Çocuk ve Ergenlerde Cinsel İstismarın Psikolojik Yönü
ÇOCUK VE ERGENLERDE CİNSEL İSTİSMARIN
PSİKOLOJİK YÖNÜ
Çocuk ve ergenin cinsel istismarı; “yetişkin bir kimsenin cinsel arzuları ve gereksinimleri için çocuğu cinsel bir nesne olarak kullanması” şeklinde tanımlanmaktadır. Yapılan araştırmalar çocuklukta ve ergenlikte cinsel istismarın sanıldığı kadar ender olmadığını düşündürtmektedir. Geniş ölçekli bir araştırmada; toplum örneklemindeki her on erkek ve her üç kız çocuktan birinin on sekiz yaşından önce cinsel istismara uğrama riski taşıdığı saptanmıştır. Bunların gerçek oranları tahminlerden daha yüksektir; çünkü bunların tanınmaları zor olmakta; aile veya çocuk tarafından çeşitli nedenlerle gizlenmektedir. Çocuk ve ergenlerin çoğu suçluluk duyguları; utanma; ailelerinin dağılması; istismara uğrayanın tehdidi ve katı yasalar gibi korkular nedeniyle uğradıkları istismarı açıklayamamaktadır. Çocuk ve ergenlerde cinsel kötüye kullanımın ülkemizde de sanıldığının aksine daha yüksek oranlarda olduğu tahmin edilmektedir. Trakya Üniversitesi nde yapılan bir çalışmada aile içi cinsel kötüye kullanım yaşantısının %1.4 oranında olduğu bulunmuştur.
Cinsel istismarın örseleyici etkilerinin çocuk ve ergenlerde daha sık olması nedeniyle; bu gruplarda daha doğru ve etkin yaklaşımlarda bulunulabilmesi için; ne gibi olumsuz etkiler yaptığının bilinmesi gereklidir.
Cinsel İstismarın Varlığını Nasıl Anlarız?
Cinsel istismarı işaret eden belirti ve bulguların tanınması zordur. Ayrıca çoğu olguda istismarı kanıtlayacak fiziksel bulgular yoktur. Özgün bulgular olmamasına karşın; çocuk ve ergenler kuşkuyu artırıcı birçok davranış örüntüsü ve bulgular gösterebilmektedir.
Çocuk ve ergenlerde cinsel istismara işaret eden birçok davranışsal değişiklik de gözlenmektedir. Davranışsal değişiklikler ile ilişkili belirti ve bulgular yaşlara göre farklılıklar göstermektedir. Yaşlara göre gözlenen davranışsal değişiklikler şunlardır :
Bebeklik - 4 Yaş
· Tuvalet eğitiminde bozulmalar (idrar veya kaka kaçırma)
· Cinsel içerikli sözcüklerde artma
· Cinsel organları ile aşırı fiziksel uğraş
· Oyunlarında cinsel içeriğin fazlalığı (cinsel eylemlerin diğer çocuklarla veya bebeklerle taklit edilmesi )
· Uyku bozuklukları
4 - 6 Yaş
· Korku (yetişkinlerden; özellikle erkeklerden aşırı derecede korkma)
· Cinsel içerikli sözcük ve davranışlarda artma (cinsel organları gösterme; cinsel organları ile aşırı fiziksel uğraş veya açık masturbasyon)
· Cinsel ilişkiyi ayrıntılı bilme (cinsel ilişkiye tanık olma veya katılmadan kuşkulanılmalıdır)
7 - 12 Yaş
· Okul başarısında düşme
· Korku (özellikle yetişkinlerden)
· Depresif belirtiler
· Travma sonrası stres bozukluğu belirtileri
· Yaşa uygun olmayan davranışlarda artma (anne ya da abla davranışı gösterme)
· Cinsel konularla aşırı uğraşma
· Cinsel saldırganlık (başkalarını cinsel ilişkiye zorlama)
· Aşırı veya açıktan masturbasyon
Ergenlerde
· Evden kaçma veya eve gitmede isteksizlik
· Duygulanımda dalgalanma
· Kendine zarar verme; özkıyım girişimleri
· İlaç ve alkol kötüye kullanımı
· Uygunsuz cinsel davranışlar (flörte erken başlama; kışkırtıcılık; arkadaşlarını cinsel ilişkiye zorlama)
· Davranım bozuklukları (okuldan ve evden kaçma; yalan söyleme; çalma ve saldırgan davranışlar )
Okul öncesi çocukların bilişsel ve dil gelişiminin yeterli olmaması nedeniyle değerlendirilmeleri güçtür. Bu çocuklarda bu tür yaşantıları oyunlar veya fantazilerle açığa çıkarmak mümkün olabilir.
