İlk Çocukluk Döneminde (6-8 Yaş) Fiziksel ve Psikomotor Gelişim
İlk Çocukluk Döneminde (6-8 Yaş) Fiziksel ve Psikomotor Gelişim
Kapsadığı yaş grubu açısından temel eğitim dönemi içerisinde de değerlendirilebilecek olan ilk çocukluk dönemi hakkında yapılan araştırmalar gösteriyor ki; çocuk 5 yaşın sonuna kadar temel alışkanlıklarını kazanmaktadır. Ayrıca; karakter ve kişilik yapısının şekillenmeye başladığını ayrıca bu dönemin fiziksel ve zihinsel gelişim açısından kritik bir süreç olduğu bilinmektedir (Alıcıgüzel; 1998; Aydın & Aydın; 1999; Oktay; 2000; Konaklı; 1993; Razon; 1986). Okul öncesi dönemin son yaşı ve okul döneminin başlangıcı olan 6 yaşta ise; çocukta daha önceki davranışlardan bazıları görülmekle birlikte; bu yaş grubuna ilişkin bir takım seçici davranışlar da ortaya çıkmaktadır (Ryan; 2002; Yavuzer; 1998).
Temel eğitim dönemi ise -eğer daha önce anaokuluna gitmemişse- çocuğun aile ortamından çıkıp; dış dünyaya açıldığı; sosyal çevreyle etkileşimde bulunduğu bir dönemdir. Artık yaşıtları ve anne babası dışında birçok yetişkinle de iletişim kuran çocuk; fiziksel olarak büyümüş olmanın da etkisiyle; birçok işi yapabilecek yeterliliğe gelmiştir. Aynı zamanda alışma ve yapıcılık döneminde olan çocuk; bulunduğu çevrede kendi becerileri oranında üretime katılmıştır (Ayhan; 1995; Alper & Bayraktar & Karaçam; 2000).
Gelişiminin % 80’ini 4 yaşına kadar tamamlayan sinir sistemi; 7 yaşa kadar hızlı bir gelişim süreci göstermekle birlikte (Ülgen & Fidan; 2002; Cole & Morgan; 2001); bu yaştan itibaren sinir sistemindeki gelişme; daha çok büyümeye bağlı olarak sinir liflerinin uzaması ve kalınlaşması şeklinde gerçekleşmektedir (Başaran; 1988; Cole & Morgan; 2001). Beyindeki gelişim ise 6 yaşa kadar % 90’a yakın bir oranda tamamlanmış (Cole & Morgan; 2001; Ülgen & Fidan; 2002) olup; 6 yaşla birlikte başta ve beyinde büyüme yavaşlamış (Kulaksızoğlu; 2003) ve beyin ağırlığı %90’ına ulaşmıştır (Aydın & Aydın; 1999; Cole & Morgan; 2001).
Beyin ağırlığında meydana gelen bu değişimin yanı sıra; çocuğun beden ağırlığı 7 yaşında iken doğum ağırlığının 7 katını bulmakta ve ortalama olarak kızlar 21 kilogram; erkekler ise 22 kilo 200 gram ağırlığa ulaşmaktadır (Başaran; 1988). Görüldüğü üzere bu yaşta erkekler kızlara oranla daha iri iken; 9 yaşından sonra ise kızlar fiziksel olarak hızlı bir gelişim göstererek erkekleri geride bırakmaktadırlar (Kulaksızoğlu; 2003). Yanı sıra doğumla 6 yaş arasında süratle artan boy da; bu yaştan ikinci çocukluk döneminin sonuna kadar duraklama dönemine girmektedir (Cole & Morgan; 2001).
Fiziksel gelişim alanı içinde ele alınabilecek unsurlardan biri de dişlerde meydana gelen değişimlerdir. Bilindiği üzere 6 yaştan itibaren dişler değişmeye ve yerlerine asılları gelmeye başlayarak (Aydın & Aydın; 1999; Başaran;1988; Cole & Morgan; 2001; Kulaksızoğlu; 2003; Navaro; b.d.; Oktay; 2000; Ülgen & Fidan; 2002; Yavuzer; 1998) ergenliğe kadar sayıca düzenli olarak artarlar (Başaran; 1988; Cole & Morgan; 2001; Ülgen & Fidan; 2002; Yavuzer;1998).
