Hafıza Kaybı; İdrar Kaçırma ve Yürümede Zorlanıyor Musunuz?
HAFIZA KAYBI; İDRAR KAÇIRMA VE YÜRÜMEDE ZORLANIYOR MUSUNUZ?(idiyopatik Normal basınçlı hidrosefali)
Tedavi edilebilir bir bunamanın veya demansın eşiğinde olabilirsiniz; bu nedenle bu makale yazılmıştır.
Bu başlığı okuduğunuzda hemen telaşlanmayalım; çünkü çoğu zaman bu hastalığa yakalananlar 70 sonrasında gelişen ve bunama dediğimiz Demans hastalığının sadece % 5 nedenleri arasında olup normal basınçlı hidrosefali yada Adams-Hakim sendromu olarak bilinir.
Diğer adı da beyinde küçülmeye bağlı olarak gelişen bu hidrosefalide aslında beyinde basınç artmıştır; buna rağmen bu hastalık normal basınçlı hidrosefali olarak uzun zamandır adlandırmaktadır. 1965 yılında Adams Hakim sendromu olarak bu iki ötör tarafından tanımlanmıştır. Bu iki araştırmacı bu adlandırmayı yaparken hidrosefalinin basıncının arada bir yüksek olduğunu anlayamamışlardır.
Hidrosefali ise beyinde ventrikul denilen odacıklar içerisinde anormal beyin omurilik sıvısı (BOS) birikimi ile karekterize bir durumdur. Yanı beyine su basması sonucu normalde su içermeyen nöronlar bu su istilasından zarar görürler. Hasta eğer uzun süre doktora gelmeden beklerse veya tanıda gecikme olursa hidrosefali bir yılda milyonlarca sinir hücresinin ölmesine ve tedavi edilebilmesine rağmen geri dönüşümsüz bunama ve yatalak bir hasta olmaktan kaçamazlar.
BOS; beyin ve omurilik etrafında dolaşır. BOS nin görevi beyine fiziksel destek olmak; artık maddelerin atılması ve santral sinir sistemi (SSS) içerisinde;önemli maddelerin dağılımına olanak tanımaktır. Sağlıklı bir yetişkinde günlük BOS üretimi yaklaşık 500cc. dır. BOS akım yolu veya kanalları tıkandığı zaman; veya emilimde bir sıkıntı oluştuğu zaman sıvı birikmeye başlar; ventrikuller genişler; sarnıçlar dolar ;kafa içerisindeki basınç artar ve hidrosefali meydana gelir. Bu hastalarda ise beyinde bu erimeye karşı kendini küçültür ve tablo diğer demans nedenleri ile karışır.
NBH ventrikullerin genislemesine yol açan ancak kafa içi basıncı çok az yada hiç arttırmayan BOS birikimidir. Sıklıkla yaşlılarda görülür. Hareket bozukluğu; hafif demansiyel tablo ve idrar kaçırması ile karekterize bir semptomlar eşlik eder. Bu semptomların biri; ya da hepsi bir arada olabilir. Hastaların çoğunda BOS emilim yollarında blokaja neden olan faktör bilinemez.
Sebebi bilinmessede beyin omurilik suyunun yapım ve atılım dengesinde meydana gelen bir arıza sonucu veya imbalans sonucu olduğu bilinmektedir. Yıllık ABD de hastalık oluşma insidinsi milyon kişide 20 yıl şeklindedir.
Hastalarda tipik olarak ilk önce yürümede kısa kısa adımlarla yürüme; beceri kaybı ve kendi ekseninde dönemediklerini ifade ederler. Yürümede meydana gelen bu değişiklikler nedeniyle hastanın Parkinson hasatlığıyla karışma şansı söz konusudur. Bu nedenle hastalara bir çok nöropsikiyatr testlerinden veya minimental testlerden geçmesi gerekir. Yürümede; adımlar geniş ve ördek varı şeklinde de olabilir. Yürüme Bozuklukları; Hafif bir denge probleminden ayakta duramama ve yürüyememeye kadar farklı tablolarda bulunabilir. Adımlar sıklıkla geniş tabanlı; kısa basamaklı ve yavaştır. NBH li hastaların ayaklarını kaldırmalarında; merdiven çıkmalarında bir sıkıntı vardır. Sık sık düserler. Aynı zamanda etraflarında dönmede de zorluk çekerler. Çok yavaş ve pek çok adımda yürürler. Denge sorunu ve yürümede çekilen sıkıntı ilk ve en sık gözlenen şikayettir. Zamanla hareketsizlik nedeniyle kas ve eklem hastalıkları da eklenerek tekerlekli sandaliyeye mahküm kalırlar.
