Besin Eksiklikleri ve Görülen Hastalıklar
BESİN EKSİKLİKLERİ VE GÖRÜLEN HASTALIKLAR
Besin maddeleri; büyüme gelişme; hücrelerimizin yenilenmesi ve enerji üretimi için almamız gereken zorunlu maddelerdir. İhtiyacımız ölçüsünde birçok besin maddesini tüketiyoruz ama farkında olmadan bazı besin öğelerini yetersiz alıyor olabiliriz.
Aslında bu da zaman zaman hepimizin karşı karşıya kaldığı bir durumdur. Bunun için düzenli kan tahlilleri yaptırmada fayda var ama genel olarak besin eksiklikleri kendini bazı rahatsızlıklarla belli edebilir. Besin eksikliklerinden kaynaklanan hastalıklar daha çok vitamin ve mineral eksikliğinden kaynaklanır. İnsan vücudu vitaminleri kendiliğinden üretemez. Bu yüzden sağlığımız için gerekli olan vitamin ve mineralleri yediğimiz yiyeceklerden sağlarız.
Bazı dönemlerde kendimizi daha halsiz; yorgun; bezgin; unutkan; zihni dağınık; keyifsiz bir durumda buluruz. Cildimiz; tırnaklarımız bozulur; saçlarımız incelir; yüzümüz çöker; ağrılarımız artar. ;işte bu dönemlerde vitamin ve mineral eksiklikleri yaşıyor olabiliriz.
Vitaminler yağda eriyen vitaminler ve suda eriyen vitaminler olmak üzere iki alt gruba ayrılırlar.
A; D; E ve K vitamininden oluşan yağda eriyen vitaminler sentezleri için kolesterol gerektiren; yağ dokusunda depolanabilen ve ihtiyaç anında salınabilen vitaminlerdir.
B vitamin kompleksleri ailesinden ve C vitaminin den oluşan suda eriyen vitaminler ise vücutta depolanamazlar ve her gün belirli miktarlarda dışarıdan alınmaları gerekmektedir.
Sağlığımız kadar gençlik ve güzelliğimizin de temel taşlarını oluşturan vitaminlerin; eksiklikleri bir çok sorunu da beraberinde getirir.
VİTAMİN EKSİKLİKLERİ
A VİTAMİNİ
Vücudun enfeksiyonlara karşı direncini arttıran ve hücre yenilenmesini sağlayan A vitamini yeşil sebzeler; domates; tahıllar; bitkisel yağlar; havuç; lahana; bal ve kuruyemişlerde vardır.
Eksikliğinde görme bozuklukları; yüksek tansiyon; saçta ve tırnaklarda kırılmalar; ciltte kuruma; halsizlik ve enfeksiyonlara karşı dirençsizlik görülebilir.
B1 VİTAMİNİ
Sinir sisteminin sağlığını korumada önemli bir rol oynuyor. Kan dolaşımını düzene sokar. Peynir; yumurta; balık ve tahıllarda bol miktarda vardır.
B1 vitamini eksikliği sinir ve dolaşım sistemi rahatsızlıkları; sindirim sistemi bozuklukları ve yorgunluğa sebep olur.
B6 VİTAMİNİ
Kan hücreleri üretimini sağlar. Kalbi güçlendirir; böbreklerin düzenli çalışmasına ve kolesterolün düşmesine yardımcı olur. Vücudun bağışıklık sistemini güçlendirir. Yumurta; tavuk; havuç ve yeşil yapraklı sebzelerde bulunur.
Eksikliğinde böbrek taşları; sinir sistemi hastalıkları; kansızlık ve halsizlik görülür.
B12 VİTAMİNİ
Hücrelerin kendini yenilemesini sağlar. Sinir sistemini güçlendirir. Proteinlerin vücut tarafından kullanılmasını kolaylaştırır. Çocukların sağlıklı gelişiminde önemli rol oynar. Sakatat ürünleri; peynir ve sütte bol miktarda bulunur.
B12 vitamininin uzun süreli eksikliği Alzheimer gibi kalıcı sinir sistemi hastalıklarına neden olabilir. Uyuşukluk; kolay hastalanma; çocuklarda iştahsızlık ve gelişimini tamamlayamama gibi durumlara sebep olur
C VİTAMİNİ
Kan dolaşımınını düzenleyen; hücrelerin kendini yenilemesini sağlayan; diş etlerinin güçlenmesini sağlayan C vitamini; yeşil biber; çilek; maydanoz; yeşil sebzeler; domates; kırmızı lahana ve turunçgillerde bulunur.
