İnternet Bağımlılığı Nedir?
İNTERNET BAĞIMLILIĞI NEDİR?
İnternet; günümüzde okul; iş ve toplum yaşamında sıkça kullanılan; önemli bir iletişim ve bilgi paylaşım aracıdır. Türkiye İstatistik Kurumunun 2012 yılındaki araştırmasına göre Türkiye’de 16-74 yaş grubundaki bireylerde bilgisayar ve İnternet kullanım oranları sırasıyla %48;7 ve %47;4’tür. Son yıllarda; internetin insan yaşamı üzerine etkileri ayrıntılı olarak incelenmekte ve internetin; bireyin ev; okul ve iş yaşantısını devam ettirmede sağladığı kolaylıklar yanında; bir takım olumsuzluklara da yol açabileceği belirtilmektedir. İnternet bağımlılığı; 1996 yılında ilk kez Goldberg tarafından ortaya atılan bir terimdir.
Klasik bilgi olarak; bağımlılık kavramı; genellikle alkol; eroin gibi kimyasal madde kullanımını ile ilişkili olarak kullanılmaktadır.Ancak kumar; seks; alışveriş yapma; egzersiz yapma gibi pek çok davranışın bağımlılık yaratabileceği bilinmektedir.
İnternet bağımlılığı genel olarak internetin așırı kullanılması isteğinin önüne geçilememesi; internete bağlı olmadan geçirilen zamanın önemini yitirmesi; yoksun kalındığında așırı sinirlilik hali ve saldırganlık olması ve kișinin iș; sosyal ve ailevi hayatının giderek bozulması olarak tanımlanabilir. Davranıșsal bağımlılıklar da tıpkı alkol-madde bağımlılıklarında olduğu gibi bağımlılığın ana bileșenleri olan fiziksel ve psikolojik bağımlılık belirtilerini (zihinsel meșguliyet; duygudurum değișkenliği; tolerans; yoksunluk; kișilerarası çatıșma ve tekrarlama gösterirler.
Griffiths așırı internet kullanıcılarının aslında internet bağımlısı olmadıklarını fakat interneti bașka bağımlılıklarının tatmini için ideal bir ortam olarak kullandıklarını ifade etmektedir. Dolayısıyla; gerçekten internete bağımlı olanlarla internet üzerinden bașka bağımlılıklarını tatmin edenlerin ayrımının önemli olduğunu belirtmektedir.
İnternet bağımlılığı ile ilgili yapılan gözlemler sonucu; olușturulan tanı ölçütlerinin daha çok madde bağımlılığına benzer özellikler gösterdiği görülmüștür. Bu bağlamda patolojik düzeyde internet kullanımı genel olarak “teknolojik bağımlılıklar” bașlığı altında ele alınmaktadır. Teknolojik bağımlılıklar; yukarıda da belirtildiği üzere kimyasal olmayan davranıșsal bağımlılıklar kapsamına girmekte olup; insan-makine etkileșimine dayanır. Teknolojik bağımlılıklar televizyon izleme gibi pasif bir bağımlılık șeklinde olabileceği gibi; bilgisayar oyunları oynama gibi aktif bir bağımlılık șeklinde de olabilir ve genellikle ilgili davranıșın bağımlılık olușturucu uyarıcı ve pekiștirici özellikleri vardır.
İnternet bağımlılığı tanı ölçütlerini ilk olușturan Young’a göre internet tıpkı kumar gibi bağımlılık yaratmaktadır ve internet bağımlıları çeșitli dürtü kontrol bozukluğu belirtileri göstermektedir. Young; patolojik internet kullanımı olanlarda davranıșsal bir dürtü kontrol bozukluğu bulunmasından ve bu dürtü kontrol bozukluğunun da kimyasal bir madde alımını içermemesinden hareketle bu tanıma en çok uyan patolojik kumar oynama tanı ölçütlerini patolojik internet kullanımına uyarlamıș ve “internet bağımlılığı” için ilk ciddi tanı ölçütlerini olușturmuș ve yayınlamıștır.