Bu döneme kadar henüz yeterince gelişmemiş olan gözler (Aydın; 1997; Navaro; b.d.) temel eğitim dönemine gelindiğinde işlevsel olarak görme duyumu kazanır. Yine de bazı çocukların; yakını ve derinliği görmede 7-8 yaşına kadar hatalara düşebildiği (Başaran; 1988; Kulaksızoğlu; 2003) ve buna bağlı olarak; görüşünü tahtanın ya da kitabın belli bir bölgesine odakladığında yazılanları defterine çekmekte sorun yaşayabildiği bilinmektedir (Ryan; 2002).
6 yaşlarında yavaşlamaya başlayan bedensel gelişim ( Alıcıgüzel; 1998; Navaro; b.d.); temel eğitim döneminde de önemli bir yükselme göstermekte ancak 8-9 yaşlarına gelindiğinde büyük kaslarda meydana gelen hızlı gelişme nedeniyle çocuk oldukça enerjik görünmektedir (Arık; 1994; Başaran; 1988; 1989; Cole & Morgan; 2001; Kulaksızoğlu; 2003; Ülgen & Fidan; 2002). Sürekli hareket etmek ve bedenini çalıştırmak isteyen çocuk; davranışlarını kontrol altında tutmakta güçlük çektiğinden bu hali yaramazlıkla suçlanmamalı anlayışla karşılanmalıdır (Arık; 1994; Kulaksızoğlu; 2003).
6 yaşa kadar olan dönemde; yuvarlanmaktan; güreş etmekten; yere uzanarak oynamaktan (Navaro; b.d.); koşmaktan; dans etmekten ve şarkı söylemekten hoşlanan çocuk; dengesiz bir görünüm içindedir (Oktay; 2000); 6 yaştan itibaren ise çocukta açığa çıkan denge içgüdüsü (Williams; 2002; Kulaksızoğlu; 2003) 7 yaşla birlikte yerini giderek düzenli ve dengeli bir döneme bırakır (Oktay; 2000).
Psikomotor yönden birçok beceriyi (çeşitli şekillerde yürüme ve koşma; ip atlama; ritmik hareketler yapma; atlama; sıçrama; atma ve tutma; basit şekilleri kesme; baskı ve yapıştırma; kalem tutma ; bazı rakamları ve ismini kopya etme; bazı geometrik şekilleri çizme....) yapabilir hale gelen 6 yaş çocuğu (T.C.M.E.B. Tal. Ve Ter. Kur. Baş.36-72 Ay. Ço. İçin O.Ö.E.Prog; 2002; Şahin; 2001); el göz koordinasyonu armış (Kulaksızoğlu; 2003) kalem kağıt kullanmakta ustalaşmış; çizimlerini anlamlı resimler haline dönüşmeye başlamış (Oktay; 2000) ve renkleri de daha bilinçli olarak kullanır olmuştur (Altınköprü; 2002). Temel eğitim dönemine gelindiğinde ise çocuğun tüm hareketleri daha iyi koordine olmakla beraber hala ince kaslarını kullanmada tam yetkinleşememektedir (Cole & Morgan; 2001). Yanı sıra bu dönemde dokunma duyumu bakımından oldukça gelişmiş duruma gelerek; acılara karşı olan duyarlılığı artmakta ve bunun sonucu olarak sıcaklık değişimlerini kolaylıkla algılar hale gelmektedir (Başaran; 1988).
Gelişimsel açıdan cinsiyet farklarını araştıran Zazzo; 5-6 yaş çocuklarıyla yaptığı bir çalışmada; psikomotor yönden de kız ve erkekler arasında farklılıklar gözlendiğini saptamıştır. Araştırmaya göre; erkeklerin teknik beceri ve etkinlik açısından ayrıca atlama; sıçrama; koşma gibi becerilerde kızlardan daha üstün durumda oldukları belirlenirken; kızların da el becerilerinde erkekleri geride bıraktığı görülmüştür (Altınköprü; 2002).
KAYNAKÇA
Alıcıgüzel; İzzettin (1998). Çağdaş Okulda Eğitim ve Öğretim. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Altınköprü; Tuncel (2002). Eğitim Açısından Çocuk Psikolojisi Çocuğun Başarısı Nasıl Sağlanır. İstanbul: Hayat Yayınları.
Alper; Yusuf & Bayraktar; Erhan & Karaçam; Özgür (2000). Herkes İçin Psikiyatri. İstanbul: Gendaş A.Ş.
Aydın; Betül (1997). Çocuk ve Ergen Psikolojisi. Marmara Üniversitesi Vakfı Yayınları
No.1:İstanbul.
Aydın; Oktay & Aydın; Hülya Bilgin. (1999). Okul Öncesi Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri. (Ed.
Ayhan; Halis (1995). Eğitim Bilimine Giriş. İstanbul: Şule Yayınları.
