Çocuklarda Sosyal Gelişim
Sosyal öğrenme kuramına göre bebek/çocuk; başkalarını gözleyerek gelişimi kurar. Öğrenme işlemi dört aşamada gerçekleşir.
Dikkat
Hatırda tutma
Yeniden üretme
Güdülenme
Öğrenme sürecinde çocuklar anne babalara ve akranlara dikkat ederler.
Hatırda tutma aşamasında gözlemleyerek öğrendiklerini hatırlamak için sözel ve görsel kodlar kullanırlar. Yeniden üretme aşamasında yeni öğrenilen davranış yaşama geçirilir.Güdülenme aşaması ise; çocuğun davranışı uygun şekilde uygulamasını pekiştirmedir.Oyun ise çocuğun imgeleme gücünü arttıracak sıra bekleme; empati kurma gibi becerileri kazandıracak doğal fırsatlar içerir.
SOSYAL BECERİ NEDİR
Başkalarının keşfedilmesi; kişinin kendisinin dışındaki kişilerle karşılıklı ve sağlıklı ilişkiler kurabilmesi demektir. Böyle ilişkilerin kurulabilmesi için bir takım beceriler gereklidir. İşte bu becerilere kısaca sosyal beceriler denir.
Sosyal beceriler; iletişim; problem çözme; karar verme; kendini yönetme ve akran ilişkileri gibi diğerleriyle olumlu sosyal ilişkileri başlatmaya ve sürdürmeye izin veren becerilerdir.
Beceri analizine göre; sosyal beceriler; etkileşimi başlatma; sürdürme ve sonlandırmaya ilişkin beceriler; hoş olmayan durumlarla başa çıkma; çatışma çözme ve atılganlıkla ilgili beceriler olarak sınıflandırılmıştır Sosyal beceri yetersizliği ise; beceri yetersizliği; performans yetersizliği; kendini kontrol etme yetersizliği ve beceriyi ortaya koyamama yetersizliği olarak belirlenmiştir.
Sosyal Becerilerin Temel Özellikleri
Sosyal Becerilerin Aşamaları
0-3 Ay
1) Kucağa alındığında ağlamayı keser.
2) Biran için bile olsa bir yüze bakar.
3) Kendisine konuşulduğunda ya da dokunulduğunda gülümser ya da ses çıkartır.
3-6 AY
1)Kollarını ve bacaklarını hareket ettirerek ya da başını kaldırarak kucağı alınmayı umduğunu belli eder.
2)Kendiliğinden gülümser.
3)Aynada kendisine gülümser.
6-9 AY
1) Tanıdık oyunlara güler. (araba-kamyon-bisiklet-bip…)
2) Yabancılara gözlerini dikip bakar ya da ağlayarak tepkide bulunur.
3) Çeşitli oyuncaklarla on dakika oynar.
9-12 AY
1) Ce-ee oyununa katılır.
2) Ellerini uzatarak ya da olduğu yerde sallanarak tanıdık oyunlara katılır. (fış fış kayıkçı)
3) Ağza kaşık ya da bardak götürmek gibi basit işlevsel oyunlar oynar.
4) Anne ya da babasına topu geriye doğru iterek oynar.
5) Yetişkine yakın bir yerde kendi kendine on beş-yirmi dakika süre ile oynar.
12-15 AY
1) Oyun sırasında ya da protesto etmek amacıyla oyuncakları sağa sola atar.
2) Yetişkin dikkatini kazanmak için yaygara yapar.
3) Yetişkinlere oyuncağı gösterir ya da verir.
15-18 AY
1) Ters olarak verilen resmi ya da kitabı düz çevirir.
2) Ev işlerini taklit eder.
3) Uzun sürelerle işlevsel oyun (evcilik) oynar.
18 Ay-2 Yaş
1) Yaşıtlarıyla jestlerle etkileşimde bulunur.
2) Zaman zaman başka çocukların yakınında oynayarak onları gözler
3) Kendine ait oyuncakları sözle ya da işaretle savunur
2-3 YAŞ
1) Evcilik oynar
2) Başka çocukların yakınında oynar ve arada bir onlarla etkileşime girer.
3) Basit ev işlerine yardım eder.
4) Yetişkinlerinin isteklerini yaklaşık yarısını yerine getirir.
5) Sorulduğunda tercihini belirtir.
6) Yetişkin gözetiminde sıra alır.
7) Hatırlatıldığında lütfen der.
8) Şarkılara ya da tekerlemelere katılır.
9) Annesinden ağlamadan ayrılır.
3-4 YAŞ
1) Yetişkin yönetiminde oynanan grup oyunlarında kurallara uyar.
2) Başka çocuklarla sıra alarak oynar.
3) Başka çocukların yakınında oynar ve onlarla konuşur.
4) Oyunlarının yaklaşık yarısında başka çocuklarla etkileşimde bulunur.
5) Lütfen ve teşekkür ederimi tüm kullanımların yarısında hatırlatılmadan söyler.
6) Yetişkinlerinin isteklerini yaklaşık ¾’ünü yerine getirir.
7) Sorulduğunda cinsiyetini söyler.
8) Evde basit sorumlulukları yerine getirir.
9) Tehlikelerden sakınır.
10) Anne babası tarafından belirlenen fiziksel sınırlar (bahçe içinde) kalır.
11) Anne babası başkalarıyla konuşurken ya da çalışırken belli sürelerle sessizce oynar.
Eğer çocuğunuzun kronolojik yaş itibariyle bulunduğu döneme dair gelişimsel basamakları gerçekleştiremediğini düşünüyor ya da gözlemliyorsanız bir uzmana başvurmanızı tavsiye ederiz.
