Krom ve Sağlığımız
KROM HAKKINDA BİLMEDİKLERİMİZ
Birçok besinin içinde bulunan ve günümüzde hayli yaygın kullanılan vitamin ve mineral desteklerinde yer alan kromun vücudumuzdaki işlevi nedir hangi kaynaklardan alırız nasıl kullanırız.
Fazla kullanımda herhangi bir problem yaşanır mı; hamilelik; emziklilikte kulanılabilecek bir mineral midir. Hangi formu ağızdan alınabilir. Uzun süreli kullanımda ne gibi zararları vardır. Çocuklar ve erişkinlerde günlük ihtiyaç ne olmalıdır. Doz ayarlaması nasıl yapılmalıdır. İsteyen her birey krom tableti alabilir mi? Tüm bu soruların yanıtlarını aşağıda yer alan yazıda bulabilirsiniz.
1950 lerde yapılan araştırmalarla kromun glikoz kullanımında gerekli olduğu saptanmıştır. “American Journal of Clinical Nutrition” volüm 3no 59; 1993 yılı yayınında 15-133 gün süre ile verilen 180-300 mikrogram kromun diyabetli 6hastadan üçünde glikoz toleransını iyileştirdiği belirtilmektedir. Kan şeker düzeyi yüksek veya düşük olan bireylerde diyete eklenen kromun bu düzensizliği iyileştirici yönde etki yaptığı bildirilmiştir.
Kromun biyolojik olarak aktif formu kesin yapısı bilinmemektedir. Son zamanlarda yapılan araştırmalar; düşük molekül ağırlıklı krom-bağlayıcı madde(LMWCr) nin insülin reseptör yanıtı olumlu yönde etkileyebileceğini düşündürmektedir .
İnsan vücudunda 0.02-0.64 kısım krom bulunduğu hesaplanmıştır. En yaygın bulunduğu organ karaciğerdir. Vücuttaki kromun yaşlandıkça azaldığı da bilinmektedir.
Krom ihtiyacı kadın ve erkekler için aynı mı?
Günlük krom ihtiyacı yetişkin bir erkek için 35 mikrogram;
kadın için 25 mikrogram;
gebelikte 30 mikrogram; emziklilikte45 mikrogramdır.
Çocukların ve bebeklerin ek krom kullanmasına gerek yoktur.
Krom Yetersizliğinde ne olur?
Krom eklenmemiş ağızdan sıvı olarak verilen ürünle beslenen bireylerde ağırlık kaybı; sinir sistemi ve glikoz tolerans bozukluğu görülmüştür. 250 mikrogram krom eklenmesiyle belirtilerin düzeldiği görülmüştür. Bu tür çalışmalar krom yetersizliğinin glikoz kullanımının bozulmasına; insilün gereksiniminin artmasına dolayısıyla tip 2 diyabet için risk faktörü olduğunu belirtmektedir. Yapılan 15 kontrollü çalışmanın12 sinde bozulmuş glikoz toleransı ve kan lipid profili üzerine olumlu etkileri olduğunu göstermiştir. Bozulmuş glukoz toleransı olan bireylerin % 25-30 unda tip 2 diyabet gelişir. Genel olarak; 2-3ay süreyle yaklaşık 200 mikrogram / günlük dozlarda çeşitli biçimlerde krom ilavesinin faydalı olduğu tespit edilmiştir. Rastgele şecilmiş örneklemli (randomize) bir klinik çalışmanın meta-analizinde diyabetik olmayanlarda glukoz veya insülin konsantrasyonları üzerine etkisi olmadığı bildirilmiştir. Tip 2diyabetlilerde insülin düzeyleri sağlıklı bireylere göre daha yüksek olabilir.Krom beslenme durumu ve tip 2 diyabet arasındaki ilişkiyi dikkate almaya değer.Tip 2 diyabetli bireylerde krom takviyesi çalışmalarının iyi tasarlanmış;çalışmalarla kanıtlanması gereklidir.
