Başdönmesinin Pek Çok Sebebi Vardır
Baş dönmesi sık karşılaşılan bir sağlık sorunudur. Bu tatsız ve bir o kadar da korkutucu problem farklı nedenlerle ortaya çıkabiliyor.
En sık görülen nedeni orta-iç kulak bölgesindeki enfeksiyonlardır. Özellikle iç kulağın virüs enfeksiyonları çok ciddi bir baş dönmesi sorunu yaratabilir. "Oturma pozisyonunda veya ayaktayken normal dengenin sağlanamaması hali" diye tanımlayabileceğimiz baş dönmesi ne iyi ki çoğu zaman önemsiz sebeplerle ortaya çıkıyor ve kısa sürede kendiliğinden düzeliyor.
Nasıl Ouşur?
Seyrek de olsa; baş dönmesi bazen ciddi bir sebepten de kaynaklanabiliyor. Örneğin kan basıncındaki ani düşmelerde beyne yetersiz kan ve oksijen gitmesi sonucu baş dönmesi ortaya çıkıyor. Baş dönmesine neden olan diğer ciddi durumlar arasında kalp kapakçığı hastalıkları (Aort darlığı); kalp krizleri; şiddetli hipertansiyon atakları veya kritik düzeye inmiş kan basıncı durumları sayılabilir. Baş dönmesinin bir nedeni de içkulakta yer alan denge organının iyi çalışmamasıdır. Denge mekanizması; göz hareketlerini de kontrol ettiği için; vertigoda çevre dönüyormuş gibi de hissediliyor. Baş dönmesinin en sık görülen nedenleri arasında iç kulakta yerleşen virus enfeksiyonları gösteriliyor.
Ne Gibi Şikayetler Hissedilir?
Baş dönmesi her hasta tarafından farklı anlatılır. Her taraf dönüyor; yer ayağımın altından kayıyor; bir yana doğru kayıyorum; kafamın içi boşalıyor; gözlerim kararıyor şeklinde açıklamalar sık duyulur. Bunkarın hepsine birden baş dönmesi denir. Baş dönmesi olan hastalarda; sebebin ne olduğuna göre başka belirtilerde olur. Kulak hastalıklarına bağlı baş dönmelerinde bereberinde kulak çınlaması; işitme azlığı; kulakta basınç hissi; bulantı-kusma; kulak akıntısı ve gözlerde anormal hareketler ( nistagmus ) saptanabilir. Nörolojik hastalıklara bağlı baş dönmelerinde ise baş ağrısı; uyuşmalar; felçler; göz hareketlerinde anormallikler olabilir. Baş dönmesi ile bulunabilecek diğer şikayetler çok değişken olabilir. Ancak birçok hastada da sadece baş dönmesi mevcuttur.
Nedenleri nelerdir?
Baş dönmesinin pek çok sebebi var ama en sık görülenleri şunlar:
• Şiddetli ağrılar
• Sık ve derin solunum yapılması
• Baş ağrısı atakları
• Yaralanmalar
• Korku ve heyecan halleri
• Kan basıncının aniden düşmesi
• Öksürük nöbetleri
• Uzun süreli yatar pozisyondan aniden ayağa kalkmak
• İçkulağın viral enfeksiyonları
• Psikolojik sorunlar
• Beyin ve beyincik tümörleri
• Fazla alkol almak
• Boyundaki karotit sinüse baskı yapan durumlar (gömlek yakasının çok dar olması gibi)
• Sakinleştiriciler; bazı kalp ilaçları; antikonvülzanlar; aspirin; dilantin; narkotikler; tansiyon düşürücü gibi ilaçlar
• Kalp atım hızının dakikada 30 dan daha az ya da 200 den daha fazla olması
• Klasik migren atakları
• Madde bağımlılığı
• İlaç alerjileri
• Ortakulak cerrahisi veya travmasını takiben;
• Kulak zarı yırtılması; kulak hastalıkları
• Görme problemleri
Ne Gibi Tetkikler Yapılır?
Baş dönmesi için ne gibi tetkiklerin yapılacağı muayene sonunda elde edilen bilgilere göre yapılır. Eğer muayene sonucunda kulakla ilgili bir hastalık olmadığı kararına varılırsa doktorunuz sizi diğer branşlara sevkedecektir. Ancak buna karar verirken muayene sonrası bazı tetkikler genellikle yapılır. Bu tetkikler arasında en sık başvurulan odiometri adı verilen ve hem işitme hemde iç kulak fonksiyonları hakkında bize bilgi veren test uygulanır. Ayrıca yine kulakla ilgili normal filmler; bilgisayarlı tomografi veya manyetik resonans (MR) tetkiki yapılabilir. Bu testlere bazı kan tahlilleri de eklenebilir. Ancak birçok kulak hastalığında dahi odiometri; bilgisayarlı tomografi ya da MR ile bile birşey görülmemektedir. Bu gibi testler genellikle tümör gibi daha ciddi problemleri ekarte etmek için uygulanır.