Yeterli miktarda C vitamini almayanlarda kas zayıflığı; romatizma; dolaşım sistemi rahatsızlıkları; diş çürümeleri; selülit ortaya çıkabilir.
D VİTAMİNİ
İskelet sisteminin gelişmesinden ve güçlenmesinden sorumlu olan D vitamini en çok yeşil sebzelerde; balıkta ve zeytinyağında bulunur. Güneş de en önemli D vitamini kaynaklarından biri.
D vitamini eksikliğinde raşitizm hastalığı; çocuklarda büyüme bozuklukları; diş çürümeleri ve diş eti hastalıkları; ilerleyen yaşlarda kemiklerde deformasyon görülebiliyor.
E VİTAMİNİ
Antioksidan özelliği sayesinde kansere karşı doğal bir koruyucu görevi vardır. Hücrelerin kendini yenilemesini sağlayarak yaşlanmayı geciktirir. Sağlıklı bir cinsel yaşam için de önemli olan E vitamini bitkisel yağlar; tahıllar; badem; ceviz; ay çekirdeği ve koyu yeşil yapraklı sebzelerde bol miktarda bulunur.
Yeterli E vitamini almayanlar daha erken yaşlanabiliyor. Ayrıca kısırlık; iktidarsızlığa enden olabilir.
K VİTAMİNİ
Yaralanmalarda kanın pıhtışmasını sağlayarak; fazla miktarda kan kaybı olmasını engelliyor. İçerdiği antioksidan maddelerle vücudu kansere karşı korur. Hücre yenilenmesini sağlar. Kemik yapısını da güçlendiren K vitamini karnabahar; lahana; brokoli ve brüksel lahanası gibi sebzelerde bulunur
Eksikliğinde vücudun bağışıklık sistemi zayıf düşerek hastalıklara yakalanması kolaylaşır. Kesikler ve yaralar daha geç iyileşir Vücudun daha erken yaşlanmasına sebep olabiliyor.
MİNERAL EKSİKLİKLERİ
KALSİYUM
Kemik ve diş sağlığı; kalp kasları da dahil kasların kasılması; vücutta asit-alkali dengesinin sağlanması; cilt sağlığı; kanın pıhtılaşması için kalsiyum gereklidir. En çok; süt; peynir; yoğurt; küçük kılçıklı balıklar; koyu yeşil yapraklı sebzeler;kabuklu deniz ürünleri;badem; kuru incir de bulunur.
Eksikliğinde; kas krampları veya seğirmeleri; uykusuzluk; sinirlilik; eklem ağrısı; diş çürümeleri; osteoporoz; yüksek tansiyon görülebilir.
MAGNEZYUM
Kemik ve dişleri güçlendirir; kasların gevşemesini sağlar; adet öncesi sendromu belirtilerini hafifletir; kalp kasları ve sinir sistemi için çok önemli. Enerji üretimin de görevli. Vücuttaki birçok işlemde yan görevleri vardır
Bulunduğu besinler; tüm yeşil sebzeler; kakao; buğday kepeği; badem; fıstık; susam; baklagiller; bulgur; esmer pirinç; kuru incir ve kayısı da bulunur.
Eksikliğinde; kas seğirmeleri; kas zayıflığı; iştahın azalması. Uykusuzluk; sinirlilik; yüksek tansiyon; kalbin düzensiz atması; kabızlık; hiperaktiflik; depresyon; böbrek ve safra kesesi taşları görülür.
DEMİR
Kana kırmızı rengini veren hemoglobin için gerekli; oksijen ve karbondioksiti hücre içi ve dışına taşır. Vücutta birçok enzimin yapısında bulunur; enerji üretimi için gereklidir.
Bulunduğu besinler; et; sakatat; kuru meyveler; kuru baklagiller; bal kabağı çekirdeği; maydanoz; badem; fıstık. Et ve sakatattaki demir vücutta en iyi emilebilen demir şeklidir.
Eksikliğinde; kansızlık; soluk cilt; halsizlik; kayıtsızlık; iştahsızlık; mide bulantısı;dayanıksızlık görülür
FOSFOR
Kemik ve diş yapısında bulunur; onların sertliğini sağlar. Hücrelerin yapısında da bulunur. Enerji üretiminde rolü vardır
Bulunduğu besinler; Tüm bitkisel ve hayvansal gıdalarda bulunur.
