Sevgili/Eşten Ayrılık Aşamaları ve Yas Tutmak
Ayrılık Aşamaları ve Yas Tutmak
Ölümlerin ardından olduğu gibi ilişkilerin bitiminde de; sevilen eşten ayrılma ile birlikte yas tutma süreci başlar. Yas tutma süreci evrensel olarak kabul edilir ve beyin kayıpları kabul ederken; belli aşamalardan geçer. Yas tutma sürecinin uzunluğu; kayıp sayılan kişiye verilen değere göre değişir.
Ayrılıkla birlikte çeşitli evreler yaşanmaya başlanır :
1. İnkar: Ayrılığa hazır olmayan taraf önce ayrılığı inkar eder. Kişi sevgilisinden ayrılmayı bir kayıp olarak sayar ve kaybetmeyi kabullenemez. “Daha geçen gün eleleydik; şimdi ne değişti?" diyerek ilk şokla birlikte ani tepkilerini ortaya koyar. O sırada beyin yaşadığı şok ve ilk mutsuzluk dalgasıyla baş etmeye çalışıyordur. Bu geçici bir süreçtir; fakat kişiden kişiye göre süresi değişir. Ayrılmak isteyen kişinin kararlı oluşu; telefonlarını açmayışı ile birlikte ayrılık gerçeğiyle yüzleşilir.
2. Öfke : Artık ayrılığı inkar etmenin bir faydası yoktur ama henüz kaybetmeye de hazır değilizdir. Beyin bu yaşanan hüzün ile daha kolay başa çıkabilmek adına; duygularını öfkeyle maskelemeye çalışır. “Aslında çok da kibar değildi; hem çok da cimriydi.”; “İnsanların nazarı değdi!”. gibi bahaneler üretilir; öfke dışa yansıtılır.
3. Pazarlık: “Benden hoşlanan bu kadar insanın yerine; keşke o beni sevseydi…”; “Keşke onu kıskandığımı bu kadar belli etmeseydim; beni aradığında telefonlarına cevap verseydim.”; “Biraz daha iyi davranmayı öğrenebilseydim şimdi yanımda olurdu.”gibi cümlelerle adeta bir pazarlığa başlanır. Bu evreye zamanı geri döndürme çabası hakimdir. Eğer giden sevgilinin döneceği bilinse; onu yeniden üzmemek adına nice sözler verilir.
4. Depresyon: Geri döndürme çabaları sonuç vermemiştir. ‘Keşke’ ile başlayan cümlelerin; eski fotoğraflara bakıp hüzünle anılan geçmişin bir faydası yoktur artık. Depresyon evresi ayrılığın kabullenilmeye başlandığının işaretidir. Bazıları günlerce evden çıkmak istemeyebilir; ayrılığa dair şarkılar dinlenir ve bazen herkesten uzaklaşıp yalnız kalmak istenir. Bu evrenin en önemli destekçileri aile ve arkadaşlardır. Bu dönem bazen haftalar sürebilir. Depresyon evresinin bitişine karar vermek genelde elimizde değildir.
5. Kabullenmek: Ayrılık artık kabul edilmiştir. “O” yoktur; artık gitmiştir. Kabullenmek mutluluğu beraberinde getirmez. Hayatı da kolaylaştırmaz. Muhtemelen sevgili ile birlikte gidilen yerlere gidildiğinde yeniden bir özlem duyulacaktır. Fakat artık eski günlere dönemeyeceğimizi kabul ederiz. Belki bir süre daha kendimizi eksik hissederiz. Ama artık yeniden toparlanmanın vaktidir ve ne olursa olsun ‘Hayat devam ediyor.’dur.
Bu evreler her ayrılıkta; kişiden kişiye göre değişiklik gösterir. Ama herkes yaşar. Yaşanan bu duyguların bize özel olmadığını bilmekse; kendimizi biraz daha az yalnız hissetmemize yarar.
