Anjinler ( Tonsillitler )
Waldeyer Halkası’nın non-spesifik hastalık etkenleri ile tutulmasından meydana gelen infeksiyonlarıdır.
Waldeyer Halkası; ağız içi ve genizde bulunan lenf düğümleri topluluğudur. Bunlardan en önemlisi; ağız içinde dil kökünün; yumuşak damağın sağ ve solunda ve boğazımızın girişinde yer alan; halk tarafından bademcik olarak isimlendirilen; bir çift lenf düğümüdür.
Adenoid adı verilen diğer lenf nodu genizde ve orta hatta yer almaktadır. Tektir. Ostaki tüpü ağzında da bir çift lenf nodu bulunmakta
Dil kökünde bir tek olmak üzere toplam altı adet lenf düğümü içermektedir.
Ayrıca bu lenf düğümlerini birbirine bağlayan lenfatik kanallar mevcuttur.
Anjinler; Sadece tonsilleri tutan lokal infeksiyonlardır. Genel bir infeksiyonlarda tonsilleri sıklıkla etkilemektedir.
Anjinler; Akut olarak meydana gelir ve tedavi olmayan vakalar kronik olarak seyreder. Kripta adı verilen tonsil kanalcıklarının tutulması ve buralarda ölü bakteri ve mukoza artık ve döküntülerinin birikmesi sonucu üzeri beyaz noktacıklardan oluşan bir kirli sarı benekli görünüm ortaya çıkar ki biz buna Kriptik Anjin adını vermekteyiz.
Etyoloji:
-Hemolitik streptokok > (Stafilokok; Pnömokok; H. influenzae) etken
olmaktadır
-Büyük (hipertrofik) tonsiller
-Kronik tonsillit
-Soğuk; kış mevsimi
-Alerjenik çevre şartları (havasız; çok sıcak; kuru atmosfer)
-Burun ve sinüs patolojileri sonucu meydana gelmektedir
Akut Kataral Anjin (Superfisyel tonsiller anjin):
-Ateş 39 °C; halsizlik
-Yutma güçlüğü
-Boğazda ağrı
-Kulakta dolgunluk
-Boğuk; nezle konuşması; Lenfoid doku ve farinks mukozasında; plica
anterior ve posteriorda konjesyon; hiperemi; ödem
-Dil paslıdır
-Submandibüler lenfadenopati ile seyreder.
Akut kriptik anjin ( Laküner; folliküler ):
-Yüksek ateş
-Yutma güçlüğü
-Tonsilla palatina üzerinde beyaz noktacıklar halinde (kriptleri dolduran)
lökosit;fibrin; epitel artıklarının yaptığı debris bulunur.Bazen bu noktalar büyür
ve membran şeklini de alır (Beyaz anjin)
-Farinks mukozası sağlamdır.
Angina retronazalis ( Akut adenoidit )
-Olay nazofarinkstedir
-Tonsilla pharyngica (Adenoid – geniz bademciği ) infektedir
-Genellikle çocuklarda ve viral etyolojiye bağlıdır
-Yüksek ateş vardır
-Kulağa vuran şiddetli ağrı; kulakta dolgunluk
-Akut otitis media olabilir! Bu anjinlerin sıklığı; tubanın kısa ve düz olması
çocuklarda akut otitis media’nın sıklığını izah eder
-Burun tıkanıklığı görülür.
Dil kökü anjinleri:
-Daha ziyade travmaya bağlıdır (Balık kılçığı batması; v.s.)
-Akut tonsillite refakat eder!
-Abseler oluşabilir
Nekrotik anjinler:
1.Difteri anjini:
Löffler basili (Corynebacteriun Diphteriae) ile pseudomemebranlarla
karakterize infeksiyondur
% 60 farinks; % 8 larinks; % 8 burunda lokalize olur.
