Benlik Saygısı
BENLİK SAYGISI
Benlik saygısı; kişinin algıladığı benlik imgesi ile ideal benlik algısı arasındaki farkın değerlendirilmesidir. Bireyin; ortaya çıkan bu farkı nasıl değerlendirdiği ve duygusal olarak bundan nasıl etkilendiği önemlidir. Ulaşılmaya çalışılan benlik ile şu andaki benlik algısı arasında fark olması normaldir ve bu durum doğal kabul edilmelidir. Benlik saygısı bedensel özellikler; zeka; yetenek; onur gibi bazı özelliklere bireyin olumlu düzeyde bakabilme kapasitesidir. Bir anlamda benliğin duygusal yanıdır.
Benlik saygısı yüksek bireylerin; kendilerini olumlu algılayan; yaratıcı; kendilerini saygı ve kabul görmeye değer bulan; deneyimlerini paylaşmaya istekli ve yeni durumlarla karşılaşabilme cesaretine sahip olduğu görülmektedir. Benlik saygısının yüksek olması; bireyin kendini değerli hissetmesine ve yaşama dair sorunlarla başa çıkabileceğine olan inancını arttırır. Benlik saygısı yüksek bireyler kendilerine ve yeteneklerine olumlu; gerçekçi bir yaklaşımla bakar; durumlar kötü gittiğinde de; hatalarını kabullenir ve kendilerini değerli hissetmeye devam ederler. Bu kişilerin; genel olarak stres yaratan durumlarla daha kolay başa çıktıkları bilinmektedir. Genel olarak sosyal anlamda ilişki kurma ve girişimcilik kapasitesi yüksek benlik saygısı ile ilişkilendirilebilir. Benlik saygısının yüksek olması; bireyin kendine güven duymasını sağlayarak ruh sağlığı üzerinde olumlu etki yaratmaktadır.
Benlik saygısı düşük bireyler; kendileri hakkında gerçekçi olmayan beklenti içindedirler ve yeteneklerinden şüphe duyarlar. Kendilerini acımasızca eleştirirler ve diğer insanların görüşlerinden oldukça fazla etkilenirler. Bireyin benlik saygısının düşük olmasının; iç dünyasında bir boşluk duygusu yarattığı ve sosyal yaşamında uyum bozukluklarına neden olarak; bireyin psikolojik sağlığını olumsuz etkilediği görülmektedir. Düşük benlik saygısına sahip bireyler; genel olarak ilgisizdirler ve görevlerini yerine getirmede zorluk yaşamaktadırlar. Benlik saygısı düşük bireyler; terk edilme korkusu yaşadıkları için partnerlerini daha çok kıskandıkları; ve kıskançlık karşısında yaralanma olasılıklarının daha yüksek olduğu görülmektedir. Benlik saygısı düşük bireyler; benlik saygısı yüksek olanlara göre daha fazla kuşkuculuk eğilimine sahiptirler.
Yapılan araştırmalar kızlarda benlik saygısının erkeklere göre daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Kardeş sayısı ve doğum sırası ile benlik saygısı arasında ilişki olduğu bulunmuştur. Tek çocuklarda benlik saygısı kardeşleri olanlara göre daha yüksek bulunmuştur. Anne babanın geçmişte bireye olan ilgisi ve sevgisini gösterme biçimi benlik saygısını olumlu yönde etkilemektedir.
Yüksek benlik saygısının avantajlarını ve düşük benlik saygısının dez avantajlarını ortaya koyan bir çok çalışmadan farklı olarak Baumeister; Champbell; Krueger ve Vohls (2003) tarafından yapılan bir çalışmada düşük ve yüksek benlik saygısı bir çok değişken temelinde karşılaştırılmış; ancak yüksek ve düşük benlik saygılı bireyler arasındaki dramatik farklılıklar bulunmamıştır. Benlik saygısı başarı; madde kullanımı; erken yaşta yaşanan cinsellik konusunda belirleyici bulunmamış; yüksek benlik saygısının yalnızca insiyatif hissetme; iyi ve mutlu hissetme konusunda belirleyici olduğu bulunmuştur (Baumeister; Champbell; Krueger ve Vohls; 2003;
Benlik saygısının yüksek veya düşük olması; sosyal kişiler arası öğrenme modelinden kaynaklanmaktadır. Gelişimin ilk yıllarında kabul edilme gereksinimi; diğer insanlar tarafından nasıl değerlendirildiği; nasıl geri bildirim verildiği; bireylerin kendilerine değer vermeyle ilgili gelişimlerini etkilemektedir. Düşük benlik saygısına sahip bireylerin; buna neden dinamiklerinin keşfedilerek örüntünün tekrarını değiştirmek önemlidir.
*Çapkın; M. (2012). Romantik Kıskançlığın; Bağlanma Stilleri; Benlik Saygısı; Kişilik Özellikleri ve Evlilik Doyumu Açısından Yordanması. Yayımlamanmış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Arel Üniversitesi.