Bu yazı; Psikolog İlkten Çetin ve yard doc Şeyda Dülgerler tarafından hazırlanmıştır
PSİKOLOJİK YÖNÜ
Çocuk ve ergenin cinsel istismarı; “yetişkin bir kimsenin cinsel arzuları ve gereksinimleri için çocuğu cinsel bir nesne olarak kullanması” şeklinde tanımlanmaktadır. Yapılan araştırmalar çocuklukta ve ergenlikte cinsel istismarın sanıldığı kadar ender olmadığını düşündürtmektedir. Geniş ölçekli bir araştırmada; toplum örneklemindeki her on erkek ve her üç kız çocuktan birinin on sekiz yaşından önce cinsel istismara uğrama riski taşıdığı saptanmıştır. Bunların gerçek oranları tahminlerden daha yüksektir; çünkü bunların tanınmaları zor olmakta; aile veya çocuk tarafından çeşitli nedenlerle gizlenmektedir. Çocuk ve ergenlerin çoğu suçluluk duyguları; utanma; ailelerinin dağılması; istismara uğrayanın tehdidi ve katı yasalar gibi korkular nedeniyle uğradıkları istismarı açıklayamamaktadır. Çocuk ve ergenlerde cinsel kötüye kullanımın ülkemizde de sanıldığının aksine daha yüksek oranlarda olduğu tahmin edilmektedir. Trakya Üniversitesi nde yapılan bir çalışmada aile içi cinsel kötüye kullanım yaşantısının %1.4 oranında olduğu bulunmuştur.
Cinsel istismarın örseleyici etkilerinin çocuk ve ergenlerde daha sık olması nedeniyle; bu gruplarda daha doğru ve etkin yaklaşımlarda bulunulabilmesi için; ne gibi olumsuz etkiler yaptığının bilinmesi gereklidir.
Cinsel İstismarın Varlığını Nasıl Anlarız?
Cinsel istismarı işaret eden belirti ve bulguların tanınması zordur. Ayrıca çoğu olguda istismarı kanıtlayacak fiziksel bulgular yoktur. Özgün bulgular olmamasına karşın; çocuk ve ergenler kuşkuyu artırıcı birçok davranış örüntüsü ve bulgular gösterebilmektedir.
Çocuk ve ergenlerde cinsel istismara işaret eden birçok davranışsal değişiklik de gözlenmektedir. Davranışsal değişiklikler ile ilişkili belirti ve bulgular yaşlara göre farklılıklar göstermektedir. Yaşlara göre gözlenen davranışsal değişiklikler şunlardır :
Bebeklik - 4 Yaş
· Tuvalet eğitiminde bozulmalar (idrar veya kaka kaçırma)
· Cinsel içerikli sözcüklerde artma
· Cinsel organları ile aşırı fiziksel uğraş
· Oyunlarında cinsel içeriğin fazlalığı (cinsel eylemlerin diğer çocuklarla veya bebeklerle taklit edilmesi )
· Uyku bozuklukları
4 - 6 Yaş
· Korku (yetişkinlerden; özellikle erkeklerden aşırı derecede korkma)
· Cinsel içerikli sözcük ve davranışlarda artma (cinsel organları gösterme; cinsel organları ile aşırı fiziksel uğraş veya açık masturbasyon)
· Cinsel ilişkiyi ayrıntılı bilme (cinsel ilişkiye tanık olma veya katılmadan kuşkulanılmalıdır)
7 - 12 Yaş
· Okul başarısında düşme
· Korku (özellikle yetişkinlerden)
· Depresif belirtiler
· Travma sonrası stres bozukluğu belirtileri
· Yaşa uygun olmayan davranışlarda artma (anne ya da abla davranışı gösterme)
· Cinsel konularla aşırı uğraşma
· Cinsel saldırganlık (başkalarını cinsel ilişkiye zorlama)
· Aşırı veya açıktan masturbasyon
Ergenlerde
· Evden kaçma veya eve gitmede isteksizlik
· Duygulanımda dalgalanma
· Kendine zarar verme; özkıyım girişimleri
· İlaç ve alkol kötüye kullanımı
· Uygunsuz cinsel davranışlar (flörte erken başlama; kışkırtıcılık; arkadaşlarını cinsel ilişkiye zorlama)
· Davranım bozuklukları (okuldan ve evden kaçma; yalan söyleme; çalma ve saldırgan davranışlar )
Okul öncesi çocukların bilişsel ve dil gelişiminin yeterli olmaması nedeniyle değerlendirilmeleri güçtür. Bu çocuklarda bu tür yaşantıları oyunlar veya fantazilerle açığa çıkarmak mümkün olabilir.
Bu yazı; Psikolog İlkten Çetin ve yard doc Şeyda Dülgerler tarafından hazırlanmıştır