Okul Başarısında Ailenin Rolü
Okul döneminde başarısızlık ilkokuldan yüksek öğrenime kadar her dönemde görülebilen; çeşitli nedenlerle ortaya çıkan bir durumdur. Nedenler çeşitli olmakla birlikte okul ve başarı kavramlarını ruhsal dünyadan ayrı düşünmek mümkün değildir. Sağlıklı bir ruhsal gelişim; sağlıklı bir olgunlaşma ve sağlıklı bir sosyalleşme yaşayan çocuk kendi potansiyeli çerçevesinde başarılı olacaktır. Bazı durumlarda çocuğunuzun okul başarısındaki ani düşüşler veya çok çalıştığı halde başarılı olamaması; ruhsal dünyasında yolunda gitmeyen şeyler olduğuna işaret edebilir. Bu gibi durumlarda bir uzman görüşü almanız faydalı olacaktır.
Başarı öğretmenlerin; eğitim uzmanlarının ve ailelerin sık sık gündeme getirdikleri bir konu. Bu nedenle öncelikle başarı kavramına açıklık getirmek gerekiyor. Başarı; her yarışta önde koşmak; birinci olmak; her alanda rakip tanımamak demek değildir. Başarı kişinin kendi yetenekleri oranında kendisini geliştirmesi demektir. Çünkü insan kendi limitleriyle ve yetenekleriyle sınırlı bir varlıktır. Aslolan bu sınırların bilincinde olarak var olan potansiyeli nasıl en iyi şekilde kullandığımızdır. Başarısızlık olgusunu dar bir çerçevede ele almak ve çocuğu sadece aldığı ders notları ile değerlendirmek ve yargılamak son derece sakıncalıdır. Özellikle çocuğun başarı ve kendine güven duygusunun beslenmesi gereken ilköğretim çağında bu iki duygunun yaşanabileceği durumlar oluşturmak öğretmenlerin ve ebeveynlerin ortak sorumluluğudur.
OKUL BAŞARISINI ETKİLEYEN ETKENLER NELERDİR?
Başarıyı etkileyen etkenler bireysel özellikler ve çevresel özellikler olarak ele alınabilir. Bireysel özellikler çocuğun kendine özgü zeka ve kişilik özellikleridir. her çocuk farklı ve kendine özgü bir gelişim gösterir. Çevresel özellikler eğitim sistemi; okulun yapısı; eğitim programı ve aile gibi nedenlerden kaynaklanan özelliklerdir. Biz bu yazımızda ailede başarısızlığa neden olan etkenler üzerinde duracağız.
ÇOCUĞUNUZUN BAŞARISINI DEĞERLENDİRİRKEN DİKKATE ALMANIZ GEREKEN NOKTALAR:
Aile içinde dengeli; huzurlu ve güvenli bir ortam var mı?
Aile içi geçimsizlikler; anne-baba arasında veya kardeşler arasında yaşanan kavgalar; tartışmalar; çocuğun yeterli ilgi ve sevgi göremediğini düşündüğü ortamlar çocuğun çalışmasını olumsuz açıdan etkiler ve okul başarısı düşer. Ailedeki dengelerin değiştiği dönemler olan vefat; evlilik; hastalık; aile üyelerinden birisinin uzun süre evden ayrılışı; taşınma; okul değişikliği gibi dönemlerde çocukların okul başarısında düşüş gözlenebilir. Bunlar geçici dönemlerdir. Çocuğunuzun öncelikli ihtiyacı başarılı olmak değil yas; tamamlanma; güven; sevgi; uyum gibi daha önemli duygusal ihtiyaçlarını gidermektir.
Anne –baba olarak çocuğuma iyi bir öğrenme modeli oluyor muyum? Veya aile içinde öğrenim hayatı için örnek alabileceği kimse var mı?
Anne-babanın kitap; gazete vb okuyor olması; bilgiye; merak etmeye ve öğrenmeye verdiği değeri sadece sözleriyle değil davranışlarıyla gösteriyor olması çocuğun okul hayatına motive olmasını kolaylaştırır ve başarıyı artırır.
Aile içinde çocuğumun sosyal hayata uyumunu kolaylaştıracak sınırlar oluşturmada ve kurallar koymada ne kadar başarılıyım?
Bebeklik döneminden başlayarak aile içinde oluşturulan sınırlar ve kurala uyma alışkanlıkları; yemek yeme; uyuma; öz bakım; oyun gibi konularda belirli bir düzene alışan çocukların ders çalışma alışkanlığı kazanması daha kolay olur. Kendi kendini idare etme ve iç disipline sahip olan çocuk kendi sorumluluklarını yüklenmede daha başarılı olacaktır. Evde kuralları ve sınırları olmayan çocuğa okulda öğretmeni kural koymakta ve sınır oluşturmakta zorlanır.
