Tip Iı Diyabette Egzersiz
FİZİKSEL EGZERSİZ
Fiziksel egzersiz fiziksel durumu geliştirmek veya sürdürmek ve sağlık amacıyla yapılan bazı aktivitelerin icrasıdır. Düzenli fiziksel egzersiz kalp krizi; kardiyovasküler rahatsızlıklar; Tip 2 diyabet; bazı kanser türleri ve şişmanlığın önlenmesinde önemli bir etkendir. Fiziksel egzersizler insan bedeni üzerindeki etkisine göre üç gruba ayrılırlar: Germe egzersizleri Yürüme; koşma gibi kardiyovasküler dayanıklılığı arttıran Aerobik egzersizler Ağırlık kaldırma gibi kısa vadeli kas gücünü arttırmaya yönelik Anaerobik egzersizler
Egzersiz Çeşitleri
Aerobik egzersiz : Aerobik egzersiz tipi kasların uzatılmış zaman aralıklarıyla orta düzeyli zorlanmasından başlayan ve yüksek kalp atım oranının korunduğu egzersizleri içermektedir. Anaerobik egzersiz : Anaerobik egzersiz; hücrenin enerji ihtiyacını oksijenden bağımsız olarak gördüğü egzersiz çeşitlerine işaret etmekte kullanılır. Anaerobik egzersizler kısa; yüksek yoğunlukta olurlar. Esneme: Kasların esnekliğini ve/veya eklemlerin hareket aralığını arttırmak amacıyla kasların uzatılması eylemi olarak tanımlanmaktadır. Gerilme hem insanlar hem de diğer canlılar tarafından bilinçli olmadan yapılan gündelik; doğal bir eylemdir. Genellikle uykudan uyandıktan sonra yapılan esnemeler; gerinmeler bu gruba girer. Hatha Yoga da uygulanan duruşlar bir tür gerilme egzersizleridir. Çin Sağlık Egzersizleri (Çigong;) gerilme; esneme egzersizlerini andıran ve kaslara herhangi bir artı direnç uygulanmaksızın ve kalp atım hızını yükseltmeksizin yapılan; ağırlıklı olarak Çin kökenli egzersiz biçimleridir. Salt esneme veya gerilme egzersizlerinden farkı nefes; imajinasyon; çi denilen enerji akışı ve bedendeki akupunktur meridyenlerinin kullanılmasıyla ayrılmaktadır. Çigong veya Dao Yin üst başlığı altında yapılan bu tip egzersizler genellikle her yaş grubundan insan tarafından yapılabildiği için özellikle yaşlılara; diğer sporları uygulayamayacak kadar sağlık sorunu yaşayan kişiler yaptırılabilmektedir.
Tip II Diyabette Egzersiz
Egzersiz Neden Önemli • Tip 2 diyabetli hastalarda fiziksel aktivitenin arttırılması; şekerin hücreler tarafından kullanılmasını hızlandırır ve kan şekerini düşürücü yönde etki yapar.
Tip 2 diyabetlilerde egzersizin yararları
• Kan glikoz düzeyini düşürür ve kontrolü sağlar • Periferal insülin duyarlılığını arttırır • Kan lipid profilini düzeltir • Hipertansiyonu azaltır • Eklem hareketlerini arttırır • Kas gücünü arttırır • Duyusal durumu iyileştirir • Kendine güveni arttırır • Yaşam kalitesini yükseltir
Diyabetli Bireylerde Egzersiz Öncesi Dikkat Edilecek Özellikler • Kardiyovasküler değişiklikler • Kas gücünde azalma • Kemik mineral yoğunluğunda değişim • Eklem değişiklikleri • Kas kütlesinde azalma • Psikomotor fonksiyonlarda azalma • Özellikle ayaklarda kan akımında azalma • Görmede zayıflama • Periferal nöropati
Aktivite ve Egzersiz Programı
• Diyabetik ilaçların etkisinin en yüksek olduğu dönemde egzersiz planı yapılmaz. • Aktivite ve egzersiz programına; bireyin kısa zamanda tolere edebileceği; hafif egzersizle başlanır. • Bireyler egzersizi sonlandırma noktasını sıklıkla kendileri belirleyebilirler. • Egzersize toleransı arttıkça egzersizin süresi ve yoğunluğu da arttırılabilir.
