Ergenlik Dönemi ve Yaşanan Sorunlar
ERGENLİK DÖNEMİ VE BU DÖNEMDE YAŞANAN SORUNLAR
Ergenlik dönemi; çocukluktan yetişkinliğe adım atılan bir geçiş dönemidir ve çocukluktan yetişkinliğe adeta bir köprü vazifesi görür. Bu dönemde hem fiziksel değişiklikler hem de ruhsal değişiklikler meydana gelmektedir. Ergen bir yandan vücudunda meydana gelen biyolojik değişikliklere uyum sağlamaya çalışırken; diğer yandan da kimlik gelişimini tamamlamaya çalışmaktadır. Ayrıca ergenin sosyal ilişkilerinde de değişimler meydana gelmektedir.
Bu dönemde ergenin vücudunda görülen ilk biyolojik değişiklikler büyüme ve üreme hormonlarının üretiminin artmasıdır. Bu hormonlar cinsel organların olgunlaşmasında ve cinsiyet özelliklerinin ortaya çıkmasında rol oynar. Ergenliğe geçişin biyolojik zamanı genetik ve çevresel faktörlere bağlıdır. Çevresel faktörlerden bazıları ergenin kalori alımı;sağlığı ve stres seviyesidir. Ailesel çatışmanın olup olmadığı da ergenliğe geçişi etkileyen faktörlerden biridir .
Ergenlik dönemi sosyal değerler arama ve erişkinliğe taşınabilecek bir idealler arama dönemidir.Bu dönem içinde bilişsel kapasitesi artan ergen sorguladığı birçok düşünce ile başa çıkmaya ve aynı zamanda kimliğini oturtmaya çalışmaktadır.
Ayrıca bu dönemde ergenler kendilerini dünyanın merkezinde görürler. Düşünce; duygu ve davranışlarına odaklanma eğilimleri vardır. Hayali bir izleyici kitlesinin söyledikleri; yaptıkları ve hissettikleri her şeyi izlediğini;dünyanın merkezinde yer aldıklarını düşünürler. Hatta birçok ergen bakkala bile giderken sanki bir partiye gidiyormuş edasında bir hazırlık içersine girer. Kendi sorunlarının başka herkesinkinden daha önemli olduğundan emindirler.Bu durum içerisinde ebeveynler ise saçma görünen bu duygulara kayıtsız kalmamalı ve çocuklarının kabul edilme arzularını önemsediklerini ve kabul ettiklerini göstermelidirler.
Ergen biyolojik ve psikolojik değişimlerle birlikte sosyal yaşamında da çeşitli farklılaşmalar gösterir. En önemli ve belirgin değişimlerden biri ergenin aile ile geçirdiği zamanın azalması ve bu zamanın arkadaşlarla geçirilmesidir.Arkadaş grubu içerisindeki ergen kendini yetişkin kontrolünden soyutlamaya çalışır. Ergen ilk olarak kendi cinsinden arkadaşları tercih ederken ergenliğin ilerleyen dönemlerinde karşı cinse olan ilgisinin artmasıyla karşı cinsle arkadaşlıklarını da geliştirir.
Ergenlerin hayatlarında en riskli davranışları bu dönemde aldıklarını gözlemliyoruz. Mantıklı risk alma yeni ilişkiler kurmakta güvene ve sosyal durumlarda ergenin kendini yeterli hissetmesine yol açarken bazı riskli davranışların olumsuz sonuçları olabilir. Ergen bu dönemde bir yetişkinin içgörüsüyle hareket etmez. Özel olduklarını düşünür ve başkalarını kaygılandıracak kuralların kendilerini bağlamadığını düşünürler. Bu benmerkezci ve umursamaz tavır onları riskli davranışlara yönlendirebilir.Bu dönemde görülen en riskli davranışlar; madde ve alkol kullanımı; güvenli olmayan cinsel pratikler ve kendini yaralama davranışı olarak sayılabilir. Bu davranışların yeterli anne-baba gözetimi olmayan ergenlerde daha fazla görüldüğü ortaya çıkmıştır.