Arık; İ. Alev (1994). Eğitim Psikolojisi. Basılmamış Ders Notları. İstanbul Üniversitesi. Psikoloji Bölümü.
Başaran; İbrahim Ethem (1988). Eğitim Psikolojisi Modern Eğitimin Psikolojik Temelleri. 9.Baskı. Ankara: Sevinç Matbaası.
Cole; Luella & Morgan; John J.B. (2001). Çocuk ve Gençlik Psikolojisi (Çev. Belkıs Halim Vassaf). İstanbul: M.B.E.Yayınları No: 3417.
Konaklı; Nurettin (1993). Türkiye’de Okul Öncesi Eğitimin Yaygınlaştırılması Sorunları. 9. YA-PA Okul Öncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri (s.30-33).
Kulaksızoğlu; Adnan (2003). Farklı Gelişen Çocuklar. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
Navaro;Leyla (b.d.). Beni Duyuyor musun?. 9.Baskı. İstanbul: YA-PA Yayın Pazarlama San. A.Ş.
Oktay; Ayla (2000). Yaşamın Sihirli Yılları: Okul Öncesi Dönem. 2. Baskı. İstanbul: Epsilon Yayıncılık
Razon; Norma (1986). Anaokulunda Neden Okuma Yazma Öğretilmemeli. YA-PA 4. Okul Öncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri (s.119-123).
Ryan Jr.; Bernard. (2002). Çocuğum Okula Başlıyor. (Çev.Müge İzmirli). İstanbul: Hayat Yayınları.
Şahin;Fatma Tezel (2001). Okul Öncesi Eğitimde Oyun Etkinlikleri. Gazi Üniversitesi
Anaokulu/Anasınıfı El Kitabı (s.263-268). İstanbul: YA-PA Yayın Pazarlama San.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı 36-72 Aylık Çocuklar İçin Okul Öncesi Eğitim Programı. (2002). İstanbul: YA-PA Yayın Pazarlama San. A.Ş.
Ülgen; Gülten & Fidan; Emel (2002). Çocuk Gelişimi. 9.Basım. İstanbul:Milli Eğitim Basımevi
Williams; Lawrence (2002). Çocuğunuzu Keşfedin. (Çev. Miyase Koyuncu). İstanbul: Hayat Yayınları.
Yavuzer; Haluk (1998). Çocuk Psikolojisi. 16. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Kapsadığı yaş grubu açısından temel eğitim dönemi içerisinde de değerlendirilebilecek olan ilk çocukluk dönemi hakkında yapılan araştırmalar gösteriyor ki; çocuk 5 yaşın sonuna kadar temel alışkanlıklarını kazanmaktadır. Ayrıca; karakter ve kişilik yapısının şekillenmeye başladığını ayrıca bu dönemin fiziksel ve zihinsel gelişim açısından kritik bir süreç olduğu bilinmektedir (Alıcıgüzel; 1998; Aydın & Aydın; 1999; Oktay; 2000; Konaklı; 1993; Razon; 1986). Okul öncesi dönemin son yaşı ve okul döneminin başlangıcı olan 6 yaşta ise; çocukta daha önceki davranışlardan bazıları görülmekle birlikte; bu yaş grubuna ilişkin bir takım seçici davranışlar da ortaya çıkmaktadır (Ryan; 2002; Yavuzer; 1998).
Temel eğitim dönemi ise -eğer daha önce anaokuluna gitmemişse- çocuğun aile ortamından çıkıp; dış dünyaya açıldığı; sosyal çevreyle etkileşimde bulunduğu bir dönemdir. Artık yaşıtları ve anne babası dışında birçok yetişkinle de iletişim kuran çocuk; fiziksel olarak büyümüş olmanın da etkisiyle; birçok işi yapabilecek yeterliliğe gelmiştir. Aynı zamanda alışma ve yapıcılık döneminde olan çocuk; bulunduğu çevrede kendi becerileri oranında üretime katılmıştır (Ayhan; 1995; Alper & Bayraktar & Karaçam; 2000).
Gelişiminin % 80’ini 4 yaşına kadar tamamlayan sinir sistemi; 7 yaşa kadar hızlı bir gelişim süreci göstermekle birlikte (Ülgen & Fidan; 2002; Cole & Morgan; 2001); bu yaştan itibaren sinir sistemindeki gelişme; daha çok büyümeye bağlı olarak sinir liflerinin uzaması ve kalınlaşması şeklinde gerçekleşmektedir (Başaran; 1988; Cole & Morgan; 2001). Beyindeki gelişim ise 6 yaşa kadar % 90’a yakın bir oranda tamamlanmış (Cole & Morgan; 2001; Ülgen & Fidan; 2002) olup; 6 yaşla birlikte başta ve beyinde büyüme yavaşlamış (Kulaksızoğlu; 2003) ve beyin ağırlığı %90’ına ulaşmıştır (Aydın & Aydın; 1999; Cole & Morgan; 2001).