Membran alt dokulara iyice yapışıktır. Kolayca kalkmaz; kaldırılınca kanama oluşur
Diğer anjinlerden diğer bir farkı; membranın tonsilla palatina sınırları dışına
taşabilmesidir. Subfebril ateş (38°C)
Boyunda adenopati; sert ve kalın boyun (Boğa boynu)
Klinik formları:
- Farinks de Lokalize
- Farinks de Yaygın vaya
- Toksik şekilde görülür
Tedavi: ( Kesinlikle doktor gözetiminde uygulanması gerekir )
1.Antidifterik (antitoksik) serum
2. Antibiotikler;penicilin
Sonuç
- 1-2. günlerde kalpte dolaşım bozukluğu
- 10-15. günlerde myokardit
- 0-50. günlerde paraliziler
2.Plaut-Vincent anjini (Difteroid angina):
- Fusiform basiller ve spiroketler tarafından meydana getirilir.
- Ağız içi ve tonsillerde; kirli gri membranlar + ülserasyonlar oluşur.
- Halsizlik; ateş; ağrılar vardır.
Tedavi:
1. Antibiotikler
2. Antipiretikler
3. Bizmut preparatları
4. Burun damlaları; gargaralar
5. VAC.( Aşı )
Kronik anjinler:
-Akut anjinlerin sık sık tekrarlamasıyla oluşur; Hafif ateş; kırıklık; halsizlik; iştahsızlık
vardır.
-Yumuşak damak bademcik önüsaçağında (Plica anterior’ da) 0;5 cm eninde ve
devamlı kırmızılık (konjesyon)
-Tonsilla palatina’ya ( Bademcik ) basılınca kriptlerden magma denen beyaz; kötü
kokulu madde (ölü epitel; iltihap hücreleri; mikroorganizmalar; gıda kalıntıları;
kolesterol kristalleri) çıkar!
Tedavi:
-Kesinlikle cerrahi. Tonsillektomi ( Bademcik ) ameliyatı
-Adenoidektomi: Adenoid vejetasyon ameliyatı
-Bu ameliyatlar; Çocuklarda ve erişkinlerde genel anestezi yapılır.
Tonsillektomi endikasyonları ( Bademcik ameliyatı nezaman yapılır )
- Sık olarak tekrarlayan (1-2 ay) anjin atakları
- Hiç ateş olmadan da; ileri derecede hipertrofik tonsillalar ( solunum;
beslenme güçlüğü nedeni ile )
- Akut anjinlere bağlı; akut eklem romatizmaları; akut glomerulonefrit oluşması
- Difteri; infeksiyöz mononükleoz geçirenlerde
- Akut anjinlere bağlı peri-; intra-; tonsiller retrofaringeal abselerin teşekkülü
- Sık tekrarlayan otitis media
- Servikal adenit tüberküloz
- Malignite şüphesi halinde
Tonsillektomi kontrendikasyonları:
Kan hastalıkları: Hemofili
- Hipertansiyon ( postoperatif kanama )
- Akut üst solunum yolları infeksiyonları ( son 1 ay )
- Aktif akciğer Tüberkülozu - hematojen yayılma
- Polio salgını aylarında kızamık; boğmaca salgınları
Tonsillektomi komplikasyonları:
-Kanama: % 70-80 erken (24 saat içinde)
% 20-30 geç (8.-10. günlerde): Sert gıdaların tahrişi ile granülasyon
dokusundan olur. 2 hafta sert gıda alınmaz!
-Tonsillanın yutulması veya aspirasyonu: Hasta öne eğilip parmakla reflex
uyandırılır
-Aspirasyon pnömoni ve abseleri
-Paralizi: Sulu gıdaların burundan geri gelmesine yol açar. 15 günde geçer
-Uvula kesilebilir.
Tonsillit Komplikasyonları:
Akut anjinde veya kronik tonsillit de akut ataklarda Peritonsiller apse ve
retrofarengeal apseden bahsedilecektir.
- Peritonsiller abse: Bademciklerin komşu bölgesinde apse oluşması.