Eksikliğinde; kas zayıflığı; iştahsızlık; kemik ağrıları görülür. Eksikliği nadir olur
POTASYUM
Besinleri hücre içine alınıp; artık maddelerin hücrelerden uzaklaştırılmasını; kas ve sinirlerin sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlar. Kalbin çalışmasında etkilidir. Bağırsak hareketlerini artırır. Vücutta sıvı dengesini ayarlar. İnsülin salınımında etkilidir.
Bulunduğu besinler; Muz; kuru meyveler (kayısı; incir; üzüm); baklagiller; yeşil sebzeler;susam; ceviz; deniz sebzeleri; yağlı balıklar; mantar; domates; patates vb.
Eksikliğinde; kalbin düzensiz atması; kas güçsüzlüğü; karıncalanmalar; mide bulantısı; kusma; ishal; karın şişkinliği; dikkati toplayamama; sodyum-potasyum dengesinin bozulmasına bağlı tansiyon düşüklüğü görülür
SODYUM
Vücutta su dengesini sağlar. Vücuttaki tüm sıvılarda; kanda bulunur. Kas ve sinir sisteminin çalışmasında etkilidir. Kalp kasının kasılmasında görevlidir. Besinlerin hücre içine alınmasını sağlar
Bulunduğu besinler; sofra tuzu; konserveler; zeytin; peynir; kereviz; lahana; işlemden geçmiş hemen hemen tüm yiyecekler; cipsler; tuzlu çerezlerde vardır
Eksikliğinde; baş dönmesi; düşük tansiyon; çarpıntı; iştahsızlık; dikkati toplayamama; kas krampları; mide bulantısı; kusma; kilo kaybı; baş ağrısı; sıcağa dayanıksızlık görülür
Karbonhidrat; protein ve yağ gibi ana besin öğelerini yeterli miktarda içeren besinlerle yapılan yeterli ve dengeli beslenme; bazı özel durumlar hariç vücudun günlük gereksinimine yetecek kadar vitamin ve mineral sağlar. Bu yüzden vitamin preparatlarına gerek yoktur. Yeterli ve dengeli beslenildiği zaman vitamin ve mineral eksiklikleri yani besin eksiklikleri görülmez
Besin maddeleri; büyüme gelişme; hücrelerimizin yenilenmesi ve enerji üretimi için almamız gereken zorunlu maddelerdir. İhtiyacımız ölçüsünde birçok besin maddesini tüketiyoruz ama farkında olmadan bazı besin öğelerini yetersiz alıyor olabiliriz.
Aslında bu da zaman zaman hepimizin karşı karşıya kaldığı bir durumdur. Bunun için düzenli kan tahlilleri yaptırmada fayda var ama genel olarak besin eksiklikleri kendini bazı rahatsızlıklarla belli edebilir. Besin eksikliklerinden kaynaklanan hastalıklar daha çok vitamin ve mineral eksikliğinden kaynaklanır. İnsan vücudu vitaminleri kendiliğinden üretemez. Bu yüzden sağlığımız için gerekli olan vitamin ve mineralleri yediğimiz yiyeceklerden sağlarız.
Bazı dönemlerde kendimizi daha halsiz; yorgun; bezgin; unutkan; zihni dağınık; keyifsiz bir durumda buluruz. Cildimiz; tırnaklarımız bozulur; saçlarımız incelir; yüzümüz çöker; ağrılarımız artar. ;işte bu dönemlerde vitamin ve mineral eksiklikleri yaşıyor olabiliriz.
Vitaminler yağda eriyen vitaminler ve suda eriyen vitaminler olmak üzere iki alt gruba ayrılırlar.
A; D; E ve K vitamininden oluşan yağda eriyen vitaminler sentezleri için kolesterol gerektiren; yağ dokusunda depolanabilen ve ihtiyaç anında salınabilen vitaminlerdir.
B vitamin kompleksleri ailesinden ve C vitaminin den oluşan suda eriyen vitaminler ise vücutta depolanamazlar ve her gün belirli miktarlarda dışarıdan alınmaları gerekmektedir.
Sağlığımız kadar gençlik ve güzelliğimizin de temel taşlarını oluşturan vitaminlerin; eksiklikleri bir çok sorunu da beraberinde getirir.