Hafıza kaybı;
Hafif düzeyde demans: Günlük aktivitelere ilginin azalması; unutkanlık; rutin yapılan işlerle mücadele etmede zorluk ve yakın dönem hafıza bozukluğunu içerir. NBH lide gözlenen kognitif semptomlar çok şiddetli olmadığı için sıklıkla ihmal edilir ve yaslanmanın doğal bir süreci olarak degerlendirilir. Konuşma yeteneği sıklıkla bozulmaz. Kendilerinde bulunan sorunlardan sıklıkla farkında olmazlar ve hatta inkar edebilirler. Bazı olgularda kognitif değişiklikler yalnız nöropsikolojik değerlendirme ile saptanabilir.
İdrar kaçırma daha çok yetişememe şeklinde başlar ama zamanla dışkı kaçırma ile birlikte idrarını hiç tutamamaz. Çoğu zamanda erkelerde büyük bir talihsizlik sonucu prostat tedavisi görürler ama iyi olamazlar.
NBH semptomlar aynı zamanda yaslılarda ortaya çıkabilecek diğer bazı sağlık sorunlarını taklit edebilir. Mesela görülen kognitif semptomlar erken dönem Alzheimer hastalığı olarak değerlendirilebilir. Aynı şekilde denge ve yürüme sorunları Parkinson hastalığı olarak düşünülebilir. Bazı hastalarda NBH ye bu hastalıklarında eşlik edebilecegi unutulmamalıdır.
Hastalar doktora ilk muracat ettiklerinde semptomlar aylar hatta yıllar boyunca devam etmekte olabilir. Hidrosefali semptomları zaman içerisinde artış gösterir. Artış hızı değişkenlik göstermekte ve hastalar fonksiyon kayıpları kritik noktaya geldiklerinde sıklıkla doktora giderler. Semptomların oluş süresi ne kadar uzun ve semptomlar ne kadar şiddetli ise; tedaviye yanıt o kadar geç olacaktır. Genel bir kural olarak tanı ne kadar erken konursa tedavinin başarısının o kadar fazla olacağı söylenebilir.
Her 3 semptomunda yanı idrar kaçırma; hafıza kaybı; ve yürümede zorlanma bulunması tanı için mutlak gerekli değildir.
Tanı için hastanın iyice değerlendirilmesi ; Magnetik rezonans(MR) be Beyin omurilik sıvısının her gün alınarak onunda incelenmesi ve sıvı alındığı günlerde ki farklara bakılarak nörolojik tablonun gerilemesine bakılarak beyindeki fazla suyun karın boşluğuna atmak için şant dediğimiz by-pass ameliyatları olgulara göre özel olarak planlanır. Yürüme bozukluğu; hafif demans ve mesane kontrol problemleri operasyon sonrası birkaç gün içerisinde düzelebilir veya haftalar aylar düzelme icin gerekebilir. Bu düzelmenin ne süratte ve ne derece olacağını önceden kestirmenin bir yolu maalesef yoktur. BT ve MRG’de hidrosefali tanısı konduktan sonra hem normal basınçlı olduğunu hem de cerrahi tedaviden yarar görüp görmeyeceğini anlamak için lomber ponksiyon yapılır. Lomber ponksiyon beldeki omurlar arasından iğne ile girerek omurilik kanalından BOS alınma işlemidir. Bu işlem sırasında BOS basıncı ölçülür ve BOS boşaltılır. BOS incelenmesi bu hasatlıklarla karışan digger dejeneratif hastalıklardan ayırıcı tanısını sağlar. Ayrıca seconder normal basınçlı hidrosefali nedenleri veya sebeleri de bu incelemeyle uzaklaştırılmiş olur. Bu incelemerin başında nöronların yıkım ürünlerini incelememize neden olan parametreler bakılır. BOS basıncı normal sınırlarda saptandığından dolayı bu hastalık normal basınçlı hidrosefali adını almıştır
Düzelme olanlarda sıklıkla bu düzelmeler ilk haftalar içerisinde olur. Bu iyileşme hafif düzeyde olabileceği gibi çok dramatik bir şekilde de olabilir. Semptomlarada operasyon sonrası düzelme saptanan hastalarda sonrasında klinikte tekrar gerileme olması sant fonksiyon bozukluğunu veya asağıda belirtilen komplikasyonlardan birinin geliştiğini düşündürür
Ameliyattan sonra ilk düzelen yürümede düzelme ve geç kalınmamışsa da diğer bunama ve idrar kaçırma ile ilgili sorunlar toparlanabilir.