Baş dönmesi kendisi bir hastalık olmayıp başka hastalığın belirtisi olduğu için öncelikle asıl sebebin tedavisi gerekir. Ancak birçok başdönmesi hastasında ortaya net bir sebep konamamaktadır. Bu nedenle asıl amaç baş dönmesini ortadan kaldırmak haline dönmektedir. Kulak hastalıklarına bağlı baş dönmeleri (tümörler hariç) genellikle kısa ya da uzun zamanda kendiliğinden ortadan kalkmaktadır. Çünkü diğer kulak zaman içinde hasta kulağın problemini kompanse etmektedir. Bu bazen 6 ay ya da 1 yıla kadar uzayabilir. Baş dönmesi eğer pozisyonel baş dönmesi (BPPV) ise bunun tedavis Epley manevrası denen ve doktorunuzun size muayene masasında uygulayacağı bazı hareketlerle olmaktadır. Bu hareketler iç kulaktaki bazı partiküllerin yerine oturmasını sağlamaktadır. Diğer sebeplerde ilaç tedavisi kullanmak gerekir. Bu amaçla değişik ilaçlar kullanılsada hemem hemen hepsi belli oranda baş dönmesini azaltırlar. Baş dönmesi şiddetli olan hastalar bazen serum takılıp hastaneye yatırmak gerekebilir. Tümörlere bağlı baş dönmelerinin tedavisi tümörün çıkarılmasıdır yani ameliyattır. İlaç tedavisine cevap vermeyen Meniere hastalığı nda da bazen ameliyat yapılır.
NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURMALI?
• Eğer baş dönmesi ile birlikte;
• Bilinç kaybı varsa;
• Oda ve eşyalar kişinin etrafında dönüyorsa;
• Baş dönmesi günlük aktiviteleri engelliyorsa;
• Baş dönmesi ilaç kullanımıyla birlikte başlamışsa;
• Göğüs ağrısı; uyuşukluk gibi bulgular varsa
Beklenmeden doktora başvurmak gerekiyor. Baş dönmesi sorununuz birkaç saatten hele bir günden fazla sürerse mutlaka bir doktordan yardım isteyin.
En sık görülen nedeni orta-iç kulak bölgesindeki enfeksiyonlardır. Özellikle iç kulağın virüs enfeksiyonları çok ciddi bir baş dönmesi sorunu yaratabilir. "Oturma pozisyonunda veya ayaktayken normal dengenin sağlanamaması hali" diye tanımlayabileceğimiz baş dönmesi ne iyi ki çoğu zaman önemsiz sebeplerle ortaya çıkıyor ve kısa sürede kendiliğinden düzeliyor.
Nasıl Ouşur?
Seyrek de olsa; baş dönmesi bazen ciddi bir sebepten de kaynaklanabiliyor. Örneğin kan basıncındaki ani düşmelerde beyne yetersiz kan ve oksijen gitmesi sonucu baş dönmesi ortaya çıkıyor. Baş dönmesine neden olan diğer ciddi durumlar arasında kalp kapakçığı hastalıkları (Aort darlığı); kalp krizleri; şiddetli hipertansiyon atakları veya kritik düzeye inmiş kan basıncı durumları sayılabilir. Baş dönmesinin bir nedeni de içkulakta yer alan denge organının iyi çalışmamasıdır. Denge mekanizması; göz hareketlerini de kontrol ettiği için; vertigoda çevre dönüyormuş gibi de hissediliyor. Baş dönmesinin en sık görülen nedenleri arasında iç kulakta yerleşen virus enfeksiyonları gösteriliyor.
Ne Gibi Şikayetler Hissedilir?
Baş dönmesi her hasta tarafından farklı anlatılır. Her taraf dönüyor; yer ayağımın altından kayıyor; bir yana doğru kayıyorum; kafamın içi boşalıyor; gözlerim kararıyor şeklinde açıklamalar sık duyulur. Bunkarın hepsine birden baş dönmesi denir. Baş dönmesi olan hastalarda; sebebin ne olduğuna göre başka belirtilerde olur. Kulak hastalıklarına bağlı baş dönmelerinde bereberinde kulak çınlaması; işitme azlığı; kulakta basınç hissi; bulantı-kusma; kulak akıntısı ve gözlerde anormal hareketler ( nistagmus ) saptanabilir. Nörolojik hastalıklara bağlı baş dönmelerinde ise baş ağrısı; uyuşmalar; felçler; göz hareketlerinde anormallikler olabilir. Baş dönmesi ile bulunabilecek diğer şikayetler çok değişken olabilir. Ancak birçok hastada da sadece baş dönmesi mevcuttur.
