Sınav Kaygısı Nedir?
Anne babalar olarak çocuklarımızı yetiştirirken bizi en çok zorlayan konudur sınavlar. Onların sağlıklı ve doğru biçimde sınavlarına hazırlanmaları ve başarı elde edebilmeleri için varımızı yoğumuzu ortaya koyarız.Çocuklarımızın geleceklerini belirleyen en önemli koşullardan biri maalesef bu sınavları kazanmalarıdır.Ya da en azından biz öyle düşünüyoruz.Ülkemizdeki eğitim sistemi hala pek çok açıdan girilen sınavların sonuçlarıyla şekil almakta ve çocuklar bu sınavların sonuçlarıyla mesleki eğitimlerini sürdürebilmekteler.
Bu açıdan bakıldığında hayatımız sınav demek daha doğru.Hem olumlu hem de olumsuz yönleri olan sınavların bize ve çocuklarımıza getirdiği fazladan bir sorun daha var:Sınavlara bağlı kaygı ve stres.
Çocuklarımızı bu yarışlara hazırlarken maalesef işin bu tarafını göz ardı edebiliyoruz.
Kazanmanın ölüm kalım yarışı haline geldiği son yıllarda çocuklarımızı o kadar çok zorluyoruz ki sonuçlar hepimizi ciddi hayal kırıklıklarına uğratıyor.
Uzun zaman harcanan emeklerin;çalışmanın karşılığında beklediğimiz başarıları elde edemediklerini görüyoruz.
Gözden kaçırdığımız nokta tam da burası işte:Sınava o kadar fazla anlam yüklüyor ve o kadar çok önemsiyoruz ki sınavların gerçek anlamını unutup olayı bir kişilik ve zeka meselesi haline getiriyoruz.
Bu bakımdan çocuklarını sınava hazırlayan anne babalar için bir rehber olabileceğine inandığım bazı bilgileri ve bu süreçte neler yapabileceğinize dair önemli ipuçlarını paylaşmakta yarar var.
SINAV KAYGISI
Sınav Kaygısı nedir ve nasıl başa çıkılır’dan önce kaygı nedir;onu bilmekte fayda var.
Kaygı Nedir?
Kaygı;insanların güçsüz;savunmasız ve yetersiz olduğu ya da öyle olduğunu düşündüğü durumlarda ortaya çıkan duygulanım durumudur.
Pek çok sebeple kaygı duyarız:
• Çocuklar özellikle ergenlik döneminde yoğun kaygı yaşarlar.
• Sağlık ve para konularında kaygılar yaşanabilir.
• Sosyal ilişkiler ya da aileyle ilgili kaygılar görülebilir.
• Okul ve meslek seçimiyle ilgili kaygılar olabilir.
• Özellikle bu dönemde çocuk ve gençlerde OKS ya da ÖSS’ye yönelik kaygılar yaşanmaktadır.
Bizim de konumuz bu sınav kaygısı ve buna bağlı olarak gelişebilen stres yani baskı.
Sınav Kaygısı nedir?
Sınav kaygısı dediğimizde bilmemiz gereken şey şudur:
Sınav öncesinde öğrenilen bilginin;sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılamayacağı düşüncesiyle ortaya çıkan ve gerçekten de bilginin kullanılmasına engel oluşturan;dolayısıyla da başarıyı olumsuz olarak etkileyen kaygı durumu ‘Sınav kaygısı’ olarak tanımlanmaktadır.Maalesef binlerce gencin içine düştüğü bir endişe halidir.Gerçekte çok başarılı olması gereken;yeterli donanıma sahip bir çok genç sırf bu kaygılarını kontrol edemedikleri için başarısız olmaktadırlar.Burada önemli bir konuyu göz önünde bulundurmakta fayda var.Sınav kaygısı gencin konuyu bildiği halde yapamayacağına olan inancıdır.Konuyu bilmeyen;bilgi anlamında eksikleri olan bir çocuğun ‘ya yapamazsam’ kaygısı sınav kaygısı olarak adlandırılamaz.
Stres Nedir?
