Sınav Kaygısı
SINAV KAYGISI
Kaygı; bireyin dış ortama uyum çabasında yaşadığı korku; gerilim; sıkıntı gibi koruyucu tepkidir. Kişinin kontrolü dışına çıktığında problem oluşturur ve yaşamın işlevselliğini aksatır.
Sınav kaygısı ise; sınava hazırlanan kişilerin yaşadığı; ders çalışmayı planlayamama; ders çalışamama; öğrendiklerini sınavda kullanamama;dikkatlerin dağılması; bilinen konuların hatırlanmaması; mide bulantısı;terleme; baş ağrısı; uyku bozukluğu;; gerginlik; sinirlilik; yapamayacağım düşünceleri gibi bir çok fizyolojik; davranışsal;duygusal ve zihinsel belirtileri olan kaygı durumudur.
Kaygı ve korku kavramları farklıdırlar. Korku; kaygının daha yerleşik bir biçimidir. Korku yaşanan ortamda; gerçekçi bir fiziksel tehdit söz konusudur. Örneğin; yılandan kaygılanmayız; korkarız. Bunun aksine; kaygı yaşanan durumlarda yorumlara dayalı; benliğe yönelik sanal bir tehdit vardır. Bilgimizin sınandığı sınavlardan ya da yeni bir iş başvurusunun ardından insan kaynakları uzmanı ile yaptığımız görüşmeden korkmayız; kaygılanırız. Tüm bunlara ek olarak; korkunun kaynağını biliriz; ancak kaygının kaynağı belirsizdir; biz sadece bildiğimizi zannederiz. Korku; kaygıdan daha kısa sürelidir. Yani; korku duygusuna vesile olan durum ya da obje ortadan kalktığında kişi rahatlar. Fakat; kaygı daha genel bir durumdur; uzun süre devam eder.
Bir öğrencinin eğitim-öğretim hayatı boyunca biriktirdiği bilgiyi; sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarısının düşmesine yol açan yoğun kaygıdır. Buradaki önemli nokta; kaygının performans üzerinde olumsuz bir etki yaratmasıdır. Yoksa; sınava girecek bütün herkes kaygı yaşar ki belli bir seviyeye kadar olan kaygı yararlıdır; uyanıklık sağlar; koruyucudur; dikkati toplamaya yardımcı olur ve öğrencinin motivasyonunu arttırır. Kaygının hiçbir zaman “0” düzeyine inmesi faydalı değildir; çünkü uyanıklığı ve motivasyonu yok eder.
Sınav Kaygısının Başlıca Nedenleri;
Sınav kaygısının en çok karşılaşılan sebebi sınava yeteri kadar hazırlanmamış olmak; zamanı etkin kullanamamak; konuların yetişmemesidir.
Anne baba tutumları; sınava farklı anlamlar yüklenmesi; tutarsız ve yüksek beklenti; reddedici ve küçümseyici tutumlar; kaygılı anne ve babanın fark etmeden bu özellikleri çocuğa aktarması.
Kişinin duyguları; deneyimleri ve inançları ile ilişkili olan başarısızlık korkusu; çaresizlik hissi ve sınavı kendilik değerine karşı bir tehdit olarak görme sınav kaygısına sebep olur.
Eğer birey başarısızlıkların abartıldığı; başarıların küçümsendiği; sürekli başka yaşıtları ile karşılaştırıldığı; belirli bir düzeyin altındaki başarısının başarısızlık olarak görüldüğü bir ortamda yaşıyor ise sınav kaygısı geliştirme riski oldukça fazladır.
Fizyolojik ihtiyaçların karşılanmaması; düzenli beslenmeme; düzenli uykunun olmaması
Sınav Kaygısıyla Baş Etmek İçin;
Sınav kaygısını en az düzeye çekmek ve aşırı kaygıdan kurtulmak için öncelikle bireye özgü olan kaygının nedenlerini iyi saptamak gerekir.