Ayrılığın Kabullenilmeyişi – Eski Sevgili Tacizi
“Eski erkek arkadaşım tarafından sürekli tehdit ediliyorum ve karşılığında bir şeyleri yapmak zorunda bırakılıyorum; yapmadığım durumda ise hakaret ediyor. Telefonla sürekli evimi ve iş yerimi arayarak rahatsız ediyor. Telefonlara çıkmıyorum ancak iş yerinde telefonu açmaya mecburum; onun olduğunu anladığımda konuşmadan kapatıyorum. Ama ne evde ne de iş yerinde hiç huzurum kalmadı. Ayrı şehirlerde olduğumuzdan yüz yüze gelme durumumuz yok Allah’tan. Onun yüzünden defalarca uyarıldım. Cep telefonumu açmadığımda mesajlarla beni taciz ediyor. Savcılığa şikayet etmek istiyorum; yapabilir miyim bilmiyorum uyuyamıyorum; yemek yiyemiyorum. Sürekli huzursuzum.”
Büyük aşk ve mutlulukla başlayan ilişkiler bir gün bitebilir ve yollar ayrılır. İlişkinin mutlu anları olduğu gibi; mutsuz anları da hafızalarda uzun süre yer edinir. Biten ilişkilerin ardından taraflar aynı şekilde kopamayabilir bu aşktan. Kimi zaman eşlerden biri; ilişkinin devamı konusunda ısrarcıdır. Ki bu ısrar bazen taşkınlık yaratır; zorlayıcıdır.
Telefonla; maille; mesajla; kimi zaman da şiddetle eski sevgili tacizine maruz kalan insanların sayısı azımsanmayacak derecede. Biten ilişkinin bir türlü kabul edilmek istenmeyişi; saplantılı bir aşk söz konusu olunca aradaki tartışmalar istenmeyen boyutlara ulaşabiliyor.
Eski sevgili tacizlerinin sebepleri kişilere; yaşananlara; ilişkilere göre değişebiliyor. Bu sebepler arasında taraflardan birinin ayrılığa hazır olmayışı da yer alıyor. İlişkilerinin iyi gittiğini düşünen ve baktığında bir sorun göremediğini söyleyen kişi; karşı tarafın ayrılmak istediğini öğrendiğinde adeta bir şok yaşıyor. Ayrılık kararı alan kişi; buna zamanla kendisini hazırlamışken; karşı tarafın hazırlıksız yakalanmış olması yaşanabilecek sorunları beraberinde getiriyor.
“1.5 sene boyunca beraberdik bu süre içinde ondan iki kez ayrıldım. Daha sonra çok yalvardı ve affettim. Fakat davranışlarını hiç değiştirmedi beş ay önce tamamen bitirdim ve ayrıldım. Çünkü bana çok kötü davranıyordu. Dediklerini yapmadığımda beni hırpalıyor; hakaretler yağdırıyordu. Hatta son tartışmamızda yüzüne gülmedim diye yumruk attı bana. Bir süre beni rahatsız etmedi bir kaç mesaj attı; cep telefonu numaramı değiştirdim. Ama şimdi ev telefonundan arayıp rahatsız ediyor. Telefonu açtığımda “Seni seviyorum aşkım.” dedikçe; ben bitti diyorum. Fakat inatla kabul etmiyor. Hem “Nefret ediyorum senden; beni terk ettin.” diyor hem de “Seni seviyorum vazgeçemiyorum.” diyerek benim de dengemi bozuyor. 22 yaşındayım mezun olmak üzereyim; tek dersim kaldı ama bunları düşünmekten kendi yapmam gerekenleri yapamıyorum. Kimseye de her şeyi tam olarak anlatamıyorum.”
Örnekte olduğu gibi bir eski sevgili tacizinde; kabul edilemeyen bir ayrılıkla birlikte; eski sevgilide var olan kişilik yapısının da psikolojik açıdan değerlendirilmesi gerekiyor. Kimi zaman kişide var olan kişilik bozuklukları; ayrılıklarla birlikte kendisini daha çok belli edebiliyor. Ayrılıkların ardından; şiddet de uygulanabiliyor ve ayrılık zarar verici boyutlara ulaşıyor.