Farkında olarak yada olmayarak okul ve eğitim konusunda olumsuz bir tutum sergiliyor muyum?
Eğitim çalışmalarına değer veren; öğretmenin çalışmalarını takdir eden ebeveynlerin çocukları eğitim konusunda olumlu duygu ve düşünceler geliştirir. Öğretmene saygı göstermeyen; eğitim görmedikleri halde hayatta çok başarılı olduklarıyla övünen aileler farkında olmadan çocuklarında okula karşı olumsuz tutum oluştururlar.
Çocuğumdan beklentilerim gerçekçi mi; yeteneklerinin üzerine çıkması için zorluyor muyum?
Kurs-test-sınav-başarı kargaşası içinde kalan çocuk için bu durumun bazı sakıncaları vardır. Hayattaki tek gayesi anne-babası tarafından sınav kazandırılmak olan çocuk duygusal olarak gerilir. Başarısız olduğu ilk anda bu gerilimle baş etmekte zorlanır; kendine güveni azalır ve başarısı düşer. Artık başarısıyla birlikte anne-babasının sevgisini de kaybettiğine inanmaya başlar. Çocuklarınıza onları sevmenizin koşulları olmadığını hissettirin.
Okul başarısı evde çocuk için bir endişe kaynağı mı?
Sınavda aldığı nottan dolayı çocuğunuzu küçük düşürüyor; başarılı olan kardeşle; arkadaşla vb kıyaslıyor; gerekirse cezalandırıyorsanız çocuğunuzun olumsuz davranışını pekiştiriyor ve evin haylaz; başarısız; kötü çocuğu olma potansiyelini kazandırıyor olabilirsiniz. Aman dikkat!
Çocuğunuzda öğrenme isteği oluşturabiliyor musunuz?
Merak etmek; öğrenmek onun için neden önemli olsun? Kendi hayatıyla ve ulaşmak istediği hedeflerle okul- öğrenme arasında bağlantı kurmasını sağlayın. Başarı için ilk şart çocukta öğrenme isteği uyandırmaktır.
Çocuğum Türkçeyi iyi kullanabiliyor mu?
Çocuğun dil gelişimi açısından içinde bulunduğu seviye okul başarısını etkiler. Okuduğu ve dinlediği dersi anlayabilecek kelime hazinesine; cümle kurma bilgisine ve sınıflandırma yapacak kavramlara sahip olmaması çocuğu başarısızlığa itecektir.
Çocuklarınızı kelime hazinelerini geliştirecek faaliyetler yapmaya; konuşmaya; kendini ifade etmeye; bol bol okumaya teşvik edin.
Başarı öğretmenlerin; eğitim uzmanlarının ve ailelerin sık sık gündeme getirdikleri bir konu. Bu nedenle öncelikle başarı kavramına açıklık getirmek gerekiyor. Başarı; her yarışta önde koşmak; birinci olmak; her alanda rakip tanımamak demek değildir. Başarı kişinin kendi yetenekleri oranında kendisini geliştirmesi demektir. Çünkü insan kendi limitleriyle ve yetenekleriyle sınırlı bir varlıktır. Aslolan bu sınırların bilincinde olarak var olan potansiyeli nasıl en iyi şekilde kullandığımızdır. Başarısızlık olgusunu dar bir çerçevede ele almak ve çocuğu sadece aldığı ders notları ile değerlendirmek ve yargılamak son derece sakıncalıdır. Özellikle çocuğun başarı ve kendine güven duygusunun beslenmesi gereken ilköğretim çağında bu iki duygunun yaşanabileceği durumlar oluşturmak öğretmenlerin ve ebeveynlerin ortak sorumluluğudur.
OKUL BAŞARISINI ETKİLEYEN ETKENLER NELERDİR?
Başarıyı etkileyen etkenler bireysel özellikler ve çevresel özellikler olarak ele alınabilir. Bireysel özellikler çocuğun kendine özgü zeka ve kişilik özellikleridir. her çocuk farklı ve kendine özgü bir gelişim gösterir. Çevresel özellikler eğitim sistemi; okulun yapısı; eğitim programı ve aile gibi nedenlerden kaynaklanan özelliklerdir. Biz bu yazımızda ailede başarısızlığa neden olan etkenler üzerinde duracağız.
ÇOCUĞUNUZUN BAŞARISINI DEĞERLENDİRİRKEN DİKKATE ALMANIZ GEREKEN NOKTALAR:
Aile içinde dengeli; huzurlu ve güvenli bir ortam var mı?
