Tutum Nedir? Tutumların Özellikleri
TUTUMLAR
Tutum; bireyin nesnelere; fikirlere; kurumlara; olaylara ve diğer insanlara ilişkin düşünce; duygu ve davranışlarını organize eden bir eğilimdir. Bireye aittir; bireyin duygu; düşünce ve davranışlarında tutarlı olmasını sağlar.
İnsanlar; kendileri için kendileri için psikolojik olarak mevcut olan her şeye örneğin; eşyalara; fikirlere; olaylara; ideolojiye; kurumlara; dinlere ilişkin tutum geliştirebilirler. Bu sebeple kişinin sayılamayacak kadar tutum sahibi olması olasıdır. Tutumların sayısı çok olabilir fakat sınırsız değildir. Hakkında tutum sahibi olunan şey tutum nesnesi olarak adlandırılır. Birey ç evresinde çok sayıda bulunan tutum nesneleri içinden kendisi için psikolojik olarak önem taşıyanlara ilişkin tutum geliştirir; yani bireyin tutum geliştirebilmesi için tutum geliştireceği nesnenin aynı zamanda psikolojik bir anlam ifade etmesi gerekmektedir.
Tutumum bilişsel; duygusal ve davranışsal olmak üzere üç boyutu vardır. Bu üç boyut birbirinden kesin çizgilerle ayrılmaz; birbirleriyle ilişkilidir ve etkileşim halindedir. Aynı zamanda birbirleriyle tutarlık gösterirler.
Tutumun bilişsel boyutunu bireyin tutum nesnesine ilişkin düşünce; bilgi ve inançları oluşturur. Örneğin; doğayı korumak amacıyla siyanürle altın aranmasına karşı çıkan bireyler; siyanürün zararları hakkındaki bilgilerinden dolayı doğanın zarar göreceğine inanırlar ve karşı çıkarlar.
Bireyin tutum nesnesini olumlu ya da olumsuz olarak değerlendirmesi ve bu nesneye karşı olumlu ya da olumsuz duygular beslemesi duygusal boyuta bağlıdır. Örneğin; bir ulusa karşı olumlu bir tutum içinde olan birey; ulusu iyi olarak değerlendirdiği için; bireylerine karşı da dostça duygular besleyecektir.
Tutumun davranışsal boyutu ise bireyin tutum nesnesine ilişkin davranışlarda bulunma eğilimidir. Örneğin; bir nesneye olumlu tutumu olan birey; o nesneyle yakın olma; ona iyi davranma; onu destekleme; ona yardım etme davranışında bulunacaktır.
Tutumların boyutları; birbirleriyle tutarlı olma eğilimi gösterir; yani bir boyutu olumlu olan tutumun diğer boyutları da olumludur. Bir siyasi partinin; bir ülkeyi yönetmek için en iyi özelliklere sahip olduğunu düşünen birey; bu partiye karşı olumlu duygular besleyecek ve bu partiye oy verme davranışı sergileyecektir. Bu durum; tutumun boyutları arasındaki tutarlılığı gösterir. Boyutları arasında tutarlılık olan tutumlar değişmeye kapalı tutumlardır. Boyutları arasında tutarsızlığın olduğu tutumlar da vardır. Bun tutumlar değişmeye açık olan tutumlardır. Örneğin; yalnız yaşayan birisi bir köpeğin kendisine iyi bir arkadaş olacağını düşünür fakat köpekten korktuğu için bir köpek sahibi olmaktan vazgeçer.
Tutumlar; öğrenme yoluyla kazanılırlar. Önemli bir bölümü hayatın ilk 25 yılı içinde oluşmakla birlikte yaşam boyunca devam eden bir süreçtir. Tutumların oluşumunda rol oynayan en önemli faktörler; anne-baba; kitle iletişim araçları ve arkadaşlardır.
Anne-baba; özellikle doğumdan ilkokul çağına kadar çocuğa verdiği eğitim ve öğrettiği bilgiler açısından etkili olmasının yanı sıra model olarak da çocuklarının tutum oluşturmalarına; tutum geliştirmelerine katkı sağlarlar. Çocuk büyümeye başladığında; özellikle ergenlik döneminde arkadaşlık önem kazanmaya başlar ve tutumların oluşmasında etkilidir. Televizyon; gazete; dergiler gibi kitle iletişim araçlarının yayınları; özellikle televizyonda yayınlanan reklamlar; haberler; filmler; diziler tutumların oluşmasında önemli rol oynarlar.
Tutumun en önemli özelliklerinden biri duygusal boyutu olmasıdır. Dünyanın kaç yaşında olduğuna dair olumlu ya da olumsuz duygu beslenmez fakat doğanın korunmasına karşı olumlu duygu beslenebilir. Bir nesneye ilişkin bilgi; düşünce ve inançlara olumlu ya da olumsuz duyguların eşlik etmesi önemlidir.
Tutumun önemli bir diğer özelliği de kuvvet derecesidir. Birey birçok tutuma sahip olabilir; ancak bu tutumlar güçleri açısından farklılık gösterir. Birey aynı ürün için farklı iki markaya karşı olumlu tutum geliştirebilir fakat birine karşı geliştirdiği tutum; diğerine karşı geliştirdiği tutumdan daha baskındır.
Tutumlar öğrenme yoluyla; sonradan kazanılan eğilimler olduğu için diğer öğrenilmiş özellikler gibi değişebilirler. Örneğin; sigara içen çocuğuna sigaranın zararlarını anlatan baba; çocuğun tutumunu değiştirebilir. Tutumların değişmesinde; bilginin kim tarafından verildiği; yani bilginin kaynağı; bilginin inanılır ve güvenilir olması; bilginin kabul görmüş olması önemlidir.
