Keneler ve Kırım- Kongo Kanamalı Ateşi Hastalığı
KENELER ve KIRIM- KONGO KANAMALI ATEŞİ HASTALIĞI
-Kene ısırmaları sürecinde kenelerin virusu hayvan veya insana enjekte etmesi;
-Enfekte kenelerin ezilmesi veya parçalanması sonucu vücut sıvıları veya emdikleri kan ile temas;
- Kene salgı ve atıklarıyla temas;
-Hasta insan veya virus taşıyan hayvanların kanı ile temas;
-Virusu taşıyan insanlardan yapılan kan nakli; bunların eşyaları; tükürük; dışkı; idrar gibi atıkları ile temas;
-Virusu taşıyan insanların operasyonunda kullanılan kan ile bulaşık alet (enjektör iğnesi ve benzeri); cihazlar; pansuman malzemeleri ile temas ve bezeri diğer yollar ile insanlar arasında bulaşma meydana gelebilir.
• Hastalık hayvanlarda belirtisiz seyreder.
• İnsanlarda ilk belirtiler; ateş; kırıklık; halsizlik; kol-bacak ve sırtta şiddetli ağrı; baş ağrısı; yüz ve göğüste peteşi; gözde kızarıklık; bazen karın ağrısı; kusma ve ishaldir. Kan işeme; vajinal kanama olabilir.
• İlerlemiş vakalarda 5 inci günden sonra böbrek; akciğer ve karaciğer yetersizlikleri dikkati çeker.
İkinci hafta; %30 a varan ölüm olayları görülür.
• Hastalık 60 yılı aşkın süredir 30 dan fazla ülkede görülmektedir.
• Yurdumuzda 2003 yılından beri başta Karadeniz Bölgesi olmak üzere 10 dan fazla ilde görülmüş olup İç Anadolu ve diğer bölgelere yayılmaktadır..
• Hastalığı nakleden Hyalomma (Türkiye’de Hyalomma marginatum marginatum olduğu bildirilmektedir) cinsinde yer alan keneler ülkemizde yaygındır.
• Keneler; sürüngenler (kaplumbağa; kertenkele ve benzeri) kanatlılar (keklik;çulluk; karga ve benzeri); kemirgenler (fare; tavşan ve benzeri) gibi yabani ve evcil bir çok hayvan türünde parazitlenerek kan emerler.
Hastalık etkeni olan virus kenenin vücudunda çoğalır ve sonraki nesillerine intikal eder.
Hastalığın aşısı ve kesin tedavisi mümkün olmayıp; koruma önlemi olarak kene mücadelesi yapılması kaçınılmaz koşuldur.
• Hastalıktan korunmanın tek çaresi kene mücadelesidir. Bu amaç ile kene ile enfeste hayvanlar ve kenelerin barındıkları kırsal alanlar ilkbahar; yaz ve sonbahar aylarında 4-6 hafta ara ile ilaçlanmalıdır.
• Bunun dışında kişisel önlem olarak;
• Halkın bilgilendirilmesi ve hijyenik kurallara uyulması gerekir.
• Kenelerle temastan kaçınılmalı; vücuda kenelerin yaklaşmasını ve tutunmasını önleyen kimyasallar sürülmeli;
• Kenelerin daha kolay görülebilmesi için kırsal alanlarda dolaşırken beyaz veya açık renk ya da insana zarar vermeyen akarisit- insektisit emdirilmiş giysiler giyilmeli;
• Çıplak ayakla kırsal alanda ve piknik yerlerinde dolaşılmamalı; çizme giymeli veya paçalar kenelerin giremeyeceği şekilde sıkıca bağlanmalıdır.
İnsanlara tutunmuş keneler görülür görülmez henüz kan emmeden (zira kan emerken içinde virus bulunan salgıyı insan vücuduna enjekte ederler) en kısa sürede bir pens veya eldiven giyilmiş olarak deri ile temas ettiği noktadan tutarak patlatılmadan ve ezilmeden dikkatli bir şekilde çıkarılmalıdır. Kenenin çıkarıldığı yere tentürdiyot veya alkol v.b. sürülmeli; derhal hastaneye müracaat edilmelidir.
Çıkarılan keneler patlatılmadan; bütün halinde alkol; formol veya insektisit-akarisit solusyonlar içine alınarak öldürülmelidir.
Kenenin üzerine kimyasal bir madde sürmek veya onu irkiltecek fiziki müdahalede (yakmak; sıkmak gibi) bulunmak onun virus taşıyan salgıyı insan vücuduna enjekte etmesine neden olabilir.
Günümüzde bilinen ve uygulanabilir en geçerli yöntem; kenelerin tüm gelişme dönemlerine etkili olan akarisit-isektisit uygulamalarıdır.