1997 yılında; Çin de yürütülen plasebo (ilaç olmayan ama ilaç gibi görünen)-kontrollü bir çalışmada krom takviyesinin tip 2 diyabet tedavisinde yararlı olabileceğini göstermiştir.Bu çalışmada yüz seksen katılımcıya200mikrogram / gün ve 1000 mikrogram / gün lük dozlarda krom pikolinat ve kromplasebo verilmiştir. Dört ay sonunda; kan glikoz düzeyleri plaseboalanlarla karşılaştırıldığında günde 1000 mikrogram krom alanların kanglikoz düzeylerinin % 15 -19% daha düşük olduğu görülmüştür. Günde 200 mikrogram krom alanlarla plasebo grubundaki katılımcıların kan glikoz düzeyleri arasında ise anlamlı bir farklılık bulunmamıştır.
Çin de yürütülen çalışma da dahil 15 farklı klinik çalışma; krom pikolinatın diyabetli hastalarda glisemik kontrol için bir tedbir olarak kullanılabileceğini göstermiştir. Tip 2 diyabet için krom takviyesinin araştırılması sürdürülmektedir. Bu araştırmalar büyük gruplarda kontrollü ve rastgele seçilmiş örneklerle yürütülmelidir.
Gestasyonel diyabet
Az sayıda çalışmada gestasyonel diyabet üzerinde ki krom takviyesi etkileri incelenmiştir. Gestasyonel diyabet gebe kadınların yaklaşık % 2 sinde görülür ve genellikle gebeliğin ikinci veya üçüncü trimesterde ortaya çıkar. Kan şekeri düzeyinin gelişmekte olan fetus üzerinde ki olumsuz etkileri önlemek için kontrol edilmesi gereken bir durumdur. Doğumdan sonra; glukoz toleransı genellikle normale döner. Ancak; gestasyonel diyabet geçirmiş olan kadınların %30- 40ında 5-10 yıl içinde tip 2 diyabet gelişebilir. Hamile kadınlarda yapılan gözlemsel bir çalışmada; Diyetlerine sekiz hafta boyunca krom pikolinat (günlük kilo başına 4 mikrogram) eklenen ve gestasyonel diyabeti olan kadınlar plasebo grubu ile karşılaştırıldığında açlık kan şekeri ve insülin düzeylerinde azalma olduğu saptanmıştır. Bununla birlikte;krom pikolinat yerine insülin tedavisi ciddi bir şekilde yüksek kan glikozu düzeyleri normalleştirmek için gerekli olmuştur.
Krom eksikliğinin bozulmuş glukoz toleransı ve tip 2 diyabet gelişimine katkıda bulunan bir faktör olduğu düşünülmektedir.
Aşırı krom alındığında ne olur?
Besinlerle alınan 3 değerli kromun emilimi zayıf olduğundan toksik etki yapma olasılığı düşüktür. Bunun yanında 6 değerli kromun kanserojen ve mutojen olduğu bildirilmiştir. Kromla ilgili alanlarda çalışanlarda krom tozunun mide ve akciğer kanser riskini artırdığı da bilinmektedir. Bazı araştırıcılar da sularda bulunan krom kloridin deney hayvanlarında üreme bozukluklarına neden olduğunu bildirmektedir.
Yüksek doz kromun böbrekleri olumsuz etkilediği de bildirilmektedir. Bu nedenle böbrek ve karaciğer rahatsızlığı olanların ek olarak krom almamaları önerilir.
Kromun en iyi kaynakları
Tahıl embriyosu; organ etleri ve bira mayasıdır. Kromdan zengin topraklarda yetiştirilen tahılların krom içeriği de doğal olarak yüksek olacaktır. Saflaştırma ile tahıl embriyosu ayrıştırıldığında krom miktarı azalmaktadır. Diyabetli hastaların tahıl embriyosu ayrıştırılmamış tahıl ürünleri (tam tahıllı ürünler)kullanmaları krom sağlama açısından yararlı olacaktır. Tam tahıl ürünleri;organ etleri (karaciğer; dalak; böbrek vb); yaş maya; yağlı tohumlar ve kurubaklagiller iyi kaynaklar arasında sayılabilir. Bazı besinlerin krom değerleri ekteki tablo da yer almaktadır. (Kaynak; Oregan State Universitesi)
Canan DOĞAN
Beslenme ve Diyet Uzmanı
Birçok besinin içinde bulunan ve günümüzde hayli yaygın kullanılan vitamin ve mineral desteklerinde yer alan kromun vücudumuzdaki işlevi nedir hangi kaynaklardan alırız nasıl kullanırız.