Yine bireyin ruhsal ve fiziksel olarak zorlanması sonucu ortaya çıkan fiziksel; zihinsel ve psikolojik rahatsızlıklar bütünüdür.Araştırmalar göstermiştir ki pek çok hastalığın sebebi de stresten kaynaklanmaktadır.Stres kendimizi baskı altında hissettiğimiz her konuda ortaya çıkabilir ve vücudumuzda ciddi sıkıntılara neden olur.
Kaygı ve Stresin Fiziksel Belirtileri
Her ne kadar psikolojik kökenli olsa da kaygı ve buna bağlı olarak stres vücutta bir takım fiziksel tepkilere yol açar:
• Terleme;
• Boğuluyor olma hissi;
• Ağız kuruması;
• Kan basıncında;kalp atışında ve solunum sayısında artış.
• Bütün vücutta;kol ve bacak kaslarında kasılma;titreme;uyuşma hissi.
• Kan şekerinde yükselme.
• Bayılma hissi.
• Baş dönmesi.
• İştahta artma ya da azalma.
• Sınavlar sırasında tuvalete gitme ihtiyacı.
• Ateş basması;yüzün kızarması ya da sararması.
Kaygının Psikolojik Belirtileri
Alınganlık:
Çocuğunuz ona söylediğiniz her şeyden başka bir anlam çıkarıyorsa; sizi yanlış anlamaya başlamışsa muhtemelen alınganlık duygusu içindedir.
Kendine Güvensizlik:
Sınavlarda aldığı düşük notlardan sonra çocuklar genellikle ‘başaramayacağım;ne yapsam olmuyor’ hissine kapılırlar.
Değişken Ruh Hali:
Gün içinde sık sık değişen duygusal iniş çıkışlar; kaygı yaşayan çocuklarda ve gençlerde sıklıkla görülebilir.Az önce çok neşeli gördüğünüz çocuğunuz bir anda içine kapanabilir ya da sinirli davranabilir.
Aşırı Duygusallık:
Yaklaşan sınav nedeniyle ve başarılı olamama endişesiyle çocuğunuz her konuda aşırı duygusal tepkiler verebilir.Sürekli bir ağlamaklı olma ya da aşırı duygusallaşma
görülebilir.
Tahammülsüzlük:
Öğrencileri zorlayan sınav kaygısı onların kendilerini çok yetersiz ya da çaresiz hissetmelerine neden olabilmektedir.Dolayısıyla olaylara karşı daha duyarlı ve tepkili yaklaşabilirler.Normal şartlarda çok tepki göstermedikleri konularda çok sert tepkiler alabilirsiniz.
Kaygının Davranışsal Belirtileri
Agresiflik:
Hemen her konuda saldırgan davranışlar ortaya çıkabilir.Örneğin yerden çantasını alırken bile çocuk;eşyaları iterek;devirip dökerek hareket edebilir.
Uyku Sorunları:
Sınav dönemi uyku bozukluklarının en yoğun olarak ortaya çıktığı dönemdir.Bazı öğrencilerde aşırı uyku düşkünlüğü görülebilirken;bazıları uykusuzluk yaşayabilirler.Her iki durum da uyku bozuklukları tanımı içinde yer alır ve çocukları çok zorlar.Uyku; sınav gibi yoğun dikkat gerektiren dönemlerde en temel ihtiyaçların başında yer almaktadır.
Yeme Bozuklukları:
Aynı uyku bozukluklarında olduğu gibi;sınav kaygısı yaşayan bazı çocuklar aşırı yemek yemeye başlarken;bazıları tamamen iştahsızlaşabilir.Oysa asıl bu dönemde düzenli ve sağlıklı beslenmek çok önemlidir.
Kaçınma Tutum ve Davranışları:
Sınav kaygısı yoğunlaştıkça bazı çocuklar kaygıyla baş edemedikleri için sorun yaratan konudan kaçma davranışları sergilerler.Ders çalışması gerek zamanı daha fazla televizyon izlemeye ya da gezip tozmaya ayırabilir.
