Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU
Motor Davranışlarda Bozukluklar: Bu çocuklar aşırı hareketlidirler. Bu durum yürümeye başlamaları ile birlikte göze çarpar ve giderek artar.Özellikle okul döneminde;grup içinde başkalarını rahatsız edici düzeye varır.Hareketleri amaca yönelik değildir.Durmak yorulmak bilmeden birbiri arkasına gelen uyarıları takip ederler.İnce motor hareketlerdeki koordinasyon bozukluğu ve beceri yetersizliği belirgindir.Örneğin düğmelerini ilikleyemezler.Topu atıp tutamazlar.
Bilişsel İşlevlerde Bozukluklar: En çarpıcı belirtilerindendir.Dikkat süresi kısadır.Yoğunlaşma yetisi düşüktür.Bu yüzden zekaları normal olmasına karşın öğrenme güçlüğü ve okul başarısızlığı sıklıkla görülür.Bellek ve yönelim yerindedir.Yargılama bozulabilir.
Kişilerarası ilişkilerde Bozukluklar: Kısa sürede ilişki kurar; fakat arkadaş olamazlar. Örneğin; bir nedenle arkadaşına tükürür veya sopayla dürter; saçını çeker; rahatsız edecek davranışlarda bulunurlar ve bu yüzden arkadaşlığı sürdüremezler.
Ruhsal Bozukluklar: Bu çocuklar ataktırlar(impulsive); çabuk uyarılırlar(exci-table).Tehlikeyi kavrayamazlar;kazalara uğramamaları için sıkı bir denetim gerekir.Çabuk heyecanlanır; çoşkulu duruma girebilirler.Küçük nedenlerle ağlamalar;tutturmalar;aşırı neşe belirtileri gösterebilirler.Engellenmeye dayanma gücü zayıftır.Bu hastalarda depresyon ve bunaltı bozukluğu birlikte görülebilmektedir.
Ergenlik öncesi çağda çocukların ortalama %5-10’u bu sendromu göstermektedirler. Kliniklere baş vuran bütün olgular içinde erkeklerde kızlara göre6-10 defa fazla görülmektedir.Yakın akrabalarda görülme sıklığı yüksektir.Bu ailelerde;özgül gelişme bozuklukları ;depresyon;bunaltı bozukluğu ;alkol bağımlılığı;davranış bozukluğu;kişilik bozukluğu sık görülmektedir.
Başlangıç yaşı her ne kadar 3-4 yaş olarak gösteriliyorsa da; belirtiler daha çok küçük yaşlarda izlenebilir.Bebekliklerinde anne babalar tarafından huysuz ;huzursuz ;uykusuz;güç bir bebek olarak tanımlanırlar.Yürümeye başladıktan sonra çok yorucu bir çocuk olduğu söylenir.Bazı ailelerde okul öncesi çağda hareketliliği zekasına;canlılığına verilir ve doğal kabul edilir.Çoğu zaman okula başlar başlamaz öğretmenin uyarısı ile çocuk ruh sağlığı kliniklerine gönderilirler.
10 yaşından sonra aşırı hareketlilik azalır.Okul başarısızlıkları devam eder.Bu dönemde topluma aykırı davranışlar ortaya çıkar.Saldırganlık;çalmalar;kaçmalar;sıklıkla görülen belirtilerdir.Bu davranış ve uyum bozuklukları yetişkin çağda da sürebilir.
Oluş Nedenleri:
Bu bozukluğun oluşunda bir çok etkenin rol oynadığı sanılmaktadır. Yayınlarda bilinmeyen yada bilinen nedenlerle beyinde minimal bir zedelenmeden söz edilir.Bu yapısal etken ile çocuğun karşılaştığı ruhsal etkenlerin etkileşimi sonucu;hastalığın değişik belirtileri;değişik oranda ve şiddette ortaya çıkmaktdır. Dikkat eksikliği Hiperaktivite bozukluğu tanısı alan çocukların babalarında;amca ve kuzenlerinde benzer bozukluklara rastlanma oranı daha yüksektir.Gidiş ve Sonlanış:
Bu çocukların çoğunda davranış bozukları ergenlik ve yetişkinlik çağında da sürer. Genellikle aşırı hareketlilik azalır;atak;dürtüsel ve suça yönelik davranışlar artar.Bir bölümü de ergenlik yada yetişkinlik çağında belirgin düzelme gösterir.DEHB tanısı konan çocuklar;ergenlik dönemine dürtüsellik ve kolay öfkelenme gibi belirtilerle girerlerse; bunlar ergenliğin kendine özgü davranışları ile birleştiğinde; kimlik bocalaması ve diğer davranışsal sorunların çözümü daha da güçleşebilir. Ayrıca dikkat eksikliği ve hareketlilikte bu dönemde akademik başarılarında yoğun güçlüklerin yaşanmasına yol açabilir.Çocukluğunda DEHB tanısı konmuş olan kişilerin %35’nin liseyi bitiremedikleri;%58’nin en az bir yıl sınıfta kaldığı %40’ının ise özel eğitim sınıflarında eğitimlerini sürdürebildikleri bildirilmektedir.Erişkinlik döneminde motor aktivitenin ve dikkat sorunlarının devam ettiği;duygulanmalarında değişkenlik olduğu görevlerini sürdürmede ve tamamlamada zorlandıkları;öfke patlamaları bulunduğu ve stresle başa çıkamadıkları bilinmektedir.KAYNAK:Prof.Dr. M. Orhan Öztürk; Ruh sağlığı ve Bozuklukları Ankara;2001