Uykuda Nefes Durması: Uyku Apne Sendromu
Uyku apne sendromu nedir?
Uyku apnesi uyku sırasında solunumun bir süreliğine durup yeniden başlaması durumudur. 10 saniyeden daha kısa süreli ve kan oksijen düzeyinde düşmeye neden olmayan bir saat içinde birkaç taneden çok tekrarlamıyorsa fizyolojik yani normal kabul edilir. Eğer bir saatte 5’ten daha fazla ve kanda oksijen oranının %3’ ten fazla düşmesi ile seyrediyorsa bu durum artık normal olmaktan çıkar ve uyku apne sendromu adını alır. Uyku apnesi birkaç saniyeden bir iki dakika kadar sürebilir. Ve gece boyunca yaklaşık 400 kez tekrarlayabilir. Apne solunumun tam olarak durmasıdır. Eğer solunumun yapılıyor ancak %50’den çok azalmışsa buna hipopne denir. Uyku apne sendromu oluş biçimine göre obstruktif (tıkayıcı); sentral ve karışı (miks tip) olmak üzere 3 türde görülür. Obstruktif tip (tıkayıcı) uyku apne sendromu uyku sırasında dil kökü; yumuşak damak gibi yapıların gevşeyerek üst hava yollarını kapatması ile oluşur. En sık görülen uyku apnesi tipidir (%85). Apne sırasında burun ve ağızdan hava akımı dururken göğüs ve karında solunum çabası sürer.
Santral uyku apnesi oldukça nadir görülür (%0.5). Beyinde solunumu kontrol eden merkezlerdeki bir sorun sonucu oluşur. Ağız veya burundan hava akımı durmuşken; o sırada hastada solunum çabası da görülmez. Karışık tip uyku apne sendromnda santral ve obstrüktif apneler birlikte bulunmaktadır; tüm uyku apnelerin yaklaşık %15’i bu özelliktedir.
Uyku apne sendromu için risk faktörleri
Ailede başka bireylerde uyku apne (OSAS)
Aşırı kilo 45 cm’den daha geniş ense
Küçük ve geride çene yapısı
Üst hava yollarında yapısal bozukluklar
Sigara kullanımı
Alkol kullanımı
Orta yaş üstü
Irksal yatkınlık
Aşağıdaki belirtiler varsa sizde uyku apne sendromu olabilir
Gürültülü ve aşırı horlama
Aşırı gündüz uykululuğu (yerli yersiz uykuya dalma) ve sürekli yorgunluk
Uyandığında ağız ve boğaz kuruluğu
Gögüste yanma
Huzursuz uyku
Sabahları kendine zor gelme
Tansiyon yüksekliği
Hafıza sorunları; unutkanlık
Sabahları başağrısı
Depresif duygu durumu
Gastroozefajial reflü
iktidarsızlık
Geceleri işeme için tuvalate 1’den daha çok çıkma
Kilo alma
Dikkat eksikliği; dikkatini verememe
Sürekli uykulu olma
Kafada durgunluk
Aşırı sinirlilik; huzursuzluk
Çocuklarda hiperaktivite
Uyku apne sendromunun belirtileri nelerdir?
Uyku apne sendromu; uyku sırasında yüzlerce kez solunumun durması ardından yeniden başlaması nedeniyle uykunun arusal adı verilen sabah hatırlanamıyan 15-20 saniye sürebilen uyanıklıklar ile bölünmesine yol açar. Yüzlerce kez oluşan arousallar uykunun toplam süresini azalttığı gibi; uykunun derinleşmesini ve rüyalı uykulara (REM) geçişi engeller. Derin uyku ve REM beynin sağlıklı çalışması için olmazsa olmaz uyku dönemleridir. Derin uykunun eksikliği ertesi gün dikkat ve beyin çalışma hızında düşmeye; REM eksikliği ise bellek bozukluğuna yolaçar.
Sürekli olarak uykuda saatte 15’ten çok apne yaşıyan hastalarda gündüzleri aşırı uykululuk; dikkat eksikliği; depresyon; hipertansiyon; aşırı kilo alma; sağ kalp yetmezliği gibi belirtiler görülebilir. Sabahları baş ağrısı; sabahları ağız ve boğazda şiddetli kuruluk; seste kabalaşma; geceleri sık tuvalete çıkma diğer belirtiler olabilir.
Apne-Hipopne indeksi nedir?
Apne: Uyku sırasında nefesin geçici olarak bir süreliğine durmasıdır.
Hipopne: Uyku sırasında solunuma ait ağız ve burundan olan hava akımının %50’den fazla azalmasıdır.
uyku apne sendromunda görülen apne ve hipopnelere genellikle %3’ten fazla kan oksijen basıncında düşme eşlik eder.
Apne-hiopne indeksi: Gece uykusu sırasında yapılan uyku testinde (polisomnografi) saat başına düşen oksijen desatürasyonu yani düşemlerinin eşlik ettiği apne ve hipopnelerin sayısını ifade eder.
Tıkayıcı uyku apne sendromu sınıflaması
Apne-hipopne indeksi 5’ten düşükse normal kabul edilir.
5-15 arasında hafif uyku apne sendromu
15-30 arasında orta derece uyku apnesi
30 dan fazla ise ağır OSAS olarak kabul edilir.