Özellikle de kendince çalıştığını düşünüyorsa ve bu çalışmanın karşılığında hala istediği düzeye ulaşamamışsa;artık çalışmaya gerek kalmadığını düşünerek ‘nasıl olsa yapamıyorum’ duygusuna kapılabiliyor.Bu durumda da derslere olan ilgisini ve hevesini de kaybederek;okula gitmek istemiyor; çalışmayı reddediyor.
Kaygının Zihinsel Belirtileri
Unutkanlık:Sınavda o ana kadar öğrendiklerini hatırlayamamak; hatırladıklarından emin olamamak.
Kararsızlık:Seçenekler arasında kararsız kalmak;neyin doğru neyin yanlış olduğu konusunda ikilemler yaşamak.
Dikkatini Toplayamamak:Dikkatini çözmesi gereken soruya ya da öğrenmesi gereken konuya verememek;odaklanma sorunu yaşamak.
Bütün bu belirtilerin aynı anda görülmesi gerekmez. Ancak sınav kaygısı yaşayan bir genç bu duygu durumlarını ve fizyolojik belirtilerini yaşar.
Eğer doğru yönlendirilirse ve kontrol altına alınabilirse kaygı çocuklarımızın sınavı kazanmaları konusunda etkili bir yöntem olabilir.Ya da bu kaygı gerçekten de sınavı kazanamamalarına yol açabilir.Peki ne yapılmalıdır?Ya da anne baba olarak biz neler yapabiliriz?
Hep söylenen görüş kaygının ortadan kaldırılması gerektiğidir.Ancak bu görüşün yanlış olduğu ve aksine doğru kullanılması kaydıyla biraz kaygı ve stresin gerekli olduğu ortaya çıkmış durumdadır.
Psikolojik Savunma Mekanizmaları
Sınav kaygısı ile yüzleşip kaygıyı gidermek için çalışmaktan kaçmaya başladıkları anda çocuklarımızın başvurdukları bazı bahaneler vardır.Bir çoğu çok gerçekçi görünse de aslında her biri hayal ürünü birer engeldir.Aşağıdaki cümleleri çocuklarınızın ağzından duymaya başladığınızda bilin ki psikolojik savunma mekanizmaları harekete geçmiştir:
Bu açıdan bakıldığında hayatımız sınav demek daha doğru.Hem olumlu hem de olumsuz yönleri olan sınavların bize ve çocuklarımıza getirdiği fazladan bir sorun daha var:Sınavlara bağlı kaygı ve stres.
Çocuklarımızı bu yarışlara hazırlarken maalesef işin bu tarafını göz ardı edebiliyoruz.
Kazanmanın ölüm kalım yarışı haline geldiği son yıllarda çocuklarımızı o kadar çok zorluyoruz ki sonuçlar hepimizi ciddi hayal kırıklıklarına uğratıyor.
Uzun zaman harcanan emeklerin;çalışmanın karşılığında beklediğimiz başarıları elde edemediklerini görüyoruz.
Gözden kaçırdığımız nokta tam da burası işte:Sınava o kadar fazla anlam yüklüyor ve o kadar çok önemsiyoruz ki sınavların gerçek anlamını unutup olayı bir kişilik ve zeka meselesi haline getiriyoruz.
Bu bakımdan çocuklarını sınava hazırlayan anne babalar için bir rehber olabileceğine inandığım bazı bilgileri ve bu süreçte neler yapabileceğinize dair önemli ipuçlarını paylaşmakta yarar var.
SINAV KAYGISI
Sınav Kaygısı nedir ve nasıl başa çıkılır’dan önce kaygı nedir;onu bilmekte fayda var.
Kaygı Nedir?
Kaygı;insanların güçsüz;savunmasız ve yetersiz olduğu ya da öyle olduğunu düşündüğü durumlarda ortaya çıkan duygulanım durumudur.
Pek çok sebeple kaygı duyarız:
• Çocuklar özellikle ergenlik döneminde yoğun kaygı yaşarlar.
• Sağlık ve para konularında kaygılar yaşanabilir.
• Sosyal ilişkiler ya da aileyle ilgili kaygılar görülebilir.
