Kıskanç Eş
KISKANÇ EŞ
Eşler tek taraflı veya karşılıklı olarak ilişkilerinde kıskançlık duygusunu bir dereceye kadar yaşamaktalar. İster kıskanç bir eş olun isterse eşiniz sizi kıskansın; kıskançlık seviyeniz kabul edilebilir bir düzeydeyse; belki de ilişkinizi canlı tutacak bir araç olabilir. Ancak kıskançlık seviyeniz belli bir sınırın üzerine çıkarsa; birliktelik ve evliliğiniz tehlikeye girebilir. Kıskançlık mantık sınırlarını zorluyor ve ilişkinizi içinden çıkılmaz bir hale getiriyorsa; durup yaşadıklarınızı bir sorgulamalısınız belki de. Bu yazıda eşinizin aşırı kıskançlığı ile nasıl baş edebileceğiniz ve ilişkinizdeki bu çıkmazdan nasıl kurtulabileceğinizin ipuçlarını bulacaksınız.
Kıskançlık Nedir?
Kıskançlık; yaşamımızdaki önemli kişilerin gerçek ya da hayali bir takım tehditlere maruz kalacağı düşüncesine verebileceğimiz doğal; duygusal bir tepkidir. Sevdiğimiz kişiyi kıskanırız; zira onu başkalarının elde etmesini; onun bizden uzaklaşmasını istemeyiz. Ne var ki; eşimizi kıskanmamız ne kadar doğalsa; onun kıskançlığımızdan usanması ve boğulması da o kadar doğal olsa gerek.
Evlilik terapisi ile ilgili yapılmış birçok araştırma; evlilik terapisine başvuran her üç çiftten birinin temel sorununun kıskançlık olduğunu ortaya koymaktadır. Çiftlerden biri kıskançlığı o derece abartıyor ki; her ikisinin de bu duygu ile baş etmesi iyice güçleşiyor.
Masum bir kıskançlık belki de bizim kendi doğamızda bulunmaktadır. Eşler kıskançlığı bir dereceye kadar kabul edebilirler. Aşırı kıskançlık; korku verir ve çiftin ilişkisini tehlikeli sulara çekebilir. Kıskançlığın zamanla ve evlilik ilişkisi içinde geliştiğini kabul edecek bir bulgu yoktur. Çünkü kıskançlık duygusunun temelini kişinin kendilik algısı belirler ve kıskançlığının ayak izleri oldukça derinlerde gizlidir. Kişi kıskançlığı sürgün ederek; onun yok olmasını arzu ederek ondan kurtulamaz.
Kıskançlık Doğal mıdır?
Kıskançlık duygusunun ılımlı bir şekilde ve ara sıra yaşandığı ilişkiler; çiftin bir birine bağlılığını artırabilir; çiftler ilişkilerinde daha fazla doyum yaşayabilirler. Eşi tarafından kıskanıldığını bilmek; kişiye kendini daha iyi ve eşi tarafından değer verildiğini hissettirebilir. Kabul edilebilir bir düzeyde ise kıskançlık; ilişkinin kalitesini artırdığı bir gerçek. Ancak kıskançlık duygusunun şiddeti arttıkça; mantıktan uzak ve niyetli bir duyguya dönüştükçe çiftin hikâyesi çok farklı yönde akmaya başlar. Bir noktadan sonra kıskançlık artık çiftin ilişkisini iyice zehirlemeye başlar.
Kıskanç Kişi Ne Hisseder?
Kıskanç kişiler korku; öfke; küçük düşürülme; başarısızlık duygusu; kuşku; tehdit altında hissetme; hiddet; üzüntü; endişe; keder; şüphe; acı ve zavallılık duygusu gibi birçok güçlü duyguyu birden yaşıyor olabilirler. İnsan; kıskançlık duyarken diğer duyguların etkisinden kaçmaya çabalar: Hayal kırıklığı; tatminsizlik duyguları ve diğerleri. Bu kaçış insanı ümitsizliğe iter. Kıskançlık öyle depresif bir duygudur ki; onu ne en yakın arkadaşımıza açıkça ifade edebilir; ne de kendi içimizde saklayabiliriz. Sonuçta iletişimimiz; bu duygu ile kendine has açmazları ile bize acı verir. Terapide ele alınıp; altında yatan duygular rahatça ifade edilmedikçe; kıskançlık yavaş yavaş ve fark ettirmeden; ilişkinizin sağlığını bozacaktır.