Bu dönemdeki değişen bir ilişki de ebeveyn ve ergen arasındaki ilişkidir. Genel olarak arkadaşlarıyla daha fazla vakit geçirmeyi tercih eden ergen ebeveynlerinden uzaklaşır ve sorunlarına çare bulmak için arkadaşlarına danışmayı tercih eder. Ergenlerin yetişkinliğe adım atarken ebeveynlerinin onlara aşıladığı gerçekleri ve tercihleri sorgulamaya başlamaları da bu dönemde gerçekleşir. Ergen kendi doğrularını bulup kendi tercihlerini uygulamak isterken bir yandan da hala ailelerine bağımlı oldukları gerçeğiyle yaşamak zorundadırlar. Bu da onları bir çıkmaza sokar. Ergen bağımsızlığı için savaş verirken aynı zamanda bu bağımsızlığın beraberinde getirdiği ve ailesi tarafından ona yüklenen sorumlulukları da yerine getirmek zorundadır.
Bir ergenin konuşma biçimi ailesiyle yaptığı tartışmalarda genelde sivri ve saygısız olsa da bunun olgun davranışa bir adım atma çabası olduğu bilinmelidir. Ergenin bireysel düşüncelerini ifade etmeyi öğrenmesi de gelişiminde çok önemlidir.
Ebeveynler ergenlik döneminde çocuklarına ne kadar sıkı ve katı bir yaklaşım uygularlarsa; çocuk o kadar arkadaşlarına dönmektedir. Çocuk aile ilişkilerinde ve kararlarında rahatlıkla kendi düşüncelerini ifade edebiliyorsa; arkadaşlarına yönelimi azalmaktadır. Ayrıca çocuklarının davranışlarını ve eve giriş çıkışlarını gözetim altında tutan ebeveynlerin çocuklarının; bunu yapmayan ebeveynlerin çocuklarına nazaran daha az arkadaş yöneliminde bulundukları da ortaya çıkmıştır.Ergenin gelişimde pozitif sonuçlar doğuracak ebeveyn davranışları şöyle listelenmiştir;
Açık davranış standartları koymak
Sağlam ama zorlayıcı olmayan kurallar uygulamak
Çocukları tutarlı bir şekilde disipline sokmak
Alınan kararların neye dayandığını açıklamak
Münakaşa konularının gerçekten tartışılmasına izin vermek
Fazla koruyucu olmadan çocuğun davranışlarını gözlem altına almak
Sıcak bir aile ortamı sağlamak
Sosyal beceriler kazanması adına çocuğa bilgi ve yardım sağlamak
Çocuğun değişen şartlarına esnek bir şekilde karşılık vermek
Ergen anne-babaları; çocuklarının kendisini ayrı biri olarak görmesine ve inşa etmesine izin vermelilerdir.
Ebeveynin görevi çocuklarını izlemek ve korumak; ergenin görevi ise kim olduğunu ve niçin yaşadığını bulmaktır. Bazen bunu bir arkadaş grubu içerisinde var olarak sergileyebilir ergen . Bu durumda anne-babanın yapabileceği en iyi şey çocuklarının arkadaşlarını tanımaya çalışmak; onlarla daha fazla vakit geçirmek ve bir güven ilişkisi kurmaktır.
Ebeveynler; ergene tartışma-düşünme yoluyla hatalarını öğrenebilmesi için fırsat tanımalıdırlar. Ebeveynler bu dönemde çocuklarını kıyaslamamalı; etiketlememeli; yargılamamalı ve küçümsememelidirler. Bu dönemde hassas olan ergen küçümsendiğini hissederse kolayca incinebilir ve tamamen aileden uzaklaşabilir.
Ergenlik dönemi ergen için fiziksel; bilişsel; sosyal ve duygusal birçok değişikliğin yer aldığı bir süreçtir. Bu dönemde ergenin ebeveynleriyle olan ilişkisi onun yetişkinliğe geçişinde çok önemli bir rol oynar. Bu kritik dönemi başarılı bir şekilde atlatan ebeveyn ve ergen bundan sonra karşılaşacakları zorlukların altından daha kolay ve beraber kalkacaklardır.
En önemlisi de çocuklarınıza onların sizin için ne kadar önemli olduğunu ve onları çok sevdiğinizi yansıtabilmenizden geçmektedir. Bazen ergenlik sorunları ebeveyn ve ergen arasında rahatlıkla çözülebilmekte fakat bazen gerçekten çıkılmaz bir hal alabilmektedir.Lütfen bu dengeyi kuramıyor ve çocuğunuz için endişeleniyorsanız mutlaka bir uzmandan destek alın.
