Disleksi Değerlendirme Yöntemleri
Disleksik bireylerde; okul öncesi dönemde sinyaller veren bazı özellikler bulunmaktadır.
- Geç konuşma
- Konuşmada bozukluklar ( harfleri; heceleri yanlış veya yerini değiştirerek telaffuz etme )
- Artikülasyon bozuklukları
- Motor koordinasyonda sıkıntılar ( Sakarlık; sık sık düşme; çift ayağı seri kullanarak merdiven çıkmakta zorlanma vs. )
- Kavramları öğrenmede zorlanma
- Sıralama gerektiren durumlarda zorlanma ( Zaman; olay sıralamaları )
Yaş gelişimine göre geri olduğu düşünülen bu tür durumlarda belli bir kaç değerlendirme yöntemiyle gözlemlenen çocuklara Disleksi riski taşıyan çocuklar diyebilir ve buna göre erken önlemler alabiliriz.
Öncelikle; aileden ayrıntılı bilgi alınır.
Lateralleşme Testi uygulanır.
Sıralama Becerileri ölçülür. ( Olay kartları sıralama; sayı sıralama; olay anlatırken zamanları doğru kullanma gibi )
Sağ-sol ayırt etme ölçülür.
Projektif değerlendirmeler yapılır.
Bu değerlendirmelere göre anlamlı çıkan sonuçlar doğrultusunda Dislektik riske yönelik önlemler alınır ve gerekli yönlendirmeler yapılır.
Okul Döneminde ise; çocuğun ilk yılının ikinci yarısına kadar okuma-yazma açısından nasıl gelişim göstereceği beklenir.
Eğer çocuk ikinci dönemde okuma-yazmada hala zorlanıyor; okumaya karşı isteksiz davranıyor; harfleri ters algılıyor; yavaş okuyor; duyduğunu yazamıyor; gördüğünü kopyalamada zorlanıyor; sayı kavramlarını anlamakta güçlük çekiyor ve gittikçe mutsuzlaşıyor ve okula gitmek istemiyorsa Dislektik özelliklerden şüphelenmeli ve zamana kaybetmeden bir uzmana başvurulmalıdır.
Tanılama aracı olarak daha çok WİSC-R testi uygulanır. WİSC-R sonuçlarında genellikle Sözel Test puanı ile Performans Test puanı arasında 12 ve üstü puan farkı var ise; bu Özel Öğrenme Güçlüğü yani Disleksi açısından anlamlıdır. Ayrıca Bannatyne Yorumuna göre Öğrenme Güçlüğü ile ilgili şu veriler değerlendirilir.
Mekansal Yetenekler
Kavramsal Yetenekler
Sıralama Yeteneği
Kazanılmış Bilgi Kategorisi
Yukarıda sıralanan her bir kategori açısından; 30 puanın altında elde edilen veriler Disleksi açısından anlamlı olarak değerlendirilmektedir.
Çocuk hakkında anamnez ( ayrıntılı öykü ) alınır.
Ayrıca diğer şu değerlendirme araçlarıyla da Disleksi belirlenebilir.
Lateralleşme Testi ( El-ayak-göz açısından sağ veya sol taraf kullanımı ölçülür. Disleksik bireylerde daha çok el-göz lateralleşmesi yani el ile sağ kullanılırken göz ile ilgili etkinliklerde sol tarafın kullanılması veya tam tersi olmaktadır )
Saat Çizimi Testi ( Yuvarlak çizimi ve sayıların zeminin içine yerleşmesi açıaından ve sayı sıralamasıo açısından değerlendirilir. Disleksik bireyler yuvarlak çizerken zorlanırlar; sayıları aralıklı olarak doğru şekilde değil belli bir bölgeye sıkıştırılmış olarak yazarlar )
Bender-Gestalt Görsel-Motor Algılama Testi ( Belli çizimlerin görsel olarak kopyalanmasını gerektirir; belirli bazı ölçütleri vardır ve buna göre Disleksik yorumlar yapılır )
Görsel-İşitsel Sayı Dizisi Testi ( Görsel olarak verilen farklı sayılar çocuk tarafından sözel ve yazılı olarak ifade edilir. İşitsel olarak verilen sayılar ise aynı şekilde sözel ve yazılı olarak söylenir. Görsel algı ve/veya işitsel algı problemleri; kısa süreli görsel ve/veya işitsel bellek sorunları belirlenir )
Gesell Gelişim Figürleri Testi ( Birbirinden farklı bazı şekillerin kopyalanması istenir. Her biri farklı yaş grununa hitap eder. Disleksik bireylerde yaş olgunluğuna rağmen kopyalama sorunu görülebilmektedir )
Tüm bu Disleksik tanımalaya yönelik değerlendirmeler sonucunda çocukta Disleksi tespit edilmişse çocuk son olarak da Özel Öğrenme Güçlüğü hata analizine göre değerlendirilir. Burada şu değerlendirme araçları kullanılır;
Head Sağ-Sol Ayırt Etme Testi
Sıralama Becerileri Değerlendirmesi
Öncelik-Sonralık İlişkileri Değerlendirmesi
Okuma Değerlendirmesi
İşittiğini Yazma Değerlendirmesi
Gördüğünü Yazma Değerlendirmesi
Matematik Değerlendirmesi
Bu hata analizi sonuçlarına göre de çocuğun ders programı belirlenerek akademik desteğe başlanır.