İnsanlar Neden Kıskançlık Duyar?
Kıskançlık duygusuna etki eden bir çok faktör açıklanabilir:
• Evlilik ve ilişki üzerine gerçekdışı beklentiler
• Eşinizle birlikte evlilik ve beraberliğiniz hakkında saptırılmış sahiplenme duygusu
• Geçmişteki terk edilmeler sonucunda yaşanmış incinmişlik duygusu
• Zayıf benlik bilinci
• Güvensizlik
• Terk edilme ve ihanete uğrama korkusu
• Kişinin önemli bulduğu birini veya bir şeyi kaybetmekten korkması
• Yoğun sahiplenme duygusu
• Kontrol etme arzusu
•
Evliliklerde orantısız kıskançlık duygusunun sonuçları
Anormal kıskançlık yaşayanların duyguları kehaneti doğrular nitelikte tekrar eder. Kıskanan bu duygusundan kaçınmak ister ancak; sevgi ve saygıyı kaybedeceği konusundaki yanlış korkusu buna engel olur.
• Küskünlük
• Yoğun güven kaybı
• Öfke
• Savunma
• Daha fazla tartışma
• Sürekli güvenme ihtiyacı
• Depresyon
• İntikam duygusu
• Değişmez; hep aynı sorular
• Fiziksel tepkiler; titreme; sersemleme; uyku bozukluğu; yeme bozukluğu vb.
• Beraberlik ve evliliğin sonu
İlişkilerinde güvene dayalı bir birliktelik yaşayan; kendi öz değerinin farkında olan ve öz benliği gelişmiş kişiler kıskançlığa daha uzak oluyorlar. Geçmişte terk edilme ve ihanete uğrama duygusu yaşayanlar kıskançlığa daha yakın oluyorlar. Kendinizi kıskanç biri olarak tarif ediyor veya eşiniz bu yönde bir eğilim taşıyorsa; eninde sonunda evliliğiniz ve beraberliğiniz tıkanma noktasına ulaşacak ve kontrolü kaybedeceksiniz. Kendi kıskançlığınızı kontrol ediyor olmanız eşinizinkini de kontrol edebileceğiniz anlamına gelmesin. Herkes ancak kendi duygusunu kontrol etmekle yetkindir.
Çiftler Kıskançlıkla Nasıl Baş Edebilir?
Kıskançlık duygusunun üstesinden gelinebilir mi? Evet; yoğun bir çaba gösterilirse. Bütün diğer güçlü duygular gibi kıskançlık da doğru bir şekilde ele alınır ve yönetilirse gelişimin ve değişimin kontağı bile olabilir. İlk adım olarak eşlerden her birinin kendi farkındalığını artırması; hem kendilerini hem de ilişkilerini daha iyi anlamaları ile başlar.
• Kendi kıskançlığınızın farkına varın; bu duygunun ilişkinizi; evliliğinizi yıpratan bir etkisi olduğunu kabul edin
• Sizin veya eşinizin kıskançlığının kökenini araştırın.
• Eşinizin dedektifi olmayın; sürekli şüphe peşinde koşarak enerjinizi harcamayın.
• Kıskanç bir eş olarak; önce kendi davranışınızı değiştirmeye karar verin. Bir profesyonelden yardım almanız sizi çözüme daha yaklaştıracaktır.
• Başkalarını kontrol edip değiştiremeyeceğiniz gerçeğini kabul edin; siz ancak kendinizi değiştirmekle yetkilisiniz.
• Birlikte yaşarken anlaşabileceğiniz bir takım kurallarınız olsun
• Her ikiniz de kıskanç olmayabilirsiniz; ancak nerede ve kiminle olduğunuzu eşinizin her zaman bilmesinin onun hakkı olduğunu kabul edin.
• Çift olarak profesyonel yardım alabileceğiniz kaynakları araştırın.
Ali Bıçak
Psikolojik Danışman
Kaynakça
A.M. Pines; C.F. Bowes; "Romantic Jealousy: How to recognize where jealousy comes from and how to cope with it"; Psychology Today; March 1992.
Hara Estroff Marano; "Advice: A Jealous Fiance"; Psychology Today; Feb. 2; 2004
Robert L. Barker; Green Eyed Marriage; page 8.
