve alanlar arası bilgi akışı ve paylaşımı ile öğrenci başarısının artırılması; öğrenme güçlüğü çeken öğrenciler ile öğrenme güçlüğü çekilen konularla ilgili gerekli önlemlerin alınması; ortak sınavların planlanması; uygulanmasına ilişkin usul ve esaslarının belirlenmesi; sonuçlarının değerlendirilmesi vb. konular görüşülür (Sarpkaya vd.; 2010: 298).
3. Şube Öğretmenler Kurulu Toplantılarının Yapılması
Şube öğretmenler kurulu; ilköğretim okullarının 4; 5; 6; 7 ve 8 inci sınıfları ile ortaöğretim kurumlarının tamamında aynı şubede ders okutan Öğretmenler ile rehber öğretmenden oluşan kuruldur. Konuların özelliğine göre veliler de kurula davet edilebilir. İlköğretim okullarında bu Kurula; gerek görülürse öğrenci velileri; sınıfın başkanı ve öğrencilerce seçilen öğrenci temsilcileri de çağrılabilir (MEB; 2003a; 2009a). Ortaöğretim kurumlarında şube öğretmenler kurulu toplantısının yapılma zamanı ile ilgili herhangi bir standart getirilmemiş olup; toplantılarda; kaynaştırma eğitimine karar verilmiş özel eğitim gerektiren öğrenciler için gerekli önlemlerin alınması kuralı getirilmiştir. Ortaöğretim kurumlarında aynı sınıf seviyesinde derse giren öğretmenlerden oluşan bir kurul daha vardır.
İlköğretim kurumlarında şube öğretmenler kurulu okul yönetimince yapılacak planlamaya göre birinci dönemin ikinci ayında; ikinci yarıyılın birinci veya ikinci haftasında ve yılsonunda okul müdürü ya da görevlendireceği müdür yardımcısı veya şube rehber öğretmeninin başkanlığında toplanır. Ayrıca; gerektiğinde şube rehber öğretmeni veya okul rehber öğretmeninin önerisinin okul yönetimince uygun görülmesi halinde de toplanabilir. Bu kurulda şubedeki her öğrenci için ayrı ayrı olmak üzere kişilik; beslenme; sağlık; sosyal ilişkileri görüşülür. Her öğrencinin ailesinin ekonomik durumu değerlendirilerek; gerekiyorsa alınacak önlemler belir]enir(MEB; 2003a; Md. 96).
C. Ders Kitapları ve Araçların Sağlanması
Okullarda 2001-2002 öğretim yılından itibaren öğrenci ders kitapları ve öğrenci çalışma kitapları Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ücretsiz dağıtılmaktadır. Her okul müdürlüğü; sınıf düzeylerine göre öğrenci mevcutlarını; e- okul uygulamaları kapsamında İlgili birime ulaştırmaktadır; Okul tarafından verilen bu bilgilere göre; okula sınıf düzeylerine göre öğrenci mevcudu kadar ders kitabı; öğrenci çalışma kitabı ve öğretmen sayısı kadar derslere göre öğretmen kılavuzu gelmektedir.
Ders kitabı dışında okullarda sınıflarda bulunması gerekli araç gereçlerde vardır. Her sınıfa öğrenci sayısına göre sıra konulmaktadır. Sıralar; öğrencilerin yaşlan; fiziki gelişmeleri ve çalışma şekline göre yerleştirilmektedir. Ayrıca sınıfta tahtasının üst kısmına Atatürk ün portresi; onun üstüne ay yıldız sağa bakacak şekilde Türk Bayrağı; Atatürk ün portresinin duruşuna göre sağına İstiklâl Marşı; soluna Atatürk ün Gençliğe Hitabesi asılmaktadır. Yine sınıflarda öğretim yılı süresince sürekli geliştirilen ve işlenen kazanımlara; milli bayramlara; Atatürk ü anma günü ve diğer önemli günlere göre geliştirilen ve güncelleştirilen Atatürk Köşesi oluşturulmaktadır. Sınıflarda sınıf seviyesine ve programlara uygun ders araçları da bulundurulmaktadır. Bunun yanında dersliklerde duyuru ve öğrenci etkinlikleri panoları ve sınıf düzeylerinde dersin özelliklerine göre çeşitli panolar da asılmaktadır. Okullarda okul koridorlarının düzenlenmesine de Önem verilmektedir. Okul binasının girişinde de uygun bir yerde temiz; düzenli; Atatürk ün hayatını; inkılâplarını yansıtacak ve anlamlı bir kompozisyon oluşturacak şekilde düzenlenen ve zamanla geliştirilen Atatürk Köşesi nin bulundurulması zorunludur. Bununla birlikte yine okul koridorlarında Atatürk ün eğitim ve diğer konularla ilgili düşüncelerini açıklayan söz; yazı ve resimlerle Talim ve Terbiye Kurulunca önerilmiş Türk büyüklerine ait resimler ile Türk tarih ve kültürüne ait levhalar ve haritalar; eğitici ve sanat değeri olan resimler; saat ve takvim; okul gazetesi ve çeşitli etkinlilerin sergilenmesi için panolar bulundurulmaktadır; öğrencilerin; resim; şiir; kompozisyon gibi etkinlikleri ile tiyatro; müzik; halk dansları; bayram törenleri ve kutlama günlerine ait çekilmiş fotoğrafları okul koridorlarındaki panolarda uygun sürelerde sergilenmektedir.
Okullarda öğretim programlarında belirtilen; öğretme öğrenme sürecinde kullanılacak olan ders araç- gereçleri ile yine derste kullanılacak VCD; DVD; tepegöz; projeksiyon; slayt makinesi; radyo; teyp; televizyon v.b teknolojik araçlar da bir odada düzenli bir şekilde bulundurulmakta ve kullanılmaya hazır tutulmaktadır. Öğretmenler istedikleri anda bu araç gereçlerden yararlanmaktadırlar.
Ayrıca bazı okullarda bilgi teknolojisi sınıfları; laboratuarlar ve spor salonları bulunmaktadır. Bu birimlerdeki araç gereçlerin düzenlenmesinden ve korunmasından birimi en çok kullanan alan öğretmenleri sorumludur. Ancak bu birimlerden okul yönetimince ders programlarına göre yapılacak bir planlamaya göre tüm öğretmenler öğrenme-öğretme süreçlerinde yararlanabilmektedirler. Hatta bazı okulların kendi içlerinde bu birimler yoksa okul Öğretmenleri kendilerine en yakın okulun bu birimlerinden yapılacak planlamaya göre yararlanabilmektedirler. Okullarda öğretim kademelerine göre öğrencilerin gezip oynamaları ve sportif faaliyetlerde bulunmaları için çevre imkânlarından yararlanılarak okul bahçesinde kum havuzu; voleybol; basketbol sahaları gibi yerler ile asılma; tırmanma; denge; atlama gibi alanlarda vardır. Bahçesi elverişli okullarda; tarım çalışmaları ve denemeleri de yapılmaktadır. Okul bahçesine süs bitkileri ve ağaçlar dikilmekte; çim alanları düzenlenmektedir. Hatta köy ilköğretim okullarının uygulama bahçelerinde