Benlik saygısı; kişinin algıladığı benlik imgesi ile ideal benlik algısı arasındaki farkın değerlendirilmesidir. Bireyin; ortaya çıkan bu farkı nasıl değerlendirdiği ve duygusal olarak bundan nasıl etkilendiği önemlidir. Ulaşılmaya çalışılan benlik ile şu andaki benlik algısı arasında fark olması normaldir ve bu durum doğal kabul edilmelidir. Benlik saygısı bedensel özellikler; zeka; yetenek; onur gibi bazı özelliklere bireyin olumlu düzeyde bakabilme kapasitesidir. Bir anlamda benliğin duygusal yanıdır.
Benlik saygısı yüksek bireylerin; kendilerini olumlu algılayan; yaratıcı; kendilerini saygı ve kabul görmeye değer bulan; deneyimlerini paylaşmaya istekli ve yeni durumlarla karşılaşabilme cesaretine sahip olduğu görülmektedir. Benlik saygısının yüksek olması; bireyin kendini değerli hissetmesine ve yaşama dair sorunlarla başa çıkabileceğine olan inancını arttırır. Benlik saygısı yüksek bireyler kendilerine ve yeteneklerine olumlu; gerçekçi bir yaklaşımla bakar; durumlar kötü gittiğinde de; hatalarını kabullenir ve kendilerini değerli hissetmeye devam ederler. Bu kişilerin; genel olarak stres yaratan durumlarla daha kolay başa çıktıkları bilinmektedir. Genel olarak sosyal anlamda ilişki kurma ve girişimcilik kapasitesi yüksek benlik saygısı ile ilişkilendirilebilir. Benlik saygısının yüksek olması; bireyin kendine güven duymasını sağlayarak ruh sağlığı üzerinde olumlu etki yaratmaktadır.
Benlik saygısı düşük bireyler; kendileri hakkında gerçekçi olmayan beklenti içindedirler ve yeteneklerinden şüphe duyarlar. Kendilerini acımasızca eleştirirler ve diğer insanların görüşlerinden oldukça fazla etkilenirler. Bireyin benlik saygısının düşük olmasının; iç dünyasında bir boşluk duygusu yarattığı ve sosyal yaşamında uyum bozukluklarına neden olarak; bireyin psikolojik sağlığını olumsuz etkilediği görülmektedir. Düşük benlik saygısına sahip bireyler; genel olarak ilgisizdirler ve görevlerini yerine getirmede zorluk yaşamaktadırlar. Benlik saygısı düşük bireyler; terk edilme korkusu yaşadıkları için partnerlerini daha çok kıskandıkları; ve kıskançlık karşısında yaralanma olasılıklarının daha yüksek olduğu görülmektedir. Benlik saygısı düşük bireyler; benlik saygısı yüksek olanlara göre daha fazla kuşkuculuk eğilimine sahiptirler.
Yapılan araştırmalar kızlarda benlik saygısının erkeklere göre daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Kardeş sayısı ve doğum sırası ile benlik saygısı arasında ilişki olduğu bulunmuştur. Tek çocuklarda benlik saygısı kardeşleri olanlara göre daha yüksek bulunmuştur. Anne babanın geçmişte bireye olan ilgisi ve sevgisini gösterme biçimi benlik saygısını olumlu yönde etkilemektedir.
Yüksek benlik saygısının avantajlarını ve düşük benlik saygısının dez avantajlarını ortaya koyan bir çok çalışmadan farklı olarak Baumeister; Champbell; Krueger ve Vohls (2003) tarafından yapılan bir çalışmada düşük ve yüksek benlik saygısı bir çok değişken temelinde karşılaştırılmış; ancak yüksek ve düşük benlik saygılı bireyler arasındaki dramatik farklılıklar bulunmamıştır. Benlik saygısı başarı; madde kullanımı; erken yaşta yaşanan cinsellik konusunda belirleyici bulunmamış; yüksek benlik saygısının yalnızca insiyatif hissetme; iyi ve mutlu hissetme konusunda belirleyici olduğu bulunmuştur (Baumeister; Champbell; Krueger ve Vohls; 2003;
Benlik saygısının yüksek veya düşük olması; sosyal kişiler arası öğrenme modelinden kaynaklanmaktadır. Gelişimin ilk yıllarında kabul edilme gereksinimi; diğer insanlar tarafından nasıl değerlendirildiği; nasıl geri bildirim verildiği; bireylerin kendilerine değer vermeyle ilgili gelişimlerini etkilemektedir. Düşük benlik saygısına sahip bireylerin; buna neden dinamiklerinin keşfedilerek örüntünün tekrarını değiştirmek önemlidir.
*Çapkın; M. (2012). Romantik Kıskançlığın; Bağlanma Stilleri; Benlik Saygısı; Kişilik Özellikleri ve Evlilik Doyumu Açısından Yordanması. Yayımlamanmış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Arel Üniversitesi.