Fazla kullanımda herhangi bir problem yaşanır mı; hamilelik; emziklilikte kulanılabilecek bir mineral midir. Hangi formu ağızdan alınabilir. Uzun süreli kullanımda ne gibi zararları vardır. Çocuklar ve erişkinlerde günlük ihtiyaç ne olmalıdır. Doz ayarlaması nasıl yapılmalıdır. İsteyen her birey krom tableti alabilir mi? Tüm bu soruların yanıtlarını aşağıda yer alan yazıda bulabilirsiniz.
1950 lerde yapılan araştırmalarla kromun glikoz kullanımında gerekli olduğu saptanmıştır. “American Journal of Clinical Nutrition” volüm 3no 59; 1993 yılı yayınında 15-133 gün süre ile verilen 180-300 mikrogram kromun diyabetli 6hastadan üçünde glikoz toleransını iyileştirdiği belirtilmektedir. Kan şeker düzeyi yüksek veya düşük olan bireylerde diyete eklenen kromun bu düzensizliği iyileştirici yönde etki yaptığı bildirilmiştir.
Kromun biyolojik olarak aktif formu kesin yapısı bilinmemektedir. Son zamanlarda yapılan araştırmalar; düşük molekül ağırlıklı krom-bağlayıcı madde(LMWCr) nin insülin reseptör yanıtı olumlu yönde etkileyebileceğini düşündürmektedir .
İnsan vücudunda 0.02-0.64 kısım krom bulunduğu hesaplanmıştır. En yaygın bulunduğu organ karaciğerdir. Vücuttaki kromun yaşlandıkça azaldığı da bilinmektedir.
Krom ihtiyacı kadın ve erkekler için aynı mı?
Günlük krom ihtiyacı yetişkin bir erkek için 35 mikrogram;
kadın için 25 mikrogram;
gebelikte 30 mikrogram; emziklilikte45 mikrogramdır.
Çocukların ve bebeklerin ek krom kullanmasına gerek yoktur.
Krom Yetersizliğinde ne olur?
Krom eklenmemiş ağızdan sıvı olarak verilen ürünle beslenen bireylerde ağırlık kaybı; sinir sistemi ve glikoz tolerans bozukluğu görülmüştür. 250 mikrogram krom eklenmesiyle belirtilerin düzeldiği görülmüştür. Bu tür çalışmalar krom yetersizliğinin glikoz kullanımının bozulmasına; insilün gereksiniminin artmasına dolayısıyla tip 2 diyabet için risk faktörü olduğunu belirtmektedir. Yapılan 15 kontrollü çalışmanın12 sinde bozulmuş glikoz toleransı ve kan lipid profili üzerine olumlu etkileri olduğunu göstermiştir. Bozulmuş glukoz toleransı olan bireylerin % 25-30 unda tip 2 diyabet gelişir. Genel olarak; 2-3ay süreyle yaklaşık 200 mikrogram / günlük dozlarda çeşitli biçimlerde krom ilavesinin faydalı olduğu tespit edilmiştir. Rastgele şecilmiş örneklemli (randomize) bir klinik çalışmanın meta-analizinde diyabetik olmayanlarda glukoz veya insülin konsantrasyonları üzerine etkisi olmadığı bildirilmiştir. Tip 2diyabetlilerde insülin düzeyleri sağlıklı bireylere göre daha yüksek olabilir.Krom beslenme durumu ve tip 2 diyabet arasındaki ilişkiyi dikkate almaya değer.Tip 2 diyabetli bireylerde krom takviyesi çalışmalarının iyi tasarlanmış;çalışmalarla kanıtlanması gereklidir.
1997 yılında; Çin de yürütülen plasebo (ilaç olmayan ama ilaç gibi görünen)-kontrollü bir çalışmada krom takviyesinin tip 2 diyabet tedavisinde yararlı olabileceğini göstermiştir.Bu çalışmada yüz seksen katılımcıya200mikrogram / gün ve 1000 mikrogram / gün lük dozlarda krom pikolinat ve kromplasebo verilmiştir. Dört ay sonunda; kan glikoz düzeyleri plaseboalanlarla karşılaştırıldığında günde 1000 mikrogram krom alanların kanglikoz düzeylerinin % 15 -19% daha düşük olduğu görülmüştür. Günde 200 mikrogram krom alanlarla plasebo grubundaki katılımcıların kan glikoz düzeyleri arasında ise anlamlı bir farklılık bulunmamıştır.