Tutum; bireyin nesnelere; fikirlere; kurumlara; olaylara ve diğer insanlara ilişkin düşünce; duygu ve davranışlarını organize eden bir eğilimdir. Bireye aittir; bireyin duygu; düşünce ve davranışlarında tutarlı olmasını sağlar.
İnsanlar; kendileri için kendileri için psikolojik olarak mevcut olan her şeye örneğin; eşyalara; fikirlere; olaylara; ideolojiye; kurumlara; dinlere ilişkin tutum geliştirebilirler. Bu sebeple kişinin sayılamayacak kadar tutum sahibi olması olasıdır. Tutumların sayısı çok olabilir fakat sınırsız değildir. Hakkında tutum sahibi olunan şey tutum nesnesi olarak adlandırılır. Birey ç evresinde çok sayıda bulunan tutum nesneleri içinden kendisi için psikolojik olarak önem taşıyanlara ilişkin tutum geliştirir; yani bireyin tutum geliştirebilmesi için tutum geliştireceği nesnenin aynı zamanda psikolojik bir anlam ifade etmesi gerekmektedir.
Tutumum bilişsel; duygusal ve davranışsal olmak üzere üç boyutu vardır. Bu üç boyut birbirinden kesin çizgilerle ayrılmaz; birbirleriyle ilişkilidir ve etkileşim halindedir. Aynı zamanda birbirleriyle tutarlık gösterirler.
Tutumun bilişsel boyutunu bireyin tutum nesnesine ilişkin düşünce; bilgi ve inançları oluşturur. Örneğin; doğayı korumak amacıyla siyanürle altın aranmasına karşı çıkan bireyler; siyanürün zararları hakkındaki bilgilerinden dolayı doğanın zarar göreceğine inanırlar ve karşı çıkarlar.
Bireyin tutum nesnesini olumlu ya da olumsuz olarak değerlendirmesi ve bu nesneye karşı olumlu ya da olumsuz duygular beslemesi duygusal boyuta bağlıdır. Örneğin; bir ulusa karşı olumlu bir tutum içinde olan birey; ulusu iyi olarak değerlendirdiği için; bireylerine karşı da dostça duygular besleyecektir.
Tutumun davranışsal boyutu ise bireyin tutum nesnesine ilişkin davranışlarda bulunma eğilimidir. Örneğin; bir nesneye olumlu tutumu olan birey; o nesneyle yakın olma; ona iyi davranma; onu destekleme; ona yardım etme davranışında bulunacaktır.
Tutumların boyutları; birbirleriyle tutarlı olma eğilimi gösterir; yani bir boyutu olumlu olan tutumun diğer boyutları da olumludur. Bir siyasi partinin; bir ülkeyi yönetmek için en iyi özelliklere sahip olduğunu düşünen birey; bu partiye karşı olumlu duygular besleyecek ve bu partiye oy verme davranışı sergileyecektir. Bu durum; tutumun boyutları arasındaki tutarlılığı gösterir. Boyutları arasında tutarlılık olan tutumlar değişmeye kapalı tutumlardır. Boyutları arasında tutarsızlığın olduğu tutumlar da vardır. Bun tutumlar değişmeye açık olan tutumlardır. Örneğin; yalnız yaşayan birisi bir köpeğin kendisine iyi bir arkadaş olacağını düşünür fakat köpekten korktuğu için bir köpek sahibi olmaktan vazgeçer.
Tutumlar; öğrenme yoluyla kazanılırlar. Önemli bir bölümü hayatın ilk 25 yılı içinde oluşmakla birlikte yaşam boyunca devam eden bir süreçtir. Tutumların oluşumunda rol oynayan en önemli faktörler; anne-baba; kitle iletişim araçları ve arkadaşlardır.
Anne-baba; özellikle doğumdan ilkokul çağına kadar çocuğa verdiği eğitim ve öğrettiği bilgiler açısından etkili olmasının yanı sıra model olarak da çocuklarının tutum oluşturmalarına; tutum geliştirmelerine katkı sağlarlar. Çocuk büyümeye başladığında; özellikle ergenlik döneminde arkadaşlık önem kazanmaya başlar ve tutumların oluşmasında etkilidir. Televizyon; gazete; dergiler gibi kitle iletişim araçlarının yayınları; özellikle televizyonda yayınlanan reklamlar; haberler; filmler; diziler tutumların oluşmasında önemli rol oynarlar.
Tutumun en önemli özelliklerinden biri duygusal boyutu olmasıdır. Dünyanın kaç yaşında olduğuna dair olumlu ya da olumsuz duygu beslenmez fakat doğanın korunmasına karşı olumlu duygu beslenebilir. Bir nesneye ilişkin bilgi; düşünce ve inançlara olumlu ya da olumsuz duyguların eşlik etmesi önemlidir.
Tutumun önemli bir diğer özelliği de kuvvet derecesidir. Birey birçok tutuma sahip olabilir; ancak bu tutumlar güçleri açısından farklılık gösterir. Birey aynı ürün için farklı iki markaya karşı olumlu tutum geliştirebilir fakat birine karşı geliştirdiği tutum; diğerine karşı geliştirdiği tutumdan daha baskındır.
Tutumlar öğrenme yoluyla; sonradan kazanılan eğilimler olduğu için diğer öğrenilmiş özellikler gibi değişebilirler. Örneğin; sigara içen çocuğuna sigaranın zararlarını anlatan baba; çocuğun tutumunu değiştirebilir. Tutumların değişmesinde; bilginin kim tarafından verildiği; yani bilginin kaynağı; bilginin inanılır ve güvenilir olması; bilginin kabul görmüş olması önemlidir.