Beyin ağırlığında meydana gelen bu değişimin yanı sıra; çocuğun beden ağırlığı 7 yaşında iken doğum ağırlığının 7 katını bulmakta ve ortalama olarak kızlar 21 kilogram; erkekler ise 22 kilo 200 gram ağırlığa ulaşmaktadır (Başaran; 1988). Görüldüğü üzere bu yaşta erkekler kızlara oranla daha iri iken; 9 yaşından sonra ise kızlar fiziksel olarak hızlı bir gelişim göstererek erkekleri geride bırakmaktadırlar (Kulaksızoğlu; 2003). Yanı sıra doğumla 6 yaş arasında süratle artan boy da; bu yaştan ikinci çocukluk döneminin sonuna kadar duraklama dönemine girmektedir (Cole & Morgan; 2001).
Fiziksel gelişim alanı içinde ele alınabilecek unsurlardan biri de dişlerde meydana gelen değişimlerdir. Bilindiği üzere 6 yaştan itibaren dişler değişmeye ve yerlerine asılları gelmeye başlayarak (Aydın & Aydın; 1999; Başaran;1988; Cole & Morgan; 2001; Kulaksızoğlu; 2003; Navaro; b.d.; Oktay; 2000; Ülgen & Fidan; 2002; Yavuzer; 1998) ergenliğe kadar sayıca düzenli olarak artarlar (Başaran; 1988; Cole & Morgan; 2001; Ülgen & Fidan; 2002; Yavuzer;1998).
Bu döneme kadar henüz yeterince gelişmemiş olan gözler (Aydın; 1997; Navaro; b.d.) temel eğitim dönemine gelindiğinde işlevsel olarak görme duyumu kazanır. Yine de bazı çocukların; yakını ve derinliği görmede 7-8 yaşına kadar hatalara düşebildiği (Başaran; 1988; Kulaksızoğlu; 2003) ve buna bağlı olarak; görüşünü tahtanın ya da kitabın belli bir bölgesine odakladığında yazılanları defterine çekmekte sorun yaşayabildiği bilinmektedir (Ryan; 2002).
6 yaşlarında yavaşlamaya başlayan bedensel gelişim ( Alıcıgüzel; 1998; Navaro; b.d.); temel eğitim döneminde de önemli bir yükselme göstermekte ancak 8-9 yaşlarına gelindiğinde büyük kaslarda meydana gelen hızlı gelişme nedeniyle çocuk oldukça enerjik görünmektedir (Arık; 1994; Başaran; 1988; 1989; Cole & Morgan; 2001; Kulaksızoğlu; 2003; Ülgen & Fidan; 2002). Sürekli hareket etmek ve bedenini çalıştırmak isteyen çocuk; davranışlarını kontrol altında tutmakta güçlük çektiğinden bu hali yaramazlıkla suçlanmamalı anlayışla karşılanmalıdır (Arık; 1994; Kulaksızoğlu; 2003).
6 yaşa kadar olan dönemde; yuvarlanmaktan; güreş etmekten; yere uzanarak oynamaktan (Navaro; b.d.); koşmaktan; dans etmekten ve şarkı söylemekten hoşlanan çocuk; dengesiz bir görünüm içindedir (Oktay; 2000); 6 yaştan itibaren ise çocukta açığa çıkan denge içgüdüsü (Williams; 2002; Kulaksızoğlu; 2003) 7 yaşla birlikte yerini giderek düzenli ve dengeli bir döneme bırakır (Oktay; 2000).
