Psikolojik Testler
PSİKOLOJİK TESTLER
Psikoloji insanın zihinsel durumlarını; özelliklerini ve süreçlerini; öğrenme; algı; duygular; zeka; bilişsel süreçler; fizyolojik-biyolojik ihtiyaçların davranışa yansımaları; bireylerin birbirleriyle etkileşimi gibi davranışla ilgili ya da davranışın altında yatan her türlü olguyu inceleyen bilim dalıdır. Psikoloji bilimi insan davranışlarını değerlendirmede geçerlik ve güvenirliği ortaya konmuş çeşitli ölçüm yöntemleri geliştirmiştir. Psikometri psikolojinin bir alt alanı olup ölçme ve değerlendirmeyi kapsar. Psikometri bireylerin zihinsel-psikolojik özelliklerini belli kurallara göre ve nesnel olarak ölçmeyi hedefleyen bir bilim dalıdır.
İnsanlar kişilik özellikleri ve zihinsel yetenekler açısından büyük farklılıklar gösterirler. Psikolojik testler; zihinsel yeteneklerdeki bireysel farklılıkları ve bireye özgü kişilik yapılarını ölçme ve tanımlama yöntemleridir. Yetenek testleri insanların ne yapabildiğini belirlemede ve bu kişilere iş ve meslek kazandırmada en iyi yol olarak kabul edilmektedir. Bireylerin niteliklerini ve özel kişiliklerini nesnel ve yansız bir şekilde değerlendirmek için ise kişilik testleri en güvenilir ölçüm yöntemleridir. Yetenek testleri (zeka ve başarı testleri) ile kişilik testleri en çok kullanılan psikometrik araçlardır.
Zihinsel Yetenek Testleri
Zihinsel yeteneği ölçen testlere genellikle “zeka testleri” denilmektedir. Ancak zekayı neyin oluşturduğu konusunda psikolojide bir görüş birliği yoktur. Zeka bireyin kültür ve deneyiminden ayrı olarak ölçülemez Zeka testleri; psikometride geliştirilmiş ölçüm araçları arasında en yaygın kullanılanlarıdır. Bu testler bireylerin ne yapabileceği konusunda sabit ve değişmez bir ölçü sağladığı gibi test sonuçlarına da aşırı değer atfedilmemelidir.
Zeka testleri okulda öğrencileri sınıflara yerleştirmede kullanılmaktadır. Düşük puan alan çocuklar daha “yavaş” tempoda bir öğrenime tabi tutulabilir; yüksek puan alan çocuklar “zenginleştirilmiş” ya da hızlandırılmış programlara yerleştirilebilir. Ancak periyodik olarak tekrar ölçümleri yapılmadıkça zeka testi çocuğun akademik geleceğini oldukça kesin biçimde belirleyebilir. Hem anne-babanın hem de öğretmenin test puanlarının yalnızca o andaki performansı ölçtüğünü idrak etmesi gerekir. Zeka testleri doğuştan gelen bir kapasiteyi ölçmezler ve test puanları çevresel değişikliklerle birlikte değişebilir. Okula giden çocuklar sınıflandırmak için zeka testlerinin kullanılması tartışmalı bir konudur. Çünkü bu testler oransız ve kötüye kullanılmışlardır. Tek bir test puanı sonucuna göre çocuğun yetenekleri konusunda genelleyici sonuçlardan kaçınılmalıdır. Çocukların eğitimlerinin planlanmasında birçok faktör bir arada değerlendirilmelidir. Bir çocuğu geri zekalı ya da üstün yetenekli olarak sınıflandırmadan önce çocuğun tıbbi ve gelişimsel öyküsü; sosyal yeterliliği; iletişim becerileri ve ev ortamı gibi değişkenler göz önünde bulundurulmalıdır.
Zeka testleri doğru kullanıldığında çok önemli işlevlere sahiptir. Farklı becerilere sahip bireylerin erkenden saptanıp; bireysel yeteneklerine göre yönlendirilmeleri eğitim fırsatlarını iyileştirecektir. Birey için hangi işin; sınıfın ya da eğitim türünün en uygunu olduğuna karar vermede en etkili yardımcılar zeka testleridir. Günümüzde en yaygın kullanılan zeka testi yetişkinler ve çocuklar için ayrı uygulamaları olan Wechsler Zeka Testleri ‘dir.