Aynı şekilde bağımlı kişilik sahibi insanlarda ayrılıklarda karşı taraftan vazgeçmemek konusunda ısrarcı davranabiliyor. Ayrılığı kabul edemeyen eski sevgili bu ilişkinin bitişini bir başarısızlık gibi algılayabiliyor; taciz; tehdit ve kurban rolü gibi yollara başvurabiliyor.
Neler Yapılabilir?
• Eğer ayrılığı isteyen tarafsanız ve artık bu ilişkiye devam etmek istemiyorsanız; ona ayrılık öncesinde gerekli uyarıları yapın. Ayrılığı düşündüğünüzü belli edin.
• Yaşanan uzun ilişkilerin ardından ayrılıkla birlikte herkes bir yas sürecine girecektir. İlişkiyi bitiren tarafsanız; onun yoğun aramalarına; ısrarcı yaklaşımlarına; geri döndürme çabalarına karşı hazırlıklı olun. Eğer barışmak istemiyorsanız kararlılığınızı belli edin.
• Ayrılığın ardından ona zaman tanıyın.
• Yaşanan ayrılık sürecinin üzerinden uzun zaman geçmesine rağmen aramalar devam ediyorsa; cep telefonu numaranızı değiştirin.
• Sosyal medyanın hayatımıza girişi ile birlikte; ayrılıkların ardından kişilerin ilk başvurdukları yöntem eski sevgilinin her adımını Facebook; Twitter üzerinden takip etmek olacağından; sosyal medya üzerinden sizi görmesini engelleyin.
• Eski sevgili tacizlerine maruz kalıyorsanız; bu durumu ailenizden saklamak yerine onları bilgilendirin.
• Tehdit alıyorsanız; şiddete maruz kalıyorsanız; savcılığa başvurun.
• Ayrılıkların ardından yaşanan bu problemlerle baş etmekte güçlük çekiyorsanız bir uzman desteği alın.
Ölümlerin ardından olduğu gibi ilişkilerin bitiminde de; sevilen eşten ayrılma ile birlikte yas tutma süreci başlar. Yas tutma süreci evrensel olarak kabul edilir ve beyin kayıpları kabul ederken; belli aşamalardan geçer. Yas tutma sürecinin uzunluğu; kayıp sayılan kişiye verilen değere göre değişir.
Ayrılıkla birlikte çeşitli evreler yaşanmaya başlanır :
1. İnkar: Ayrılığa hazır olmayan taraf önce ayrılığı inkar eder. Kişi sevgilisinden ayrılmayı bir kayıp olarak sayar ve kaybetmeyi kabullenemez. “Daha geçen gün eleleydik; şimdi ne değişti?" diyerek ilk şokla birlikte ani tepkilerini ortaya koyar. O sırada beyin yaşadığı şok ve ilk mutsuzluk dalgasıyla baş etmeye çalışıyordur. Bu geçici bir süreçtir; fakat kişiden kişiye göre süresi değişir. Ayrılmak isteyen kişinin kararlı oluşu; telefonlarını açmayışı ile birlikte ayrılık gerçeğiyle yüzleşilir.
2. Öfke : Artık ayrılığı inkar etmenin bir faydası yoktur ama henüz kaybetmeye de hazır değilizdir. Beyin bu yaşanan hüzün ile daha kolay başa çıkabilmek adına; duygularını öfkeyle maskelemeye çalışır. “Aslında çok da kibar değildi; hem çok da cimriydi.”; “İnsanların nazarı değdi!”. gibi bahaneler üretilir; öfke dışa yansıtılır.
