Yeni Doğan Bebeklerde Guatr ve Tiroid Hastalıkları; Belirtileri ve Topluktan Tiroid Testi
Bebeklerde tiroid yetmezliği en korkutucu hastalıklardan biridir. Çünkü tedavi edilmezse zeka geriliği ve bedensel gelişme geriliği yapar. Halk arasında bebeklerde guatr olarak bilinen bu hastalıkta aslında gerçek bir guatr yani tiroid büyümesi yoktur. tam tersine; bu bebeklerin tiroidi yaz az gelişmiştir; ya hatalı gelişmiştir ya da hiç gelişmemiştir.
Bir annenin tiroid açısından sağlam olması bebeğinin tiroid açısından sağlam olması anlamı taşımaz. Annede tiroid hastalığı varsa bebekte veya ileri yaşlarda tiroid hastalığı görülme riski artar ancak bu makalenin konusunda anlatılan bebeklerde tiroid yetmezliği (neonatal hipotiroidi); annenin tamamen normal olduğu ancak bebeğin tiroidinde yetmezliği (hipotiroidi) olduğu durumlarla ilgilidir.
Ülkemizdeki istatistikler bilinmemekle beraber; Batı ülkelerinde ortalama yeni doğan her 3500 bebekten 1 inde doğumsal tiroid yetmezliği (neonatal hipotiroidi) görülmeketedir. Japonya bu oran daha yüksektir; Japonya da yeni doğan her 3350 bebekten birinde tiroid yetmezliği görülmektedir.
Türkiye de her yıl yaklaşık 1000.000 canlı bebek doğduğu dikkate alınırsa ve yukarıdaki istatistiklere göre hesaplarsak her yıl yeni doğan 285-300 bebekte doğumsal hipotiroidi yani doğumsal tiroid yetmezliği vardır. 2003 yılından beri Guatr ve Tiroid kanseri Derneği ve şahsımın yaptığı basın kampanyası ile toplum bu konuda bilinçlenmiş; T.C. Sağlık Bakanlığı da 2009 yılından sonra her yeni doğan bebekte topuktan alınan kanda neonatal TSH ölçümü yapılmasını zorunlu kılmıştır.
Neonatal TSH testi; bir tarama testidir; yani hastalık olup olmadığını gösterir ancak bu hastalığın türünü ve nedenini göstermez.
Neonatal hipotiroidi; yani doğumsal tiroid yetmezliği hangi nedenlere bağlı olabilir?
Bazı bebeklerde; anne karnında iken tiroid isimli organın hiç oluşmadığını görebiliriz (bu duruma tiroid aplazisi diyoruz). Diğer bazı bebeklerde ise normalden çok küçük bir tiroid gelişebilir ama görev yapıp hormon üretmez (bu duruma tiroid hipoplazisi diyoruz). Daha sık görülen durum ise; tiroid isimli organ yerinde değildir ve olması gereken yerden başka bir yerde (dil kökü; çene altı; ağız içi; ense; göğüs boşluğu; vs) yerleşmiş olduğundan gelişmesi mümkün olmaz veya tam olarak gelişemez; bu duruma ektopik tiroid diyoruz). Son olarakö bazı bebeklerde ise tiroid normal görünümde ve yerindedir ancak bazı tiroid enzimlerinin eksikliğinden dolayı tiroid hormonu üretemez.
Bir bebekte doğumsal tiroid yetmezliği yani neonatal hipotiroidi olduğu nasıl anlaşılır?
Bebeğin kafası normalden büyük olabilir. Hemen hemen her bebekte görülen normal sarılık uzun sürebilir; bebek süt emmede isteksiz olabilir; bebeğin pembe ve parlak olması gereken cildi mat ve beyazdır; bebekte yüz ve göz etrafında şişlik vardır; saçları parlak değil mattır; kabızlık çok gürülen bir şikayettir; bebek zeka ve bedenen yavaş gelişir veya gelişemez.
Neonatal hipotiroidizm olan bebeklerde ne yapılmalıdır? Kanda FT3; FT4; TSH; TT4; TT3; tiroglobulin ölçülmeli; tiroid ultrasonografisi yapılmalıdır. Eğer tiroid isimli organ yerinde değilse; sintigrafi yapılmalıdır. Neonatal hipotiroidizme neden olan ektopik tiroid dediğimiz durum sadece sintigrafi ile ortaya çıkarılır. Bebeklere sintigrafi yapılabilir; yeter ki gerekli tecrübeye sahip bir ekip tarafından yapılsın.
Doğumsal tiroid yetmezliğinde; hem zeka gelişimi hem de beden (boy uzaması) aksar.