Kişilik Testleri
Halk arasında “kişilik” kelimesinin birçok anlamı vardır. Kişilik kelimesini bireyin en çarpıcı özelliğini tanımlamada kullanırız. Bir kişiden söz ederken “utangaç bir kişiliği” ya da “saldırgan bir kişiliği” olduğunu belirtebiliriz. Ancak psikologlar kişilikten söz ettiklerinde bireysel farklılıklara vurgu yaparlar. Kişilik; bir kişinin çevreyle ilişkisini belirleyen karakteristik davranış ve düşünme biçimleridir. İnsanlar birçok farklı durumda belli şekillerde davranır ve düşünürler. Örneğin; ne kadar tahrik edilse de nadiren öfkelenen ya da ufak bir olayda hemen sinirlenen tanıdıklarınız vardır. Davranışlarımız; kişilik özelliklerimiz ve sosyal ve fiziksel koşullar arasındaki etkileşimin bir sonucudur.
Her insan belli potansiyellerle doğar. Göz ve saç rengi; vücut yapısı ve burnunun biçimi gibi fiziksel özellikler temel olarak rahime düşme anında belirlenir. Zeka ve sanat kabiliyeti gibi bazı özellikler ise bir dereceye kadar kalıtıma bağlıdır. Başlangıçtaki özel yetenekler ve davranışsal yatkınlıklar anne-babanın tepkileriyle şekillenir. Bireyin doğduğundaki biyolojik yatkınlıkları; büyüme sırasında karşılaşılan yaşantılar tarafından şekillendirilir. Biyolojik etkiler; kültürel özellikler ve bireye has; benzersiz yaşantılar kişiliği şekillendirir.
Kişiliği ölçmek için psikolojide üç yöntem kullanılır. Bunlar; gözlem yöntemleri; kişilik envanterleri ve projektif tekniklerdir.
Kişilik Envanterleri
Kişilik envanterleri bireyin kendini gözlemesi ilkesine dayanır. Kişilik envanterleri bireylerin; belli durumlardaki tepkilerini ve duygularını bildirdiği anketlerdir. Kişilik envanterleri tek bir kişilik boyutunu ya da birden çok kişilik boyutunu aynı anda ölçebilir. On Altı Kişilik Faktörü (16 PF) ve Minesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (MMPI) en sık kullanılan kişilik testleridir.
Minesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (MMPI): 1939yılında 1939 yılında psikolog Starke R. Hathaway ve nöropsikiyatrist J. Charnley MeKinley öncülüğünde geliştirilen ve günümüzde Amerika Birleşik Devletleri’nde en çok araştırma yapılan ve en sık kullanılan kişilik envanteridir. MMPI 566 önermeden oluşur. Önermeler; tutumlar; duygu-heyecan tepkileri; fiziksel ve psikolojik smeptomlar ve geçmiş yaşantılar üzerinedir. Bireyler her bir önermeyi okuyup doğru; yanlış ya da bilmiyorum diye cevap verebilirler. 16 yaş ve üzerindeki okuma-yazma bilen bireylere; bireysel olarak ya da grup halinde uygulanabilir. MMPI kişilik rahatsızlıklarının tanısını koymada yardımcı bir araçtır. MMPI kişilik bozuklukları olan bireyleri belirlemek için geliştirilse de günümüzde normal populasyonun kişilik özelliklerini incelemek için de yaygın olarak kullanılmaktadır.
Projektif Teknikler
Kişilik envanterlerinde bireylerin sadece sorulan sorulara cevap vermesi ve spesifik soruların cevaplarından birini işaretlemesi ifade özgürlüğüne sınırlamalar getirir. Ancak kişilik envanterlerinin geçerlik ve güvenirliği yüksektir. Kişilik envanterleri; nesnel olma çabasına karşın bireyin kendini ifade etmesi açısından kısıtlılıklar içerir. Buna karşılık projektif testler özel kişiliği incelemeye çalışır ve bireyin kendisini cevaplara çok daha fazla vermesine olanak sağlar.
Projektif testlerde; kişinin istediği gibi cevap verebileceği; muğlak bir uyaran verilir. Doğru ya da yanlış cevap yoktur. Uyaran muğlak olduğundan ve belli bir cevap gerektirmediğinden kişi istediği gibi yanıtlar. Projektif testler kişinin imgelerini harekete geçirir. Kuramsal olarak kişinin hayali ürünlerle kişiliğini uyarana yansıtacağı varsayılır. Tüm projektif testler bireysel olarak uygulanır. Rorschach Testi ve Tematik Algı Testi en yaygın kullanılan projektif testlerdir.