Uyku apnesi uyku sırasında solunumun bir süreliğine durup yeniden başlaması durumudur. 10 saniyeden daha kısa süreli ve kan oksijen düzeyinde düşmeye neden olmayan bir saat içinde birkaç taneden çok tekrarlamıyorsa fizyolojik yani normal kabul edilir. Eğer bir saatte 5’ten daha fazla ve kanda oksijen oranının %3’ ten fazla düşmesi ile seyrediyorsa bu durum artık normal olmaktan çıkar ve uyku apne sendromu adını alır. Uyku apnesi birkaç saniyeden bir iki dakika kadar sürebilir. Ve gece boyunca yaklaşık 400 kez tekrarlayabilir. Apne solunumun tam olarak durmasıdır. Eğer solunumun yapılıyor ancak %50’den çok azalmışsa buna hipopne denir. Uyku apne sendromu oluş biçimine göre obstruktif (tıkayıcı); sentral ve karışı (miks tip) olmak üzere 3 türde görülür. Obstruktif tip (tıkayıcı) uyku apne sendromu uyku sırasında dil kökü; yumuşak damak gibi yapıların gevşeyerek üst hava yollarını kapatması ile oluşur. En sık görülen uyku apnesi tipidir (%85). Apne sırasında burun ve ağızdan hava akımı dururken göğüs ve karında solunum çabası sürer.
Santral uyku apnesi oldukça nadir görülür (%0.5). Beyinde solunumu kontrol eden merkezlerdeki bir sorun sonucu oluşur. Ağız veya burundan hava akımı durmuşken; o sırada hastada solunum çabası da görülmez. Karışık tip uyku apne sendromnda santral ve obstrüktif apneler birlikte bulunmaktadır; tüm uyku apnelerin yaklaşık %15’i bu özelliktedir.
Uyku apne sendromu için risk faktörleri
Ailede başka bireylerde uyku apne (OSAS)
Aşırı kilo 45 cm’den daha geniş ense
Küçük ve geride çene yapısı
Üst hava yollarında yapısal bozukluklar
Sigara kullanımı
Alkol kullanımı
Orta yaş üstü
Irksal yatkınlık
Aşağıdaki belirtiler varsa sizde uyku apne sendromu olabilir
Gürültülü ve aşırı horlama
Aşırı gündüz uykululuğu (yerli yersiz uykuya dalma) ve sürekli yorgunluk
Uyandığında ağız ve boğaz kuruluğu
Gögüste yanma
Huzursuz uyku
Sabahları kendine zor gelme
Tansiyon yüksekliği
Hafıza sorunları; unutkanlık
Sabahları başağrısı
Depresif duygu durumu
Gastroozefajial reflü
iktidarsızlık
Geceleri işeme için tuvalate 1’den daha çok çıkma
Kilo alma
Dikkat eksikliği; dikkatini verememe
Sürekli uykulu olma
Kafada durgunluk
Aşırı sinirlilik; huzursuzluk
Çocuklarda hiperaktivite
Uyku apne sendromunun belirtileri nelerdir?
Uyku apne sendromu; uyku sırasında yüzlerce kez solunumun durması ardından yeniden başlaması nedeniyle uykunun arusal adı verilen sabah hatırlanamıyan 15-20 saniye sürebilen uyanıklıklar ile bölünmesine yol açar. Yüzlerce kez oluşan arousallar uykunun toplam süresini azalttığı gibi; uykunun derinleşmesini ve rüyalı uykulara (REM) geçişi engeller. Derin uyku ve REM beynin sağlıklı çalışması için olmazsa olmaz uyku dönemleridir. Derin uykunun eksikliği ertesi gün dikkat ve beyin çalışma hızında düşmeye; REM eksikliği ise bellek bozukluğuna yolaçar.
Sürekli olarak uykuda saatte 15’ten çok apne yaşıyan hastalarda gündüzleri aşırı uykululuk; dikkat eksikliği; depresyon; hipertansiyon; aşırı kilo alma; sağ kalp yetmezliği gibi belirtiler görülebilir. Sabahları baş ağrısı; sabahları ağız ve boğazda şiddetli kuruluk; seste kabalaşma; geceleri sık tuvalete çıkma diğer belirtiler olabilir.
Apne-Hipopne indeksi nedir?
Apne: Uyku sırasında nefesin geçici olarak bir süreliğine durmasıdır.
Hipopne: Uyku sırasında solunuma ait ağız ve burundan olan hava akımının %50’den fazla azalmasıdır.
uyku apne sendromunda görülen apne ve hipopnelere genellikle %3’ten fazla kan oksijen basıncında düşme eşlik eder.
Apne-hiopne indeksi: Gece uykusu sırasında yapılan uyku testinde (polisomnografi) saat başına düşen oksijen desatürasyonu yani düşemlerinin eşlik ettiği apne ve hipopnelerin sayısını ifade eder.
Tıkayıcı uyku apne sendromu sınıflaması
Apne-hipopne indeksi 5’ten düşükse normal kabul edilir.
5-15 arasında hafif uyku apne sendromu
15-30 arasında orta derece uyku apnesi
30 dan fazla ise ağır OSAS olarak kabul edilir.