Aktivite ve Egzersiz Programı
• Dehidratasyonu önlemek için egzersizden önce; egzersiz sırasında ve egzersizden sonra sıvı alınmalıdır. • Hipoglisemi olursa hemen basit karbonhidratlar verilir. • Bireyin kan glikoz düzeyi 240 mg/dl’ den daha yüksek ise; egzersiz kan glikoz düzeyini daha da yükseltebilir. • Egzersiz öncesi ve sonrası kan glikoz düzeyi sürekli ölçülmelidir.
Aktivite ve Egzersiz Programı
• Retinopati ve nefropati gibi komplikasyonları olan diyabetlilere egzersiz önerilmez. Uzun ve yorucu egzersizler infarktüs başlatabilir; kan basıncını yükseltebilir. • Egzersizde kullanılan bölgeye insülin injeksiyonu yapılmamalıdır.
-Egzersiz Programı- • Hedef kalp atımı belirlenmelidir. (karvonen metodu ile % 40 hedef kalp hızı ile başlanır ve zamanla ve kişiye göre %60-70 lere çıkılabilir) • Her egzersiz programına; kas iskelet hasarını önlemek için 5-10 dakika hafif yoğunlukta ısınma hareketleri ile başlanmalıdır. Egzersiz programları haftada 3 kez; yaklaşık 30 dakika olmalıdır. 60 dakikaya kadar çıkılabilir.*
-Egzersiz Programı- • Yürüyüş en uygun ve en kolay yapılabilecek egzersizdir. • Bisiklete binme; kürek çekme diğer önerilen egzersizlerdir. • Uzun yürüyüşler; koşu ve step önerilmeyen egzersizlerdir. • Hipogliseminin doğuracağı riskler nedeniyle dağcılık; motor yarışı gibi aktiviteler önerilmez.
Fzt. Yusuf DEMİR DEÜ 12
Fiziksel egzersiz fiziksel durumu geliştirmek veya sürdürmek ve sağlık amacıyla yapılan bazı aktivitelerin icrasıdır. Düzenli fiziksel egzersiz kalp krizi; kardiyovasküler rahatsızlıklar; Tip 2 diyabet; bazı kanser türleri ve şişmanlığın önlenmesinde önemli bir etkendir. Fiziksel egzersizler insan bedeni üzerindeki etkisine göre üç gruba ayrılırlar: Germe egzersizleri Yürüme; koşma gibi kardiyovasküler dayanıklılığı arttıran Aerobik egzersizler Ağırlık kaldırma gibi kısa vadeli kas gücünü arttırmaya yönelik Anaerobik egzersizler
Egzersiz Çeşitleri
Aerobik egzersiz : Aerobik egzersiz tipi kasların uzatılmış zaman aralıklarıyla orta düzeyli zorlanmasından başlayan ve yüksek kalp atım oranının korunduğu egzersizleri içermektedir. Anaerobik egzersiz : Anaerobik egzersiz; hücrenin enerji ihtiyacını oksijenden bağımsız olarak gördüğü egzersiz çeşitlerine işaret etmekte kullanılır. Anaerobik egzersizler kısa; yüksek yoğunlukta olurlar. Esneme: Kasların esnekliğini ve/veya eklemlerin hareket aralığını arttırmak amacıyla kasların uzatılması eylemi olarak tanımlanmaktadır. Gerilme hem insanlar hem de diğer canlılar tarafından bilinçli olmadan yapılan gündelik; doğal bir eylemdir. Genellikle uykudan uyandıktan sonra yapılan esnemeler; gerinmeler bu gruba girer. Hatha Yoga da uygulanan duruşlar bir tür gerilme egzersizleridir. Çin Sağlık Egzersizleri (Çigong;) gerilme; esneme egzersizlerini andıran ve kaslara herhangi bir artı direnç uygulanmaksızın ve kalp atım hızını yükseltmeksizin yapılan; ağırlıklı olarak Çin kökenli egzersiz biçimleridir. Salt esneme veya gerilme egzersizlerinden farkı nefes; imajinasyon; çi denilen enerji akışı ve bedendeki akupunktur meridyenlerinin kullanılmasıyla ayrılmaktadır. Çigong veya Dao Yin üst başlığı altında yapılan bu tip egzersizler genellikle her yaş grubundan insan tarafından yapılabildiği için özellikle yaşlılara; diğer sporları uygulayamayacak kadar sağlık sorunu yaşayan kişiler yaptırılabilmektedir.