Yüksek gerilim ve stres düzeyinin azaltılması; olumsuz felaket düşüncelerinin değiştirilmesi; zamanın iyi planlanması; uygun olmayan çevre koşullarının iyileştirilmesi; daha önceki olumsuz sınav deneyiminin olumsuz etkisinin azaltılması; çalışma ve etkin öğrenme tekniklerinin kullanılması; dikkat eksikliklerinin giderilmesi; sınav sonucunun gerçek analizinin yapılması gerekir.
Sınav kaygısıyla baş etmede; kaygıyı bastırmak yerine onu kabul etmek; tanımak ve kontrol altına almak daha iyi bir yöntemdir.
Uyku ve yemek düzenine dikkat edilmelidir; fizyolojik ihtiyaçlar dengeli bir biçimde karşılanmalıdır.
Anne babaların sınavların kişiliği değerlendirmediğini; kazanmanın ve kaybetmenin hayatın bir parçası olduğunu kabul etmeleri ve çocuklarına bu bilinci vermeleri gerekir.
Ana babalar çocukları başkasıyla kıyaslamamalı; olumsuz yönlerden çok olumlu yönlere vurgu yapılmalıdır. Olumsuz algı kaygıyı arttıracağından; güven verici ortam oluşturulmalıdır.
Gerçekçi hedefler konulmalı; uygulanabilir çalışma programı yapılmalıdır.
Sınav kaygısının bazı durumlarda otoriteyle çatışma gibi ciddi dinamik nedenleri olabilmektedir. Bireyin güven duygusunun arttırılması; kendinin önemli; başarılı ve değerli görmesi; rahatlıkla başarabileceğini düşünmesi gerekir. Bunu aile ve sosyal çevre desteği ile sağlayamıyorsa uzman desteği alınmalıdır. Biliçdışına ulaşılan hipnoz tekniği ile sınav kaygısı azaltılmakta ve rahatlatıcı; olumlu telkinler verilmektedir. Özgüven desteği sağlanan kişi kendine güvenmekte; sınava karşı kaygı dolu bakış açısı değişmektedir.
Psikolog & Psikoterapist
Sema KAHVECİ
Kaygı; bireyin dış ortama uyum çabasında yaşadığı korku; gerilim; sıkıntı gibi koruyucu tepkidir. Kişinin kontrolü dışına çıktığında problem oluşturur ve yaşamın işlevselliğini aksatır.
Sınav kaygısı ise; sınava hazırlanan kişilerin yaşadığı; ders çalışmayı planlayamama; ders çalışamama; öğrendiklerini sınavda kullanamama;dikkatlerin dağılması; bilinen konuların hatırlanmaması; mide bulantısı;terleme; baş ağrısı; uyku bozukluğu;; gerginlik; sinirlilik; yapamayacağım düşünceleri gibi bir çok fizyolojik; davranışsal;duygusal ve zihinsel belirtileri olan kaygı durumudur.
Kaygı ve korku kavramları farklıdırlar. Korku; kaygının daha yerleşik bir biçimidir. Korku yaşanan ortamda; gerçekçi bir fiziksel tehdit söz konusudur. Örneğin; yılandan kaygılanmayız; korkarız. Bunun aksine; kaygı yaşanan durumlarda yorumlara dayalı; benliğe yönelik sanal bir tehdit vardır. Bilgimizin sınandığı sınavlardan ya da yeni bir iş başvurusunun ardından insan kaynakları uzmanı ile yaptığımız görüşmeden korkmayız; kaygılanırız. Tüm bunlara ek olarak; korkunun kaynağını biliriz; ancak kaygının kaynağı belirsizdir; biz sadece bildiğimizi zannederiz. Korku; kaygıdan daha kısa sürelidir. Yani; korku duygusuna vesile olan durum ya da obje ortadan kalktığında kişi rahatlar. Fakat; kaygı daha genel bir durumdur; uzun süre devam eder.