Tedavi edilebilir bir bunamanın veya demansın eşiğinde olabilirsiniz; bu nedenle bu makale yazılmıştır.
Bu başlığı okuduğunuzda hemen telaşlanmayalım; çünkü çoğu zaman bu hastalığa yakalananlar 70 sonrasında gelişen ve bunama dediğimiz Demans hastalığının sadece % 5 nedenleri arasında olup normal basınçlı hidrosefali yada Adams-Hakim sendromu olarak bilinir.
Diğer adı da beyinde küçülmeye bağlı olarak gelişen bu hidrosefalide aslında beyinde basınç artmıştır; buna rağmen bu hastalık normal basınçlı hidrosefali olarak uzun zamandır adlandırmaktadır. 1965 yılında Adams Hakim sendromu olarak bu iki ötör tarafından tanımlanmıştır. Bu iki araştırmacı bu adlandırmayı yaparken hidrosefalinin basıncının arada bir yüksek olduğunu anlayamamışlardır.
Hidrosefali ise beyinde ventrikul denilen odacıklar içerisinde anormal beyin omurilik sıvısı (BOS) birikimi ile karekterize bir durumdur. Yanı beyine su basması sonucu normalde su içermeyen nöronlar bu su istilasından zarar görürler. Hasta eğer uzun süre doktora gelmeden beklerse veya tanıda gecikme olursa hidrosefali bir yılda milyonlarca sinir hücresinin ölmesine ve tedavi edilebilmesine rağmen geri dönüşümsüz bunama ve yatalak bir hasta olmaktan kaçamazlar.
BOS; beyin ve omurilik etrafında dolaşır. BOS nin görevi beyine fiziksel destek olmak; artık maddelerin atılması ve santral sinir sistemi (SSS) içerisinde;önemli maddelerin dağılımına olanak tanımaktır. Sağlıklı bir yetişkinde günlük BOS üretimi yaklaşık 500cc. dır. BOS akım yolu veya kanalları tıkandığı zaman; veya emilimde bir sıkıntı oluştuğu zaman sıvı birikmeye başlar; ventrikuller genişler; sarnıçlar dolar ;kafa içerisindeki basınç artar ve hidrosefali meydana gelir. Bu hastalarda ise beyinde bu erimeye karşı kendini küçültür ve tablo diğer demans nedenleri ile karışır.
NBH ventrikullerin genislemesine yol açan ancak kafa içi basıncı çok az yada hiç arttırmayan BOS birikimidir. Sıklıkla yaşlılarda görülür. Hareket bozukluğu; hafif demansiyel tablo ve idrar kaçırması ile karekterize bir semptomlar eşlik eder. Bu semptomların biri; ya da hepsi bir arada olabilir. Hastaların çoğunda BOS emilim yollarında blokaja neden olan faktör bilinemez.
Sebebi bilinmessede beyin omurilik suyunun yapım ve atılım dengesinde meydana gelen bir arıza sonucu veya imbalans sonucu olduğu bilinmektedir. Yıllık ABD de hastalık oluşma insidinsi milyon kişide 20 yıl şeklindedir.
Hastalarda tipik olarak ilk önce yürümede kısa kısa adımlarla yürüme; beceri kaybı ve kendi ekseninde dönemediklerini ifade ederler. Yürümede meydana gelen bu değişiklikler nedeniyle hastanın Parkinson hasatlığıyla karışma şansı söz konusudur. Bu nedenle hastalara bir çok nöropsikiyatr testlerinden veya minimental testlerden geçmesi gerekir. Yürümede; adımlar geniş ve ördek varı şeklinde de olabilir. Yürüme Bozuklukları; Hafif bir denge probleminden ayakta duramama ve yürüyememeye kadar farklı tablolarda bulunabilir. Adımlar sıklıkla geniş tabanlı; kısa basamaklı ve yavaştır. NBH li hastaların ayaklarını kaldırmalarında; merdiven çıkmalarında bir sıkıntı vardır. Sık sık düserler. Aynı zamanda etraflarında dönmede de zorluk çekerler. Çok yavaş ve pek çok adımda yürürler. Denge sorunu ve yürümede çekilen sıkıntı ilk ve en sık gözlenen şikayettir. Zamanla hareketsizlik nedeniyle kas ve eklem hastalıkları da eklenerek tekerlekli sandaliyeye mahküm kalırlar.