Ergenlik dönemi; çocukluktan yetişkinliğe adım atılan bir geçiş dönemidir ve çocukluktan yetişkinliğe adeta bir köprü vazifesi görür. Bu dönemde hem fiziksel değişiklikler hem de ruhsal değişiklikler meydana gelmektedir. Ergen bir yandan vücudunda meydana gelen biyolojik değişikliklere uyum sağlamaya çalışırken; diğer yandan da kimlik gelişimini tamamlamaya çalışmaktadır. Ayrıca ergenin sosyal ilişkilerinde de değişimler meydana gelmektedir.
Bu dönemde ergenin vücudunda görülen ilk biyolojik değişiklikler büyüme ve üreme hormonlarının üretiminin artmasıdır. Bu hormonlar cinsel organların olgunlaşmasında ve cinsiyet özelliklerinin ortaya çıkmasında rol oynar. Ergenliğe geçişin biyolojik zamanı genetik ve çevresel faktörlere bağlıdır. Çevresel faktörlerden bazıları ergenin kalori alımı;sağlığı ve stres seviyesidir. Ailesel çatışmanın olup olmadığı da ergenliğe geçişi etkileyen faktörlerden biridir .
Ergenlik dönemi sosyal değerler arama ve erişkinliğe taşınabilecek bir idealler arama dönemidir.Bu dönem içinde bilişsel kapasitesi artan ergen sorguladığı birçok düşünce ile başa çıkmaya ve aynı zamanda kimliğini oturtmaya çalışmaktadır.
Ayrıca bu dönemde ergenler kendilerini dünyanın merkezinde görürler. Düşünce; duygu ve davranışlarına odaklanma eğilimleri vardır. Hayali bir izleyici kitlesinin söyledikleri; yaptıkları ve hissettikleri her şeyi izlediğini;dünyanın merkezinde yer aldıklarını düşünürler. Hatta birçok ergen bakkala bile giderken sanki bir partiye gidiyormuş edasında bir hazırlık içersine girer. Kendi sorunlarının başka herkesinkinden daha önemli olduğundan emindirler.Bu durum içerisinde ebeveynler ise saçma görünen bu duygulara kayıtsız kalmamalı ve çocuklarının kabul edilme arzularını önemsediklerini ve kabul ettiklerini göstermelidirler.
Ergen biyolojik ve psikolojik değişimlerle birlikte sosyal yaşamında da çeşitli farklılaşmalar gösterir. En önemli ve belirgin değişimlerden biri ergenin aile ile geçirdiği zamanın azalması ve bu zamanın arkadaşlarla geçirilmesidir.Arkadaş grubu içerisindeki ergen kendini yetişkin kontrolünden soyutlamaya çalışır. Ergen ilk olarak kendi cinsinden arkadaşları tercih ederken ergenliğin ilerleyen dönemlerinde karşı cinse olan ilgisinin artmasıyla karşı cinsle arkadaşlıklarını da geliştirir.
Ergenlerin hayatlarında en riskli davranışları bu dönemde aldıklarını gözlemliyoruz. Mantıklı risk alma yeni ilişkiler kurmakta güvene ve sosyal durumlarda ergenin kendini yeterli hissetmesine yol açarken bazı riskli davranışların olumsuz sonuçları olabilir. Ergen bu dönemde bir yetişkinin içgörüsüyle hareket etmez. Özel olduklarını düşünür ve başkalarını kaygılandıracak kuralların kendilerini bağlamadığını düşünürler. Bu benmerkezci ve umursamaz tavır onları riskli davranışlara yönlendirebilir.Bu dönemde görülen en riskli davranışlar; madde ve alkol kullanımı; güvenli olmayan cinsel pratikler ve kendini yaralama davranışı olarak sayılabilir. Bu davranışların yeterli anne-baba gözetimi olmayan ergenlerde daha fazla görüldüğü ortaya çıkmıştır.