3. Pazarlık: “Benden hoşlanan bu kadar insanın yerine; keşke o beni sevseydi…”; “Keşke onu kıskandığımı bu kadar belli etmeseydim; beni aradığında telefonlarına cevap verseydim.”; “Biraz daha iyi davranmayı öğrenebilseydim şimdi yanımda olurdu.”gibi cümlelerle adeta bir pazarlığa başlanır. Bu evreye zamanı geri döndürme çabası hakimdir. Eğer giden sevgilinin döneceği bilinse; onu yeniden üzmemek adına nice sözler verilir.
4. Depresyon: Geri döndürme çabaları sonuç vermemiştir. ‘Keşke’ ile başlayan cümlelerin; eski fotoğraflara bakıp hüzünle anılan geçmişin bir faydası yoktur artık. Depresyon evresi ayrılığın kabullenilmeye başlandığının işaretidir. Bazıları günlerce evden çıkmak istemeyebilir; ayrılığa dair şarkılar dinlenir ve bazen herkesten uzaklaşıp yalnız kalmak istenir. Bu evrenin en önemli destekçileri aile ve arkadaşlardır. Bu dönem bazen haftalar sürebilir. Depresyon evresinin bitişine karar vermek genelde elimizde değildir.
5. Kabullenmek: Ayrılık artık kabul edilmiştir. “O” yoktur; artık gitmiştir. Kabullenmek mutluluğu beraberinde getirmez. Hayatı da kolaylaştırmaz. Muhtemelen sevgili ile birlikte gidilen yerlere gidildiğinde yeniden bir özlem duyulacaktır. Fakat artık eski günlere dönemeyeceğimizi kabul ederiz. Belki bir süre daha kendimizi eksik hissederiz. Ama artık yeniden toparlanmanın vaktidir ve ne olursa olsun ‘Hayat devam ediyor.’dur.
Bu evreler her ayrılıkta; kişiden kişiye göre değişiklik gösterir. Ama herkes yaşar. Yaşanan bu duyguların bize özel olmadığını bilmekse; kendimizi biraz daha az yalnız hissetmemize yarar.
Ayrılığın Kabullenilmeyişi – Eski Sevgili Tacizi
“Eski erkek arkadaşım tarafından sürekli tehdit ediliyorum ve karşılığında bir şeyleri yapmak zorunda bırakılıyorum; yapmadığım durumda ise hakaret ediyor. Telefonla sürekli evimi ve iş yerimi arayarak rahatsız ediyor. Telefonlara çıkmıyorum ancak iş yerinde telefonu açmaya mecburum; onun olduğunu anladığımda konuşmadan kapatıyorum. Ama ne evde ne de iş yerinde hiç huzurum kalmadı. Ayrı şehirlerde olduğumuzdan yüz yüze gelme durumumuz yok Allah’tan. Onun yüzünden defalarca uyarıldım. Cep telefonumu açmadığımda mesajlarla beni taciz ediyor. Savcılığa şikayet etmek istiyorum; yapabilir miyim bilmiyorum uyuyamıyorum; yemek yiyemiyorum. Sürekli huzursuzum.”
Büyük aşk ve mutlulukla başlayan ilişkiler bir gün bitebilir ve yollar ayrılır. İlişkinin mutlu anları olduğu gibi; mutsuz anları da hafızalarda uzun süre yer edinir. Biten ilişkilerin ardından taraflar aynı şekilde kopamayabilir bu aşktan. Kimi zaman eşlerden biri; ilişkinin devamı konusunda ısrarcıdır. Ki bu ısrar bazen taşkınlık yaratır; zorlayıcıdır.
Telefonla; maille; mesajla; kimi zaman da şiddetle eski sevgili tacizine maruz kalan insanların sayısı azımsanmayacak derecede. Biten ilişkinin bir türlü kabul edilmek istenmeyişi; saplantılı bir aşk söz konusu olunca aradaki tartışmalar istenmeyen boyutlara ulaşabiliyor.