Hafıza kaybı;
Hafif düzeyde demans: Günlük aktivitelere ilginin azalması; unutkanlık; rutin yapılan işlerle mücadele etmede zorluk ve yakın dönem hafıza bozukluğunu içerir. NBH lide gözlenen kognitif semptomlar çok şiddetli olmadığı için sıklıkla ihmal edilir ve yaslanmanın doğal bir süreci olarak degerlendirilir. Konuşma yeteneği sıklıkla bozulmaz. Kendilerinde bulunan sorunlardan sıklıkla farkında olmazlar ve hatta inkar edebilirler. Bazı olgularda kognitif değişiklikler yalnız nöropsikolojik değerlendirme ile saptanabilir.
İdrar kaçırma daha çok yetişememe şeklinde başlar ama zamanla dışkı kaçırma ile birlikte idrarını hiç tutamamaz. Çoğu zamanda erkelerde büyük bir talihsizlik sonucu prostat tedavisi görürler ama iyi olamazlar.
NBH semptomlar aynı zamanda yaslılarda ortaya çıkabilecek diğer bazı sağlık sorunlarını taklit edebilir. Mesela görülen kognitif semptomlar erken dönem Alzheimer hastalığı olarak değerlendirilebilir. Aynı şekilde denge ve yürüme sorunları Parkinson hastalığı olarak düşünülebilir. Bazı hastalarda NBH ye bu hastalıklarında eşlik edebilecegi unutulmamalıdır.
Hastalar doktora ilk muracat ettiklerinde semptomlar aylar hatta yıllar boyunca devam etmekte olabilir. Hidrosefali semptomları zaman içerisinde artış gösterir. Artış hızı değişkenlik göstermekte ve hastalar fonksiyon kayıpları kritik noktaya geldiklerinde sıklıkla doktora giderler. Semptomların oluş süresi ne kadar uzun ve semptomlar ne kadar şiddetli ise; tedaviye yanıt o kadar geç olacaktır. Genel bir kural olarak tanı ne kadar erken konursa tedavinin başarısının o kadar fazla olacağı söylenebilir.
Her 3 semptomunda yanı idrar kaçırma; hafıza kaybı; ve yürümede zorlanma bulunması tanı için mutlak gerekli değildir.
Tanı için hastanın iyice değerlendirilmesi ; Magnetik rezonans(MR) be Beyin omurilik sıvısının her gün alınarak onunda incelenmesi ve sıvı alındığı günlerde ki farklara bakılarak nörolojik tablonun gerilemesine bakılarak beyindeki fazla suyun karın boşluğuna atmak için şant dediğimiz by-pass ameliyatları olgulara göre özel olarak planlanır. Yürüme bozukluğu; hafif demans ve mesane kontrol problemleri operasyon sonrası birkaç gün içerisinde düzelebilir veya haftalar aylar düzelme icin gerekebilir. Bu düzelmenin ne süratte ve ne derece olacağını önceden kestirmenin bir yolu maalesef yoktur. BT ve MRG’de hidrosefali tanısı konduktan sonra hem normal basınçlı olduğunu hem de cerrahi tedaviden yarar görüp görmeyeceğini anlamak için lomber ponksiyon yapılır. Lomber ponksiyon beldeki omurlar arasından iğne ile girerek omurilik kanalından BOS alınma işlemidir. Bu işlem sırasında BOS basıncı ölçülür ve BOS boşaltılır. BOS incelenmesi bu hasatlıklarla karışan digger dejeneratif hastalıklardan ayırıcı tanısını sağlar. Ayrıca seconder normal basınçlı hidrosefali nedenleri veya sebeleri de bu incelemeyle uzaklaştırılmiş olur. Bu incelemerin başında nöronların yıkım ürünlerini incelememize neden olan parametreler bakılır. BOS basıncı normal sınırlarda saptandığından dolayı bu hastalık normal basınçlı hidrosefali adını almıştır
Düzelme olanlarda sıklıkla bu düzelmeler ilk haftalar içerisinde olur. Bu iyileşme hafif düzeyde olabileceği gibi çok dramatik bir şekilde de olabilir. Semptomlarada operasyon sonrası düzelme saptanan hastalarda sonrasında klinikte tekrar gerileme olması sant fonksiyon bozukluğunu veya asağıda belirtilen komplikasyonlardan birinin geliştiğini düşündürür
Ameliyattan sonra ilk düzelen yürümede düzelme ve geç kalınmamışsa da diğer bunama ve idrar kaçırma ile ilgili sorunlar toparlanabilir.