Tip II Diyabette Egzersiz
Egzersiz Neden Önemli • Tip 2 diyabetli hastalarda fiziksel aktivitenin arttırılması; şekerin hücreler tarafından kullanılmasını hızlandırır ve kan şekerini düşürücü yönde etki yapar.
Tip 2 diyabetlilerde egzersizin yararları
• Kan glikoz düzeyini düşürür ve kontrolü sağlar • Periferal insülin duyarlılığını arttırır • Kan lipid profilini düzeltir • Hipertansiyonu azaltır • Eklem hareketlerini arttırır • Kas gücünü arttırır • Duyusal durumu iyileştirir • Kendine güveni arttırır • Yaşam kalitesini yükseltir
Diyabetli Bireylerde Egzersiz Öncesi Dikkat Edilecek Özellikler • Kardiyovasküler değişiklikler • Kas gücünde azalma • Kemik mineral yoğunluğunda değişim • Eklem değişiklikleri • Kas kütlesinde azalma • Psikomotor fonksiyonlarda azalma • Özellikle ayaklarda kan akımında azalma • Görmede zayıflama • Periferal nöropati
Aktivite ve Egzersiz Programı
• Diyabetik ilaçların etkisinin en yüksek olduğu dönemde egzersiz planı yapılmaz. • Aktivite ve egzersiz programına; bireyin kısa zamanda tolere edebileceği; hafif egzersizle başlanır. • Bireyler egzersizi sonlandırma noktasını sıklıkla kendileri belirleyebilirler. • Egzersize toleransı arttıkça egzersizin süresi ve yoğunluğu da arttırılabilir.
Aktivite ve Egzersiz Programı
• Dehidratasyonu önlemek için egzersizden önce; egzersiz sırasında ve egzersizden sonra sıvı alınmalıdır. • Hipoglisemi olursa hemen basit karbonhidratlar verilir. • Bireyin kan glikoz düzeyi 240 mg/dl’ den daha yüksek ise; egzersiz kan glikoz düzeyini daha da yükseltebilir. • Egzersiz öncesi ve sonrası kan glikoz düzeyi sürekli ölçülmelidir.
Aktivite ve Egzersiz Programı
• Retinopati ve nefropati gibi komplikasyonları olan diyabetlilere egzersiz önerilmez. Uzun ve yorucu egzersizler infarktüs başlatabilir; kan basıncını yükseltebilir. • Egzersizde kullanılan bölgeye insülin injeksiyonu yapılmamalıdır.
-Egzersiz Programı- • Hedef kalp atımı belirlenmelidir. (karvonen metodu ile % 40 hedef kalp hızı ile başlanır ve zamanla ve kişiye göre %60-70 lere çıkılabilir) • Her egzersiz programına; kas iskelet hasarını önlemek için 5-10 dakika hafif yoğunlukta ısınma hareketleri ile başlanmalıdır. Egzersiz programları haftada 3 kez; yaklaşık 30 dakika olmalıdır. 60 dakikaya kadar çıkılabilir.*
-Egzersiz Programı- • Yürüyüş en uygun ve en kolay yapılabilecek egzersizdir. • Bisiklete binme; kürek çekme diğer önerilen egzersizlerdir. • Uzun yürüyüşler; koşu ve step önerilmeyen egzersizlerdir. • Hipogliseminin doğuracağı riskler nedeniyle dağcılık; motor yarışı gibi aktiviteler önerilmez.
Fzt. Yusuf DEMİR DEÜ 12