Young’un İnternet Bağımlılığı İçin Önerdiği Tanı Ölçütleri
1. İnternet ile ilgili așırı zihinsel uğraș (sürekli olarak interneti düșünme; internette yapılan aktivitelerin hayalini kurma; internette yapılması planlanan bir sonraki etkinliği düșünme; vb)
2. İstenilen keyfi almak için giderek daha fazla oranda internet kullanma ihtiyacı duyma
3. İnterneti kullanımını kontrol etme; azaltma ya da tamamen bırakmaya yönelik bașarısız girișimlerin olması
4. İnternet kullanımının azaltılması ya da tamamen kesilmesi durumunda huzursuzluk; çökkünlük ya da kızgınlık hissedilmesi
5. Bașlangıçta planlanandan daha uzun süre internette kalma
6. Așırı internet kullanımı nedeniyle aile; okul; iș ve arkadaș çevresiyle sorunlar yașama; eğitim veya kariyer ile ilgili bir fırsatı tehlikeye atma ya da kaybetme
7. Bașkalarına (aile; arkadașlar; terapist; vb) internette kalma süresi ile ilgili yalan söyleme
8. İnterneti problemlerden kaçmak veya olumsuz duygulardan (örn: çaresizlik; suçluluk; çökkünlük; kaygı) uzaklașmak için kullanma
İnternet Bağımlılığının Yaygınlığı
İnternet bağımlılığı’nı ciddi olarak ilk araștıran kiși olan yukarıda belirtilen tanı ölçütlerini ortaya koyduktan sonra bu alanla ilgili ilk epidemiyolojik araștırmayı yapmıștır. Daha sonra bu konuyla ilgili pek çok epidemiyolojik çalıșma yapılmıș ve genel olarak internet bağımlılığının toplumdaki yaygınlığı %6-14 arasında saptanmıștır.Bu epidemiyolojik araștırmalar; aynı zamanda internet bağımlılarının %50’sinde bașka bir psikiyatrik bozukluk bulunduğunu ortaya koymuștur. En sık rastlanan bozukluklar madde kullanımı (%38); duygudurum bozukluğu (%33); anksiyete bozukluğu (%10); psikotik bozukluk (%14); depresyon veya distimidir (%25). Bu kișilerin %38’nin en az bir bașka bağımlılığının daha olduğu ve bunlar arasında en sık kompülsif alıșverișin (%19); kumar oynamanın (%10); piromaninin (%10) ve kompülsif seks bağımlığının (%10) bulunduğu belirtilmiștir. Ayrıca bu kișilerin bazılarının borderline; narsistik ve antisosyal kișilik bozukluğu kriterlerini de karșıladıkları ve özellikle daha önceden çeșitli dürtü kontrol bozukluğu ya da madde bağımlılığı sorunu olanların interneti daha așırı ve patolojik düzeyde kullanma eğiliminde oldukları ifade edilmiștir.
KAYNAKLAR
Chou C; Condron L;Belland JC. A review of the research on
Internet addiction. Educ Psychol Rev 2005;17:363-388.
Young KS. Internet addiction. Am Behav Sci 2004; 48:402-441
Griffiths MD. Internet addiction: An issue for psychopathology? ClinicalPsychology Forum 1996; 97:32-36.
Beyazyürek M; Şatır TT. Madde kullanma bozuklukları. Psikiyatri Dünyası 2000;4:50-56
Young KS. Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder.
Cyberpsychol Behav 1996; 3:237-244.
Griffiths MD. Technological addictions. Clinical Psychology Forum 1995; 76:14-19.
Greenfield DN. Psychological characters of compulsive internet use: a
preliminary analysis. Cyberpsychol Behav 1999; 2: 403-412.
http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=10880
Scherer K. College life on-line: Healthy and unhealthy internet use. Journal of College Student Develoment 1997; 38:655-665.
Odabașıoğlu G; Öztürk Ö; Genç Y; Pektaș Ö. On olguluk bir seri ile internet bağımlılığı-Klinik görünümleri. Bağımlılık Dergisi 2007; 8:46-51.
Black D; Belsare G; Schlosser S. Clinical features; psychiatric comorbidity and health related quality of life in persons reporting compulsive computer use behaviour. J Clin Psychiatry 1999; 60:839-843..