Dikkat
Hatırda tutma
Yeniden üretme
Güdülenme
Öğrenme sürecinde çocuklar anne babalara ve akranlara dikkat ederler.
Hatırda tutma aşamasında gözlemleyerek öğrendiklerini hatırlamak için sözel ve görsel kodlar kullanırlar. Yeniden üretme aşamasında yeni öğrenilen davranış yaşama geçirilir.Güdülenme aşaması ise; çocuğun davranışı uygun şekilde uygulamasını pekiştirmedir.Oyun ise çocuğun imgeleme gücünü arttıracak sıra bekleme; empati kurma gibi becerileri kazandıracak doğal fırsatlar içerir.
SOSYAL BECERİ NEDİR
Başkalarının keşfedilmesi; kişinin kendisinin dışındaki kişilerle karşılıklı ve sağlıklı ilişkiler kurabilmesi demektir. Böyle ilişkilerin kurulabilmesi için bir takım beceriler gereklidir. İşte bu becerilere kısaca sosyal beceriler denir.
Sosyal beceriler; iletişim; problem çözme; karar verme; kendini yönetme ve akran ilişkileri gibi diğerleriyle olumlu sosyal ilişkileri başlatmaya ve sürdürmeye izin veren becerilerdir.
Beceri analizine göre; sosyal beceriler; etkileşimi başlatma; sürdürme ve sonlandırmaya ilişkin beceriler; hoş olmayan durumlarla başa çıkma; çatışma çözme ve atılganlıkla ilgili beceriler olarak sınıflandırılmıştır Sosyal beceri yetersizliği ise; beceri yetersizliği; performans yetersizliği; kendini kontrol etme yetersizliği ve beceriyi ortaya koyamama yetersizliği olarak belirlenmiştir.
Sosyal Becerilerin Temel Özellikleri
Sosyal Becerilerin Aşamaları
0-3 Ay
1) Kucağa alındığında ağlamayı keser.
2) Biran için bile olsa bir yüze bakar.
3) Kendisine konuşulduğunda ya da dokunulduğunda gülümser ya da ses çıkartır.
3-6 AY
1)Kollarını ve bacaklarını hareket ettirerek ya da başını kaldırarak kucağı alınmayı umduğunu belli eder.
2)Kendiliğinden gülümser.
3)Aynada kendisine gülümser.
6-9 AY
1) Tanıdık oyunlara güler. (araba-kamyon-bisiklet-bip…)
2) Yabancılara gözlerini dikip bakar ya da ağlayarak tepkide bulunur.
3) Çeşitli oyuncaklarla on dakika oynar.
9-12 AY
1) Ce-ee oyununa katılır.
2) Ellerini uzatarak ya da olduğu yerde sallanarak tanıdık oyunlara katılır. (fış fış kayıkçı)
3) Ağza kaşık ya da bardak götürmek gibi basit işlevsel oyunlar oynar.
4) Anne ya da babasına topu geriye doğru iterek oynar.
5) Yetişkine yakın bir yerde kendi kendine on beş-yirmi dakika süre ile oynar.
12-15 AY
1) Oyun sırasında ya da protesto etmek amacıyla oyuncakları sağa sola atar.
2) Yetişkin dikkatini kazanmak için yaygara yapar.
3) Yetişkinlere oyuncağı gösterir ya da verir.
15-18 AY
1) Ters olarak verilen resmi ya da kitabı düz çevirir.
2) Ev işlerini taklit eder.
3) Uzun sürelerle işlevsel oyun (evcilik) oynar.
18 Ay-2 Yaş
1) Yaşıtlarıyla jestlerle etkileşimde bulunur.
2) Zaman zaman başka çocukların yakınında oynayarak onları gözler
3) Kendine ait oyuncakları sözle ya da işaretle savunur
2-3 YAŞ
1) Evcilik oynar
2) Başka çocukların yakınında oynar ve arada bir onlarla etkileşime girer.
3) Basit ev işlerine yardım eder.
4) Yetişkinlerinin isteklerini yaklaşık yarısını yerine getirir.
5) Sorulduğunda tercihini belirtir.
6) Yetişkin gözetiminde sıra alır.
7) Hatırlatıldığında lütfen der.
8) Şarkılara ya da tekerlemelere katılır.
9) Annesinden ağlamadan ayrılır.
3-4 YAŞ
1) Yetişkin yönetiminde oynanan grup oyunlarında kurallara uyar.
2) Başka çocuklarla sıra alarak oynar.
3) Başka çocukların yakınında oynar ve onlarla konuşur.
4) Oyunlarının yaklaşık yarısında başka çocuklarla etkileşimde bulunur.
5) Lütfen ve teşekkür ederimi tüm kullanımların yarısında hatırlatılmadan söyler.
6) Yetişkinlerinin isteklerini yaklaşık ¾’ünü yerine getirir.
7) Sorulduğunda cinsiyetini söyler.
8) Evde basit sorumlulukları yerine getirir.
9) Tehlikelerden sakınır.
10) Anne babası tarafından belirlenen fiziksel sınırlar (bahçe içinde) kalır.
11) Anne babası başkalarıyla konuşurken ya da çalışırken belli sürelerle sessizce oynar.
Eğer çocuğunuzun kronolojik yaş itibariyle bulunduğu döneme dair gelişimsel basamakları gerçekleştiremediğini düşünüyor ya da gözlemliyorsanız bir uzmana başvurmanızı tavsiye ederiz.