- Yüksek ateş; lökositoz
- Yutkunma güçlüğü; siyalore; kulağa vuran ağrılar
- Uvula şiş ve ödemli
- Abse; şiş ve soluk renkte
- Pterigoid adale tutulursa trismus oluşur
Tedavi:
- Yüzeyel anestezi (Pantocaine % 2-3 solüsyonu + birkaç damla Adrenalin
parmaga damlatılarak mukozalara sürülür ve 5 dakika beklenir)
- Absenin en belirgin olduğu sahaya 2-3 cm’lik insizyon yapılarak boşalması
sağlanır
- Rivanol 0/0 1 solüsyon ile gargara yapılır
- Analjezik ve antibiyotikler verilir
- Tekrar abse toplanırsa yeniden insizyon ve drenaj yapılabilir.
Retrofaringeal abse:
- Farinks arka duvarında şişlik; soluk renk
- Ateş; lökositoz
- Yutma güçlüğü vardır
- Tedavisi peritonsiller apse gibidir.
Genel İnfeksiyon Hastalıklarınde Ağız-Farinks
Kızıl:
- Başlangıç; başağrısı ve boğaz ağrısı
- Tonsiller ve farinks mukozası parlak; kırmızı (ödem; hiperemi)
- Ağız ve damak mukozasında; saçılmış darı manzarası
- Dil; çilek dili; kırmızı; papillalar hipertrofik
- Servikal lenfadenopati
Kızamık:
- Başlangıç; boğaz kuruluğu ve yutma güçlüğü olur
- Ağızda; 2. molar diş hizasında Koplik lekeleri
- Damakta toplu iğne başı enantemler
- Farinks mukozası; kuru ve konjesyonedir.
Su Çiçeği:
-Cilt döküntülerinden 12-48 saat önce dudak; ağız ve farinkste; veziküller;
stomatitis aphtosa görülür.
Herpes Simplex:
- Dudak; ağız ve farinksde: Veziküller; stomatitis aphtosa
- Primer.
- Sekonder (rekürren) formları vardır.
Waldeyer Halkası; ağız içi ve genizde bulunan lenf düğümleri topluluğudur. Bunlardan en önemlisi; ağız içinde dil kökünün; yumuşak damağın sağ ve solunda ve boğazımızın girişinde yer alan; halk tarafından bademcik olarak isimlendirilen; bir çift lenf düğümüdür.
Adenoid adı verilen diğer lenf nodu genizde ve orta hatta yer almaktadır. Tektir. Ostaki tüpü ağzında da bir çift lenf nodu bulunmakta
Dil kökünde bir tek olmak üzere toplam altı adet lenf düğümü içermektedir.
Ayrıca bu lenf düğümlerini birbirine bağlayan lenfatik kanallar mevcuttur.
Anjinler; Sadece tonsilleri tutan lokal infeksiyonlardır. Genel bir infeksiyonlarda tonsilleri sıklıkla etkilemektedir.
Anjinler; Akut olarak meydana gelir ve tedavi olmayan vakalar kronik olarak seyreder. Kripta adı verilen tonsil kanalcıklarının tutulması ve buralarda ölü bakteri ve mukoza artık ve döküntülerinin birikmesi sonucu üzeri beyaz noktacıklardan oluşan bir kirli sarı benekli görünüm ortaya çıkar ki biz buna Kriptik Anjin adını vermekteyiz.
Etyoloji:
-Hemolitik streptokok > (Stafilokok; Pnömokok; H. influenzae) etken
olmaktadır
-Büyük (hipertrofik) tonsiller
-Kronik tonsillit
-Soğuk; kış mevsimi
-Alerjenik çevre şartları (havasız; çok sıcak; kuru atmosfer)
-Burun ve sinüs patolojileri sonucu meydana gelmektedir
Akut Kataral Anjin (Superfisyel tonsiller anjin):
-Ateş 39 °C; halsizlik
-Yutma güçlüğü
-Boğazda ağrı
-Kulakta dolgunluk
-Boğuk; nezle konuşması; Lenfoid doku ve farinks mukozasında; plica
anterior ve posteriorda konjesyon; hiperemi; ödem
-Dil paslıdır
-Submandibüler lenfadenopati ile seyreder.