VİTAMİN EKSİKLİKLERİ
A VİTAMİNİ
Vücudun enfeksiyonlara karşı direncini arttıran ve hücre yenilenmesini sağlayan A vitamini yeşil sebzeler; domates; tahıllar; bitkisel yağlar; havuç; lahana; bal ve kuruyemişlerde vardır.
Eksikliğinde görme bozuklukları; yüksek tansiyon; saçta ve tırnaklarda kırılmalar; ciltte kuruma; halsizlik ve enfeksiyonlara karşı dirençsizlik görülebilir.
B1 VİTAMİNİ
Sinir sisteminin sağlığını korumada önemli bir rol oynuyor. Kan dolaşımını düzene sokar. Peynir; yumurta; balık ve tahıllarda bol miktarda vardır.
B1 vitamini eksikliği sinir ve dolaşım sistemi rahatsızlıkları; sindirim sistemi bozuklukları ve yorgunluğa sebep olur.
B6 VİTAMİNİ
Kan hücreleri üretimini sağlar. Kalbi güçlendirir; böbreklerin düzenli çalışmasına ve kolesterolün düşmesine yardımcı olur. Vücudun bağışıklık sistemini güçlendirir. Yumurta; tavuk; havuç ve yeşil yapraklı sebzelerde bulunur.
Eksikliğinde böbrek taşları; sinir sistemi hastalıkları; kansızlık ve halsizlik görülür.
B12 VİTAMİNİ
Hücrelerin kendini yenilemesini sağlar. Sinir sistemini güçlendirir. Proteinlerin vücut tarafından kullanılmasını kolaylaştırır. Çocukların sağlıklı gelişiminde önemli rol oynar. Sakatat ürünleri; peynir ve sütte bol miktarda bulunur.
B12 vitamininin uzun süreli eksikliği Alzheimer gibi kalıcı sinir sistemi hastalıklarına neden olabilir. Uyuşukluk; kolay hastalanma; çocuklarda iştahsızlık ve gelişimini tamamlayamama gibi durumlara sebep olur
C VİTAMİNİ
Kan dolaşımınını düzenleyen; hücrelerin kendini yenilemesini sağlayan; diş etlerinin güçlenmesini sağlayan C vitamini; yeşil biber; çilek; maydanoz; yeşil sebzeler; domates; kırmızı lahana ve turunçgillerde bulunur.
Yeterli miktarda C vitamini almayanlarda kas zayıflığı; romatizma; dolaşım sistemi rahatsızlıkları; diş çürümeleri; selülit ortaya çıkabilir.
D VİTAMİNİ
İskelet sisteminin gelişmesinden ve güçlenmesinden sorumlu olan D vitamini en çok yeşil sebzelerde; balıkta ve zeytinyağında bulunur. Güneş de en önemli D vitamini kaynaklarından biri.
D vitamini eksikliğinde raşitizm hastalığı; çocuklarda büyüme bozuklukları; diş çürümeleri ve diş eti hastalıkları; ilerleyen yaşlarda kemiklerde deformasyon görülebiliyor.
E VİTAMİNİ
Antioksidan özelliği sayesinde kansere karşı doğal bir koruyucu görevi vardır. Hücrelerin kendini yenilemesini sağlayarak yaşlanmayı geciktirir. Sağlıklı bir cinsel yaşam için de önemli olan E vitamini bitkisel yağlar; tahıllar; badem; ceviz; ay çekirdeği ve koyu yeşil yapraklı sebzelerde bol miktarda bulunur.
Yeterli E vitamini almayanlar daha erken yaşlanabiliyor. Ayrıca kısırlık; iktidarsızlığa enden olabilir.
K VİTAMİNİ
Yaralanmalarda kanın pıhtışmasını sağlayarak; fazla miktarda kan kaybı olmasını engelliyor. İçerdiği antioksidan maddelerle vücudu kansere karşı korur. Hücre yenilenmesini sağlar. Kemik yapısını da güçlendiren K vitamini karnabahar; lahana; brokoli ve brüksel lahanası gibi sebzelerde bulunur
Eksikliğinde vücudun bağışıklık sistemi zayıf düşerek hastalıklara yakalanması kolaylaşır. Kesikler ve yaralar daha geç iyileşir Vücudun daha erken yaşlanmasına sebep olabiliyor.