- Geç konuşma
- Konuşmada bozukluklar ( harfleri; heceleri yanlış veya yerini değiştirerek telaffuz etme )
- Artikülasyon bozuklukları
- Motor koordinasyonda sıkıntılar ( Sakarlık; sık sık düşme; çift ayağı seri kullanarak merdiven çıkmakta zorlanma vs. )
- Kavramları öğrenmede zorlanma
- Sıralama gerektiren durumlarda zorlanma ( Zaman; olay sıralamaları )
Yaş gelişimine göre geri olduğu düşünülen bu tür durumlarda belli bir kaç değerlendirme yöntemiyle gözlemlenen çocuklara Disleksi riski taşıyan çocuklar diyebilir ve buna göre erken önlemler alabiliriz.
Öncelikle; aileden ayrıntılı bilgi alınır.
Lateralleşme Testi uygulanır.
Sıralama Becerileri ölçülür. ( Olay kartları sıralama; sayı sıralama; olay anlatırken zamanları doğru kullanma gibi )
Sağ-sol ayırt etme ölçülür.
Projektif değerlendirmeler yapılır.
Bu değerlendirmelere göre anlamlı çıkan sonuçlar doğrultusunda Dislektik riske yönelik önlemler alınır ve gerekli yönlendirmeler yapılır.
Okul Döneminde ise; çocuğun ilk yılının ikinci yarısına kadar okuma-yazma açısından nasıl gelişim göstereceği beklenir.
Eğer çocuk ikinci dönemde okuma-yazmada hala zorlanıyor; okumaya karşı isteksiz davranıyor; harfleri ters algılıyor; yavaş okuyor; duyduğunu yazamıyor; gördüğünü kopyalamada zorlanıyor; sayı kavramlarını anlamakta güçlük çekiyor ve gittikçe mutsuzlaşıyor ve okula gitmek istemiyorsa Dislektik özelliklerden şüphelenmeli ve zamana kaybetmeden bir uzmana başvurulmalıdır.
Tanılama aracı olarak daha çok WİSC-R testi uygulanır. WİSC-R sonuçlarında genellikle Sözel Test puanı ile Performans Test puanı arasında 12 ve üstü puan farkı var ise; bu Özel Öğrenme Güçlüğü yani Disleksi açısından anlamlıdır. Ayrıca Bannatyne Yorumuna göre Öğrenme Güçlüğü ile ilgili şu veriler değerlendirilir.
Mekansal Yetenekler
Kavramsal Yetenekler
Sıralama Yeteneği
Kazanılmış Bilgi Kategorisi
Yukarıda sıralanan her bir kategori açısından; 30 puanın altında elde edilen veriler Disleksi açısından anlamlı olarak değerlendirilmektedir.
Çocuk hakkında anamnez ( ayrıntılı öykü ) alınır.
Ayrıca diğer şu değerlendirme araçlarıyla da Disleksi belirlenebilir.
Lateralleşme Testi ( El-ayak-göz açısından sağ veya sol taraf kullanımı ölçülür. Disleksik bireylerde daha çok el-göz lateralleşmesi yani el ile sağ kullanılırken göz ile ilgili etkinliklerde sol tarafın kullanılması veya tam tersi olmaktadır )
Saat Çizimi Testi ( Yuvarlak çizimi ve sayıların zeminin içine yerleşmesi açıaından ve sayı sıralamasıo açısından değerlendirilir. Disleksik bireyler yuvarlak çizerken zorlanırlar; sayıları aralıklı olarak doğru şekilde değil belli bir bölgeye sıkıştırılmış olarak yazarlar )
Bender-Gestalt Görsel-Motor Algılama Testi ( Belli çizimlerin görsel olarak kopyalanmasını gerektirir; belirli bazı ölçütleri vardır ve buna göre Disleksik yorumlar yapılır )
Görsel-İşitsel Sayı Dizisi Testi ( Görsel olarak verilen farklı sayılar çocuk tarafından sözel ve yazılı olarak ifade edilir. İşitsel olarak verilen sayılar ise aynı şekilde sözel ve yazılı olarak söylenir. Görsel algı ve/veya işitsel algı problemleri; kısa süreli görsel ve/veya işitsel bellek sorunları belirlenir )
Gesell Gelişim Figürleri Testi ( Birbirinden farklı bazı şekillerin kopyalanması istenir. Her biri farklı yaş grununa hitap eder. Disleksik bireylerde yaş olgunluğuna rağmen kopyalama sorunu görülebilmektedir )
Tüm bu Disleksik tanımalaya yönelik değerlendirmeler sonucunda çocukta Disleksi tespit edilmişse çocuk son olarak da Özel Öğrenme Güçlüğü hata analizine göre değerlendirilir. Burada şu değerlendirme araçları kullanılır;
Head Sağ-Sol Ayırt Etme Testi
Sıralama Becerileri Değerlendirmesi
Öncelik-Sonralık İlişkileri Değerlendirmesi
Okuma Değerlendirmesi
İşittiğini Yazma Değerlendirmesi
Gördüğünü Yazma Değerlendirmesi
Matematik Değerlendirmesi
Bu hata analizi sonuçlarına göre de çocuğun ders programı belirlenerek akademik desteğe başlanır.