Tedavi için hemen yeterli tiroid hormonu verilmelidir. Bu hastalarda gecikme beyin hasarının devam etmesi anlamına gelir. O nedenle teşhis konulur konulmaz hemen tedaviye başlanmalıdır. Verilecek tedavi; daha çnce oluşmuş beyin hasarını geriye döndürmez ancak tedavi tam ve eksiksiz yapılırsa tedaviden sonraki gelişimi diğer bebeklerden farklı olmayabilir.
Bir annenin tiroid açısından sağlam olması bebeğinin tiroid açısından sağlam olması anlamı taşımaz. Annede tiroid hastalığı varsa bebekte veya ileri yaşlarda tiroid hastalığı görülme riski artar ancak bu makalenin konusunda anlatılan bebeklerde tiroid yetmezliği (neonatal hipotiroidi); annenin tamamen normal olduğu ancak bebeğin tiroidinde yetmezliği (hipotiroidi) olduğu durumlarla ilgilidir.
Ülkemizdeki istatistikler bilinmemekle beraber; Batı ülkelerinde ortalama yeni doğan her 3500 bebekten 1 inde doğumsal tiroid yetmezliği (neonatal hipotiroidi) görülmeketedir. Japonya bu oran daha yüksektir; Japonya da yeni doğan her 3350 bebekten birinde tiroid yetmezliği görülmektedir.
Türkiye de her yıl yaklaşık 1000.000 canlı bebek doğduğu dikkate alınırsa ve yukarıdaki istatistiklere göre hesaplarsak her yıl yeni doğan 285-300 bebekte doğumsal hipotiroidi yani doğumsal tiroid yetmezliği vardır. 2003 yılından beri Guatr ve Tiroid kanseri Derneği ve şahsımın yaptığı basın kampanyası ile toplum bu konuda bilinçlenmiş; T.C. Sağlık Bakanlığı da 2009 yılından sonra her yeni doğan bebekte topuktan alınan kanda neonatal TSH ölçümü yapılmasını zorunlu kılmıştır.
Neonatal TSH testi; bir tarama testidir; yani hastalık olup olmadığını gösterir ancak bu hastalığın türünü ve nedenini göstermez.
Neonatal hipotiroidi; yani doğumsal tiroid yetmezliği hangi nedenlere bağlı olabilir?
Bazı bebeklerde; anne karnında iken tiroid isimli organın hiç oluşmadığını görebiliriz (bu duruma tiroid aplazisi diyoruz). Diğer bazı bebeklerde ise normalden çok küçük bir tiroid gelişebilir ama görev yapıp hormon üretmez (bu duruma tiroid hipoplazisi diyoruz). Daha sık görülen durum ise; tiroid isimli organ yerinde değildir ve olması gereken yerden başka bir yerde (dil kökü; çene altı; ağız içi; ense; göğüs boşluğu; vs) yerleşmiş olduğundan gelişmesi mümkün olmaz veya tam olarak gelişemez; bu duruma ektopik tiroid diyoruz). Son olarakö bazı bebeklerde ise tiroid normal görünümde ve yerindedir ancak bazı tiroid enzimlerinin eksikliğinden dolayı tiroid hormonu üretemez.
Bir bebekte doğumsal tiroid yetmezliği yani neonatal hipotiroidi olduğu nasıl anlaşılır?
Bebeğin kafası normalden büyük olabilir. Hemen hemen her bebekte görülen normal sarılık uzun sürebilir; bebek süt emmede isteksiz olabilir; bebeğin pembe ve parlak olması gereken cildi mat ve beyazdır; bebekte yüz ve göz etrafında şişlik vardır; saçları parlak değil mattır; kabızlık çok gürülen bir şikayettir; bebek zeka ve bedenen yavaş gelişir veya gelişemez.
Neonatal hipotiroidizm olan bebeklerde ne yapılmalıdır? Kanda FT3; FT4; TSH; TT4; TT3; tiroglobulin ölçülmeli; tiroid ultrasonografisi yapılmalıdır. Eğer tiroid isimli organ yerinde değilse; sintigrafi yapılmalıdır. Neonatal hipotiroidizme neden olan ektopik tiroid dediğimiz durum sadece sintigrafi ile ortaya çıkarılır. Bebeklere sintigrafi yapılabilir; yeter ki gerekli tecrübeye sahip bir ekip tarafından yapılsın.
Doğumsal tiroid yetmezliğinde; hem zeka gelişimi hem de beden (boy uzaması) aksar.
Tedavi için hemen yeterli tiroid hormonu verilmelidir. Bu hastalarda gecikme beyin hasarının devam etmesi anlamına gelir. O nedenle teşhis konulur konulmaz hemen tedaviye başlanmalıdır. Verilecek tedavi; daha çnce oluşmuş beyin hasarını geriye döndürmez ancak tedavi tam ve eksiksiz yapılırsa tedaviden sonraki gelişimi diğer bebeklerden farklı olmayabilir.