İnternet; günümüzde okul; iş ve toplum yaşamında sıkça kullanılan; önemli bir iletişim ve bilgi paylaşım aracıdır. Türkiye İstatistik Kurumunun 2012 yılındaki araştırmasına göre Türkiye’de 16-74 yaş grubundaki bireylerde bilgisayar ve İnternet kullanım oranları sırasıyla %48;7 ve %47;4’tür. Son yıllarda; internetin insan yaşamı üzerine etkileri ayrıntılı olarak incelenmekte ve internetin; bireyin ev; okul ve iş yaşantısını devam ettirmede sağladığı kolaylıklar yanında; bir takım olumsuzluklara da yol açabileceği belirtilmektedir. İnternet bağımlılığı; 1996 yılında ilk kez Goldberg tarafından ortaya atılan bir terimdir.
Klasik bilgi olarak; bağımlılık kavramı; genellikle alkol; eroin gibi kimyasal madde kullanımını ile ilişkili olarak kullanılmaktadır.Ancak kumar; seks; alışveriş yapma; egzersiz yapma gibi pek çok davranışın bağımlılık yaratabileceği bilinmektedir.
İnternet bağımlılığı genel olarak internetin așırı kullanılması isteğinin önüne geçilememesi; internete bağlı olmadan geçirilen zamanın önemini yitirmesi; yoksun kalındığında așırı sinirlilik hali ve saldırganlık olması ve kișinin iș; sosyal ve ailevi hayatının giderek bozulması olarak tanımlanabilir. Davranıșsal bağımlılıklar da tıpkı alkol-madde bağımlılıklarında olduğu gibi bağımlılığın ana bileșenleri olan fiziksel ve psikolojik bağımlılık belirtilerini (zihinsel meșguliyet; duygudurum değișkenliği; tolerans; yoksunluk; kișilerarası çatıșma ve tekrarlama gösterirler.
Griffiths așırı internet kullanıcılarının aslında internet bağımlısı olmadıklarını fakat interneti bașka bağımlılıklarının tatmini için ideal bir ortam olarak kullandıklarını ifade etmektedir. Dolayısıyla; gerçekten internete bağımlı olanlarla internet üzerinden bașka bağımlılıklarını tatmin edenlerin ayrımının önemli olduğunu belirtmektedir.
İnternet bağımlılığı ile ilgili yapılan gözlemler sonucu; olușturulan tanı ölçütlerinin daha çok madde bağımlılığına benzer özellikler gösterdiği görülmüștür. Bu bağlamda patolojik düzeyde internet kullanımı genel olarak “teknolojik bağımlılıklar” bașlığı altında ele alınmaktadır. Teknolojik bağımlılıklar; yukarıda da belirtildiği üzere kimyasal olmayan davranıșsal bağımlılıklar kapsamına girmekte olup; insan-makine etkileșimine dayanır. Teknolojik bağımlılıklar televizyon izleme gibi pasif bir bağımlılık șeklinde olabileceği gibi; bilgisayar oyunları oynama gibi aktif bir bağımlılık șeklinde de olabilir ve genellikle ilgili davranıșın bağımlılık olușturucu uyarıcı ve pekiștirici özellikleri vardır.
İnternet bağımlılığı tanı ölçütlerini ilk olușturan Young’a göre internet tıpkı kumar gibi bağımlılık yaratmaktadır ve internet bağımlıları çeșitli dürtü kontrol bozukluğu belirtileri göstermektedir. Young; patolojik internet kullanımı olanlarda davranıșsal bir dürtü kontrol bozukluğu bulunmasından ve bu dürtü kontrol bozukluğunun da kimyasal bir madde alımını içermemesinden hareketle bu tanıma en çok uyan patolojik kumar oynama tanı ölçütlerini patolojik internet kullanımına uyarlamıș ve “internet bağımlılığı” için ilk ciddi tanı ölçütlerini olușturmuș ve yayınlamıștır.