Eşler tek taraflı veya karşılıklı olarak ilişkilerinde kıskançlık duygusunu bir dereceye kadar yaşamaktalar. İster kıskanç bir eş olun isterse eşiniz sizi kıskansın; kıskançlık seviyeniz kabul edilebilir bir düzeydeyse; belki de ilişkinizi canlı tutacak bir araç olabilir. Ancak kıskançlık seviyeniz belli bir sınırın üzerine çıkarsa; birliktelik ve evliliğiniz tehlikeye girebilir. Kıskançlık mantık sınırlarını zorluyor ve ilişkinizi içinden çıkılmaz bir hale getiriyorsa; durup yaşadıklarınızı bir sorgulamalısınız belki de. Bu yazıda eşinizin aşırı kıskançlığı ile nasıl baş edebileceğiniz ve ilişkinizdeki bu çıkmazdan nasıl kurtulabileceğinizin ipuçlarını bulacaksınız.
Kıskançlık Nedir?
Kıskançlık; yaşamımızdaki önemli kişilerin gerçek ya da hayali bir takım tehditlere maruz kalacağı düşüncesine verebileceğimiz doğal; duygusal bir tepkidir. Sevdiğimiz kişiyi kıskanırız; zira onu başkalarının elde etmesini; onun bizden uzaklaşmasını istemeyiz. Ne var ki; eşimizi kıskanmamız ne kadar doğalsa; onun kıskançlığımızdan usanması ve boğulması da o kadar doğal olsa gerek.
Evlilik terapisi ile ilgili yapılmış birçok araştırma; evlilik terapisine başvuran her üç çiftten birinin temel sorununun kıskançlık olduğunu ortaya koymaktadır. Çiftlerden biri kıskançlığı o derece abartıyor ki; her ikisinin de bu duygu ile baş etmesi iyice güçleşiyor.
Masum bir kıskançlık belki de bizim kendi doğamızda bulunmaktadır. Eşler kıskançlığı bir dereceye kadar kabul edebilirler. Aşırı kıskançlık; korku verir ve çiftin ilişkisini tehlikeli sulara çekebilir. Kıskançlığın zamanla ve evlilik ilişkisi içinde geliştiğini kabul edecek bir bulgu yoktur. Çünkü kıskançlık duygusunun temelini kişinin kendilik algısı belirler ve kıskançlığının ayak izleri oldukça derinlerde gizlidir. Kişi kıskançlığı sürgün ederek; onun yok olmasını arzu ederek ondan kurtulamaz.
Kıskançlık Doğal mıdır?
Kıskançlık duygusunun ılımlı bir şekilde ve ara sıra yaşandığı ilişkiler; çiftin bir birine bağlılığını artırabilir; çiftler ilişkilerinde daha fazla doyum yaşayabilirler. Eşi tarafından kıskanıldığını bilmek; kişiye kendini daha iyi ve eşi tarafından değer verildiğini hissettirebilir. Kabul edilebilir bir düzeyde ise kıskançlık; ilişkinin kalitesini artırdığı bir gerçek. Ancak kıskançlık duygusunun şiddeti arttıkça; mantıktan uzak ve niyetli bir duyguya dönüştükçe çiftin hikâyesi çok farklı yönde akmaya başlar. Bir noktadan sonra kıskançlık artık çiftin ilişkisini iyice zehirlemeye başlar.
Kıskanç Kişi Ne Hisseder?
Kıskanç kişiler korku; öfke; küçük düşürülme; başarısızlık duygusu; kuşku; tehdit altında hissetme; hiddet; üzüntü; endişe; keder; şüphe; acı ve zavallılık duygusu gibi birçok güçlü duyguyu birden yaşıyor olabilirler. İnsan; kıskançlık duyarken diğer duyguların etkisinden kaçmaya çabalar: Hayal kırıklığı; tatminsizlik duyguları ve diğerleri. Bu kaçış insanı ümitsizliğe iter. Kıskançlık öyle depresif bir duygudur ki; onu ne en yakın arkadaşımıza açıkça ifade edebilir; ne de kendi içimizde saklayabiliriz. Sonuçta iletişimimiz; bu duygu ile kendine has açmazları ile bize acı verir. Terapide ele alınıp; altında yatan duygular rahatça ifade edilmedikçe; kıskançlık yavaş yavaş ve fark ettirmeden; ilişkinizin sağlığını bozacaktır.