• Okul ve meslek seçimiyle ilgili kaygılar olabilir.
• Özellikle bu dönemde çocuk ve gençlerde OKS ya da ÖSS’ye yönelik kaygılar yaşanmaktadır.
Bizim de konumuz bu sınav kaygısı ve buna bağlı olarak gelişebilen stres yani baskı.
Sınav Kaygısı nedir?
Sınav kaygısı dediğimizde bilmemiz gereken şey şudur:
Sınav öncesinde öğrenilen bilginin;sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılamayacağı düşüncesiyle ortaya çıkan ve gerçekten de bilginin kullanılmasına engel oluşturan;dolayısıyla da başarıyı olumsuz olarak etkileyen kaygı durumu ‘Sınav kaygısı’ olarak tanımlanmaktadır.Maalesef binlerce gencin içine düştüğü bir endişe halidir.Gerçekte çok başarılı olması gereken;yeterli donanıma sahip bir çok genç sırf bu kaygılarını kontrol edemedikleri için başarısız olmaktadırlar.Burada önemli bir konuyu göz önünde bulundurmakta fayda var.Sınav kaygısı gencin konuyu bildiği halde yapamayacağına olan inancıdır.Konuyu bilmeyen;bilgi anlamında eksikleri olan bir çocuğun ‘ya yapamazsam’ kaygısı sınav kaygısı olarak adlandırılamaz.
Stres Nedir?
Yine bireyin ruhsal ve fiziksel olarak zorlanması sonucu ortaya çıkan fiziksel; zihinsel ve psikolojik rahatsızlıklar bütünüdür.Araştırmalar göstermiştir ki pek çok hastalığın sebebi de stresten kaynaklanmaktadır.Stres kendimizi baskı altında hissettiğimiz her konuda ortaya çıkabilir ve vücudumuzda ciddi sıkıntılara neden olur.
Kaygı ve Stresin Fiziksel Belirtileri
Her ne kadar psikolojik kökenli olsa da kaygı ve buna bağlı olarak stres vücutta bir takım fiziksel tepkilere yol açar:
• Terleme;
• Boğuluyor olma hissi;
• Ağız kuruması;
• Kan basıncında;kalp atışında ve solunum sayısında artış.
• Bütün vücutta;kol ve bacak kaslarında kasılma;titreme;uyuşma hissi.
• Kan şekerinde yükselme.
• Bayılma hissi.
• Baş dönmesi.
• İştahta artma ya da azalma.
• Sınavlar sırasında tuvalete gitme ihtiyacı.
• Ateş basması;yüzün kızarması ya da sararması.
Kaygının Psikolojik Belirtileri
Alınganlık:
Çocuğunuz ona söylediğiniz her şeyden başka bir anlam çıkarıyorsa; sizi yanlış anlamaya başlamışsa muhtemelen alınganlık duygusu içindedir.
Kendine Güvensizlik:
Sınavlarda aldığı düşük notlardan sonra çocuklar genellikle ‘başaramayacağım;ne yapsam olmuyor’ hissine kapılırlar.
Değişken Ruh Hali:
Gün içinde sık sık değişen duygusal iniş çıkışlar; kaygı yaşayan çocuklarda ve gençlerde sıklıkla görülebilir.Az önce çok neşeli gördüğünüz çocuğunuz bir anda içine kapanabilir ya da sinirli davranabilir.
Aşırı Duygusallık:
Yaklaşan sınav nedeniyle ve başarılı olamama endişesiyle çocuğunuz her konuda aşırı duygusal tepkiler verebilir.Sürekli bir ağlamaklı olma ya da aşırı duygusallaşma
görülebilir.
Tahammülsüzlük:
Öğrencileri zorlayan sınav kaygısı onların kendilerini çok yetersiz ya da çaresiz hissetmelerine neden olabilmektedir.Dolayısıyla olaylara karşı daha duyarlı ve tepkili yaklaşabilirler.Normal şartlarda çok tepki göstermedikleri konularda çok sert tepkiler alabilirsiniz.
