Şizofreni Hastalarında İçselleştirilmiş Damgalanma : İçgörü & Tedaviye Uyumla İlişkisi
Amaç: Birçok toplumda damgalama ilk olarak akıl hastalarına karşı geliştirilmiştir ve en çok damgalanan kişiler şizofreni hastalarıdır. Toplum tarafından damgalanan hastalar; yaşadıkları bu damgalamayı içselleştirirler (Byrne; 2000). Bu damgalanma hastaların değersizlik duygusu; düşük benlik saygısı; utanç toplumsal ve mesleki işlevsizlik ve sosyal geri çekilme yaşamasına neden olur.
Bunlara ek olarak damgalanma; hastaların psikiyatrik ve psikososyal tedaviye yönelimini ve tedaviyi sürdürümünü olumsuz yönde etkiler (Freudenreich ve ark; 2004).
Bu çalışmada; şizofreni hastalarının içselleştirilmiş damgalanma düzeylerinin incelenmesi ve içselleştirilmiş damgalanma ile tedaviye uyum arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmaktadır.
Yöntem: Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Şizofreni ve Diğer Psikotik Bozukluklar Polikliniğine başvuran ve DSM-IV tanı ölçütlerine göre şizofreni tanısı konulmuş 46 şizofreni hastası çalışmaya alınmıştır.
Hastalara Pozitif Negatif Sendrom Ölçeği (PANSS); Ruhsal Hastalıklarda İçselleştirilmiş Damgalanma Ölçeği (RHİDÖ); İçgörünün Üç Bileşenini Değerlendirme Formu ve İlaç Uyum Ölçeği (İUÖ) uygulanmıştır.
İstatistiksel Analizler SPSS 16 sürümü ile yapılmıştır.
Bulgular: Yapılan Pearson Korelasyon analizlerinin sonuçlarına göre; RHİDÖ toplam puanı ve İUÖ toplam puanları arasında ilişki bulunamamıştır. RHİDÖ toplam puanı; PANSS toplam puanı ve ölçeğin alt alçekleri olan pozitif belirtiler ve genel psikopatoloji alt ölçekleri toplam puanı ile pozitif yönde ilişkili bulunmuştur. İUÖ ise İçgörü ile ilişkili olarak saptanmıştır. Uygulanan t testi sonuçlarına göre; daha önce intihar girişimi olan hastaların RHİDÖ toplam puanları daha yüksek bulunmuştur. Buna ek olarak tedavisiz geçen süre ile RHİDÖ toplam puanı arasında pozitif yönde bir ilişki bulunmuştur.
Yorum: Şizofreni hastalarının yaşadıkları içselleştirilmiş damgalanma şizofreniye özgü belirtilerle ve özellikle de depresyon; anksiyete gibi psikopatolojik belirtilerle ilişkilidir. İntihar girişimi olan hastaların damgalanmayı daha çok içselleştirmeleri de bu durum ile bağlantılıdır. (Ritsher ve ark; 2003).
Ayrıca tedavisiz geçen süre; hastaların iyileşme süreçlerini olumsuz etkilediği ve bu nedenle hastaların hissettikleri damgalanmanın şiddetlendiği düşünülebilir. Şizofreni hastalarının iyileşmeleri için büyük önem taşıyan tedaviye uyumda ise içgörü eksikliği olumsuz rol oynamaktadır (Baier; 2010).
Bu bulguların ışığında; içgörüyü arttırmaya yönelik müdahaleler hastaların tedaviye uyumunu arttırabilir.
Ayrıca; psikopatolojik belirtilerinin tedavisine önem verilmesi hastaların yaşadıkları içselleştirilmiş damgalanmayı azaltmada yararlı olabilir.
Kaynakça
Baier; M. (2010) Insight in Schizophrenia: A Review. Current Psychiatry Reports; 12;356–361.
Byrne; P. (2001); Psychiatric stigma. The British Journal of Psychiatry; 178; 281-284.
Freudenreich; O.; Cather; C.; Evins; A.E.; Henderson; D.C. & Goff; D.C. (2004). Attitudes of schizophrenia outpatients towards psychiatric medications: relationship to clinical variables and insight. Journal of Clinical Psychiatry; 65; 1372–1376.
Ritsher; J.B.; Otilingam; P.G. & Grajales; M. (2003); Internalized stigma of mental illness: psychometric properties of a new measure. Psychiatry Research; 121; 31 –49.