Rorschach Testi: İsviçreli psikiyatrist Herman Rorschach tarafından 1920’lerde geliştirilmiştir. 6 yaşından büyük tüm bireylere uygulanabilir. Mürekkep lekesinden oluşan 10 karttan oluşur. Kartlardan bazıları siyah-beyaz; bazıları ise renklidir. Bireye belli bir anda karta bakması ve ne gördüyse söylemesi istenir. Deneğin cevapları kaydedilir ve daha sonra çeşitli şekillerde puanlanır. Rorschach Testi özel bir eğitim almış psikolog tarafından yorumlanmalıdır. Rorschcah Testi diğer tüm kişilik testlerinin yorumlanmasından daha fazla eğitim ve deneyim gerektirir.
Tematik Algı Testi (T.A.T.): Harvard Üniversitesi’nde Henry Murray tarafından 1930’larda geliştirilmiştir. Günümüzde Rorschach Testi’nden sonra en popüler projektif testtir. Bireye 20 tane muğlak kişi ya da sahne fotoğrafı gösterilir ve her resim üzerine hikaye anlatması istenir. Bireyin imgelemi serbest bırakması ve aklına ne hikaye gelirse söylemesi gerekir. Tamalgı; geçmiş bireysel yaşantılara dayanarak belli şekillerde algılama yatkınlığıdır. İnsanlar muğlak resimleri tamalgılarına göre yorumlarlar ve hikayeleri kişilik özelliklerini yansıtır. Psikologlar; TAT kartlarını çözümlerken bireyin ihtiyaçlarını; güdülerini ve kişilerarası ilişkilerde izlediği karakteristik özellikleri ortaya çıkaran şemaları saptamaya çalışırlar. TAT tetsi 8 yaşından büyük tüm bireylere uygulanabilir.
Çocuklar İçin Algı Testi (C.A.T.) : 3-10 yaş arası çocuklar için geliştirilmiş projektif testtir. Çocuklarda gelişmekte olan kişilik özelliklerini belirlemeyi amaçlar.
Peri Masalları Testi: 3-12 yaş arası çocuklara uygulanan bir projektif testtir. Popüler masal kahramanlarının resimleri gösterilerek çocuklara açık uçlu sorular sorulur. Çocuğun başa çıkma biçimleri; kişiler arası ilişkileri gibi kişilik özellikleri değerlendirilir.
Çocuklar ve yetişkinler için yetenek testleri (başarı ve zeka testleri ); kişilik testleri ve projektif teknikler merkezimizde uygulanmaktadır. Bilgi için iletişime geçebilirsiniz.
Psikoloji insanın zihinsel durumlarını; özelliklerini ve süreçlerini; öğrenme; algı; duygular; zeka; bilişsel süreçler; fizyolojik-biyolojik ihtiyaçların davranışa yansımaları; bireylerin birbirleriyle etkileşimi gibi davranışla ilgili ya da davranışın altında yatan her türlü olguyu inceleyen bilim dalıdır. Psikoloji bilimi insan davranışlarını değerlendirmede geçerlik ve güvenirliği ortaya konmuş çeşitli ölçüm yöntemleri geliştirmiştir. Psikometri psikolojinin bir alt alanı olup ölçme ve değerlendirmeyi kapsar. Psikometri bireylerin zihinsel-psikolojik özelliklerini belli kurallara göre ve nesnel olarak ölçmeyi hedefleyen bir bilim dalıdır.
İnsanlar kişilik özellikleri ve zihinsel yetenekler açısından büyük farklılıklar gösterirler. Psikolojik testler; zihinsel yeteneklerdeki bireysel farklılıkları ve bireye özgü kişilik yapılarını ölçme ve tanımlama yöntemleridir. Yetenek testleri insanların ne yapabildiğini belirlemede ve bu kişilere iş ve meslek kazandırmada en iyi yol olarak kabul edilmektedir. Bireylerin niteliklerini ve özel kişiliklerini nesnel ve yansız bir şekilde değerlendirmek için ise kişilik testleri en güvenilir ölçüm yöntemleridir. Yetenek testleri (zeka ve başarı testleri) ile kişilik testleri en çok kullanılan psikometrik araçlardır.
Zihinsel Yetenek Testleri
Zihinsel yeteneği ölçen testlere genellikle “zeka testleri” denilmektedir. Ancak zekayı neyin oluşturduğu konusunda psikolojide bir görüş birliği yoktur. Zeka bireyin kültür ve deneyiminden ayrı olarak ölçülemez Zeka testleri; psikometride geliştirilmiş ölçüm araçları arasında en yaygın kullanılanlarıdır. Bu testler bireylerin ne yapabileceği konusunda sabit ve değişmez bir ölçü sağladığı gibi test sonuçlarına da aşırı değer atfedilmemelidir.