Bir öğrencinin eğitim-öğretim hayatı boyunca biriktirdiği bilgiyi; sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarısının düşmesine yol açan yoğun kaygıdır. Buradaki önemli nokta; kaygının performans üzerinde olumsuz bir etki yaratmasıdır. Yoksa; sınava girecek bütün herkes kaygı yaşar ki belli bir seviyeye kadar olan kaygı yararlıdır; uyanıklık sağlar; koruyucudur; dikkati toplamaya yardımcı olur ve öğrencinin motivasyonunu arttırır. Kaygının hiçbir zaman “0” düzeyine inmesi faydalı değildir; çünkü uyanıklığı ve motivasyonu yok eder.
Sınav Kaygısının Başlıca Nedenleri;
Sınav kaygısının en çok karşılaşılan sebebi sınava yeteri kadar hazırlanmamış olmak; zamanı etkin kullanamamak; konuların yetişmemesidir.
Anne baba tutumları; sınava farklı anlamlar yüklenmesi; tutarsız ve yüksek beklenti; reddedici ve küçümseyici tutumlar; kaygılı anne ve babanın fark etmeden bu özellikleri çocuğa aktarması.
Kişinin duyguları; deneyimleri ve inançları ile ilişkili olan başarısızlık korkusu; çaresizlik hissi ve sınavı kendilik değerine karşı bir tehdit olarak görme sınav kaygısına sebep olur.
Eğer birey başarısızlıkların abartıldığı; başarıların küçümsendiği; sürekli başka yaşıtları ile karşılaştırıldığı; belirli bir düzeyin altındaki başarısının başarısızlık olarak görüldüğü bir ortamda yaşıyor ise sınav kaygısı geliştirme riski oldukça fazladır.
Fizyolojik ihtiyaçların karşılanmaması; düzenli beslenmeme; düzenli uykunun olmaması
Sınav Kaygısıyla Baş Etmek İçin;
Sınav kaygısını en az düzeye çekmek ve aşırı kaygıdan kurtulmak için öncelikle bireye özgü olan kaygının nedenlerini iyi saptamak gerekir.
Yüksek gerilim ve stres düzeyinin azaltılması; olumsuz felaket düşüncelerinin değiştirilmesi; zamanın iyi planlanması; uygun olmayan çevre koşullarının iyileştirilmesi; daha önceki olumsuz sınav deneyiminin olumsuz etkisinin azaltılması; çalışma ve etkin öğrenme tekniklerinin kullanılması; dikkat eksikliklerinin giderilmesi; sınav sonucunun gerçek analizinin yapılması gerekir.
Sınav kaygısıyla baş etmede; kaygıyı bastırmak yerine onu kabul etmek; tanımak ve kontrol altına almak daha iyi bir yöntemdir.
Uyku ve yemek düzenine dikkat edilmelidir; fizyolojik ihtiyaçlar dengeli bir biçimde karşılanmalıdır.
Anne babaların sınavların kişiliği değerlendirmediğini; kazanmanın ve kaybetmenin hayatın bir parçası olduğunu kabul etmeleri ve çocuklarına bu bilinci vermeleri gerekir.
Ana babalar çocukları başkasıyla kıyaslamamalı; olumsuz yönlerden çok olumlu yönlere vurgu yapılmalıdır. Olumsuz algı kaygıyı arttıracağından; güven verici ortam oluşturulmalıdır.
Gerçekçi hedefler konulmalı; uygulanabilir çalışma programı yapılmalıdır.
Sınav kaygısının bazı durumlarda otoriteyle çatışma gibi ciddi dinamik nedenleri olabilmektedir. Bireyin güven duygusunun arttırılması; kendinin önemli; başarılı ve değerli görmesi; rahatlıkla başarabileceğini düşünmesi gerekir. Bunu aile ve sosyal çevre desteği ile sağlayamıyorsa uzman desteği alınmalıdır. Biliçdışına ulaşılan hipnoz tekniği ile sınav kaygısı azaltılmakta ve rahatlatıcı; olumlu telkinler verilmektedir. Özgüven desteği sağlanan kişi kendine güvenmekte; sınava karşı kaygı dolu bakış açısı değişmektedir.
Psikolog & Psikoterapist
Sema KAHVECİ