Akut kriptik anjin ( Laküner; folliküler ):
-Yüksek ateş
-Yutma güçlüğü
-Tonsilla palatina üzerinde beyaz noktacıklar halinde (kriptleri dolduran)
lökosit;fibrin; epitel artıklarının yaptığı debris bulunur.Bazen bu noktalar büyür
ve membran şeklini de alır (Beyaz anjin)
-Farinks mukozası sağlamdır.
Angina retronazalis ( Akut adenoidit )
-Olay nazofarinkstedir
-Tonsilla pharyngica (Adenoid – geniz bademciği ) infektedir
-Genellikle çocuklarda ve viral etyolojiye bağlıdır
-Yüksek ateş vardır
-Kulağa vuran şiddetli ağrı; kulakta dolgunluk
-Akut otitis media olabilir! Bu anjinlerin sıklığı; tubanın kısa ve düz olması
çocuklarda akut otitis media’nın sıklığını izah eder
-Burun tıkanıklığı görülür.
Dil kökü anjinleri:
-Daha ziyade travmaya bağlıdır (Balık kılçığı batması; v.s.)
-Akut tonsillite refakat eder!
-Abseler oluşabilir
Nekrotik anjinler:
1.Difteri anjini:
Löffler basili (Corynebacteriun Diphteriae) ile pseudomemebranlarla
karakterize infeksiyondur
% 60 farinks; % 8 larinks; % 8 burunda lokalize olur.
Membran alt dokulara iyice yapışıktır. Kolayca kalkmaz; kaldırılınca kanama oluşur
Diğer anjinlerden diğer bir farkı; membranın tonsilla palatina sınırları dışına
taşabilmesidir. Subfebril ateş (38°C)
Boyunda adenopati; sert ve kalın boyun (Boğa boynu)
Klinik formları:
- Farinks de Lokalize
- Farinks de Yaygın vaya
- Toksik şekilde görülür
Tedavi: ( Kesinlikle doktor gözetiminde uygulanması gerekir )
1.Antidifterik (antitoksik) serum
2. Antibiotikler;penicilin
Sonuç
- 1-2. günlerde kalpte dolaşım bozukluğu
- 10-15. günlerde myokardit
- 0-50. günlerde paraliziler
2.Plaut-Vincent anjini (Difteroid angina):
- Fusiform basiller ve spiroketler tarafından meydana getirilir.
- Ağız içi ve tonsillerde; kirli gri membranlar + ülserasyonlar oluşur.
- Halsizlik; ateş; ağrılar vardır.
Tedavi:
1. Antibiotikler
2. Antipiretikler
3. Bizmut preparatları
4. Burun damlaları; gargaralar
5. VAC.( Aşı )
Kronik anjinler:
-Akut anjinlerin sık sık tekrarlamasıyla oluşur; Hafif ateş; kırıklık; halsizlik; iştahsızlık
vardır.
-Yumuşak damak bademcik önüsaçağında (Plica anterior’ da) 0;5 cm eninde ve
devamlı kırmızılık (konjesyon)
-Tonsilla palatina’ya ( Bademcik ) basılınca kriptlerden magma denen beyaz; kötü
kokulu madde (ölü epitel; iltihap hücreleri; mikroorganizmalar; gıda kalıntıları;
kolesterol kristalleri) çıkar!
Tedavi:
-Kesinlikle cerrahi. Tonsillektomi ( Bademcik ) ameliyatı
-Adenoidektomi: Adenoid vejetasyon ameliyatı
-Bu ameliyatlar; Çocuklarda ve erişkinlerde genel anestezi yapılır.