Bu dönemdeki değişen bir ilişki de ebeveyn ve ergen arasındaki ilişkidir. Genel olarak arkadaşlarıyla daha fazla vakit geçirmeyi tercih eden ergen ebeveynlerinden uzaklaşır ve sorunlarına çare bulmak için arkadaşlarına danışmayı tercih eder. Ergenlerin yetişkinliğe adım atarken ebeveynlerinin onlara aşıladığı gerçekleri ve tercihleri sorgulamaya başlamaları da bu dönemde gerçekleşir. Ergen kendi doğrularını bulup kendi tercihlerini uygulamak isterken bir yandan da hala ailelerine bağımlı oldukları gerçeğiyle yaşamak zorundadırlar. Bu da onları bir çıkmaza sokar. Ergen bağımsızlığı için savaş verirken aynı zamanda bu bağımsızlığın beraberinde getirdiği ve ailesi tarafından ona yüklenen sorumlulukları da yerine getirmek zorundadır.
Bir ergenin konuşma biçimi ailesiyle yaptığı tartışmalarda genelde sivri ve saygısız olsa da bunun olgun davranışa bir adım atma çabası olduğu bilinmelidir. Ergenin bireysel düşüncelerini ifade etmeyi öğrenmesi de gelişiminde çok önemlidir.
Ebeveynler ergenlik döneminde çocuklarına ne kadar sıkı ve katı bir yaklaşım uygularlarsa; çocuk o kadar arkadaşlarına dönmektedir. Çocuk aile ilişkilerinde ve kararlarında rahatlıkla kendi düşüncelerini ifade edebiliyorsa; arkadaşlarına yönelimi azalmaktadır. Ayrıca çocuklarının davranışlarını ve eve giriş çıkışlarını gözetim altında tutan ebeveynlerin çocuklarının; bunu yapmayan ebeveynlerin çocuklarına nazaran daha az arkadaş yöneliminde bulundukları da ortaya çıkmıştır.Ergenin gelişimde pozitif sonuçlar doğuracak ebeveyn davranışları şöyle listelenmiştir;
Açık davranış standartları koymak
Sağlam ama zorlayıcı olmayan kurallar uygulamak
Çocukları tutarlı bir şekilde disipline sokmak
Alınan kararların neye dayandığını açıklamak
Münakaşa konularının gerçekten tartışılmasına izin vermek
Fazla koruyucu olmadan çocuğun davranışlarını gözlem altına almak
Sıcak bir aile ortamı sağlamak
Sosyal beceriler kazanması adına çocuğa bilgi ve yardım sağlamak
Çocuğun değişen şartlarına esnek bir şekilde karşılık vermek
Ergen anne-babaları; çocuklarının kendisini ayrı biri olarak görmesine ve inşa etmesine izin vermelilerdir.
Ebeveynin görevi çocuklarını izlemek ve korumak; ergenin görevi ise kim olduğunu ve niçin yaşadığını bulmaktır. Bazen bunu bir arkadaş grubu içerisinde var olarak sergileyebilir ergen . Bu durumda anne-babanın yapabileceği en iyi şey çocuklarının arkadaşlarını tanımaya çalışmak; onlarla daha fazla vakit geçirmek ve bir güven ilişkisi kurmaktır.
Ebeveynler; ergene tartışma-düşünme yoluyla hatalarını öğrenebilmesi için fırsat tanımalıdırlar. Ebeveynler bu dönemde çocuklarını kıyaslamamalı; etiketlememeli; yargılamamalı ve küçümsememelidirler. Bu dönemde hassas olan ergen küçümsendiğini hissederse kolayca incinebilir ve tamamen aileden uzaklaşabilir.
Ergenlik dönemi ergen için fiziksel; bilişsel; sosyal ve duygusal birçok değişikliğin yer aldığı bir süreçtir. Bu dönemde ergenin ebeveynleriyle olan ilişkisi onun yetişkinliğe geçişinde çok önemli bir rol oynar. Bu kritik dönemi başarılı bir şekilde atlatan ebeveyn ve ergen bundan sonra karşılaşacakları zorlukların altından daha kolay ve beraber kalkacaklardır.
En önemlisi de çocuklarınıza onların sizin için ne kadar önemli olduğunu ve onları çok sevdiğinizi yansıtabilmenizden geçmektedir. Bazen ergenlik sorunları ebeveyn ve ergen arasında rahatlıkla çözülebilmekte fakat bazen gerçekten çıkılmaz bir hal alabilmektedir.Lütfen bu dengeyi kuramıyor ve çocuğunuz için endişeleniyorsanız mutlaka bir uzmandan destek alın.