Young’un İnternet Bağımlılığı İçin Önerdiği Tanı Ölçütleri
1. İnternet ile ilgili așırı zihinsel uğraș (sürekli olarak interneti düșünme; internette yapılan aktivitelerin hayalini kurma; internette yapılması planlanan bir sonraki etkinliği düșünme; vb)
2. İstenilen keyfi almak için giderek daha fazla oranda internet kullanma ihtiyacı duyma
3. İnterneti kullanımını kontrol etme; azaltma ya da tamamen bırakmaya yönelik bașarısız girișimlerin olması
4. İnternet kullanımının azaltılması ya da tamamen kesilmesi durumunda huzursuzluk; çökkünlük ya da kızgınlık hissedilmesi
5. Bașlangıçta planlanandan daha uzun süre internette kalma
6. Așırı internet kullanımı nedeniyle aile; okul; iș ve arkadaș çevresiyle sorunlar yașama; eğitim veya kariyer ile ilgili bir fırsatı tehlikeye atma ya da kaybetme
7. Bașkalarına (aile; arkadașlar; terapist; vb) internette kalma süresi ile ilgili yalan söyleme
8. İnterneti problemlerden kaçmak veya olumsuz duygulardan (örn: çaresizlik; suçluluk; çökkünlük; kaygı) uzaklașmak için kullanma
İnternet Bağımlılığının Yaygınlığı
İnternet bağımlılığı’nı ciddi olarak ilk araștıran kiși olan yukarıda belirtilen tanı ölçütlerini ortaya koyduktan sonra bu alanla ilgili ilk epidemiyolojik araștırmayı yapmıștır. Daha sonra bu konuyla ilgili pek çok epidemiyolojik çalıșma yapılmıș ve genel olarak internet bağımlılığının toplumdaki yaygınlığı %6-14 arasında saptanmıștır.Bu epidemiyolojik araștırmalar; aynı zamanda internet bağımlılarının %50’sinde bașka bir psikiyatrik bozukluk bulunduğunu ortaya koymuștur. En sık rastlanan bozukluklar madde kullanımı (%38); duygudurum bozukluğu (%33); anksiyete bozukluğu (%10); psikotik bozukluk (%14); depresyon veya distimidir (%25). Bu kișilerin %38’nin en az bir bașka bağımlılığının daha olduğu ve bunlar arasında en sık kompülsif alıșverișin (%19); kumar oynamanın (%10); piromaninin (%10) ve kompülsif seks bağımlığının (%10) bulunduğu belirtilmiștir. Ayrıca bu kișilerin bazılarının borderline; narsistik ve antisosyal kișilik bozukluğu kriterlerini de karșıladıkları ve özellikle daha önceden çeșitli dürtü kontrol bozukluğu ya da madde bağımlılığı sorunu olanların interneti daha așırı ve patolojik düzeyde kullanma eğiliminde oldukları ifade edilmiștir.
KAYNAKLAR
Chou C; Condron L;Belland JC. A review of the research on
Internet addiction. Educ Psychol Rev 2005;17:363-388.
Young KS. Internet addiction. Am Behav Sci 2004; 48:402-441
Griffiths MD. Internet addiction: An issue for psychopathology? ClinicalPsychology Forum 1996; 97:32-36.
Beyazyürek M; Şatır TT. Madde kullanma bozuklukları. Psikiyatri Dünyası 2000;4:50-56
Young KS. Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder.
Cyberpsychol Behav 1996; 3:237-244.
Griffiths MD. Technological addictions. Clinical Psychology Forum 1995; 76:14-19.
Greenfield DN. Psychological characters of compulsive internet use: a
preliminary analysis. Cyberpsychol Behav 1999; 2: 403-412.
http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=10880
Scherer K. College life on-line: Healthy and unhealthy internet use. Journal of College Student Develoment 1997; 38:655-665.
Odabașıoğlu G; Öztürk Ö; Genç Y; Pektaș Ö. On olguluk bir seri ile internet bağımlılığı-Klinik görünümleri. Bağımlılık Dergisi 2007; 8:46-51.
Black D; Belsare G; Schlosser S. Clinical features; psychiatric comorbidity and health related quality of life in persons reporting compulsive computer use behaviour. J Clin Psychiatry 1999; 60:839-843..