MİNERAL EKSİKLİKLERİ
KALSİYUM
Kemik ve diş sağlığı; kalp kasları da dahil kasların kasılması; vücutta asit-alkali dengesinin sağlanması; cilt sağlığı; kanın pıhtılaşması için kalsiyum gereklidir. En çok; süt; peynir; yoğurt; küçük kılçıklı balıklar; koyu yeşil yapraklı sebzeler;kabuklu deniz ürünleri;badem; kuru incir de bulunur.
Eksikliğinde; kas krampları veya seğirmeleri; uykusuzluk; sinirlilik; eklem ağrısı; diş çürümeleri; osteoporoz; yüksek tansiyon görülebilir.
MAGNEZYUM
Kemik ve dişleri güçlendirir; kasların gevşemesini sağlar; adet öncesi sendromu belirtilerini hafifletir; kalp kasları ve sinir sistemi için çok önemli. Enerji üretimin de görevli. Vücuttaki birçok işlemde yan görevleri vardır
Bulunduğu besinler; tüm yeşil sebzeler; kakao; buğday kepeği; badem; fıstık; susam; baklagiller; bulgur; esmer pirinç; kuru incir ve kayısı da bulunur.
Eksikliğinde; kas seğirmeleri; kas zayıflığı; iştahın azalması. Uykusuzluk; sinirlilik; yüksek tansiyon; kalbin düzensiz atması; kabızlık; hiperaktiflik; depresyon; böbrek ve safra kesesi taşları görülür.
DEMİR
Kana kırmızı rengini veren hemoglobin için gerekli; oksijen ve karbondioksiti hücre içi ve dışına taşır. Vücutta birçok enzimin yapısında bulunur; enerji üretimi için gereklidir.
Bulunduğu besinler; et; sakatat; kuru meyveler; kuru baklagiller; bal kabağı çekirdeği; maydanoz; badem; fıstık. Et ve sakatattaki demir vücutta en iyi emilebilen demir şeklidir.
Eksikliğinde; kansızlık; soluk cilt; halsizlik; kayıtsızlık; iştahsızlık; mide bulantısı;dayanıksızlık görülür
FOSFOR
Kemik ve diş yapısında bulunur; onların sertliğini sağlar. Hücrelerin yapısında da bulunur. Enerji üretiminde rolü vardır
Bulunduğu besinler; Tüm bitkisel ve hayvansal gıdalarda bulunur.
Eksikliğinde; kas zayıflığı; iştahsızlık; kemik ağrıları görülür. Eksikliği nadir olur
POTASYUM
Besinleri hücre içine alınıp; artık maddelerin hücrelerden uzaklaştırılmasını; kas ve sinirlerin sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlar. Kalbin çalışmasında etkilidir. Bağırsak hareketlerini artırır. Vücutta sıvı dengesini ayarlar. İnsülin salınımında etkilidir.
Bulunduğu besinler; Muz; kuru meyveler (kayısı; incir; üzüm); baklagiller; yeşil sebzeler;susam; ceviz; deniz sebzeleri; yağlı balıklar; mantar; domates; patates vb.
Eksikliğinde; kalbin düzensiz atması; kas güçsüzlüğü; karıncalanmalar; mide bulantısı; kusma; ishal; karın şişkinliği; dikkati toplayamama; sodyum-potasyum dengesinin bozulmasına bağlı tansiyon düşüklüğü görülür
SODYUM
Vücutta su dengesini sağlar. Vücuttaki tüm sıvılarda; kanda bulunur. Kas ve sinir sisteminin çalışmasında etkilidir. Kalp kasının kasılmasında görevlidir. Besinlerin hücre içine alınmasını sağlar
Bulunduğu besinler; sofra tuzu; konserveler; zeytin; peynir; kereviz; lahana; işlemden geçmiş hemen hemen tüm yiyecekler; cipsler; tuzlu çerezlerde vardır
Eksikliğinde; baş dönmesi; düşük tansiyon; çarpıntı; iştahsızlık; dikkati toplayamama; kas krampları; mide bulantısı; kusma; kilo kaybı; baş ağrısı; sıcağa dayanıksızlık görülür
Karbonhidrat; protein ve yağ gibi ana besin öğelerini yeterli miktarda içeren besinlerle yapılan yeterli ve dengeli beslenme; bazı özel durumlar hariç vücudun günlük gereksinimine yetecek kadar vitamin ve mineral sağlar. Bu yüzden vitamin preparatlarına gerek yoktur. Yeterli ve dengeli beslenildiği zaman vitamin ve mineral eksiklikleri yani besin eksiklikleri görülmez