Eski sevgili tacizlerinin sebepleri kişilere; yaşananlara; ilişkilere göre değişebiliyor. Bu sebepler arasında taraflardan birinin ayrılığa hazır olmayışı da yer alıyor. İlişkilerinin iyi gittiğini düşünen ve baktığında bir sorun göremediğini söyleyen kişi; karşı tarafın ayrılmak istediğini öğrendiğinde adeta bir şok yaşıyor. Ayrılık kararı alan kişi; buna zamanla kendisini hazırlamışken; karşı tarafın hazırlıksız yakalanmış olması yaşanabilecek sorunları beraberinde getiriyor.
“1.5 sene boyunca beraberdik bu süre içinde ondan iki kez ayrıldım. Daha sonra çok yalvardı ve affettim. Fakat davranışlarını hiç değiştirmedi beş ay önce tamamen bitirdim ve ayrıldım. Çünkü bana çok kötü davranıyordu. Dediklerini yapmadığımda beni hırpalıyor; hakaretler yağdırıyordu. Hatta son tartışmamızda yüzüne gülmedim diye yumruk attı bana. Bir süre beni rahatsız etmedi bir kaç mesaj attı; cep telefonu numaramı değiştirdim. Ama şimdi ev telefonundan arayıp rahatsız ediyor. Telefonu açtığımda “Seni seviyorum aşkım.” dedikçe; ben bitti diyorum. Fakat inatla kabul etmiyor. Hem “Nefret ediyorum senden; beni terk ettin.” diyor hem de “Seni seviyorum vazgeçemiyorum.” diyerek benim de dengemi bozuyor. 22 yaşındayım mezun olmak üzereyim; tek dersim kaldı ama bunları düşünmekten kendi yapmam gerekenleri yapamıyorum. Kimseye de her şeyi tam olarak anlatamıyorum.”
Örnekte olduğu gibi bir eski sevgili tacizinde; kabul edilemeyen bir ayrılıkla birlikte; eski sevgilide var olan kişilik yapısının da psikolojik açıdan değerlendirilmesi gerekiyor. Kimi zaman kişide var olan kişilik bozuklukları; ayrılıklarla birlikte kendisini daha çok belli edebiliyor. Ayrılıkların ardından; şiddet de uygulanabiliyor ve ayrılık zarar verici boyutlara ulaşıyor.
Aynı şekilde bağımlı kişilik sahibi insanlarda ayrılıklarda karşı taraftan vazgeçmemek konusunda ısrarcı davranabiliyor. Ayrılığı kabul edemeyen eski sevgili bu ilişkinin bitişini bir başarısızlık gibi algılayabiliyor; taciz; tehdit ve kurban rolü gibi yollara başvurabiliyor.
Neler Yapılabilir?
• Eğer ayrılığı isteyen tarafsanız ve artık bu ilişkiye devam etmek istemiyorsanız; ona ayrılık öncesinde gerekli uyarıları yapın. Ayrılığı düşündüğünüzü belli edin.
• Yaşanan uzun ilişkilerin ardından ayrılıkla birlikte herkes bir yas sürecine girecektir. İlişkiyi bitiren tarafsanız; onun yoğun aramalarına; ısrarcı yaklaşımlarına; geri döndürme çabalarına karşı hazırlıklı olun. Eğer barışmak istemiyorsanız kararlılığınızı belli edin.
• Ayrılığın ardından ona zaman tanıyın.
• Yaşanan ayrılık sürecinin üzerinden uzun zaman geçmesine rağmen aramalar devam ediyorsa; cep telefonu numaranızı değiştirin.
• Sosyal medyanın hayatımıza girişi ile birlikte; ayrılıkların ardından kişilerin ilk başvurdukları yöntem eski sevgilinin her adımını Facebook; Twitter üzerinden takip etmek olacağından; sosyal medya üzerinden sizi görmesini engelleyin.
• Eski sevgili tacizlerine maruz kalıyorsanız; bu durumu ailenizden saklamak yerine onları bilgilendirin.
• Tehdit alıyorsanız; şiddete maruz kalıyorsanız; savcılığa başvurun.
• Ayrılıkların ardından yaşanan bu problemlerle baş etmekte güçlük çekiyorsanız bir uzman desteği alın.