Psikomotor yönden birçok beceriyi (çeşitli şekillerde yürüme ve koşma; ip atlama; ritmik hareketler yapma; atlama; sıçrama; atma ve tutma; basit şekilleri kesme; baskı ve yapıştırma; kalem tutma ; bazı rakamları ve ismini kopya etme; bazı geometrik şekilleri çizme....) yapabilir hale gelen 6 yaş çocuğu (T.C.M.E.B. Tal. Ve Ter. Kur. Baş.36-72 Ay. Ço. İçin O.Ö.E.Prog; 2002; Şahin; 2001); el göz koordinasyonu armış (Kulaksızoğlu; 2003) kalem kağıt kullanmakta ustalaşmış; çizimlerini anlamlı resimler haline dönüşmeye başlamış (Oktay; 2000) ve renkleri de daha bilinçli olarak kullanır olmuştur (Altınköprü; 2002). Temel eğitim dönemine gelindiğinde ise çocuğun tüm hareketleri daha iyi koordine olmakla beraber hala ince kaslarını kullanmada tam yetkinleşememektedir (Cole & Morgan; 2001). Yanı sıra bu dönemde dokunma duyumu bakımından oldukça gelişmiş duruma gelerek; acılara karşı olan duyarlılığı artmakta ve bunun sonucu olarak sıcaklık değişimlerini kolaylıkla algılar hale gelmektedir (Başaran; 1988).
Gelişimsel açıdan cinsiyet farklarını araştıran Zazzo; 5-6 yaş çocuklarıyla yaptığı bir çalışmada; psikomotor yönden de kız ve erkekler arasında farklılıklar gözlendiğini saptamıştır. Araştırmaya göre; erkeklerin teknik beceri ve etkinlik açısından ayrıca atlama; sıçrama; koşma gibi becerilerde kızlardan daha üstün durumda oldukları belirlenirken; kızların da el becerilerinde erkekleri geride bıraktığı görülmüştür (Altınköprü; 2002).
KAYNAKÇA
Alıcıgüzel; İzzettin (1998). Çağdaş Okulda Eğitim ve Öğretim. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Altınköprü; Tuncel (2002). Eğitim Açısından Çocuk Psikolojisi Çocuğun Başarısı Nasıl Sağlanır. İstanbul: Hayat Yayınları.
Alper; Yusuf & Bayraktar; Erhan & Karaçam; Özgür (2000). Herkes İçin Psikiyatri. İstanbul: Gendaş A.Ş.
Aydın; Betül (1997). Çocuk ve Ergen Psikolojisi. Marmara Üniversitesi Vakfı Yayınları
No.1:İstanbul.
Aydın; Oktay & Aydın; Hülya Bilgin. (1999). Okul Öncesi Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri. (Ed.
Ayhan; Halis (1995). Eğitim Bilimine Giriş. İstanbul: Şule Yayınları.
Arık; İ. Alev (1994). Eğitim Psikolojisi. Basılmamış Ders Notları. İstanbul Üniversitesi. Psikoloji Bölümü.
Başaran; İbrahim Ethem (1988). Eğitim Psikolojisi Modern Eğitimin Psikolojik Temelleri. 9.Baskı. Ankara: Sevinç Matbaası.
Cole; Luella & Morgan; John J.B. (2001). Çocuk ve Gençlik Psikolojisi (Çev. Belkıs Halim Vassaf). İstanbul: M.B.E.Yayınları No: 3417.
Konaklı; Nurettin (1993). Türkiye’de Okul Öncesi Eğitimin Yaygınlaştırılması Sorunları. 9. YA-PA Okul Öncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri (s.30-33).
Kulaksızoğlu; Adnan (2003). Farklı Gelişen Çocuklar. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
Navaro;Leyla (b.d.). Beni Duyuyor musun?. 9.Baskı. İstanbul: YA-PA Yayın Pazarlama San. A.Ş.
Oktay; Ayla (2000). Yaşamın Sihirli Yılları: Okul Öncesi Dönem. 2. Baskı. İstanbul: Epsilon Yayıncılık
Razon; Norma (1986). Anaokulunda Neden Okuma Yazma Öğretilmemeli. YA-PA 4. Okul Öncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri (s.119-123).
Ryan Jr.; Bernard. (2002). Çocuğum Okula Başlıyor. (Çev.Müge İzmirli). İstanbul: Hayat Yayınları.
Şahin;Fatma Tezel (2001). Okul Öncesi Eğitimde Oyun Etkinlikleri. Gazi Üniversitesi
Anaokulu/Anasınıfı El Kitabı (s.263-268). İstanbul: YA-PA Yayın Pazarlama San.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı 36-72 Aylık Çocuklar İçin Okul Öncesi Eğitim Programı. (2002). İstanbul: YA-PA Yayın Pazarlama San. A.Ş.
Ülgen; Gülten & Fidan; Emel (2002). Çocuk Gelişimi. 9.Basım. İstanbul:Milli Eğitim Basımevi
Williams; Lawrence (2002). Çocuğunuzu Keşfedin. (Çev. Miyase Koyuncu). İstanbul: Hayat Yayınları.
Yavuzer; Haluk (1998). Çocuk Psikolojisi. 16. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.