Çin de yürütülen çalışma da dahil 15 farklı klinik çalışma; krom pikolinatın diyabetli hastalarda glisemik kontrol için bir tedbir olarak kullanılabileceğini göstermiştir. Tip 2 diyabet için krom takviyesinin araştırılması sürdürülmektedir. Bu araştırmalar büyük gruplarda kontrollü ve rastgele seçilmiş örneklerle yürütülmelidir.
Gestasyonel diyabet
Az sayıda çalışmada gestasyonel diyabet üzerinde ki krom takviyesi etkileri incelenmiştir. Gestasyonel diyabet gebe kadınların yaklaşık % 2 sinde görülür ve genellikle gebeliğin ikinci veya üçüncü trimesterde ortaya çıkar. Kan şekeri düzeyinin gelişmekte olan fetus üzerinde ki olumsuz etkileri önlemek için kontrol edilmesi gereken bir durumdur. Doğumdan sonra; glukoz toleransı genellikle normale döner. Ancak; gestasyonel diyabet geçirmiş olan kadınların %30- 40ında 5-10 yıl içinde tip 2 diyabet gelişebilir. Hamile kadınlarda yapılan gözlemsel bir çalışmada; Diyetlerine sekiz hafta boyunca krom pikolinat (günlük kilo başına 4 mikrogram) eklenen ve gestasyonel diyabeti olan kadınlar plasebo grubu ile karşılaştırıldığında açlık kan şekeri ve insülin düzeylerinde azalma olduğu saptanmıştır. Bununla birlikte;krom pikolinat yerine insülin tedavisi ciddi bir şekilde yüksek kan glikozu düzeyleri normalleştirmek için gerekli olmuştur.
Krom eksikliğinin bozulmuş glukoz toleransı ve tip 2 diyabet gelişimine katkıda bulunan bir faktör olduğu düşünülmektedir.
Aşırı krom alındığında ne olur?
Besinlerle alınan 3 değerli kromun emilimi zayıf olduğundan toksik etki yapma olasılığı düşüktür. Bunun yanında 6 değerli kromun kanserojen ve mutojen olduğu bildirilmiştir. Kromla ilgili alanlarda çalışanlarda krom tozunun mide ve akciğer kanser riskini artırdığı da bilinmektedir. Bazı araştırıcılar da sularda bulunan krom kloridin deney hayvanlarında üreme bozukluklarına neden olduğunu bildirmektedir.
Yüksek doz kromun böbrekleri olumsuz etkilediği de bildirilmektedir. Bu nedenle böbrek ve karaciğer rahatsızlığı olanların ek olarak krom almamaları önerilir.
Kromun en iyi kaynakları
Tahıl embriyosu; organ etleri ve bira mayasıdır. Kromdan zengin topraklarda yetiştirilen tahılların krom içeriği de doğal olarak yüksek olacaktır. Saflaştırma ile tahıl embriyosu ayrıştırıldığında krom miktarı azalmaktadır. Diyabetli hastaların tahıl embriyosu ayrıştırılmamış tahıl ürünleri (tam tahıllı ürünler)kullanmaları krom sağlama açısından yararlı olacaktır. Tam tahıl ürünleri;organ etleri (karaciğer; dalak; böbrek vb); yaş maya; yağlı tohumlar ve kurubaklagiller iyi kaynaklar arasında sayılabilir. Bazı besinlerin krom değerleri ekteki tablo da yer almaktadır. (Kaynak; Oregan State Universitesi)
Gıda
Miktar
Miktar
Krom (mikrogram)
Maya
100 gm
100 gm
112.0
Brokoli
1/2 su bardağı
1/2 su bardağı
11.0
Taze fasulye
1/2 su bardağı
1/2 su bardağı
1.1
Patates
1 fincan püre halinde
1 fincan püre halinde
2.7
Üzüm suyu
1 su bardağı
1 su bardağı
7.5
Portakal suyu
1 su bardağı
1 su bardağı
2.2
Sığır eti
90 gram
90 gram
2.0
Hindi göğsü
90 gram
90 gram
1.7
Wafıl
75 gram
75 gram
6.7
Simit
30 gram
30 gram
2.5
Muz
1 orta boy
1 orta boy
1.0
Elma (soyulmuş)
1 orta boy
1 orta boy
1.4
Beslenme ve Diyet Uzmanı