Elif Yıldırım; Şilay Sevilmiş; Berna Yalınçetin; Esra Aydınlı; Özge Kutay; Köksal Alptekin (Manisa Ruh Sağlığı Hastanesi & Dokuz Eylül Üniversitesi Ortak Proje Çalışması )
Bunlara ek olarak damgalanma; hastaların psikiyatrik ve psikososyal tedaviye yönelimini ve tedaviyi sürdürümünü olumsuz yönde etkiler (Freudenreich ve ark; 2004).
Bu çalışmada; şizofreni hastalarının içselleştirilmiş damgalanma düzeylerinin incelenmesi ve içselleştirilmiş damgalanma ile tedaviye uyum arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmaktadır.
Yöntem: Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Şizofreni ve Diğer Psikotik Bozukluklar Polikliniğine başvuran ve DSM-IV tanı ölçütlerine göre şizofreni tanısı konulmuş 46 şizofreni hastası çalışmaya alınmıştır.
Hastalara Pozitif Negatif Sendrom Ölçeği (PANSS); Ruhsal Hastalıklarda İçselleştirilmiş Damgalanma Ölçeği (RHİDÖ); İçgörünün Üç Bileşenini Değerlendirme Formu ve İlaç Uyum Ölçeği (İUÖ) uygulanmıştır.
İstatistiksel Analizler SPSS 16 sürümü ile yapılmıştır.
Bulgular: Yapılan Pearson Korelasyon analizlerinin sonuçlarına göre; RHİDÖ toplam puanı ve İUÖ toplam puanları arasında ilişki bulunamamıştır. RHİDÖ toplam puanı; PANSS toplam puanı ve ölçeğin alt alçekleri olan pozitif belirtiler ve genel psikopatoloji alt ölçekleri toplam puanı ile pozitif yönde ilişkili bulunmuştur. İUÖ ise İçgörü ile ilişkili olarak saptanmıştır. Uygulanan t testi sonuçlarına göre; daha önce intihar girişimi olan hastaların RHİDÖ toplam puanları daha yüksek bulunmuştur. Buna ek olarak tedavisiz geçen süre ile RHİDÖ toplam puanı arasında pozitif yönde bir ilişki bulunmuştur.
Yorum: Şizofreni hastalarının yaşadıkları içselleştirilmiş damgalanma şizofreniye özgü belirtilerle ve özellikle de depresyon; anksiyete gibi psikopatolojik belirtilerle ilişkilidir. İntihar girişimi olan hastaların damgalanmayı daha çok içselleştirmeleri de bu durum ile bağlantılıdır. (Ritsher ve ark; 2003).
Ayrıca tedavisiz geçen süre; hastaların iyileşme süreçlerini olumsuz etkilediği ve bu nedenle hastaların hissettikleri damgalanmanın şiddetlendiği düşünülebilir. Şizofreni hastalarının iyileşmeleri için büyük önem taşıyan tedaviye uyumda ise içgörü eksikliği olumsuz rol oynamaktadır (Baier; 2010).
Bu bulguların ışığında; içgörüyü arttırmaya yönelik müdahaleler hastaların tedaviye uyumunu arttırabilir.
Ayrıca; psikopatolojik belirtilerinin tedavisine önem verilmesi hastaların yaşadıkları içselleştirilmiş damgalanmayı azaltmada yararlı olabilir.
Kaynakça
Baier; M. (2010) Insight in Schizophrenia: A Review. Current Psychiatry Reports; 12;356–361.
Byrne; P. (2001); Psychiatric stigma. The British Journal of Psychiatry; 178; 281-284.
Freudenreich; O.; Cather; C.; Evins; A.E.; Henderson; D.C. & Goff; D.C. (2004). Attitudes of schizophrenia outpatients towards psychiatric medications: relationship to clinical variables and insight. Journal of Clinical Psychiatry; 65; 1372–1376.
Ritsher; J.B.; Otilingam; P.G. & Grajales; M. (2003); Internalized stigma of mental illness: psychometric properties of a new measure. Psychiatry Research; 121; 31 –49.
Elif Yıldırım; Şilay Sevilmiş; Berna Yalınçetin; Esra Aydınlı; Özge Kutay; Köksal Alptekin (Manisa Ruh Sağlığı Hastanesi & Dokuz Eylül Üniversitesi Ortak Proje Çalışması )