İnsanlar Neden Kıskançlık Duyar?
Kıskançlık duygusuna etki eden bir çok faktör açıklanabilir:
• Evlilik ve ilişki üzerine gerçekdışı beklentiler
• Eşinizle birlikte evlilik ve beraberliğiniz hakkında saptırılmış sahiplenme duygusu
• Geçmişteki terk edilmeler sonucunda yaşanmış incinmişlik duygusu
• Zayıf benlik bilinci
• Güvensizlik
• Terk edilme ve ihanete uğrama korkusu
• Kişinin önemli bulduğu birini veya bir şeyi kaybetmekten korkması
• Yoğun sahiplenme duygusu
• Kontrol etme arzusu
•
Evliliklerde orantısız kıskançlık duygusunun sonuçları
Anormal kıskançlık yaşayanların duyguları kehaneti doğrular nitelikte tekrar eder. Kıskanan bu duygusundan kaçınmak ister ancak; sevgi ve saygıyı kaybedeceği konusundaki yanlış korkusu buna engel olur.
• Küskünlük
• Yoğun güven kaybı
• Öfke
• Savunma
• Daha fazla tartışma
• Sürekli güvenme ihtiyacı
• Depresyon
• İntikam duygusu
• Değişmez; hep aynı sorular
• Fiziksel tepkiler; titreme; sersemleme; uyku bozukluğu; yeme bozukluğu vb.
• Beraberlik ve evliliğin sonu
İlişkilerinde güvene dayalı bir birliktelik yaşayan; kendi öz değerinin farkında olan ve öz benliği gelişmiş kişiler kıskançlığa daha uzak oluyorlar. Geçmişte terk edilme ve ihanete uğrama duygusu yaşayanlar kıskançlığa daha yakın oluyorlar. Kendinizi kıskanç biri olarak tarif ediyor veya eşiniz bu yönde bir eğilim taşıyorsa; eninde sonunda evliliğiniz ve beraberliğiniz tıkanma noktasına ulaşacak ve kontrolü kaybedeceksiniz. Kendi kıskançlığınızı kontrol ediyor olmanız eşinizinkini de kontrol edebileceğiniz anlamına gelmesin. Herkes ancak kendi duygusunu kontrol etmekle yetkindir.
Çiftler Kıskançlıkla Nasıl Baş Edebilir?
Kıskançlık duygusunun üstesinden gelinebilir mi? Evet; yoğun bir çaba gösterilirse. Bütün diğer güçlü duygular gibi kıskançlık da doğru bir şekilde ele alınır ve yönetilirse gelişimin ve değişimin kontağı bile olabilir. İlk adım olarak eşlerden her birinin kendi farkındalığını artırması; hem kendilerini hem de ilişkilerini daha iyi anlamaları ile başlar.
• Kendi kıskançlığınızın farkına varın; bu duygunun ilişkinizi; evliliğinizi yıpratan bir etkisi olduğunu kabul edin
• Sizin veya eşinizin kıskançlığının kökenini araştırın.
• Eşinizin dedektifi olmayın; sürekli şüphe peşinde koşarak enerjinizi harcamayın.
• Kıskanç bir eş olarak; önce kendi davranışınızı değiştirmeye karar verin. Bir profesyonelden yardım almanız sizi çözüme daha yaklaştıracaktır.
• Başkalarını kontrol edip değiştiremeyeceğiniz gerçeğini kabul edin; siz ancak kendinizi değiştirmekle yetkilisiniz.
• Birlikte yaşarken anlaşabileceğiniz bir takım kurallarınız olsun
• Her ikiniz de kıskanç olmayabilirsiniz; ancak nerede ve kiminle olduğunuzu eşinizin her zaman bilmesinin onun hakkı olduğunu kabul edin.
• Çift olarak profesyonel yardım alabileceğiniz kaynakları araştırın.
Ali Bıçak
Psikolojik Danışman
Kaynakça
A.M. Pines; C.F. Bowes; "Romantic Jealousy: How to recognize where jealousy comes from and how to cope with it"; Psychology Today; March 1992.
Hara Estroff Marano; "Advice: A Jealous Fiance"; Psychology Today; Feb. 2; 2004
Robert L. Barker; Green Eyed Marriage; page 8.