Tonsillektomi endikasyonları ( Bademcik ameliyatı nezaman yapılır )
- Sık olarak tekrarlayan (1-2 ay) anjin atakları
- Hiç ateş olmadan da; ileri derecede hipertrofik tonsillalar ( solunum;
beslenme güçlüğü nedeni ile )
- Akut anjinlere bağlı; akut eklem romatizmaları; akut glomerulonefrit oluşması
- Difteri; infeksiyöz mononükleoz geçirenlerde
- Akut anjinlere bağlı peri-; intra-; tonsiller retrofaringeal abselerin teşekkülü
- Sık tekrarlayan otitis media
- Servikal adenit tüberküloz
- Malignite şüphesi halinde
Tonsillektomi kontrendikasyonları:
Kan hastalıkları: Hemofili
- Hipertansiyon ( postoperatif kanama )
- Akut üst solunum yolları infeksiyonları ( son 1 ay )
- Aktif akciğer Tüberkülozu - hematojen yayılma
- Polio salgını aylarında kızamık; boğmaca salgınları
Tonsillektomi komplikasyonları:
-Kanama: % 70-80 erken (24 saat içinde)
% 20-30 geç (8.-10. günlerde): Sert gıdaların tahrişi ile granülasyon
dokusundan olur. 2 hafta sert gıda alınmaz!
-Tonsillanın yutulması veya aspirasyonu: Hasta öne eğilip parmakla reflex
uyandırılır
-Aspirasyon pnömoni ve abseleri
-Paralizi: Sulu gıdaların burundan geri gelmesine yol açar. 15 günde geçer
-Uvula kesilebilir.
Tonsillit Komplikasyonları:
Akut anjinde veya kronik tonsillit de akut ataklarda Peritonsiller apse ve
retrofarengeal apseden bahsedilecektir.
- Peritonsiller abse: Bademciklerin komşu bölgesinde apse oluşması.
- Yüksek ateş; lökositoz
- Yutkunma güçlüğü; siyalore; kulağa vuran ağrılar
- Uvula şiş ve ödemli
- Abse; şiş ve soluk renkte
- Pterigoid adale tutulursa trismus oluşur
Tedavi:
- Yüzeyel anestezi (Pantocaine % 2-3 solüsyonu + birkaç damla Adrenalin
parmaga damlatılarak mukozalara sürülür ve 5 dakika beklenir)
- Absenin en belirgin olduğu sahaya 2-3 cm’lik insizyon yapılarak boşalması
sağlanır
- Rivanol 0/0 1 solüsyon ile gargara yapılır
- Analjezik ve antibiyotikler verilir
- Tekrar abse toplanırsa yeniden insizyon ve drenaj yapılabilir.
Retrofaringeal abse:
- Farinks arka duvarında şişlik; soluk renk
- Ateş; lökositoz
- Yutma güçlüğü vardır
- Tedavisi peritonsiller apse gibidir.
Genel İnfeksiyon Hastalıklarınde Ağız-Farinks
Kızıl:
- Başlangıç; başağrısı ve boğaz ağrısı
- Tonsiller ve farinks mukozası parlak; kırmızı (ödem; hiperemi)
- Ağız ve damak mukozasında; saçılmış darı manzarası
- Dil; çilek dili; kırmızı; papillalar hipertrofik
- Servikal lenfadenopati
Kızamık:
- Başlangıç; boğaz kuruluğu ve yutma güçlüğü olur
- Ağızda; 2. molar diş hizasında Koplik lekeleri
- Damakta toplu iğne başı enantemler
- Farinks mukozası; kuru ve konjesyonedir.
Su Çiçeği:
-Cilt döküntülerinden 12-48 saat önce dudak; ağız ve farinkste; veziküller;
stomatitis aphtosa görülür.
Herpes Simplex:
- Dudak; ağız ve farinksde: Veziküller; stomatitis aphtosa
- Primer.
- Sekonder (rekürren) formları vardır.