Kaygının Davranışsal Belirtileri
Agresiflik:
Hemen her konuda saldırgan davranışlar ortaya çıkabilir.Örneğin yerden çantasını alırken bile çocuk;eşyaları iterek;devirip dökerek hareket edebilir.
Uyku Sorunları:
Sınav dönemi uyku bozukluklarının en yoğun olarak ortaya çıktığı dönemdir.Bazı öğrencilerde aşırı uyku düşkünlüğü görülebilirken;bazıları uykusuzluk yaşayabilirler.Her iki durum da uyku bozuklukları tanımı içinde yer alır ve çocukları çok zorlar.Uyku; sınav gibi yoğun dikkat gerektiren dönemlerde en temel ihtiyaçların başında yer almaktadır.
Yeme Bozuklukları:
Aynı uyku bozukluklarında olduğu gibi;sınav kaygısı yaşayan bazı çocuklar aşırı yemek yemeye başlarken;bazıları tamamen iştahsızlaşabilir.Oysa asıl bu dönemde düzenli ve sağlıklı beslenmek çok önemlidir.
Kaçınma Tutum ve Davranışları:
Sınav kaygısı yoğunlaştıkça bazı çocuklar kaygıyla baş edemedikleri için sorun yaratan konudan kaçma davranışları sergilerler.Ders çalışması gerek zamanı daha fazla televizyon izlemeye ya da gezip tozmaya ayırabilir.
Özellikle de kendince çalıştığını düşünüyorsa ve bu çalışmanın karşılığında hala istediği düzeye ulaşamamışsa;artık çalışmaya gerek kalmadığını düşünerek ‘nasıl olsa yapamıyorum’ duygusuna kapılabiliyor.Bu durumda da derslere olan ilgisini ve hevesini de kaybederek;okula gitmek istemiyor; çalışmayı reddediyor.
Kaygının Zihinsel Belirtileri
Unutkanlık:Sınavda o ana kadar öğrendiklerini hatırlayamamak; hatırladıklarından emin olamamak.
Kararsızlık:Seçenekler arasında kararsız kalmak;neyin doğru neyin yanlış olduğu konusunda ikilemler yaşamak.
Dikkatini Toplayamamak:Dikkatini çözmesi gereken soruya ya da öğrenmesi gereken konuya verememek;odaklanma sorunu yaşamak.
Bütün bu belirtilerin aynı anda görülmesi gerekmez. Ancak sınav kaygısı yaşayan bir genç bu duygu durumlarını ve fizyolojik belirtilerini yaşar.
Eğer doğru yönlendirilirse ve kontrol altına alınabilirse kaygı çocuklarımızın sınavı kazanmaları konusunda etkili bir yöntem olabilir.Ya da bu kaygı gerçekten de sınavı kazanamamalarına yol açabilir.Peki ne yapılmalıdır?Ya da anne baba olarak biz neler yapabiliriz?
Hep söylenen görüş kaygının ortadan kaldırılması gerektiğidir.Ancak bu görüşün yanlış olduğu ve aksine doğru kullanılması kaydıyla biraz kaygı ve stresin gerekli olduğu ortaya çıkmış durumdadır.
Psikolojik Savunma Mekanizmaları
Sınav kaygısı ile yüzleşip kaygıyı gidermek için çalışmaktan kaçmaya başladıkları anda çocuklarımızın başvurdukları bazı bahaneler vardır.Bir çoğu çok gerçekçi görünse de aslında her biri hayal ürünü birer engeldir.Aşağıdaki cümleleri çocuklarınızın ağzından duymaya başladığınızda bilin ki psikolojik savunma mekanizmaları harekete geçmiştir:
- Tüm terslikler beni buluyor.
- Aslında çalışsam çok da başarılı olurum ama bir türlü çalışamıyorum.
- Hep ve durmadan ders çalışmalıyım.Hiçbir şey için zamanım yok.
- Hatalı ben değilim.Sınav soruları zordu;öğretmen başarısız v.s….
- Bugün çalışmayayım yarın daha çok çalışırım.
- Çalışmak için uygun ortamım yok.
- Kendim hallederim; benim kimseye ve yardıma ihtiyacım yok.