Aile içi geçimsizlikler; anne-baba arasında veya kardeşler arasında yaşanan kavgalar; tartışmalar; çocuğun yeterli ilgi ve sevgi göremediğini düşündüğü ortamlar çocuğun çalışmasını olumsuz açıdan etkiler ve okul başarısı düşer. Ailedeki dengelerin değiştiği dönemler olan vefat; evlilik; hastalık; aile üyelerinden birisinin uzun süre evden ayrılışı; taşınma; okul değişikliği gibi dönemlerde çocukların okul başarısında düşüş gözlenebilir. Bunlar geçici dönemlerdir. Çocuğunuzun öncelikli ihtiyacı başarılı olmak değil yas; tamamlanma; güven; sevgi; uyum gibi daha önemli duygusal ihtiyaçlarını gidermektir.
Anne –baba olarak çocuğuma iyi bir öğrenme modeli oluyor muyum? Veya aile içinde öğrenim hayatı için örnek alabileceği kimse var mı?
Anne-babanın kitap; gazete vb okuyor olması; bilgiye; merak etmeye ve öğrenmeye verdiği değeri sadece sözleriyle değil davranışlarıyla gösteriyor olması çocuğun okul hayatına motive olmasını kolaylaştırır ve başarıyı artırır.
Aile içinde çocuğumun sosyal hayata uyumunu kolaylaştıracak sınırlar oluşturmada ve kurallar koymada ne kadar başarılıyım?
Bebeklik döneminden başlayarak aile içinde oluşturulan sınırlar ve kurala uyma alışkanlıkları; yemek yeme; uyuma; öz bakım; oyun gibi konularda belirli bir düzene alışan çocukların ders çalışma alışkanlığı kazanması daha kolay olur. Kendi kendini idare etme ve iç disipline sahip olan çocuk kendi sorumluluklarını yüklenmede daha başarılı olacaktır. Evde kuralları ve sınırları olmayan çocuğa okulda öğretmeni kural koymakta ve sınır oluşturmakta zorlanır.
Farkında olarak yada olmayarak okul ve eğitim konusunda olumsuz bir tutum sergiliyor muyum?
Eğitim çalışmalarına değer veren; öğretmenin çalışmalarını takdir eden ebeveynlerin çocukları eğitim konusunda olumlu duygu ve düşünceler geliştirir. Öğretmene saygı göstermeyen; eğitim görmedikleri halde hayatta çok başarılı olduklarıyla övünen aileler farkında olmadan çocuklarında okula karşı olumsuz tutum oluştururlar.
Çocuğumdan beklentilerim gerçekçi mi; yeteneklerinin üzerine çıkması için zorluyor muyum?
Kurs-test-sınav-başarı kargaşası içinde kalan çocuk için bu durumun bazı sakıncaları vardır. Hayattaki tek gayesi anne-babası tarafından sınav kazandırılmak olan çocuk duygusal olarak gerilir. Başarısız olduğu ilk anda bu gerilimle baş etmekte zorlanır; kendine güveni azalır ve başarısı düşer. Artık başarısıyla birlikte anne-babasının sevgisini de kaybettiğine inanmaya başlar. Çocuklarınıza onları sevmenizin koşulları olmadığını hissettirin.
Okul başarısı evde çocuk için bir endişe kaynağı mı?
Sınavda aldığı nottan dolayı çocuğunuzu küçük düşürüyor; başarılı olan kardeşle; arkadaşla vb kıyaslıyor; gerekirse cezalandırıyorsanız çocuğunuzun olumsuz davranışını pekiştiriyor ve evin haylaz; başarısız; kötü çocuğu olma potansiyelini kazandırıyor olabilirsiniz. Aman dikkat!
Çocuğunuzda öğrenme isteği oluşturabiliyor musunuz?
Merak etmek; öğrenmek onun için neden önemli olsun? Kendi hayatıyla ve ulaşmak istediği hedeflerle okul- öğrenme arasında bağlantı kurmasını sağlayın. Başarı için ilk şart çocukta öğrenme isteği uyandırmaktır.
Çocuğum Türkçeyi iyi kullanabiliyor mu?
Çocuğun dil gelişimi açısından içinde bulunduğu seviye okul başarısını etkiler. Okuduğu ve dinlediği dersi anlayabilecek kelime hazinesine; cümle kurma bilgisine ve sınıflandırma yapacak kavramlara sahip olmaması çocuğu başarısızlığa itecektir.
Çocuklarınızı kelime hazinelerini geliştirecek faaliyetler yapmaya; konuşmaya; kendini ifade etmeye; bol bol okumaya teşvik edin.
Başarı Daha Güç İşlere Atılmak İçin Cesaret Verir; Başarısızlık İse Cesaret Kırıcıdır. Çocuklarınızın Başarma İhtiyaçlarını Karşılayabilecekleri Fırsatlar Yaratın. Güçlü Yönlerini Farkedin; Farkettirin!