Nedenleri nelerdir?
Baş dönmesinin pek çok sebebi var ama en sık görülenleri şunlar:
• Şiddetli ağrılar
• Sık ve derin solunum yapılması
• Baş ağrısı atakları
• Yaralanmalar
• Korku ve heyecan halleri
• Kan basıncının aniden düşmesi
• Öksürük nöbetleri
• Uzun süreli yatar pozisyondan aniden ayağa kalkmak
• İçkulağın viral enfeksiyonları
• Psikolojik sorunlar
• Beyin ve beyincik tümörleri
• Fazla alkol almak
• Boyundaki karotit sinüse baskı yapan durumlar (gömlek yakasının çok dar olması gibi)
• Sakinleştiriciler; bazı kalp ilaçları; antikonvülzanlar; aspirin; dilantin; narkotikler; tansiyon düşürücü gibi ilaçlar
• Kalp atım hızının dakikada 30 dan daha az ya da 200 den daha fazla olması
• Klasik migren atakları
• Madde bağımlılığı
• İlaç alerjileri
• Ortakulak cerrahisi veya travmasını takiben;
• Kulak zarı yırtılması; kulak hastalıkları
• Görme problemleri
Ne Gibi Tetkikler Yapılır?
Baş dönmesi için ne gibi tetkiklerin yapılacağı muayene sonunda elde edilen bilgilere göre yapılır. Eğer muayene sonucunda kulakla ilgili bir hastalık olmadığı kararına varılırsa doktorunuz sizi diğer branşlara sevkedecektir. Ancak buna karar verirken muayene sonrası bazı tetkikler genellikle yapılır. Bu tetkikler arasında en sık başvurulan odiometri adı verilen ve hem işitme hemde iç kulak fonksiyonları hakkında bize bilgi veren test uygulanır. Ayrıca yine kulakla ilgili normal filmler; bilgisayarlı tomografi veya manyetik resonans (MR) tetkiki yapılabilir. Bu testlere bazı kan tahlilleri de eklenebilir. Ancak birçok kulak hastalığında dahi odiometri; bilgisayarlı tomografi ya da MR ile bile birşey görülmemektedir. Bu gibi testler genellikle tümör gibi daha ciddi problemleri ekarte etmek için uygulanır.
Baş dönmesi kendisi bir hastalık olmayıp başka hastalığın belirtisi olduğu için öncelikle asıl sebebin tedavisi gerekir. Ancak birçok başdönmesi hastasında ortaya net bir sebep konamamaktadır. Bu nedenle asıl amaç baş dönmesini ortadan kaldırmak haline dönmektedir. Kulak hastalıklarına bağlı baş dönmeleri (tümörler hariç) genellikle kısa ya da uzun zamanda kendiliğinden ortadan kalkmaktadır. Çünkü diğer kulak zaman içinde hasta kulağın problemini kompanse etmektedir. Bu bazen 6 ay ya da 1 yıla kadar uzayabilir. Baş dönmesi eğer pozisyonel baş dönmesi (BPPV) ise bunun tedavis Epley manevrası denen ve doktorunuzun size muayene masasında uygulayacağı bazı hareketlerle olmaktadır. Bu hareketler iç kulaktaki bazı partiküllerin yerine oturmasını sağlamaktadır. Diğer sebeplerde ilaç tedavisi kullanmak gerekir. Bu amaçla değişik ilaçlar kullanılsada hemem hemen hepsi belli oranda baş dönmesini azaltırlar. Baş dönmesi şiddetli olan hastalar bazen serum takılıp hastaneye yatırmak gerekebilir. Tümörlere bağlı baş dönmelerinin tedavisi tümörün çıkarılmasıdır yani ameliyattır. İlaç tedavisine cevap vermeyen Meniere hastalığı nda da bazen ameliyat yapılır.
NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURMALI?
• Eğer baş dönmesi ile birlikte;
• Bilinç kaybı varsa;
• Oda ve eşyalar kişinin etrafında dönüyorsa;
• Baş dönmesi günlük aktiviteleri engelliyorsa;
• Baş dönmesi ilaç kullanımıyla birlikte başlamışsa;
• Göğüs ağrısı; uyuşukluk gibi bulgular varsa
Beklenmeden doktora başvurmak gerekiyor. Baş dönmesi sorununuz birkaç saatten hele bir günden fazla sürerse mutlaka bir doktordan yardım isteyin.