Zeka testleri okulda öğrencileri sınıflara yerleştirmede kullanılmaktadır. Düşük puan alan çocuklar daha “yavaş” tempoda bir öğrenime tabi tutulabilir; yüksek puan alan çocuklar “zenginleştirilmiş” ya da hızlandırılmış programlara yerleştirilebilir. Ancak periyodik olarak tekrar ölçümleri yapılmadıkça zeka testi çocuğun akademik geleceğini oldukça kesin biçimde belirleyebilir. Hem anne-babanın hem de öğretmenin test puanlarının yalnızca o andaki performansı ölçtüğünü idrak etmesi gerekir. Zeka testleri doğuştan gelen bir kapasiteyi ölçmezler ve test puanları çevresel değişikliklerle birlikte değişebilir. Okula giden çocuklar sınıflandırmak için zeka testlerinin kullanılması tartışmalı bir konudur. Çünkü bu testler oransız ve kötüye kullanılmışlardır. Tek bir test puanı sonucuna göre çocuğun yetenekleri konusunda genelleyici sonuçlardan kaçınılmalıdır. Çocukların eğitimlerinin planlanmasında birçok faktör bir arada değerlendirilmelidir. Bir çocuğu geri zekalı ya da üstün yetenekli olarak sınıflandırmadan önce çocuğun tıbbi ve gelişimsel öyküsü; sosyal yeterliliği; iletişim becerileri ve ev ortamı gibi değişkenler göz önünde bulundurulmalıdır.
Zeka testleri doğru kullanıldığında çok önemli işlevlere sahiptir. Farklı becerilere sahip bireylerin erkenden saptanıp; bireysel yeteneklerine göre yönlendirilmeleri eğitim fırsatlarını iyileştirecektir. Birey için hangi işin; sınıfın ya da eğitim türünün en uygunu olduğuna karar vermede en etkili yardımcılar zeka testleridir. Günümüzde en yaygın kullanılan zeka testi yetişkinler ve çocuklar için ayrı uygulamaları olan Wechsler Zeka Testleri ‘dir.
Kişilik Testleri
Halk arasında “kişilik” kelimesinin birçok anlamı vardır. Kişilik kelimesini bireyin en çarpıcı özelliğini tanımlamada kullanırız. Bir kişiden söz ederken “utangaç bir kişiliği” ya da “saldırgan bir kişiliği” olduğunu belirtebiliriz. Ancak psikologlar kişilikten söz ettiklerinde bireysel farklılıklara vurgu yaparlar. Kişilik; bir kişinin çevreyle ilişkisini belirleyen karakteristik davranış ve düşünme biçimleridir. İnsanlar birçok farklı durumda belli şekillerde davranır ve düşünürler. Örneğin; ne kadar tahrik edilse de nadiren öfkelenen ya da ufak bir olayda hemen sinirlenen tanıdıklarınız vardır. Davranışlarımız; kişilik özelliklerimiz ve sosyal ve fiziksel koşullar arasındaki etkileşimin bir sonucudur.
Her insan belli potansiyellerle doğar. Göz ve saç rengi; vücut yapısı ve burnunun biçimi gibi fiziksel özellikler temel olarak rahime düşme anında belirlenir. Zeka ve sanat kabiliyeti gibi bazı özellikler ise bir dereceye kadar kalıtıma bağlıdır. Başlangıçtaki özel yetenekler ve davranışsal yatkınlıklar anne-babanın tepkileriyle şekillenir. Bireyin doğduğundaki biyolojik yatkınlıkları; büyüme sırasında karşılaşılan yaşantılar tarafından şekillendirilir. Biyolojik etkiler; kültürel özellikler ve bireye has; benzersiz yaşantılar kişiliği şekillendirir.
Kişiliği ölçmek için psikolojide üç yöntem kullanılır. Bunlar; gözlem yöntemleri; kişilik envanterleri ve projektif tekniklerdir.
Kişilik Envanterleri
Kişilik envanterleri bireyin kendini gözlemesi ilkesine dayanır. Kişilik envanterleri bireylerin; belli durumlardaki tepkilerini ve duygularını bildirdiği anketlerdir. Kişilik envanterleri tek bir kişilik boyutunu ya da birden çok kişilik boyutunu aynı anda ölçebilir. On Altı Kişilik Faktörü (16 PF) ve Minesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (MMPI) en sık kullanılan kişilik testleridir.
Minesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (MMPI): 1939yılında 1939 yılında psikolog Starke R. Hathaway ve nöropsikiyatrist J. Charnley MeKinley öncülüğünde geliştirilen ve günümüzde Amerika Birleşik Devletleri’nde en çok araştırma yapılan ve en sık kullanılan kişilik envanteridir. MMPI 566 önermeden oluşur. Önermeler; tutumlar; duygu-heyecan tepkileri; fiziksel ve psikolojik smeptomlar ve geçmiş yaşantılar üzerinedir. Bireyler her bir önermeyi okuyup doğru; yanlış ya da bilmiyorum diye cevap verebilirler. 16 yaş ve üzerindeki okuma-yazma bilen bireylere; bireysel olarak ya da grup halinde uygulanabilir. MMPI kişilik rahatsızlıklarının tanısını koymada yardımcı bir araçtır. MMPI kişilik bozuklukları olan bireyleri belirlemek için geliştirilse de günümüzde normal populasyonun kişilik özelliklerini incelemek için de yaygın olarak kullanılmaktadır.
Projektif Teknikler
Kişilik envanterlerinde bireylerin sadece sorulan sorulara cevap vermesi ve spesifik soruların cevaplarından birini işaretlemesi ifade özgürlüğüne sınırlamalar getirir. Ancak kişilik envanterlerinin geçerlik ve güvenirliği yüksektir. Kişilik envanterleri; nesnel olma çabasına karşın bireyin kendini ifade etmesi açısından kısıtlılıklar içerir. Buna karşılık projektif testler özel kişiliği incelemeye çalışır ve bireyin kendisini cevaplara çok daha fazla vermesine olanak sağlar.
Projektif testlerde; kişinin istediği gibi cevap verebileceği; muğlak bir uyaran verilir. Doğru ya da yanlış cevap yoktur. Uyaran muğlak olduğundan ve belli bir cevap gerektirmediğinden kişi istediği gibi yanıtlar. Projektif testler kişinin imgelerini harekete geçirir. Kuramsal olarak kişinin hayali ürünlerle kişiliğini uyarana yansıtacağı varsayılır. Tüm projektif testler bireysel olarak uygulanır. Rorschach Testi ve Tematik Algı Testi en yaygın kullanılan projektif testlerdir.
Rorschach Testi: İsviçreli psikiyatrist Herman Rorschach tarafından 1920’lerde geliştirilmiştir. 6 yaşından büyük tüm bireylere uygulanabilir. Mürekkep lekesinden oluşan 10 karttan oluşur. Kartlardan bazıları siyah-beyaz; bazıları ise renklidir. Bireye belli bir anda karta bakması ve ne gördüyse söylemesi istenir. Deneğin cevapları kaydedilir ve daha sonra çeşitli şekillerde puanlanır. Rorschach Testi özel bir eğitim almış psikolog tarafından yorumlanmalıdır. Rorschcah Testi diğer tüm kişilik testlerinin yorumlanmasından daha fazla eğitim ve deneyim gerektirir.
Tematik Algı Testi (T.A.T.): Harvard Üniversitesi’nde Henry Murray tarafından 1930’larda geliştirilmiştir. Günümüzde Rorschach Testi’nden sonra en popüler projektif testtir. Bireye 20 tane muğlak kişi ya da sahne fotoğrafı gösterilir ve her resim üzerine hikaye anlatması istenir. Bireyin imgelemi serbest bırakması ve aklına ne hikaye gelirse söylemesi gerekir. Tamalgı; geçmiş bireysel yaşantılara dayanarak belli şekillerde algılama yatkınlığıdır. İnsanlar muğlak resimleri tamalgılarına göre yorumlarlar ve hikayeleri kişilik özelliklerini yansıtır. Psikologlar; TAT kartlarını çözümlerken bireyin ihtiyaçlarını; güdülerini ve kişilerarası ilişkilerde izlediği karakteristik özellikleri ortaya çıkaran şemaları saptamaya çalışırlar. TAT tetsi 8 yaşından büyük tüm bireylere uygulanabilir.
Çocuklar İçin Algı Testi (C.A.T.) : 3-10 yaş arası çocuklar için geliştirilmiş projektif testtir. Çocuklarda gelişmekte olan kişilik özelliklerini belirlemeyi amaçlar.
Peri Masalları Testi: 3-12 yaş arası çocuklara uygulanan bir projektif testtir. Popüler masal kahramanlarının resimleri gösterilerek çocuklara açık uçlu sorular sorulur. Çocuğun başa çıkma biçimleri; kişiler arası ilişkileri gibi kişilik özellikleri değerlendirilir.
Çocuklar ve yetişkinler için yetenek testleri (başarı ve zeka testleri ); kişilik testleri ve projektif teknikler merkezimizde uygulanmaktadır. Bilgi için iletişime geçebilirsiniz.